Ali pasa camiİ ve TÜrbesi

BİBLİYOGRAFYA

1) İbn Sa'd. et-Tabakât, VI, 86, 92;

2) Buhârî. et-Târîhu'l-kebîr, VII, 41;

3) İbn Kuteybe, ei-Ma'ârif (Ukkâşe), s. 431, 583;

4) el-Cerh ve't-ta'dîl, VI. 404;

5) Ebü Nuaym, Hilye, II, 98, 102;

6) Hatîb. Tarihu Bağdâd, XII, 296, 300;

7) İbnü'l-Esîr. el-Lübâb, Kahire 1357-69 Beyrut, ts. (Dâru Sâdır), III, 304;

8) Nevevî, Tehztb, l/l, s. 342;

9) Zehebî, A'lâ-mü'n-nübelâ\ IV, 53, 61;

10) a.mlf., Ma'rifetü'l-kurra' (Beşşâr). I, 51;

11) İbnü'l-Cezeri, Ğâyetun-nihâye. Kahire 1351-52/1932-33 Beyrut, ts. ³⁵², 1, 516;

12) İbn Hacer, Tehzîbü't-Tehzib, VII, 276, 278;

13) M. Ebû Zehre. Ebü Hanîle, Kahire 1366/1947, s. 66, 67;

14) M. Hüseyin ez-Zehebî, et-Tefsîr ve'l-müfessirûn, Kahire 5 381/1961-62, I, 119;

15) Hüseyin Küçük-kalay, Abdullah İbn Mes'ûd ve Tefsir İlmindeki Yeri, Konya 1971, s. 91, 92. ³⁵³

Ahmet Özel

ALKAME b. MÜCEZZİZ

Alkame b. Mücezziz b. el-A'ver el-Kinânî el-Müdlicî

(ö. 20/641)

İslâm tarihinde İlk deniz seferine çıkan müfrezenin kumandanlığını yapan sahâbî.

Babası Kinâne oğullarından Mücezziz. iz sürmede (kıyâfe) ve insanlara baka­rak soylarını tesbit etmedeki (kıyâfe ve firâse) maharetiyle tanınmış bir sahâbî idi. Üsame ile babası Zeyd b. Hârise'nin ayaklarına bakarak bunların aynı soy­dan gelen insanların ayaklan olduğunu söylemesi Hz. Peygamber'i çok sevindir­mişti.

Hicretin 9. yılında Habeşlilerden bir grubun gemilerle Mekke yakınındaki Şu-aybe sahiline kadar geldiği haber alının­ca. Hz. Peygamber Alkame'yi 300 kişilik bir müfrezeye kumandan tayin ederek Habeşliler'in üzerine gönderdi. Seriyyetü'1-Ensârîveya Seriyyetü Alkame b. Mü­cezziz diye anılan bu ilk deniz seferine katılan mücahidler denize açıldılarsa da Habeşliler'i bulamayarak geri döndüler.

Alkame, Halife Ebû Bekir tarafından Filistin taraflarına gönderilen orduda da Amr b. As'a bağlı olarak kumanda görevi aldı. Onun bu görevi Hz. Ömer zamanında da devam etti ve RlistirTin önemli şehirlerinden Gazze'yi İslâm top­raklarına kattı. Filistin fethedildikten sonra bölgenin yarısının yönetimi ken­disine bırakıldı. Hz. Ömer'le kumandan­ları arasında Câbiyede vuku bulan tar­tışmada o da bulundu.

Hicretin 20. yılında Halife Ömer deniz yoluyla Habeşistan'a göndereceği askerî birliğin başına Alkameyi geçirdi. Fakat çıkan bir fırtınada Alkame askeriyle bir­likte boğularak şehid oldu. Bu olaydan sonra halife deniz yoluyla sefer düzenle­memeye karar verdi. Bu faciadan sade­ce Alkame'nin kurtulduğu, Hz. Ömer'in vefatı sırasında Filistin'deki yöneticilik görevine devam ettiği ve Hz. Osman dev­rindeki fetihlere katıldığı da rivayet edilmektedir. ³⁵⁴

