Annan Planı ile kurulması öngörülen Kıbrıs Türk Kurucu Devleti'nin Anayasası kibris türk devleti anayasasi
Yüklə 287,05 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II. BÖLÜM TEMEL HAKLAR ÖZGÜRLÜKLER VE ÖDEVLER I. KISIM GENEL HÜKÜMLER
- II. KISIM KİŞİLERİN HAKLARI, ÖZGÜRLÜKLERİ VE ÖDEVLERİ
- III. KISIM SOSYAL VE EKONOMİK HAKLAR, ÖZGÜRLÜKLER VE ÖDEVLER
- IV. KISIM SİYASİ HAKLAR VE ÖDEVLER
- III. BÖLÜM YASAMA BİRİNCİ KISIM KIBRIS TÜRK DEVLETİ MECLİSİ
- YEDİNCİ BÖLÜM Nihai Hükümler Madde 163: Anayasa’nın Değiştirilmesi Madde 164: Tanımlar Madde 165: Anayasa’nın Yürürlüğe Girmesi SEKİZİNCİ BÖLÜM
- KIBRIS TÜRK DEVLETİ ANAYASASI
- BİRİNCİ BÖLÜM GENEL İLKELER
- Kıbrıs Türk Devletinin Yetkileri Madde 2
- Devletin Bütünlüğü, Resmi Dili, Marşı ve Başkenti Madde 3
- Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasına Sadakat Madde 4
- Yasama Erki Madde 5 Yasama erki, Devlet’in Meclisinin uhdesindedir. Yürütmenin Yetkileri ve Görevleri Madde 6
- Yargı Erki Madde 7
- Kıbrıs Türk Devletinin Sınırları Madde 9
- Temel Hakların Niteliği ve Korunması Madde 12
- Temel Hak ve Özgürlüklerin Özü ve Kısıtlanması Madde 13
- Temel Hak ve Özgürlüklerin Kötüye Kullanılmaması Madde 14
- Azınlıkların Statüsü Madde 15
- Yabancıların Statüsü Madde 16
- Yaşam Hakkı Madde 18
- Kişinin Özgürlüğü ve Güvenliği Madde 20
- Adli Yargıya İlişkin Haklar Madde 21
|
Annan Planı ile kurulması öngörülen Kıbrıs Türk Kurucu Devleti'nin Anayasası KIBRIS TÜRK DEVLETİ ANAYASASI İÇİNDEKİLER GİRİŞ I. BÖLÜM GENEL İLKELER Madde 1 : Kıbrıs Türk Devletinin Şekli ve Nitelikleri Madde 2 : Kıbrıs Türk Devletinin Yetkileri Madde 3 : Devletin Bütünlüğü, Resmi Dili, Marşı ve Başkenti Madde 4 : Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasına Sadakat Madde 5 : Yasama Erki Madde 6 : Yürütmenin Yetkileri ve Görevleri Madde 7 : Yargı Erki Madde 8 : Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasına Bağlı Olarak Anayasanın Üstünlüğü ve Bağlayıcı Gücü Madde 9 : Kıbrıs Türk Devletinin Sınırları II. BÖLÜM TEMEL HAKLAR ÖZGÜRLÜKLER VE ÖDEVLER I. KISIM GENEL HÜKÜMLER Madde 10 : İnsan Onuruna Saygı Madde 11 : Eşitlik Madde 12 : Temel Hakların Niteliği ve Korunması Madde 13 : Temel Hak ve Özgürlüklerin Özü ve Kısıtlanması Madde 14 : Temel Hak ve Özgürlüklerin Kötüye Kullanılmaması Madde 15 : Azınlıkların Statüsü Madde 16 : Yabancıların Statüsü II. KISIM KİŞİLERİN HAKLARI, ÖZGÜRLÜKLERİ VE ÖDEVLERİ Madde 17 : Kişi Bütünlüğü Madde 18 : Yaşam Hakkı Madde 19 : Kişinin Maddi ve Manevi Bütünlüğünün Korunması Madde 20 : Kişinin Özgürlüğü ve Güvenliği Madde 21 : Adli Yargıya ilişkin Haklar Madde 22 : Sanıkların Hakları Madde 23 : Bireyin Özel Hayatının Gizliliği Madde 24 : Kişiye ait Bilgilerin Korunması Madde 25 : Konut Dokunulmazlığı Madde 26 : Haberleşme Özgürlüğü Madde 27 : Dolaşım ve İkamet Özgürlüğü Madde 28 : Vicdan ve Din Özgürlüğü Madde 29 : Düşünce, Konuşma ve İfade