Anadolu Üniversitesi

Halkla İlişkiler Eğitimi ve Halkla İlişkiler Uzmanının Nitelikleri
Uygulama alanının, medya ile ilişkilerden, sergi-fuar düzenlemeye, konuşma metni ha- zırlamaktan, endüstriyel ilişkileri geliştirmeye, çalışanlarla iletişimi güçlendirmeye, lobi faaliyetlerini gerçekleştirmeye kadar çok geniş yelpazeyi içermesi, halkla ilişkiler eğiti- minin kapsamlı olmasını da zorunlu kılmaktadır. Kısacası halkla ilişkiler iletişimin her yönüyle ilgilidir.
Yaklaşık 85 yıl önce halkla ilişkiler eğitimini başlatan kişi olan Edward Bernays’a göre, halkla ilişkiler danışmanı, hedef kitlelerin düşüncelerini, görüşlerini, davranışını anlamalı ve bunlardan müşterisini haberdar etmeli, aynı biçimde müşterisinin de düşüncelerini, benimsediği ilkeleri, halkın anlamasını sağlamalıdır. Bernays, halkla ilişkiler uzmanının görevinin, gazetelere haber sağlayan basın ajanından farklı olduğunu belirtmekte, yeni arayış ve yaklaşımlarla kamuoyunun ilgisini çekecek konular yaratılması gerektiğini ileri sürerek hedef kitlenin dikkatinin çekilmesine vurgu yapmaktadır. Halkla ilişkiler alanın- da çalışacak olan kişiler, yukarıda da değinildiği gibi, akademik eğitim yanında, sınavla ölçülmesi zor ama uygulamada gerekli olan sağduyu genişliği, örgütlenme, eleştiri ve ta- rafsız olabilme, empati kurabilme yeteneğine sahip olmalıdır. Soğukkanlı olabilmek, ay- rıntıları görebilmek, gerekli olduğunda saat sınırı olmadan çalışabilmek, mizah duygusu, yaratıcılık ve esneklik, aynı anda pek çok sorunla uğraşabilmek ve sorun çözme yeteneği gibi diğer bireysel beceriler de halkla ilişkiler alanında çalışacak olanların sahip olma- sı gereken diğer özelliklerdir. Başarılı bir halkla ilişkiler uzmanı olmak ise, ancak kişisel özellikler ile sözlü, sözsüz, yazılı ve kitle iletişim alanındaki kurumsal bilginin birbirini beslemesiyle olanaklıdır. Yazılı ve sözlü iletişimde kullanılar sözcükler karşılıklı anlayışın sağlanmasında çok önemlidir. Ayrıca kullandığı dilin özelliklerinin çok iyi bilinmesi halk- la ilişkilerde başarıyı artırır.
Yapılan son araştırmalara göre, ABD’de en büyük 1500 kuruluşun % 85’inin halkla ilişkiler birimi vardır. 1983 yılında IABC (International Association of Business Com- municators) tarafından yapılan bir diğer araştırmaya göre ise; üyelerinin yaklaşık % 50’si işletmelerde, % 10’u da kâr amacı gütmeyen kuruluşlarda görev yapmaktadır. PRSA’nın (Amerikan Halkla İlişkiler Derneği) raporlarına göre de üyelerinin % 45’i kâr amaçlı ku- ruluşlarda halkla ilişkiler görevini yerine getirirken, üyelerin % 25’i halkla ilişkiler da- nışman ajanslarında, geriye kalan % 30 ise dernekler, eğitim kurumları, hükümet ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlarda çalışmaktadır (Ault, 1990, 65).
Kurumsal düzeyde giderek yönetim fonksiyonu haline gelen, pazarlama iletişimi için- de önemli bir işlev üstlenen disiplinlerarası olgu olarak halkla ilişkiler, bireysel düzeyde
iletişim, işletme, yönetim teori ve teknikleri hakkında bilgi sahibi olmayı gerektirmek- tedir. Günümüzde halkla ilişkilerin tutundurma faaliyetleri (promosyon karması) içinde algılanması, yönetim felsefesini etkileme gücü, iletişimin vazgeçilmezliği, halkla ilişkiler eğitiminin önemini ortaya koymaktadır.
Halkla ilişkiler eğitimi haber bülteni yazmak, işletme ve sosyal bilimler alanında eği- tim ve deneyime sahip olmak gibi eğitimsel niteliklerin yanında dışa dönük kişilik, lider- lik gibi kişisel becerilerin de geliştirilmesini sağlamalıdır. Çünkü bir halkla ilişkiler uzma- nının başarıyı yakalayabilmesi için, stratejik düşünebilmesi, araştırmalardan ve psikolojik verilerden yararlanması, organizasyon yeteneği olması, ekip ruhu içinde çalışabilmesi yönetim yeteneği olması, toplumsal davranış kurallarını içselleştirmiş olması, karşılaşılan sorunlara soğukkanlılıkla çözüm üretebilmesi, günceli takip etmesi ve hedef kitlenin birer olarak beklentilerine kulak vermesi gereklidir. Ancak geniş bir bilgi birikimi ve beceriyi zorunlu kılan halkla ilişkiler alanında başarılı olabilmek için, iletişim yöntemleri hak- kında bilgi sahibi olmak yanında, yönetim, organizasyon yeteneği, dürüstlük ve hepsinin üzerinde güçlü bir kişilik ve liderlik özelliklerine sahip olmak gerekmektedir. Ayrıca iyi bir halkla ilişkiler uzmanı dış görüntüsüne önem vermeli, insanları sevmeli, güleryüzlü ve sabırlı olmalı, görgü kurallarını bilmeli, esnek, hayal gücü ve yaratıcılık yönü olan, örgüt- lenmeyi bilen, dürüst, güvenilir, farklı yabancı dil bilen kişi olmalıdır.
Halkla ilişkiler alanında çalışanların gündemi, sosyo-ekonomik gelişmeleri takip et- meleri olası gelişmeleri öngörebilmeleri açısından da büyük önem taşımaktadır. Çün- kü faaliyet alanı toplum olan halkla ilişkiler uzmanları bir halkla ilişkiler duayeni olan Bernays’a göre, çalışma sahası; kamuoyu, kitabı ise; gazeteler, dergiler, yayınlanan maka- leler, reklamlar, sokaklardaki billboardlar, yasama organı tarafından dağıtılan konuşma metinleri, kalabalık ortamlarda konuşulanlar ve tiyatrolarda dile getirilenlerden oluşan bir öğrencidir.

Gerek halkla ilişkiler kavramı gerekse halkla ilişkilerin sponsorluk, imaj, itibar, kimlik ve kurum içi iletişim gibi uygulama alanlarında daha ayrıntılı bilgi almak için Filiz Balta Peltekoğlu’nun “Halkla İlişkiler Nedir” adlı kitabını okuyabilirsiniz .