Gider gelirin harcanması şeklinde yapılmamalıdır. (Giderin keyfilikten uzak ve gelirle uyumlu olma ilkesi)
Örneğin, özel uçağın giderleri kabul edilmez.
Yapılan harcama karşılığında maddi veya gayrımaddi bir kıymet iktisap edilmiş olmamalıdır. (ATİK mahiyetindeki iktisaplar giderleştirilmemeli amortisman yoluyla itfa edilmelidir.)
Tanıtım amaçlı internet sitesi bedelleri doğrudan gider ticari amaçlı siteler aktifleştirilmeli. (GİB özelgesi)
Bilgisayar programları aktifleştirilmeli. Yurt dışından alınanlar ticari mal kapsamında olduğundan tevkifata tabi değil.
Uyarınca hesaplanan devlet payı veya hazine payı çıkarılan madenin ocak başı satış fiyatı, suyun satış bedeli ve turizm tesisinin işletme hasılatı gibi ölçütler esas alınarak hesaplanmakta ve genel olarak izleyen yılda ödenmektedir. Söz konusu payların hangi dönemin gideri olarak yazılacağı tereddüt konusudur.
Bize göre söz konusu payların ilgili olduğu yılın sonunda gider tahakkuku yapılması gerekir.
Kullanma amacından ziyade kira geliri ya da değer artış kazancı elde etmek amacıyla elde tutulurlar.
Gerçeğe uygun değer yöntemiyle değerlendiği takdirde amortisman ayrılmaz. Değer artışı gelir, değer düşüklüğü zarar (gider) yazılır.
Yeniden değerleme yöntemiyle değerlemede gerçeğe uygun değer esas alınır. Ayrıca Değerleme tarihindeki gerçeğe uygun değerinden müteakip yılın amortismanı indirilir.
Maliyet bedeli yöntemiyle yapılan değerlemelerde amortisman ayrılır. Amortismana tabi tutulan varlığın kalıntı değeri amortismana tabi değerin hesabında indirilir.
Maliyet bedeli yöntemiyle yapılan değerlemelerde amortisman ayrılır. Amortismana tabi tutulan varlığın kalıntı değeri amortismana tabi değerin hesabında indirilir.
Vadeli alımlarda vade farkları ve kur farkları gider yazılır.
VUK’da dönem sonuna kadar olanların aktifleştirilmesi zorunlu. (163 nolu VUK Tebliği)
Bir yıl içinde elden çıkarılacak varlıklar duran varlıklardan dönen varlıklar hesap grubuna alınır ve amortisman ayrılmaz. Satış olasılığının yüksek ve kesine yakın olmalıdır.
Bir yıl içinde elden çıkarılacak varlıklar duran varlıklardan dönen varlıklar hesap grubuna alınır ve amortisman ayrılmaz. Satış olasılığının yüksek ve kesine yakın olmalıdır.
Defter değeri ile gerçeğe uygun değerden düşük olanı ile değerlenir.(TFRS-5)
Duran varlıktan dönen varlığa (ticari mal hesabına) aktarılan varlıklar için de VUK’na göre amortisman ayrılmamalıdır. Cari oranı yükseltmek amacıyla bu yönteme başvurulabilir.
TMS-2’ye göre iştirakler ilk defa elde etme maliyeti ile değerlenir.
TMS-2’ye göre iştirakler ilk defa elde etme maliyeti ile değerlenir.
İştirakler sonraki değerlemelerde, ortaklığın kar veya zararından hisseye düşen kısım kadar artırılır veya azaltılır.
VUK’na göre ise iştirakler hisse senetleri gibi alış bedeli (mukayyet bedel) ile değerlenir.
VUK’na göre iştiraklerden elde edilen kar payları gelir olarak, sermaye yedeklerinden sağlanan bedelsiz sermaye artışları ise aktife ilave edilmez, sadece bedelsiz alınan hisse adedi kayıtlara bilgi amaçlı alınır. Kar yedeklerinden sağlanan bedelsiz hisselerin itibari değeri aktife ilave edilir. 232 nolu GVK Tebliği)
Bu durumda hisse senedinin birim maliyeti ortalama maliyet bedeline göre hesaplanır. Sermaye yedeği hesabının kullanılmasını daha doğru bulmaktayım.
Sermaye yedeğinin sermayeye ilavesinde ise iştirakin maliyetinde bir artış yapılmaz, hisse senedinin birim maliyeti azalır. İlk maliyet toplam hisse senedi adedine bölünerek ortalama birim maliyet düşer.
Enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan sermaye yedeklerinin (emisyon primi hariç mevzuatımızda başka sermaye yedeği yok) ise söz konusu iştirak bedeli parasal olmayan değer olarak daha önce değerlendiği için bilançoda mükerrer artışa meydan vermemek amacıyla bedelsiz hisselerin kayda alınmaması (bilanço aktifinde gösterilmemesi) sadece dipnotlarda hisse adedinin artırılması gerekir.