KO’RIK • Teri qoplamlari rangpar (aortal rangparlik), akrosianoz, ba’zan oyoqlarda shish. • Kompensasiya davrida cho’qqi turtkisi chegaralangan va siljimagan • Ifodaldngan AS da cho’qqi turtkisi kuchaygan va yurak sohasi tebranishi • YuYe rivojlanganda cho’qqi turtkisi maydoni kengayadi va pastga (IV qovurg’a oralig’i) va chapga (oldingi qo’tiq osti chizig’i) siljiydi
• Sust, past, siyrak puls (parvus, tardus, rarus), puls bosimi kamaygan • T o’ sh o’ng sohasi va II qovurg`a oralig`ida va uyqu arteriyalari ustida sistolik titrash • Auskultativ: I ton odatda saqlangan yoki bir oz sustlashgan. II ton susaygan yoki yo`qolgan • O`ng tomon II qovurg`a oralig`ida dag’al sistolik shovqin va uning uyqu arteriyalariga berilishi. Ba’zan shovqin yurak choqqisiga tarqaladi. ½-1/3 qism bemorlarda protodiastolik shovqin eshitilishi mumkin (AK yetishmovchiligi qo’shilganda)
DIAGNOSTIKA. • Rentgenologik tekshiruv – dastlab yurak o`lchamlari o`zgarmagan. • AO og`zining yaqqol stenozida aortaning poststenotik kengayishi, o`pkalarda dimlanish holatlari aniqlanishi mumkin. Nuqson uzoq vaqt kechganda AO tavaqalari proeksiyasida kalsifikatlar ko`rinadi.
• Exokardiografiya: • ikki o`lchamli rejimda – AO tavaqalarining zichlashishi va qalinlashishi, qon oqimi bo`yicha sistolik bo`rtishi, ChQning konsentrik gipertrofiyasi aniqlanadi. Uzluksiz doppler rejimida ChQ va Ao ichki gradienti, AO og`zi maydoni aniqlanadi.
EKG EKG – I va II tonlarning susayishi, I tondan biroz keyin boshlanuvchi va II tonga yetmay tugaydigan sistolik shovqin, uning amplitudasi o`sibkamayuvchi (rombsimon) shaklda bo`ladi
• EXoKG • AK tavaqalari zichlashishi va qalinlashishi, tavaqalarning qon oqimi bo’ylab bo’rtishi, ChQ konsentrik gipertrofiyasi.
DAVOLASH • Jismoniy zo`riqishga yo`l qo`ymaslik • Yurak yetishmovchiligida – diuretiklar , yurak glikozidlari, angiotenzin o`zgartiruvchi ferment ingibitorlari (AQB me'yoriy bo`lganda) • XIRURGIK DAVO • Protezlash
Jarroxlik usuli bilan davolash • Klapanni protezlash • Transkateterli protezlash • Ballonli dilatasiya (asosan bolalarda)
PROGNOZI • Bemorlarning o`rtacha umri ko`pincha quyidagi simptomlar bilan bog`liq: zo`riqish stenokardiyasida 3 yil, xushdan ketish epizodlari bo’lganda 2-3 yil, ChQ yetishmovchiligida 1–2 yil. • Bemorlarning operasiyadan keyingi 10 yillik yashashi 60–70%.