Sevâd-I Azam105
Bu risale, aEr-Reddü alâ Ashâbi'l-Heva, El-Müsemmâ Kitâbü's-Se-vâdil-A'zam alâ Mezhebi'Uİmâmi'l-A'zam Ebû Hanife». Kısaca; «Se-vâd-ı A'zam» diye meşhurdur.
Müellifi «Ebu'l-Kasım İshale bin Muhammed el-Hakim es-Semer-kandfa rahmeiullahi aleyh hazretleridir. İiikâdda Mâturîdî, amelle Hanefî'dir. Uzun yıllar Semerkand'da kadılık ve fakihlik vazifesiyle meşgul olmuştur... «Hakim es-Semerkandh O'nun kısa ve meşhur adıdır. (342-953) tarihinde vefat etmişâir. O'nun kısa adıyla y>Es-Sevâdü'l-A'zarn» diye tanman bu eseri Mâturîdî akaidinin en eski risalelerinin biridir. Kitapta Ehl-i Sünnet inanışma ait altmışüç mesele ele almıp izahı yapılmaktadır. (Biz sadece esas maddeleri aldık.) Kitaba «Es-Se-vâdü'l-A'zami) isminin verilmesi bir Hadîs4 Şerifte bu tâbirin kullanılmış olmasmdandır. Fahr-i Kâinat Efendimiz ümmet arasında bir ihtilâf çıktığmda, müslümanlar Sevâd-z A'zâm'a yâni büyük çoğunluğun yoluna, kalabalık topluluğa uymaya çağırmıştır ki, o topluluk Ehl-i Sünnet kulesidir.
Es-Sevâdü!l-A'zam'm çeşitli baskılan vardır. (İstanbul 1288, 1309 -Kazan 1878, Bulak 1353) İstanbul'da 1313'de şerhiyle birlikte tab edilmiştir. Osmanlıcaya Aynî Efendi Bulgari tarafından yapılan terceme 1258'de Mısır'da Bulak matbaasmda tâb edilmiştir.
Allah onun ecrini versin.
Kitâb-Us-Sevalt Ül-A'zam Bîsmîllahîrrahmanirrahim
Alemlerin Rabbi olan Allah'a hamd olsun.
Nebilerin ve Resullerin sonuncusu efendimiz Muhammed (s.a.s.) ve âlü ashabmm hepsine selât-ü selâm olsun.
İmdi, Resullah aleyhisselâmm mezhebini soracak-olursanız kendisinin buyurduğu gibi; «sırat-ı müstakim»dir. Çünkü o buyurduki; «Musa'nm (s.a.s.) kavmi kendinden sonra yetmişbîr fırkaya ayrıldı. Yetmişi helak oldu, sadece bir fırkası kurtuldu. İsa'nm (s.a.s.) kavmi de yetmişiki fırkaya ayrıldı. Yetmişbiri helak oldu, yalnız biri kurtuldu. Benim ümmetim de yetmişüç fırkaya bölünür. Bunun yetmişikisi helak olur. Birisi kurtulur.» Soruldu kî; bu fırka hangisidir? Şöyle cevap verdi: «O ehl-i sünnet vel cemaattir.» Yani sevadi a'zanıdır.
Yine Resulullah (s.a.s.) buyurmuştur ki; cemaatten bir karış ayrılan, islâm bağmı boynundan çıkarıp atmıştır.
Sevadi azamm belirtisi ise altmışüç maddede özetlenir:
1 - (Bu yolun yolcusu) imanmdan şüphe etmez. Ve inşallah mü-minimdir, diyemez.106
2 - Müslüman cemaate muhalefette bulunamaz.107
3 - Mütteki veya mücrim, her müminin arkasmda namaz kılar ve bunu doğru görür.108
4 - Haramı helâl saymadığı müddetçe; günahından Ötürü, hiçbir kıble ehlini küfürle itham edemez.
5 - Küçük büyük her kıble ehlinin cenazesini kılar ve bunu hak görür.
6 - Hayrm ve şerrin takdirini Allah'tan bilir.
7 - Haksız olarak bir müslümana karşı silâhlı tecavüzde bulunamaz.
8 - Hazerde ve seferde, mestler üzerine mesh etmeyi hak görür.
9 - Her emirin 109arkasmda Cuma ve Bayram namazlarmı kılar ve bunu hak bilir.
10 - İmanm Allah vergisi olduğunu bilir.110
11 - Kulun her fiilinin Allah tarafından yaratıldığmı bilir.
12 - Kabir azabmı hak bilir.
13 - Allah kelâmmm (Kurbanm) mahlûk olmadığmı kabul eder.
14 - Münker ve Nekir sualini hak bilir.
15 - Dirinin dua ve sadakasmm ölüye fayda vereceğine inanır.
16 - Resulullah’ın (s.a.s.) şefaatini hak bilir.
17 - Resulullah’ın (s.a.s.) miracım hak bilir.
18- Kıyamet gününde amel defterlerinin okunacağmı hak bilir.
19 - Hesabı hak bilir.
20 - Mizanı hak bilir.
21 - Sıratı hak bilir.