Özgürlüğü Madde 30 : Bilim ve Sanat Özgürlüğü Madde 31 : Basın Özgürlüğü Madde 32 : Gazete, Dergi ve Broşür Yayımlama Hakkı Madde 33 : Kitap Yayımlama Hakkı Madde 34 : Basım Teçhizatının Korunması Madde 35 : Basın Dışındaki Haberleşme Araçlarından Yararlanma Hakkı Madde 36 : Düzeltme ve Cevap Hakkı Madde 37 : Toplantı ve Gösteri Hakkı Madde 38 : Dernek Kurma Hakkı Madde 39 : İyi Yönetilme Hakkı III. KISIM SOSYAL VE EKONOMİK HAKLAR, ÖZGÜRLÜKLER VE ÖDEVLER Madde 40 : Ailenin Korunması Madde 41 : Çocukların Korunması Madde 42 : Yaşlıların Korunması Madde 43 : Mülkiyet Haklarına İlişkin Genel Hükümler Madde 44 : Toprağın Korunması Madde 45 : Kıyıların Korunması Madde 46 : Tarih, Kültür ve Doğa Varlıklarının Korunması Madde 47 : Çevrenin Korunması Madde 48 : İktisap ve Müsadere Madde 49 : Vakıf Malları ile ilgili İktisap, Müsadere ve Kısıtlamalar Madde 50 : Devletleştirme Madde 51 : Konut Hakkı Madde 52 : Sağlık Hakkı Madde 53 : Sözleşme Hakkı Madde 54 : Ekonomik ve Sosyal Hayatın Düzeni Madde 55 : Çalışma Özgürlüğü Madde 56 : Çalışma Hakkı Madde 57 : İstihdam Koşulları Madde 58 : Dinlenme Hakkı Madde 59 : Ücrette Hakkaniyet Sağlanması Madde 60 : Sendika Kurma Hakkı Madde 61 : Toplu Sözleşme ve Grev Hakkı Madde 62 : Sosyal Güvenlik Hakkı Madde 63 : Açlıktan Korunma Hakkı Madde 64 : Özel Olarak Korunma Hakkı Madde 65 : Yoksulların Rehabilitasyonu Madde 66 : Öğrenim ve Eğitim Hakkı Madde 67 : Gençliğin Korunması Madde 68 : Sporun Özendirilmesi Madde 69 : Sanatın, Sanatçının ve Kültürel Hakların Korunması Madde 70 : Kooperatifçiliğin Geliştirilmesi Madde 71 : Tarım ve Çiftçilerin Korunması Madde 72 : Tüketicilerin Korunması Madde 73 : Devletin Ekonomik ve Sosyal Görevlerinin Sınırı IV. KISIM SİYASİ HAKLAR VE ÖDEVLER Madde 74 : Kurucu devlette iç vatandaşlık statüsü Madde 75 : Seçme, seçilme ve halk oylamasına katılma hakkı Madde 76 : Seçimlerin genel yönetimi ve denetimi Madde 77 : Siyasi parti kurma hakkı ve partilerin siyasi hayattaki yeri Madde 78 : Siyasi partilerin uyacakları ilkeler Madde 79 : Kamu hizmetine girme hakkı Madde 80 : Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti’nin örgüt, kurum ve kuruluşlarına atamalar Madde 81 : Mal bildirimi Madde 82 : Vergi ödevi Madde 83 : Dilekçe hakkı III. BÖLÜM YASAMA BİRİNCİ KISIM KIBRIS TÜRK DEVLETİ MECLİSİ Madde 84 : Kıbrıs Türk Devleti Meclisi’nin oluşumu Madde 85 : Kıbrıs Türk Devleti Meclisi’nin görev ve yetkileri Madde 86 : Kıbrıs Türk Devleti Meclis seçimleri Madde 87 : Kıbrıs Türk Devleti Meclisi’nin dokunulmazlığı, iç güvenliği ve idare hizmetleri Madde 88 : Kıbrıs Türk Devleti Meclisi’nin toplantıları ve çalışma düzeni Madde 89 : And içme Madde 90 : Kıbrıs Türk Devleti Meclisi’nin başkanlık divanı Madde 91 : Yasama dokunulmazlığı Madde 92 : Milletvekilliğinin sona ermesi Madde 93 : Milletvekilliği ile bağdaşmayan görevler Madde 94 : Milletvekillerinin ödenekleri Madde 95 : Kıbrıs Türk Devleti Meclisi seçimlerinin yenilenmesi İKİNCİ KISIM Yasaların Yapılması Madde 96 : Yasa ve kararların yapılması ile ilgili genel kurallar Madde 97 : Ticari ve kültürel konularda uluslararası anlaşmaların onaylanması Madde 98 : Bütçenin hazırlanması, uygulanması, görüşülmesi ve kabulü Madde 99 : Kesin hesaplar Madde 100 : Yasaların Kıbrıs Türk Devleti Cumhurbaşkanınca yayınlanması Madde 101 : Kararların yayımlanması ÜÇÜNCÜ KISIM Kıbrıs Türk Devleti Meclisinin Bilgi Edinme ve Denetim Usulleri Madde 102 : Genel olarak Bilgi Edinme ve Denetleme Yetkisi Madde 103 : Soru Yöneltilmesi ve Genel Görüşme Açılması Madde 104 : Araştırma ve Soruşturma
Yürütme
Cumhurbaşkanı Madde 105 : Cumhurbaşkanı Madde 106 : Kıbrıs Türk Devleti Başkanının And İçmesi Madde 107 : Cumhurbaşkanın Tarafsızlığı Madde 108 : Kıbrıs Türk Devleti Cumhurbaşkanının Görev ve Yetkileri Madde 109 : Kıbrıs Türk Devleti Cumhurbaşkanının Dokunulmazlığı ve Sorumluluğu Madde 110 : Cumhurbaşkanlığı Makamının Boşalması Madde 111 : Kıbrıs Türk Devleti Cumhurbaşkanlığına Vekalet Etme İKİNCİ KISIM Bakanlar Kurulu Madde 112 : Bakanlar Kurulu’nun Oluşumu Madde 113 : Başbakanın Görevleri, Yetkileri ve Sorumlulukları Madde 114 : Bakanlıkların Kurulması Madde 115 : Bakanlar Kurulu’nun Göreve Başlaması ve Sorumlulukları Madde 116 : Bakanların Görevleri, Yetkileri ve Sorumlulukları Madde 117 : Kanun Hükmünde Kararname ÜÇÜNCÜ KISIM İdari Hükümler Madde 118 : İdare Madde 119 : Kamu Denetçisi Madde 120 : Daire ve Hizmet Birimlerinin Kuruluşu Madde 121 : Merkezi Yönetim Madde 122 : Polis Teşkilatı Madde 123 : Yerel Yönetimler Madde 124 : Kamu Hizmetleriyle İlgili Temel ve Sürekli Görevlerin Yerine Getirilmesi Madde 125 : Kamu Personeli ve Diğer Kamu Görevleriyle İlgili Hükümler Madde 126 : Tüzük ve Yönetmelikler Madde 127 : Yasadışı Emirler DÖRDÜNCÜ KISIM Olağanüstü Hal Madde 128 : Tabii Afetler, Ciddi Ekonomik Kriz ve Yaygın Şiddet Olayları Nedeniyle Olağanüstü Hal ilanı Madde 129 : Olağanüstü Hallerle İlgili Düzenlemeler
Teşkilatlar Madde 130 : Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Teşekkülleri Madde 131 : Yüksek Öğretim Kurulları Madde 132 : Radyo, Televizyon Yayınları ve Haber Ajansları Madde 133 : Uzman ve Özerk Kurumlar Madde 134 : Vakıflar Teşkilatı ve Din İşleri Dairesi ALTINCI KISIM Ekonomik ve Mali Hükümler Madde 135 : Sayıştay Madde 136 : Kamu Hizmet Teşekküllerinin Denetlenmesi Madde 137 : Kalkınma ve Planlama Madde 138 : Devlet’in Mali Yükümlülük Altına Sokulması ve Fonların Kurulması V. BÖLÜM BİRİNCİ KISIM Genel Hükümler Madde 139 : Mahkemelerin Bağımsızlığı Madde 140 : Yargıçların Görev Süresi Güvencesi Madde 141 : Yargıçlık Mesleği Madde 142 : Duruşmaların Kamuya Açık ve Kararlarının Gerekçeli Olması Madde 143 : Küçüklerin Yargılanması Madde 144 : Yüksek Adliye Kurulu Madde 145 : Mahkeme Karar ve Emirlerine Uymayanların Cezalandırılması İKİNCİ KISIM Kıbrıs Türk Devleti Yüksek Mahkemesi Madde 146 : Devlet’in Yüksek Mahkemesi’nin Oluşumu ve Görev Bölümü ÜÇÜNCÜ KISIM Anayasa Mahkemesi Sıfatıyla Görev Yapan Yüksek Mahkemenin Görev ve Yetkileri Madde 147 : Anayasa Mahkemesinin Yetkileri Madde 148 : Organlar Arasında Yetki Uyuşmazlığı Madde 149 : Yasaların Anayasaya Aykırılığı Madde 150 : İptal Davaları Madde 151 : Anayasaya Aykırılık Sorunlarının Mahkemeler Tarafından Yüksek Mahkemeye Gönderilmesi Madde 152 : Anayasanın Yorumu Madde 153 : Anayasa Mahkemesinin Kararları DÖRDÜNCÜ KISIM Kıbrıs Türk Devleti Yüksek Mahkemesi’nin Yargıtay Sıfatıyla Görev ve Yetkileri Madde 154 : Yargıtayın Yetkileri BEŞİNCİ KISIM
Madde 155 : Yüksek İdare Mahkemesinin Yetkileri ALTINCI KISIM
Madde 156 : Kıbrıs Türk Devleti Yüksek Mahkemesi’nin Diğer Görev ve Yetkileri Madde 157 : Mahkeme İç Tüzükleri Yapma Yetkisi YEDİNCİ KISIM Alt Mahkemeler Madde 158 : Alt Derece Mahkemelerin Kuruluşu, Görev ve Yetkileri SEKİZİNCİ KISIM Başsavcılık Madde 159 : Başsavcı ve Devletin Hukuk Danışmanları ALTINCI BÖLÜM Muhtelif Hükümler Madde 160 : Devletin Mülkiyet Hakkı Madde 161 : Kamu Personeli Haklarının Mahfuz Tutulması Madde 162 : Kıbrıs Türk Devleti’nin Resmi Gazetesi YEDİNCİ BÖLÜM Nihai Hükümler Madde 163: Anayasa’nın Değiştirilmesi Madde 164: Tanımlar Madde 165: Anayasa’nın Yürürlüğe Girmesi SEKİZİNCİ BÖLÜM Geçici Hükümleri Geçici Madde 1: Zarar Gören Yurttaşların Korunması
GİRİŞ Biz Kıbrıs Türk Halkı, Kıbrıs Türk Devleti’nin toprak bütünlüğü, güvenliği ve anayasal düzeninin Garanti Antlaşmasıyla teminat altına alındığını hatırda tutarak, 24 Nisan 2004 tarihinde düzenlenen halkoylamasıyla kabul edilen işbu Anayasayı Kıbrıs Türk Devletinin Anayasası olarak egemen bir şekilde ilan ederiz. BİRİNCİ BÖLÜM GENEL İLKELER
Madde 1 Birleşik Kıbrıs Cumhuriyetinin, siyasi eşitlik, iki kesimlilik ve eşit statü temeline dayalı iki Kurucu Devletinden biridir. Kıbrıslı Türklerin ayrı kimliğini ve iki bölgeli bir ortaklık içindeki eşit siyasi statüyü temsil eder. Kıbrıs Türk Devleti, insan hakları, demokrasi, temsili cumhuriyet yönetimi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan laik bir Devlettir. Kıbrıs Türk Devletinin Yetkileri Madde 2 (1) Devlet, Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasının açıkça Federal Devlete vermediği yetki ve işlevleri Federal Anayasanın sınırları içerisinde kendi yasama, yürütme ve yargı organları aracılığıyla ülkesinde egemen bir biçimde kullanır. (2) Devlet ayrıca, Kuruluş Anlaşması, Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası veya Federal hükümet tarafından kendisine verilen veya devredilen tüm yetkileri ve görevleri serbestçe yerine getirir. (3) Devlet’te hiçbir kurum, daire veya makam, doğrudan veya dolaylı olarak işbu Anayasa veya Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasından kaynaklanmayan hiçbir yetkiyi kullanamaz.
