Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat
Yüklə 4,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
| – 194 –
– 195 – qadamiga gullar sochmoqchi yoki shunday bo‘lishini astoydil istaydi. Bu bandni tarixiy asoslariga ko‘ra, sharhlasak, Sunbula oyning nomi bo‘lib, 22-avgustdan 23-sentabrgacha bo‘lgan muddatni qamrab oladi. Bu ayni pishiqchilik davri, suvlar tinigan, maqolda aytilganidek, «Sunbulaning suvi – sharob» payti bo‘ladi. Demak, qo‘shiqdagi Sunbula balog‘atga yetgan yor ramzidir. «Sunbula burji suvrati qo‘liga bug‘doy boshog‘ini ushlab turgan qiz shaklidadir», – deydi akademik Alibek Rustamov shu oy haqidagi xalq tasavvurlarini ifodalab. Qadimiy mifologik tafakkurda inson gulga teng, gul shakliga evrilishi, ya’ni aylanishi mumkin. Ushbu tasavvurga asoslangan poetik tafakkur insonni gulga qiyoslaydi, o‘xshatadi. Mifo-poetik tafakkurga ko‘ra, qo‘shiqdagi gul bilan o‘rab olish lirik qahramonning o‘z yorini quchish istagini ifodalaydi. Yor qadamiga gullar sochish ham mifologik inonch, iz magiyasiga ko‘ra yorning poyiga bosh qo‘yish bilan teng. Lirik qahramon yor uni sevmasa ham, uning yo‘llariga gullar sochilishini, unga ko‘plab qizlar maftun bo‘lishini istaydi. Qadimiy inonchlarga ko‘ra, insonning izi ham uning o‘rnini bosishi mumkin. Shu bois hozirgacha «Bosgan izlaringdan o‘rgilay!» yoki «Qadamingizga hasanot!» deyish insonning o‘zidan o‘rgilish va insonning tashrifini ulug‘lashga tengdir. Buning aksicha «Qadaming qursin!», «Izing o‘chsin!», – deyish insonga ajal tilashdir. Xalq ongida Sunbula haqidagi tasavvurlar, ijodida maqollar va afsonalar mavjud bo‘lgan va ba’zilari bizgacha yetib kelgan. Xalqimiz ana shulardan kelib chiqib, qayta poetik mushohada qilib, yuqoridagi kabi bandlarni ijod qilgan. O‘choq boshida qumg‘on, Atrofi baland qo‘rg‘on. Sevganimga yetolmay, – 195 – Yurak-bag‘rim bo‘ldi qon, Qadamingda gullar ochilsin… Men bu yerda o‘t yoqsam, Andijonda tutun-ey. Bu dunyoda bormikan, Yurak bag‘ri butun-ey. Bu dunyoda bor bo‘lsa, Yurak-bag‘ri butun-ey. Qog‘ozdan qozon yasay, Guldan qilay o‘tin-ey... Ma’lum bo‘lmoqdaki, lirik qo‘shiqlarda keluvchi obrazlar tizimi inson kechinmalari xalqning ko‘p asrlik tasavvurlari, mifologik qarashlari, odat va udumlariga chambarchas bog‘liq ravishda o‘ta poetik ko‘rinishlarda ifodalanadi. Endi quyidagi to‘rtlikka e’tibor bering: Oq ilon, oppoq ilon, Oydinda yotganing qani? Men – yomondan ayrilib, Yaxshini topganing qani? Qadim ajdodlarimizda oydinda yotgan oq ilonni ko‘rgan odam baxtli bo‘ladi, degan ishonch bo‘lgan. Biroq bu deyarli sodir bo‘lishi mumkin bo‘lmagan vaziyat. Oshiq to‘lin oy kechasida (oydinda) oppoq ilonni yotganini ko‘rish mumkin bo‘lmaganidek, sen ham mendan voz kechib baxtli bo‘lolmaysan, demoqda go‘yo. Yüklə 4,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|