Ali nar bey'E : hazirlamiş olduğU «akaid risaleleri» hakkmdaki 3

El-Ûşî (...-569 H.)

Emâlî Kasidesi, Manzum Akaid Risalesidir. «Lâm-» ile kafiyeli ol­duğundan «Kasidetü'l-Lamiyye» diye anılır. Her beytte bir mesele öz-deştirilmiştir. Kaside (Mefâîlün, Mefâîlün, Feûlün) vezniyle yazılmış, Arapça manzumedir. (68) beyt veya tekrarsız (67) beyidir. Her devir­de zevkle okunmuş ve ezberlenmiş. Ders olarak takib edilmiş, şerh ve haşiyeleri yapılmış meşhur bir eserdir. «Kasidetü Yekulu'l-Abd» diye ilk cümlesi, «Bed'il Emali veya sadece ilk beytin kafiyesiyle «Emali Kasidesi» diye anılagelmiştir.

Müellif-Nâzım, «Şeyh Siracüddin Ali bin. Osman EL-ÛŞÎ, EL-Fer-ganii) Mavaünnehirde Fergananm Ûş köyünde doğmuş. Yetişmiş, eser vermiş büyük zâttır.

Mişkâk'ül Envar Fî Şerhi NisabiH-Ahyar. Muhtelef'ur-Rivâye, Ka-sidetü'l-Lamiyye (Emali Kasidesi) belli başlı eserleridir. Aliyyul Kari­nin Tahkikli Emali Şerhi meşhurdur. Türkçeye de Manzum Terceme-leri, şerhleri çoktur. Batı Dillerinede çevrilmiştir. Von Bohlefin Komz-berg-1849 neşriyatı buna Örnektir...

Biz de, hece ile nazmen çeviri denedik. İnşallah- maksada muhalif olmamıştır.

Merhumun 569 Hicrî veya 575 Hicrî de vefaat ettiği biliniyorsa da, birçok büyüklerin olduğu gibi, doğum tarihine dair pek bilgi yok. İst. Millet Kütüphanesi 1340/3 veya 4050/2 de çok az bilgi var. Arapça Metni aynı kütüphanede; 0-1340/3 de kayıtlıdır.

Allah ona ecrini gani gani versin.

Bizi de kusurlarımızdan ötürü bağışlasm.

Emâli Kasidesi (Manzum Akaid)

1) Bu kul söyler Emaliye başlarken İnci mısralarla Tevhid işlerken

2) Varlığının İlâhi Mevlâmız Kadim Ekmel sıfatlarla muttasıf Rabbim.

3) Diridir her işi o tanzim eder Zülcelâl Hak odur elinde Kader

4) Hayrı da şerri de O diler yapar O razı olmaz da, (kul işler, sapar.)

5) Onun sıfatları, zatı değildir. Zatından başka da olamaz, (o birdir)

6) Zatî sıfatlan ef ali haktır Kadimdir hep, zevalden hem uzaktır.

7) Allah eşya değil ama «şey» deriz Zatı, altı yönden tenzih ederiz.¹⁴²

8) İsim müsemmamn gayrı değil ki, Dahiler bu sırrı kavrarlar belki...

9) Rabbim ne cevherdir ne de bir cisim, Ne bütün ne parça, toplam ve kısım...

10) Bölünmez en küçük cüz ki zihinde Dayım oğlu bu gerçektir sözünde.

11) Kur'an Rabbimizin mahlûku değil. Mevlânm sözüdür bunu böyle bil.

12) Arşm Rabbi Arşm üstünde, lâkin: Şekli yok, bir yerde değildir sakin

13) Hiçbir yönden ona benzeyen yoktur. Halkı uyar bundan-yamlan çoktur.

14) Zamandan ve halden beridir Deyyan¹⁴³ Onu kuşatamaz mekân ve zaman.

15) İlahım ihtiyaçsız her kadına Evlâdm ne erine avradma...

16) Yine o beridir yardımcılardan, Yücelik ve şeref ona has ondan.

17) Varlığı öldürür kahren diriltir Cezası beşerin, haslete denktir.

18) Hayr ehline cennet ve nimeti var. Kâfire dünyası! Ahireti nâr.

19) Cennet cehennemse geçici değil, Onlarda kalacak sürekli ehil.¹⁴⁴

20) Mü'min keyfiyetsiz görür Rabbini İdrakten misalden örnekten de beri.

21) Onu gören cennetleri unutur. Mutezilî kafa, hasretle oturur!¹⁴⁵

22) Kulun hesabma göre yaratmak, Ona vacib olmaz, o yüce ve Hak...