(2) Resmi Dil Türkçe'dir. (3) Devlet’in kendi bayrağı ve Marşı vardır. Kuruluş Anlaşması ve Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasının ilgili hükümlerine bağlı olmak kaydıyla Devlet’in ülkesinde Türk bayrağı da çekilebilir. (4) Devletin başkenti Lefkoşa'dır.
(1) Devletin herhangi bir kurumu Federal Hükümet veya Kıbrıs Rum Devleti yetkilerine müdahale edemez. (2) Devletin, Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası’na aykırı olan herhangi bir işlem yok ve batıldır. (3) Hükümetin her düzeydeki tüm işlemleri Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti ile bağlılık, sadakat, eşgüdüm ve işbirliği ilkelerine uygun olacaktır.
Yargı Erki Madde 7 Yargı yetkisi bağımsız mahkemeler tarafından kullanılır. Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasına Bağlı Olarak Anayasanın Üstünlüğü ve Bağlayıcı Gücü Madde 8 (1) Anayasa hükümleri, Kıbrıs Türk Devletindeki yasama, yürütme ve yargı organlarını, Devlet’in idari makamlarını ve tüm kuruluş ve bireyleri bağlayan temel hukuk ilkeleridir. (2) Devlet’in hiçbir işlev ve usulü işbu Anayasaya aykırı ve onunla uyumsuz olamaz. (3) Hükümetin her düzeydeki tüm tasarrufları orantılılık ve iyi niyet ilkelerine uygun olmalıdır. Kıbrıs Türk Devletinin Sınırları Madde 9 Devlet’in sınırları Kuruluş Anlaşması ve Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasıyla belirlenmiştir.
TEMEL HAKLAR, ÖZGÜRLÜKLER VE ÖDEVLER BİRİNCİ KISIM Genel Hükümler İnsan Onuruna Saygı Madde 10 Kişinin onuru dokunulamazdır. Kişi onuruna saygı devlet ve toplum yaşamının ana ilkesidir. Eşitlik Madde 11 (1) Herkes, hiç ayırım gözetilmeksizin, yasa önünde eşittir. Herhangi bir birey, aile, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz. (2) Bireyler arasında, cinsiyet, ırk, renk, etnik ve toplumsal köken, genetik özellikler, dil, din veya inanç, siyasi veya herhangi bir başka görüş, mülkiyet, doğum, özürlü olma, yaş veya cinsel tercih gibi gerekçelerle ayrımcılık yapılamaz. (3) Devlet kurumları ve idari makamları, tüm tasarruflarında yasa önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek ve ayrımcılık yapmamak zorundadırlar. (4) Mali açıdan muhtaç durumda olanların Anayasa ve yasalarla elde ettikleri veya edecekleri kazanımlar, bu Madde ileri sürülerek ortadan kaldırılamaz. (5) İstihdam, çalışma ve ücret dahil olmak üzere her alanda erkekler ve kadınlar arasında kapsamlı eşitlik sağlanır. (6) Eşitlik ilkesi, toplumsal ve siyasal yaşamda yeterli ölçüde temsil edilemeyen cinsiyetin lehine yasal önlemlerin alınmasını ve sürdürülmesini engellemez. Temel Hakların Niteliği ve Korunması Madde 12 (1) Herkes, mevcudiyetinin özünden kaynaklanan, mahrum kılınamayacağı, devredilemez ve vazgeçilmez temel hak ve özgürlüklere sahiptir. (2) Devlet, kişinin temel hak ve özgürlüklerini, kişi huzuru, sosyal adalet ve hukuk devleti ilkeleriyle bağdaşmayacak biçimde kısıtlayan siyasal, ekonomik ve toplumsal bütün engelleri kaldırır; insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli koşulları hazırlar. (3) Anayasayla tanınmış hak ve özgürlükleri ihlal edilen herkes, ilgili makamlara etkili yollardan ve gecikme olmaksızın başvurma hakkına sahiptir. (4) Devlet’in