Anlatim bozukluklari anlam bozukluğuna örnekler



Yüklə 445 b.
tarix27.07.2018
ölçüsü445 b.
#60608


ANLATIM BOZUKLUKLARI


ANLAM BOZUKLUĞUNA ÖRNEKLER :

  • “Onu her türlü girişimden çekinmeyen bir insan olarak tanırdı.”

  • Yanlış nerede ?



DOĞRUSU :

  • “Onu hiçbir girişimden çekinmeyen bir insan olarak tanırdı.”

  • “Her türlü” olumlu cümleler için kullanılır.

  • “Hiçbir” olumsuz cümleler için kullanılır.



1 ) Yanlış anlamda kullanılan kelimeler :

  • Cümlede kelimeler ya yanlış anlamda kullanılmıştır ya da anlatılmak istenen düşünce için en uygun kelime kullanılmamıştır.



ÖRNEK:

  • “Kişi başına düşen yıllık gelire göre,ülkenin geri kalmışlığını savundu.”

  • YANLIŞLIK NEREDE?



  • “Kişi başına düşen yıllık gelire göre,ülkenin geri kalmışlığını ileri sürdü veya öne sürdü.” denmeliydi.Aksi halde anlam bozukluğu oluşur.



2 )Anlatımı bozuk cümle :

  • Anlatılmak istenen düşüncenin tam olarak anlatılamaması,birçok yanlışın bir arada bulunmasıdır.



ÖRNEK :

  • “Kaza kurbanları kadın ve beş çocuk öksüz kaldı.”

  • YANLIŞLIK NEREDE?



DOĞRUSU :

  • “Kaza kurbanı kadının beş çocuğu öksüz kaldı.”



3 ) Eş anlamlı kelimelerin kullanılması :

  • Eş ya da yakın anlamlı kelimelerin bir arada kullanılmasıdır.



ÖRNEK :

  • “Türk milleti güç ve müşkül zamanlarda millî ve dinî kudretini gösterir.”

  • Bu cümledeki yanlışlığı buldunuz mu?



4 ) Anlamca çelişen kelimeler:

  • Anlamca çelişen kelimelerin bir arada kullanılmasıdır.



ÖRNEK :

  • “Bundan aşağı yukarı tam bir asır evvel dedelerimiz Çanakkale’de nice destanlar yazdılar.”

  • DOĞRUSU NASIL OLMALI ?



1 ) ÖZNE YANLIŞLARI :

  • Cümlede öznenin bulunmamasıdır veya özne olmaması gereken yerde öznenin kullanılmasıdır.



ÖRNEK :

  • “Cephanelik nöbetçisinin silahı elinden alındı ve soyuldu.”

  • Ne eksik ?



DOĞRUSU :

  • “Cephanelik nöbetçisinin silahı elinden alındı ve nöbetçi soyuldu.”

  • Cümlenin öznesi yoktu .Soyulan nöbetçi mi, silah mı anlaşılmıyordu;ama şimdi soyulanın nöbetçi olduğu açıkça anlaşılıyor.



2 ) ÖZNE-YÜKLEM UYUŞMAZLIKLARI :

  • Öznenin tekillik , çoğulluk ve şahıs bakımından yüklemle uyuşmamasıdır.



ÖRNEKLER :

  • “ Babam ve ben balığa çıkar , balık tutarım.”

  • Doğrusunu umarım hemen söylersiniz.

  • “ Kimse bir yere kıpırdamasın ,yere yatsın.”

  • Doğrusu nasıl olacak ?

  • “ Hiç kimse ders çalışmıyor, televizyon seyrediyor.”

  • Doğruyu buldunuz mu ?



3 ) YÜKLEM YANLIŞLARI:

  • Yüklemin “çatı,kişi,zaman ve yardımcı fiiller” gibi noktalarda cümleye uygunluk göstermemesidir.

  • ÖRNEK :Annem yemek pişiriyor, biz de ona yardım ediyorduk.”

  • DOĞRUSU NASIL OLMALI?



DİĞER BİR ÖRNEK:

  • “Yoksul görünümlü biriydi bu.Boyu kısa,bedeni de pek biçimli değildi.”

  • Buradaki yanlışlık nerede

  • DOĞRUSU :

  • “Yoksul görünümlü biriydi bu.Boyu kısaydı,bedeni de pek biçimli değildi.”



