Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti

 
GLOSSARIY 
Leksikografiya (grek. lexikos – lug‘at, graho - yozaman) – tilshunoslikning 
lug‘at tuzish ishi va uning nazariy masalallari bilan shug‘ullanuvchi bo‘lim.
Elektron lo‘g‘at — lo‘g‘atning electron ko‘rinishi. 
Avtomatik lug‘at – mashinaning maxsus formatida saqlanuvchi, matnni 
kompyuter yordamida ishlov beruvchi lug‘at hisoblanadi. Hozirgi kunda mukammal 
avtomatik lug‘at ingliz tilining izohli lug‘ati va Ojegovaning lug‘ati hisoblanadi. 
Morflogik lug‘at – so‘zlarning grammatik kategoriyalari va ularning qo‘llanishi, 
ma’nosi qayd etiladigan lug‘at turi. 
Grammatik kategoriya – ma’nosiga ko‘ra birlashuvchi shakllar sistemasi. 
Iinformasion qidiruv tezaursi - tabiiy til bilan information qidiruv tilini 
solishtirish maqsadida yaratiladigan lug‘atlarga aytiladi. 
 
Mavzu bo‘yicha tayanch tushunchalar: tekst, leksikografiya, avtomatik 
lug‘at, tezaurus, informatsion-qidiruv tili, ideografik lug‘at, morfologik lug‘at, so‘z 
qo‘llanishi, so‘z shakli. 
Muhokama uchun savollar. 

---

58 
1. Tezaurus haqida tushuncha. 
2. Informatsion-qidiruv tili va uning mohiyati. 
3. Ideografik lug‘at haqida tushuncha. 
4. Lug‘at tuzishda so‘z shakllariga kompyuter yordamida ishlov berish. 
5. Morfologik lug‘at haqida tushuncha. 
Topshiriqlar. 
1-mashq. Quyidagi gaplarni transformatsion yoki algoritmlik jihatdan til birliklarini 
tahlil qilish metodi, ehtimollik belgilariga ko‘ra tahlil qilish metodlari asosida tahlil 
qiling. 
Mullalar o‘qiydi zeru-zabarni, 
Ustalar ishlatar tesha, tabarni. 
Boz ustidan qo‘yaver Ravshan, 
Tilla qoshli, karsani kumush egarni,
Ravshanbek yig`ladi, yurak jo‘sh urdi, 
Ikki narkas xumor ko‘zga yosh urdi; 
Ikki uzangi, ikkovi ham tilladan, 
Yarqiratib ikki yoqqa tushirdi. 
Jiyranqushning yol, quyrugi mayindi (r), 
Mardning qilganiga hamma qoyildi (r). 
Obru talab Ravshanbekday yosh bola, 
Mahkam tortdi mayin ipak ayilni (“Ravshan” dostoni).