22 - Cennet ve Cehennemin şu anda yaratılmış olduğunu ve ebe-diyyen de yok olmayacağmı bilir.
23 - Cenab-ı hakkm kıyamet gününde kulunu vasıtasız olarak hesaba çekeceğini bilir.
24 - Resulullah’ın (s.a.s.) on sahabesinin cennetle müjdelendiği-
ne şehadet eder.
25 - Resulullah'tan (s.a.s.) sonra sahabeden ve öbür ümmetten hiç kimsenin; Hz. Ebubekir'den (r.a.) daha faziletli olamayacağım ve hilâfetinin hak olduğunu kabul eder.
26 - Ebubekir'den (r.a.) sonra da Ömer bin el-Hattab (r.a.) ondan sonra Osman bin Af fan (r.a.), ondan sonra da Ali bin Ebitalib (r.a.) 'm insanlarm en efdalı ve hilâfetlerinin (bu sıraya göre) hak olduğunu bilir.
27 - Sahabilerin aleyhinde bulunmaz, gıybetlerini yapmaz.
28 - (İnsanlara benzemeksizin) Allah’ında (kötü işlere) kızıp (iyi işlerden) hoşlandığmı kabul eder.
29 - Allah’ın (ahirette) mahiyetini bilmediğimiz şekilde görüleceğinin hak olduğuna itikat eder.
30 -Nebilerin mertebesinin evliyadan (tamamen) üstün olduğunu kabul eder.
31 -Evliyanm kerametini hak bilir, inkâr etmez.
32 - Allah’ın; saidi şakî yapmasmm adaleti gereği, şakiyi said yapmasmm ise lûtfu gereği olduğuna inanır.111
33 - Kâfirlerin Akıllarınm (aslmda) peygamberlerin de (öbür) müminlerin de Aklına eş olamayacağım bilir.112
34-Yaratıcı olarak Cenab-ı Hak'km ezelî ve ebedî olduğuna onun için, durum değiştirmenin düşünülemeyeceğine inanır.
35 -Allah’ın Âlim ve Kadîr olduğunu, onun ilim ve kudretinin kesin olduğunu itiraf eder.
36 - Cenab-ı Hak'km, günahkâr müminlere, günahları miktannca cehennemde azab etmesinin hak olduğunu bilir.
37- Mushafta yazılı olanm Kur'an olduğunu ve Allah’ın kelâm-ı olduğunu, mecaz değil, gerçek anlamıyla mahlûk olmadığmı bilir.
33- Halk bunun hayır mı, şer mi olduğunu anlasm anlamasm, Allah teaîânm, dilediğini yaptığmı (şu anda) dilediğini yapmakta olduğunu bilir.
39 - İmanın mecazi olmayıp, hakiki olduğunu görür.113
40- Bir kimsenin dünyada hakka tecavüzü varsa, ve helâllik da almmazsa; kıyamette karşılık olarak onun sevabmm almıp, hak sahibine verileceğini bilir.
41-Tâatm tevfik ile denk, isyanm da hızlan ile denk olduğunu bilir. 114
42 - İmanm; kalp ve dil olmak üzere iki uzuvla olacağmı bilir. 115
43 - Allah'ı kalben tanıyıp da, diliyle ikrar etmeyenin kâfir, diliyle ikrar ettiği halde kalbiyle tasdik etmeyenin ise münafık olacağmı bilir.
44 - Allah'a yer, saman, geliş ve gidiş isnad etmez.
45 - Allah'ı hiçbir şeye benzetmez ve «Onun hiçbir benzeri yoktur» der.
46 - Bazı durumlarda (çalışıp) kazanmanm farz olduğunu bilir.116
47- İmanm amelden ayrı şey olduğunu bilir.
48 - Bilirki; muttekinin de, günahkârm da imanı (iman olarak) denktir.117
49 - Ölümden sonra dirilmeyi hakk bilir.
50 - Kıyameti hakk bilir.
51 - Vitir namazmm, bir selâmla biten, üç rekât olduğunu bilir.
52 - İmamm abdestinin bozulmasmm, cemaatin namazmı bozacağmı kabul eder.
53 - Az olan ve akmıyan sudan abdestin caiz olmadığmı bilir.
54 - (Abdestini bozmuştuysa) mestlerini çıkaranm, ayaklarmı yıkaması gerektiğini bilir.
55 - (Abdest bozulunca) iadesinin hakk olduğunu bilir.118
56 - İmanm artmayıp, eksilmeyeceğini bilir.119
57 - İblis laînin, Allah'a ibadet ettiği dönemde, Allah ve melekler nezdinde mümin olduğunu bilir.
58 - Ebubekir ve Ömer (gibi zevatın bile) iman etmediği ve puta taptığı dönemde kâfir olarak bilindiğini görür.
59 - Sevgisinden ötürü Hak aşıklarmdan sorumluluğun düşmeyeceğini de bilir. 120
60 - Allah’ın rahmetinden ümid kesmenin küfür olacağmı bilir.
61 - Son anmda imansız gitme tehlikesini de Hak bilir ve Allah'tan korkar.
Dostları ilə paylaş: |