4 ) TÜMLEÇ YANLIŞLARI:

  • Bir cümlede tümlecin olmaması veya tümleç olması gereken yerde tümlecin kullanılmamasıdır.

  • ÖRNEK : “ Sizi seviyor, saygı duyuyorum.”

  • DOĞRUSU :

  • “ Sizi seviyor, size saygı duyuyorum.”



5)GEREKSİZ SÖZCÜKLER:

  • Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamında daralma yaratmayan kelimeler gereksizdir.

  • NE GİBİ ?

  • Neşeli , sağlıklı , mutlu biriydi.”

  • “Herkesi eleştirip tenkit etmek bize hiçbir yarar sağlamaz.”

  • “İki kardeşten en küçüğü arkadaşımdı.”



SORU

  • Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?

  • Sıcaklık sıfırın altında eksi on derece olacakmış.

  • Havaların böyle gitmesi beni çok düşündürüyor.

  • Son yılların en kötü hava şartlarıyla karşı karşıyayız.

  • İlkbaharın böyle geciktiği hiç görülmemiş.



DİĞER AÇIKLAMALAR:

  • Bazı cümlelerde eklendiği sözcüğe ya da söz öbeğine aynı anlamı kazandıran edatlar anlatım bozukluğuna yol açar.

  • “Yalnız gitmekten korkmuş, annesiyle birlikte gitmiş.”

  • Bir cümlenin anlamı içinde olan başka bir sözü kullanmak da gereksizdir.

  • “Böyle yüksek sesle bağırmana gerek yok, sağır değilim.”



6 ) BİRBİRİYLE ÇELİŞEN KELİMELER :

  • Anlamca çelişen kelimelerin mantıksızlık

  • yaratmasıdır.

  • Eminim bizi de listeden silmiş olsa gerek.”

  • Kesinlik ve ihtimal bir arada bulunmamalıdır.



DİĞER ÖRNEKLER:

  • Sanırım, o, bu işi mutlaka kabul edecektir.” cümlesinde altı çizili sözcükler anlamca birbiriyle çelişmektedir. “Sanırım” ihtimal bildirir, “mutlaka” kesinlik belirtir.

  • “Gönderdiğim paketi, eminim bugüne kadar almış olmalısın.”



SORU:

  • Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki anlatım bozukluğunun nedeni diğerlerinden farklıdır?

  • Bu meseleyi mutlaka o çözümleyebilir.

  • Bu olayı sanırım onun da bilmesi gerekir.

  • İnsan isterse, mükemmel ve kusursuz olabilir.

  • Şüphesiz, bu saatte eve dönmüş olmalı



SORU :

  • Elbette onunla gitmiş olabilirler.” bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

  • Özne yüklem uyuşmazlığı

  • Aynı anlama gelen sözcüklerin birlikte kullanılması.

  • Anlamca çelişen sözcüklerin birlikte kullanılması

  • Öznenin belirtilmemiş olması



7) MANTIK YANLIŞLARI:

  • Cümlede mantık hatası bulunması cümlenin anlatımını bozar.

  • “Bırakın patates doğramayı yemek bile yapamaz o.” cümlesinde sanki patates doğramak yemek yapmaktan daha önemliymiş gibi gösterilmiştir.



DİĞER ÖRNEKLER:

  • “ Ona buraya gelmeden önce mi sonra mı telefon ettin?

  • DOĞRUSU NASIL OLMALI?

  • “ Ona buraya gelmeden önce mi geldikten sonra mı telefon ettin?

  • “ Emniyet mensupları silah imali yapanları ve

  • satanları kıskıvrak yakaladı.”



8)BİRBİRİYLE KARIŞTIRILAN KELİMELER:

  • Cümledeki sözcüklerin anlamına da dikkat edilmelidir. Örnekler:

  • “Çocukların birbiriyle uygunluk içinde olmaları beni sevindirdi.” ( uyum)

  • “İşyerinden son öğretim durumuyla ilgili bilgi istediler.” (öğrenim)

  • “Caddenin kenarlarına değişik türde ağaçlar ekilmiş.” (dikilmiş)

  • “Bu konuda gençleri azımsamak doğru değil.” (küçümsemek)

  • “Ülkemizde başarıyla gerçekleştirilen bu tür ameliyatlarda ölüm şansı, Amerika’da yapılanlardan ancak yüzde bir fazladır.” (olasılığı)



9) YANLIŞ YERDE KULLANILAN KELİMELER:

  • Bazen sözcük doğrudur ancak cümlede bulunduğu yer yanlıştır.Bu durum cümlenin anlatımını bozar.

