Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat

– 218 –
– 219 –
Shunday qilib, dono chol, aql-u farosati bilan boy bo‘libdi».
Bu xil namunalarni chaldirmoq matni qaysi janr tarki bida 
kelayotganligiga nisbatan, chaldirmoqli ertak, chaldir moqli 
naql, chaldirmoqli afsona sifatida nomlanadi. 
Savol va topshiriqlar:
1. Maqolning janr xususiyatlarini sanab bering.
2. Maqollardagi o‘z va ko‘chma ma’noni misollar 
yordamida tushuntiring. 
3. Yozma adabiyotda maqollardan foydalanish usullari 
haqida ayting, fikringizni bir adib ijodi misolida isbotlang.
4. Topishmoqning paremik janr sifatidagi ahamiyatini 
so‘zlab bering.
5. Chaldirmoq janrining o‘ziga xos xususiyatlarini ayting.
Adabiyotlar:
1. Safarov O. O‘zbek xalq og‘zaki ijodi. – T., «Musiqa», 
2010.
2. Madayev O. O‘zbek xalq og‘zaki ijodi. – T.: «Mumtoz 
so‘z», 2010.
3. Sarimsoqov B., Maqollar / O‘zbek folklori ocherklari. 
1-jild. – T.: Fan, 1988. – B. 85-98.
4. O‘zbek xalq maqollari. – T.: Fan, 1978.
5. Shomaqsudov Sh., Shorahmedov Sh. Hikmatnoma. – 
T., 1990. – B. 44.
6. Safarov O. Xalq ganjiga mehr / Folklor bebaho xazina. 
– T.: Muharrir», 2010. – B. 285-298.
7. Quvnoq topishmoqlar. – T.: «Yurist-media», 2010.

---

– 219 –
13-MAVZU. LATIFALAR, LOF
Reja:
1. Latifa – nozik fikrlash san’ati.
2. Loflarning janr xususiyati.
1. Latifa – nozik fikrlash san’ati.
O‘zbeklar dunyodagi 
boshqa xalqlar kabi hazilni, taqlidni, kulgini yaxshi ko‘radilar. 
Kulgi insonga sog‘lik, yaxshi kayfiyat, o‘z-o‘zidan qoniqish 
tuyg‘usini bag‘ishlaydi. Xalqimizning dono farzandlari 
Yusufjon qiziq, Aka buxor, G‘anijon Toshmatov kabilar 
mashaqqatli kechgan paytlarda ham yurtimiz ahliga tetiklik, 
umid, ishonch ulashganlar. Bunday natijaga erishish o‘z 
vaqti uchun juda og‘ir kechgan. Latifalar, loflar, askiya, 
xalq dramasi asarlari, muqallidchilikdan unumli foydalanish 
zukko va iqtidorli insonlarni haqiqiy ma’noda xalq sevgisini 
qozonish sharafiga muyassar qildi.
Inson qalbidagi tashvishni, tanasidagi xastalik xurujini 
chetroqqa surishda kulgili latifalar juda samarali vosita 
hisoblangan. «Latifa» atamasi arabcha «lutf» so‘zidan 
olingan bo‘lib, nozik fikrlash, yaxshilik qilmoq, muruvvat 
ko‘rsatmoq, sharaflamoq ma’nolarini anglatadi. 
Nasriddin Afandi nomi bilan latifalar mazmunining 
bog‘lanib, uyg‘unlashuvi XIX asr oxiri XX asr boshlari bilan 
belgilanadi. O‘zbek folklorshunosligi fani asoschisi, professor 
Hodi Zarifov qayd qilishiga binoan, Nasriddin Afandi 
nomining o‘zbek latifalarida shuhrat topishi yurtimizda 
matbaaning paydo bo‘lishi, Nasriddin Afandi latifalarining 
kitob tarzda nashr ettirilishidan boshlangan. 
O‘zbek Nasriddin Afandi latifalarida bosh qahramon 
o‘ta hozirjavob, o‘ta zukko, dono va tadbirkor inson sifatida 
gavdalanadi. Hayotda uni so‘z bilan, xatti-harakat bilan 

---