23) Resulleri tastik farzdır, gerektir, Mükerrem Melekler vardır ve haktır.

24) Son Peygamber göğsü armmış nebi ¹⁴⁶Haşimîdir yok cemalde menendi.

25) Tartışmasız nebilerin İmamı. Elindedir velilerin zimamı.

26) Onun şeriatı sürer ebedi Kıyamet sonu da... bunu Hak dedi.

27) Mirâc hadisesi haktır olmuştur, Ona kesin haber, âyet gelmiştir.

28) Hayır ehlinin de şefaati var. İster günahları olsun dağ kadar ¹⁴⁷

29) Bütün Peygamberle remin ve masum Bilerek günaha isyana mahrum.

30) Kadından Peygamber gelmedi asla. Köle ve yalancı olamaz kat'â

31) Zülkarneyn, Lokmana olmadı karar. Peygamber midirler?... Tartışmak zarar.

32) İsa kıyamete yakın gelecek, Deccalm kalbini okla delecek.

33) Dünyada velînin kerameti hak, Onun nasibi çok, (sen kendine bak)

34) Ama asla velî, Nebi olamaz. Bir Resulün tek tavrmı alamaz.

35) Sıddıkı ekberin şüphesiz yeri Herkesten üstündür, yok ihtimali.

36) Ömer'in Osman'a tarcih hakkıvar, Ondan sonra gelir Haydan kerrar.

37) Osmanm Ali'ye üstünlüğü hak, Tersini düşünen eyledi firak.

38) Haydar da efdaldir kalan ashabdan Bunu tanımazlar, (farksız kasaptan.)

39) Belki bazı yönden üstün sıddıka, Hz. Zehraya bilir esdika...

40) Öldü artık, Yezide lanet olmaz, Ama ifratçıya lâf anlatılmaz...

41) Taklidi iman da, muteber elbet. Buna kılıç gibi deliller mevcut.

42) Ama mazur olmaz akıllı cahil, Her tür meselede olmalı kâhil.

43) Ye's halinde şahsm iman etmesi Kabul olmaz, çünkü yok iradesi.

44) Ne bir parçasıdır amel, imam Ne de üstün, ancak (şartı visalin)¹⁴⁸

45) Küfür de sayılmaz irtidatta bil, Zina, eşkıyalık, kastile katil¹⁴⁹

46) Bir süre de niyyet dinden dönmeğe, Koparır hak dinden, yazık emeğe.

47) İsteyerek küfür sözü kullanmak, Dini reddetmeğe varır, ey ahmak.¹⁵⁰

48) Hezeyan söyleyen sarhoş halinde, Kâfir denmez, onun hükmü dilinde.

49) «Yok» bir şey değildir hem de görülmez Anlayışlı kişi bundan yorulmaz.

50) Yaratma yaratık aynı şey değil. Gözle sürme neyse, bunu öyle bil. ¹⁵¹

51) Haram da rızıktır, helâl de öyle, Sözün haktır görüşler de hep öyle

52) Bilki kabirlerde «Tevhid-i bari» Sorulacak herkese, dostu ağyari

53) Kâfire fasıka kabir azabı, Tatbik edilecek budur ikabı.

54) Ey, «Emâli» ehli buna dikkat et, Hâlik'm lütfudur insana cennet.

55) Ba'sü ba'del-mevtte hesap insana, Kesindir, vebalden her kul sakma.

56) Kiminin kitabı verilir sağdan, Kimine sunulur arkadan, soldan.

57) Hak Mizan terazi ameli tartar, Sırattan geçilir, ne müthiş hatar...

58) Şefaat umulur ehl-i hayırdan, Günahkâr kullan çekerler dardan. ¹⁵²

59) Duanın tesiri açık ve kesin, Sapıklar sapmıştır, ona neylesin...

60) Dünyamız hadistir, Heyula hayâl. Göz ve kulağmı hak nazara sal.

61) Cennet ve cehennem var ve mahlûktur. Buna dair sahih haberler çoktur.

62) İnanan ateşte ebedi kalmaz Günahtan ötürü sürekli yanmaz.

63) Tevhid'e giydirdim libas şiirden. En güzel biçimle, etkin sihirden.

64) Gönül dolsun ondan, ruh gıda alsm. Kaynak suyu içsin, dal budak salsm

65) Daim, ezberleyin itikad için. Onu cam kâsede su gibi için...

66) Durdukça bu kula, hem dua edin. Hayırla yâdedin, yaşasm bu din.

67) Umulur ki, Allah bağışlar onu. Lutfiyle saadet oluşur sonu.

68) Ben hep duacıyım gücüm yettikçe. Beni tanıyanlar dua ettikçe...