yasama, yürütme ve yargı organları bu bölümdeki hükümlerin tam olarak uygulanmasını sağlamaktan sorumludurlar. Temel Hak ve Özgürlüklerin Özü ve Kısıtlanması Madde 13 (1) Herkes, temel hak ve özgürlüklerini kullanırken başkalarının hak ve özgürlüklerine saygı gösterir. (2) Temel hak ve özgürlükler ancak yasayla ve yalnızca ilgili maddelerde belirtilen neden ve amaçların haklı kıldığı ölçüde kısıtlanabilir. (3) Kısıtlamalar Anayasanın lafzına ve ruhuna ve demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olamaz ve bir hak ve özgürlüğün özünü etkilemez. (4) Temel hak ve özgürlükler ve bunlara getirilebilecek kısıtlamaların yorumunda Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasının 11’inci Maddesine uygun olarak, Avrupa ve uluslararası insan hakları kurumlarının içtihat oluşturan veya yönlendirici mahiyetteki kararları münasip şekilde dikkate alınabilir. Temel Hak ve Özgürlüklerin Kötüye Kullanılmaması Madde 14 (1) İşbu Anayasayla sağlanan hak ve özgürlüklerden hiçbiri, Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Kuruluş Anlaşması ve işbu Anayasayla Birleşik Kıbrıs Cumhuriyetine ve Devlet’e atfedilen temel nitelikleri ortadan kaldırdığı şeklinde telakki edilmez. (2) İşbu Anayasa’nın hiçbir hükmü Devlet’e ya da kişilere, işbu Anayasa’yla tanınan hak ve özgürlüklerin yok edilmesini ya da işbu Anayasa’da belirtilenden daha geniş biçimde kısıtlanmasını amaçlayan bir faaliyette bulunmalarına cevaz verdiği şeklinde yorumlanamaz. Azınlıkların Statüsü
Devlet, sınırları içinde ikamet eden dinsel azınlıkların, yani Maruni, Latin ve Ermenilerin ve Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Kuruluş Anlaşmasında ve Anayasasında zikredilen, Karpaz bölgesindeki köylerde ikamet eden Kıbrıslı Rumların haklarını korur. Yabancıların Statüsü Madde 16 İşbu Anayasa’da atıfta bulunulan hak ve özgürlükler, yabancılar bakımından, Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası ve uluslararası hukuka uygun olarak yasayla kısıtlanabilir. İKİNCİ KISIM Kişilerin Hak, Özgürlük ve Ödevleri Kişi Dokunulmazlığı Madde 17 (1) Herkes, barış, güvenlik ve huzur içinde yaşama, maddi ve manevi varlığını geliştirme ve koruma hakkına sahiptir. (2) Kimse kötü muameleye veya işkenceye maruz kılınamaz. (3) Kimse, insanlık şeref ve haysiyetiyle bağdaşmayan bir cezaya veya muameleye tabi tutulamaz. (4) Kişinin şeref ve haysiyeti dokunulmazdır. Herkes buna saygı göstermek ve korumakla yükümlüdür. Yaşam Hakkı Madde 18 (1) Herkes, yaşam hakkına sahiptir, bu hak yasayla korunur. (2) Hiç kimseye ölüm cezası verilemez. Kişinin Maddi ve Manevi Bütünlüğünün Korunması Madde 19 (1) Kişinin maddi ve manevi bütünlüğüne dokunulamaz. Herkes, Devlet, toplum ve kişilerden maddi ve manevi bütünlüğüne saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. (2) Yasayla öngörülen tıbbi zorunluluklar dışında herkesin bedeni bütünlüğünü muhafaza hakkı vardır. (3) Organ bağışı ve nakline ilişkin kurallar yasayla belirlenir. (4) Kimse, yasada belirtildiği üzere, kendi özgür ve bilgilendirilmiş rızası olmaksızın, bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz. (5) İnsan soyunun genetik yapısına ve insan bedeninin ve parçalarının ticari kazanç kaynağı haline getirilmesine yönelik uygulamalar yasayla kısıtlanmıştır. (6) Eşeysiz üreme yasaklanmıştır. Kişinin Özgürlüğü ve Güvenliği Madde 20 (1) Herkes kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkına sahiptir. (2) Hiç kimse, yasayla öngörülmek ve yasanın cevaz verdiği şekil ve zamanda olmak koşuluyla, aşağıdaki haller dışında, özgürlüğünden yoksun bırakılamaz:
(3) Hiç kimse, hapis cezası gerektiren ağır suç işlemesi halinde yasayla hükmolunan zaman ve usuller ile yasada tanımlanan kurala uygun gerekçeli yargı emrinin verdiği yetki haricinde, yakalanamaz. (4) Yakalanan veya tutuklanan kişinin durumu hakkında yakın akrabalarına mümkün olan en kısa sürede bilgi verilir. (5) Yakalanan veya tutuklanan herkes, yakalanmasını veya tutuklanmasını gerektiren nedenler hakkında, yakalandığı sırada, anladığı dilde bilgilendirilir ve kendisi veya akrabaları tarafından seçilecek bir avukatın hizmetlerinden yararlandırılmasına derhal imkan tanınır. (6) Yakalanan kişi, yakalandıktan sonra mümkün olan en kısa zamanda ve her hal ve karda, daha önce salıverilmediği takdirde, yirmidört saat geçmeden bir yargıç önüne çıkarılır. (7) Yargıç, yakalanma nedenini yakalanan kişinin anladığı dilde yakalanan kişiden öğrenmeye çalışır ve mümkün olan en kısa zamanda ve her hal ve karda yargıç önüne çıkma tarihinden başlayarak üç günü geçmeyecek bir süre içinde, uygun göreceği koşullarla yakalananı salıverir veya yakalanma nedenini oluşturan suç hakkındaki soruşturma tamamlanmadığı takdirde, tutukluluğunun devamına karar verir. Yargıç, her defasında sekiz günü geçmemek koşuluyla, bu tutukluluğun devamına karar verebilir. Yakalanma veya tutuklanma süresinin toplamı, yakalanma tarihinden başlayarak üç ayı geçemez ve bu sürenin sonunda yakalamayı veya tutuklamayı uygulamakla görevli kişi veya makam, yakalanan veya tutuklanan kişiyi derhal serbest bırakır. (8) Yargıcın, yukarıdaki (7)’nci fıkraya göre verdiği kararlara karşı temyiz yolu kapatılamaz. (9) Yakalanması veya tutukluluğu nedeniyle özgürlüğünden yoksun bırakılan herkes, yakalanmasının ve tutukluluğunun yasaya uygunluğu hakkında bir mahkemece süratle karar verilmesi için yasal yollara başvurma hakkına sahiptir. Yakalanması veya tutukluluğu yasaya aykırı görüldüğü takdirde, mahkemece serbest bırakılması emredilir. (10) Bu Madde kurallarına aykırı olarak bir yakalanma veya bir tutuklanma mağduru herkes, dava açmak suretiyle tazminat talep etme hakkına sahiptir.
(2) Herkes, medeni hak ve yükümlülüklerinin belirlenmesinde veya kendisine karşı yapılan bir suçlamanın karara bağlanmasında, yasayla kurulan bağımsız, tarafsız ve yetkili bir mahkeme tarafından, makul bir süre içerisinde adil ve açık surette yargılanma hakkına sahiptir. Karar, gerekçeli olur ve açık duruşmada okunur. (3) Kamu güvenliği veya anayasal düzen veya genel emniyet veya genel ahlak yararına olduğu veya küçüklerin çıkarları veya tarafların özel hayatlarının korunması için gerekli olduğu ve aleniyetin, adaletin sağlanması için mahkemece zararlı görüldüğü özel durumlarda, duruşmanın bir kısmı veya tamamı mahkemenin kararıyla basına ve halka kapalı tutulabilir. Yüklə 287,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|