BİBLİYOGRAFYA

1) Müsned, 111, 67;

2) Buhârî. “Meğâzî”, 59;

3) İbn Mâce. “Cihâd” 40;

4) Vâkidî. el-Meğâzı, III, 983;

5) İbn Hişâm, es-Sire, IV, 639, 640;

6) İbn Sa'd. et-Sabakât, II, 163;

7) Taberî, Târth (Ebü'l-Fazl). İli, 394, 604, 610; IV, 67, 112, 289;

8) İbn Abdülber, el-İstî'âb, III, 127;

9) İbnü'l-Esîr. Ûsdut-ğâbe, IV, 87;

10) a.mlf., el-Kâmil, II, 497, 501, 536, 569;

11) İbn Hacer. el-lşâbe, II, 505, 506;

12) Mv.Fs., II, 307. ³⁵⁵

Selman Başaran

ALKAME b. ULÂSE

Alkame b. Ulâse b. Avf el-Kilâbî el-Âmirî

(ö. 20/641)

Hz. Ömer devrinde valilik yapan sahâbî.

Âmir b. Sa'saa kabilesinin Kilâb boyu­na mensuptur. Câhiliye devrinde kabile­si arasında büyük bir nüfuz ve itibara sahipti. Hudeybiye Antlaşması'ndan son­ra ve Mekke'nin fethinden önce Medi­ne'ye giderek Hz. Peygamber'le görüş­tü ve kabilesi adına ona biat etti. Müel-lefe-i kulûb'dan olduğu. Hz. Peygamber'in aynı durumdaki diğer sahâbîlerle birlikte ganimetten ona da önemli pay­lar ayırdığı kaynaklarda zikredilir. Alka­me, Tâif halkının müslüman oluşundan kısa bir süre sonra irtidad ederek Şam'a gitti. Hz. Peygamberin ölümü üzerine çıkan karışıklıktan faydalanarak Kilâboğulları arasına döndü ve onlan teşkilât­landırmak istedi, fakat Hz. Ebû Bekir'in bölgeye Kaka1 b. Amr kumandasında bir

askerî birlik göndermesi üzerine Suri­ye'ye kaçmak zorunda kaldı. Hz. Peygamber'in ölümünden sonra irtidad ettiği, hatta bu irtidad olayının Hz. Ömer devrinde meydana geldiği hakkında da bazı rivayetler vardır. Alkame'nin daha sonra tövbe ederek yeniden müslüman olduğu bilinmektedir. Nitekim Hz. Ömer onu Havran'a vali tayin etmiş, hayatının sonuna kadar da burada kalmıştır.

Alkame ile amcazadesi Âmir b. Tufeyl arasındaki üstünlük iddiası üzerine şair A'şâ Meymûn'un Alkame aleyhine söy­lediği kaside, Câhiliye devri edebî mah­sulleri arasında yer alır. İslâmiyet'in ilk yıllarında Alkame'nin Bizans imparato­runun huzurunda Resûl-i Ekrem hak­kında iyi sözler söylemesi sebebiyle Hz. Peygamber onun aleyhindeki bu kasi­denin rivayet edilmesini yasaklamıştı. ³⁵⁶

BİBLİYOGRAFYA

1) Buhârî, “Enbiyâ”, 6, “Meğâzî”, 61, “Tevhîd”, 23;

2) Müslim, “Zekât”, 138. 143, 146;

3) İbn Hişâm. es-Sîre, II, 586; IV, 495;

4) Sa'd. et-Ta­bakât, I, 272, 311;

5) Taberî. Târîh (Ebü'l-Fazl), III, 262;

6) İbn Abdülber, el-İstt'âb, III, 126;

7) İbnü'l-Esîr, Üsdü'l-ğâbe, IV, 86;

8) İbn Hacer, el-lşâbe, II, 503, 505;

9) Abdülkâdir el-Bağdâdî. Hizânetvi-edeb, I, 183-185; III, 80, 81, 388, 397, 403, ayrı­ca bk. Fihrist;

10) Ziriklî, el-A'lâm, V, 48. ³⁵⁷

Ahmet Önkal