  • Yeni elbisemi giymiştim ki kapı açıldı.” cümlesi “Elbisemi yeni giymiştim ki kapı açıldı.” şeklinde olmalıdır.



DİĞER ÖRNEKLER:

  • “Eski Ankara valisi” yerine “Ankara eski valisi” demeliyiz.

  • “Yüksek inşaat mühendisi” yerine “İnşaat yüksek mühendisi” demeliyiz.



10)YAPILARI YANLIŞ OLAN KELİMELER:

  • Kelimelerin dilbilgisi kurallarına uygun türetilmemesi durumudur.

  • ÖRNEKLER:

  • “Niyazi Efendi on senedir bakkalcılık yapıyor.” ( bakkallık olacak)

  • ( Eşki-ekşi ,yalnış-yanlış, sarmısak-sarımsak,yanlız-yalnız)Altı çizili olanlar doğrudur.



11)KELİMELERİN YANLIŞ ANLAMDA KULLANILMASI:

  • Konuşmada veya yazıda seçilen kelimenin anlatmak istediğimizi anlatmaktan uzak olmasıdır.

  • ÖRNEK:

  • “ Tırnakların bir hayli büyümüş.”

  • “ Giydiğiniz kravat çok güzelmiş.”

  • “ Deterjandan ellerim tahrip oldu.”



12) GEREKSİZ YARDIMCI EYLEMLER:

  • Türkçe’de doğrudan kullanılabilecek bir fiil yardımcı eylem almamalıdır.

  • Umut etmek ( Yanlış ) Ummak ( Doğru )

  • Kuşku etmek ( Yanlış )Kuşkulanmak ( Doğru)

  • Etki etmek ( Yanlış ) Etkilemek ( Doğru )

  • Duyurma yapmak ( Yanlış ) Duyurmak ( D )



13 )DEYİM YANLIŞLARI:

  • Deyimler kalıplaşmış kelimelerdir.Yerleri değiştirilemez. Cümlede deyimin yanlış yerde kullanılması anlatımı bozar.

  • “Öğretmenin anlattığı konu tüm öğrencilerin dikkatini

  • çekmişti. Herkes kulak kabartmış öğretmeni dinliyordu.”

  • (kulak kesilmek)

  • ÖRNEK:Etekleri tutuşmak ( D )

  • Paçaları tutuşmak ( Y )

  • Midesi zil çalmak ( Y )

  • Karnı zil çalmak ( D )



14) ATASÖZÜ YANLIŞLARI :

  • Atasözleri de deyimler gibi kalıplaşmıştır.Bu yüzden yakın anlamlısı dahi olsa değiştirilmez.

  • Şu atasözleri nasıl olmalı ?

  • Sakla malını gelir zamanı.

  • Alma garibin ahını ,çıkar aheste aheste.

  • Bez alırsan Musul’dan,kız alırsan Bağdat’tan…



15)TAMLAMA YANLIŞLARI :

  • İsim ve sıfat tamlamalarında tamlayan ve tamlananların yersiz kullanılmaları;almaları gereken tamlayan eklerini almamaları;almamaları gereken tamlayan eklerini almaları durumudur.Ya da tamlama kurulmaya elverişli olmayan bir kelime ile isim yahut sıfat tamlaması kurulması durumudur.



ÖRNEKLER:

  • “ Sınavı kazandığını duyunca çok sevindim.”

  • DOĞRUSU:“ Onun sınavı kazandığını duyunca çok sevindim.”

  • “ Durmadan gazoz ve çekirdek yenen bu yerden uzaklaştım.”

  • DOĞRUSU: “ Durmadan gazoz içilen ve çekirdek yenen bu yerden uzaklaştım.”



SORU:

  • Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?

  • İçten ve inandırıcı sözleriyle herkesin gönlünde taht kurdu.

  • B) Benden ödünç aldığı kitapları geri iade etmekte gecikti

  • C) İbrahim Müteferrika’nın,Türk basın tarihindeki yeri yadsınamaz.

  • D) O kadar beceriksiz ki, her şeyi yüzüne gözüne bulaştırdı.

  • E) Karşısına çıkan herkese güvenmesi canımı sıkıyor.

  • DOĞRU CEVAP : B



Yüklə 445 b.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin