Ali nar bey'E : hazirlamiş olduğU «akaid risaleleri» hakkmdaki 3

ALİ NAR BEY'E : HAZIRLAMIŞ OLDUĞU «AKAİD RİSALELERİ» HAKKMDAKİ

MÜLÂHAZALARIM

Muhterem meslekdaşım :

Evvelce itikat hakkmda yazılıp tab1 ve neşr edilmiş Türkçe ve Arapça muh­telif ve mu'temet bazı metinlerin «AKAİD RİSALELERİ» nâmıyle bir ciltte toplanmasma himmet buyurmanız, insanlık âlemini minnettar edecek faydalı hiz­metlerdendir. Tebriklerimi arz ile şeref duyarım.

Bu mecmuada yer alan metin ve tercemelerin bazı kısımları tarafımdan dik­katle okundu. «Cüz»den «Külbe .istidlal ile takdire lâyık göründü. Çünkü üzer­lerinde pek çok emek sarfettiğiniz görüldü. Aynı zamanda evvelce bu kitapçıklar yazılmış ve neşredilmiş ise de sonraları Bunların bazısı metruk olmuş ve nice zamandan beri müellifleri meçhul kalmıştı. Böyle iken onların kısaca hal ter-. cemeleri ile eserleri tarafmızdan bir araya getirilmiş, terceme edilmiş ve bir ki­tap içinde toplanmış bulunuyor. Buna bakılarak pek faydalı bir hizmet olduğu anlaşıldı. Bu hizmetin üstünlük derecesini göstermek için «Kem türikel-ewe!u li'l-âhir» denilse yeridir.

Bu mecmuanm —Müslim, gayr-i müsüm— ilim adamlarma, araştırıcılara, talebe kardeşlerimize pek faydalı atacağmda şüphemiz yoktur.

İslâm mürşitlerinin bu gibi himmeti ve neşriyatı sayesindedir ki, evvelden beri şarkta ve garpta, islâmî araştırma imkânı bulunmuş, incelemeler yapılmış ve hak dine kavuşanlar çoğalmıştır. Pek çak hıristiyan zâtlar hıristiyanlığm dar çemberinden ve sıkıcı havasmdan 'kurtularak müslümanlığm hür akidelerine, te­miz ve berrak havasma kavuştular.

Hiç şüphe yoktur ki ihıristiyan misyonerlerinin elindeki vasıtalar ve hıristi­yan 'misyonerliğinin meydana getirdiği teşkilât müslümanlann elinde olsa, bü­tün dünyâ, müslümanlığm kucağma atılır, insanlar 'arasındaki dinî nefretler, kötü anlayış ve fena düşünceler ortadan kalkar, müslümanlığm en büyük he­deflerinden biri olan cihanşümul kardeşlik; beşeriyyeti, umumî sulh ve refaha ulaştırırdı. (Evvelâ kalpleri birleştirmek, sonra işleri birleştirmek, bu hak dinin en büyük rükünlerindendir ve bu dinin dünyâda en büyük feyzi de, bu cemâatin meydana getirilmesindedir.)

Fakat vasıtasızlığa ve teşkilâtsızlığa rağmen müslümanlık, yüce kudreti ve bazı üstatlarımızm gayreti sayesinde, her gün manevî fetihlerinin ufuklarmı ge­nişletiyor, her gün umulmadık muhitlere nurunu döküyor ve her gün kazandığı zaferlerle halâ dünyânm en canlı kuvveti, dünyânm en sağlam ve yüksek kud­reti olduğunu isbât ediyor.

(Cidden ehliyetli gayr-i müslimlerden bir heyet kurulsa da dünyânm din­lerini tetkik ile meşgul olsa, Bunların hepsi, okla hitâb ettiği kadar 'kalp ve ru­hun tabiî arzularmı tatmîn eden müslümanlığa ittifakla rey ve gönül verirlerdi).

Bu, dinimiz hesâbma en büyük bir mu'cize, bizim hesabımıza ise pek bü­yük bir muvaffakiyyettir. Onun için siz, bu muvaffakiyyetlere hizmet eden zâtla­rm bu eserlerini terceme ve neşr etmekle, bilhassa eserlerin asıllarmı ihya et­mek ve çoğaltmakla, İslâmiyyetin bu ulvî tecellisini inkişâf ettirmeye ayrıca: hiz­met etmiş oldunuz, nâçiz kanâatimiz bu merkezdedir. Tekrar tekrar tebrik ve teşekkürlerimi arzeylerim.

Bu eser muhterem nâmmızı devam ettirmek ve hayr ile andırmak için kâ­fidir. Hattâ zaman geçtikçe ehemmiyeti artacaktır. Bugün meselâ (Kâtip Celebi) unvanmı bütün dünyâ büyük bir saygı ile yâdediyor. Müslüman Türk milletinin ulemâ smıfmm dâhilerinden oton o büyük zâtm hâiz olduğu büyük meziyyet bu­lunduğu zamanda şimdiki derecelerde takdir edilmemiştir.

«AKAİD RİSÂLELERİ»nin tertip ve tercemesinde ne 'kadar zahmet çekmiş olacağmız bir parça düşünmekle anlaşılır. Ondan pek kolaylıkla istifâde ede­cek zâtlar size teşekkürlerini nasıl arzetmesinler?

Müslüman Türk milletinin, belki bütün islâm ve hattâ insanlık âdeminin ma­nen muhtaç olduğu bir hizmeti böyle mükemmel surette yapmakla aramızda mumtâz oldunuz, bütün müslüman Türk milletini sevindirdiniz ve 'kendinizi ilâhî lütuflara lâyık ikildiniz,

Cenâb-ı Hak himmetinizi bol, sa'yinizi meşkûr eylesin!

Bu gibi ciddî eserleri neşretmekte olan «Selâm Yaymları» nâm müesseseye ayrıca teşekkürlerimizi sunar, daima bunun gibi faydalı eserlerle yaym hayatma devam etmesini yüce Rabbimizden niyaz eyleriz.
Ahkaru'l-İbâd
ENVER BAYTAN

1. BÖLÜM MUKADDİME

1. Bahis

1) Nasıl bir kitap?

Bu bir derlemedir. (Bir dostun espirisiyle; «Risaleler antolojisi»...)' Hicretin birinci asrmdan başlayıp, günümüze kadar gelen Akaid İlmi (Tevhid veya Kelam...)nin en muteber ve meşhur kitaplarından yir­mi kadar seçilmiş risale. Yani Akidenin (iman ve itikad esaslarıyla il­gili meseleleri) özünü sade ve yalm ifadeyle, hemde i'caz tarikiyle ve­ren kitaplar. Bu kitaplar yazıldığı dönemin gereklerine uygun, kısa ve öğretici risalelerdir. Mütevazi görünüşte ama; delillere (Kitap-Sün-net) dayalı, şaşmaz denecek kesinlik ve açıklıkla, en önemli ve zorunlu bilgileri vermesi yönünden muhteşemdirler. Öyle ki herbiri daha son­raki ulema tarafından şerh edilmiş, haşiyeler konmuş, delillerinin me­tin ve tahkiki yapılmış olmasıyla, bir sistem ve ekol niteliği kazan­mıştır. Mesela Ömer Nesefi'nin beş on sayfalık metni Hanefi ve Maturüdi Medreselerinde (bu kitabm şerhleri) uzun yıllar temel kitab ola­rak okutulmuştur... Öbürleri de böyle şöhret bulmuş eserler...

İmam-ı A'zam'm «Fıkh-ı Ekber» Risalesi hemen bütün akide ki­taplarmm kaynağıdır, i. Maturüdi'nin iki Risalesi de öyle... Yine «Emali» yıllar yılı ezberlenmiş, ezberletilmiş, şerh ve haşiyeleri yazılmış, ter­cümeleri olmuş; Türkçeye ve Batı dillerine...²

Biz bu eserleri terceme ettik. Terceme ederken, şerhlerine, önce­leri yapılmış tercemelerin müracaat ettik. Çok müphem yerlerini ehil kişilere danıştık... Ve nihayet kapalı ifadelere, parantezli açıklama ya­hut dip notları koyduk. Terceme bitince de, tekrar ilim ehline inceletip tenkidleri değerlendirdik. Maksad doğru bir bilgi ile sağlam Akideyi sunmaktı...

Aynı zamanda okuyucunun mukayesesine imkân vermeği düşüne­rek; Özellikle dini eğitim gören ya da Arapça bilenlerin hususi istifa­desi bakımmdan her risalenin metnini de kitabımıza dercettik...

Asrımızda yazılan, bilhassa Türkçe Akide (İman) bahsine dair eserleri de lüzumlu görüp aldık. Ne varki müstakil risale bulunmadığm­dan son örneklerimiz iktibas tarzmda oldu (Yani İlmihal çapmda eser­lerin akaid kısmmı aldık).

Böylece de başlangıcmdan bugüne «Akaid ilminin gelişme çizgisi­ni göstermiş olacağız. En sona da; İtikadı konularda eser vermiş, ama ya risale boyunu geçmiş, yada yazdığı kitabm bütünüyle kaynaşmış olması durumunda, sadece eserin özelliğini belirten notla yetindik...