Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat

– 160 –
– 161 –
asarida «qo‘shiq», Alisher Navoiy asarlarida «qo‘shiq», 
«surud», «ayolg‘u», «lahn», «turku», Zahiriddin Muhammad 
Boburning «Bobirnoma»sida «qo‘shiq» shaklida kelganini 
ko‘ramiz.
1
Alisher Navoiy ham, Bobur ham xalq qo‘shiqlarini 
nazarda tutganda «qo‘shiq» kalimasini ishlatadi. Qolgan 
paytlarda «surud» yoxud boshqa bir atamani keltiradi.
2
Turk folklorshunoslari ham O‘rta Osiyo xalqlaridagi 
«qo‘shiq» Turkiyadagi «qoshma» va «turku»lar bilan 
o‘xshash ekanligini ta’kidlaydilar.
3
O‘zbek xalq qo‘shiqlari bugungi kunga qadar ko‘p 
marotaba o‘rganilganligiga qaramay, afsuski, yetarli darajada 
tasnif etilgan emas.
Folklorshunos olima Muzayyana Alaviya o‘zbek 
qo‘shiqlarini 1. Lirik; 2. Mehr baytlari; 3. Terma; 4. Mehnat 
qo‘shiqlari; 5. Mavsum-marosim qo‘shiqlariga bo‘ladi.
4
F.Karomatov xalq qo‘shiqlarini: maishiy, oilaviy-
marosim, mehnat, tarixiy va sotsial norozilik qo‘shiqlariga 
bo‘lib tahlil etadi.
5
Asqar Musaqulov qo‘shiqlarni uch 
guruhga: a) marosim: to‘y va motam qo‘shiqlari, b) nomarosim 
1
Qarang: Divanu Lugat-it Turk. Çeviren Besim Atalay. I cild. – Ankara: Turk 
Tarih Kurumu basimevi, 1992. – S. 376; 
Yusuf Xos Hojib. Qutadg‘u bilig. Nashrga 
t
ayyorlovchi Qayum Karimov. – Toshkent: Fan, 1971. –B.58; Alisher Navoiy. Me
-
zonul avzon. – Toshkent: Badiiy adabiyot,1967. –B.180: Zahiriddin Muhammad 
Bobur. Bobirnoma. –Toshkent, 2015.
2
Qarang: «Yana «qo‘shiq» durkum, yarg‘ushtak usulida shoyi’dur va ba’zi advor 
qutubida ul usul zikr bulubtur». Alisher Navoiy. Mezonul avzon. – Toshkent: Badiiy 
adabiyot, 1949. –B.68
3
 
Fuad Köprülü «Edebiyat araştı
rmalar
ı» kitobida
: 
«Koş
uk: ko
ş
ma, eskiden 
ş
iir, recz, kaside manalar
ı
nda kullan
ı
lan bir kelimedir. ..Bu ko
ş
uklar hayatta olan 
h
ü
kmdarlara, yahut hatunlara takdim ediliyordu», deydi. Qarang: