Annan Planı ile kurulması öngörülen Kıbrıs Türk Kurucu Devleti'nin Anayasası kibris türk devleti anayasasi

İKİNCİ KISIM
Yasaların Çıkartılması
 
Yasa Çıkartılması ve Karar Alınmasıyla İlgili Genel Kurallar
Madde 96
(1) Yasa ve karar teklifi sunmaya, Bakanlar Kurulu ve milletvekilleri yetkilidir.
  Yasa ve karar tasarı ve tekliflerinin Meclis’te görüşülme usul ve esasları                    İçtüzükle düzenlenir.

(2) Yasa tasarıları ve karar taslaklarının kamunun bilgisine sunulma usulü İçtüzükle düzenlenir.

 
Ticari ve Kültürel Konulardaki Uluslararası Anlaşmaların Onaylanması
Madde 97
(1) Devlet adına kültürel ve ticari konulardaki (sanat, eğitim ve spor dahil) anlaşmaların onaylanması, ilke olarak, Devlet’in Meclisince bir yasa çıkarılması yoluyla kabulüne bağlıdır.

(2) Anlaşmaların türü ve Devlet’in Meclisinin kabulü olmadan, yayımlanarak yürürlüğe giriş usülü Birleşik Kıbrıs Cumhuriyetinin Avrupa Birliği üyeliği ve uluslararası ilişkileri gözönünde tutularak, bu konuda çıkarılacak bir yasayla belirlenir.

(3) Devlet’in yasalarına değişiklik getiren bütün anlaşmalarda (1)’inci fıkra hükümleri uygulanır.

(4) Usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası andlaşmalar yasa hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasa’ya aykırılık iddiasıyla Anayasa Mahkemesi olarak görev yapan Yüksek Mahkemeye başvurulamaz.

 
Bütçenin Hazırlanması, Uygulanması, Görüşülmesi ve Kabulü
Madde 98
(1) Devlet’in ve kamu hizmeti teşebbüsleri dışındaki kamu teşekküllerinin harcamaları yıllık bütçeden karşılanır.

(2) Bütçenin hazırlanmasına ve uygulanmasına yönelik hükümler yasayla tanzim edilir.

(3) Bütçe yasasına, bütçeyle ilgili olanlar dışında hiçbir hüküm konulmaz.

(4) Bütçe tasarısı, Bakanlar Kurulunca mali yılbaşından en az iki ay önce Devlet’in Meclisine sunulur.

(5) Bütçe Komisyonu, bütçe üzerindeki çalışmasını en geç bir ay içinde tamamlar.

(6) Milletvekilleri, bütçe tasarısının Devlet’in Meclisinin Genel Kurulunda görüşülmesi sırasında, gider arttırıcı veya gelir azaltıcı herhangi bir öneride bulunamazlar.

(7) Devlet’in Başkanı, Meclis tarafından kabul edilen bütçe yasasını, on gün içinde Resmi Gazete'de yayımlamak suretiyle ilan eder.

Kesin Hesaplar
Madde 99
 Kesin hesaplara dair yasa tasarıları, yasada daha kısa bir süre şart koşulmamış ise Bakanlar Kurulunca ilgili oldukları mali yılın sonundan başlayarak en geç bir yıl içinde Devlet’in Meclisine sunulur. Sayıştay, genel uygunluk bildirimini, ait olduğu kesin hesaplara dair yasa tasarısının verilmesinden başlayarak en geç altı ay içinde Meclis’e sunar.
 
Yasaların Kıbrıs Türk Devleti Başkanınca İlanı
Madde 100
(1) Devlet’in Cumhurbaşkanı, Devlet’in Meclisi tarafından kabul edilen yasaları on beş gün içinde Resmi Gazete'de yayımlamak suretiyle ilan eder. İlanını uygun bulmadığı herhangi bir yasayı belirtilen onbeş günlük süre içerisinde bir daha görüşülmek üzere, Meclis’e gerekçesiyle birlikte geri gönderir.

(2) Devlet’in Meclisi, geri gönderilen yasayı aynen kabul ederse, yasa Devlet’in Cumhurbaşkanı tarafından ilan edilir.

(3) Devlet’in Cumhurbaşkanı, 149’uncu Maddeyle kendisine verilmiş olan yetkiyi, on beş günlük süre içerisinde kullanabilir. Bu takdirde, 149’uncu Madde hükümleri uygulanır.

 
Kararların Yayımlanması

Madde 101
(1) Devlet’in Meclisinin aşağıdaki konularda alacağı kararlar, kararda aksine hüküm olmadığı takdirde, derhal yürürlüğe girer ve Meclis Başkanınca on gün içinde Resmi Gazete'de yayımlanır: 
(a) Bakanlar Kurulunun ve Bakanların denetlenmesi ve güvenoyuyla güvensizlik konularındaki kararlar;
(b) Seçimlerin yenilenmesine veya ertelenmesine ilişkin kararlar;
(c) Milletvekilliğinin sona ermesine ilişkin kararlar;
(d) Bir Milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılmasına ilişkin kararlar;
(e) Meclis içi konularda yapılan seçimlerin sonuçları;
(f) Yüce Divanda Devlet’in Başkanına, Başbakana ve Bakanlara karşı ileri sürülen, suçlamalarla ilgili kararlar;
(g) Kamu hizmeti teşebbüslerinin denetimine ilişkin kararlar;
(h) Bir olağanüstü duruma ilişkin kararlar.
(i) Kalkınma planlarının kabul edilmesine ilişkin kararlar.

(2) Devlet’in Meclisi’nin işbu Maddenin (1)’inci fıkrası kapsamı dışında kalan, genel nitelikli kararları, yasaların yayımlanmasına dair hükümler uyarınca işlem görür.

(3) Devlet’in Meclisi’nin İçtüzüğünün uygulanması, Meclis’in iç yapılanması ve faaliyetleri hakkında, Meclis tarafından yayımlanmasına hükmedilen kararlar, yukarıdaki (1)’inci fıkra uyarınca Meclis’in Başkanı tarafından yayımlanır.

(4) Yukarıdaki (1)’inci fıkranın (c), (d) ve (h) bendlerinde belirtilenler dışında kalan kararlara karşı mahkemeye başvurulamaz ve Anayasa Mahkemesinde iptal davası açılamaz.

 

ÜÇÜNCÜ KISIM 
Kıbrıs Türk Devleti Meclisinin Bilgi Edinme ve Denetim Usulleri
 
Genel Olarak Bilgi Edinme ve Denetleme Yetkisi
Madde 102
Devlet’in Meclisi soru yöneltme, genel görüşme açma, meclis araştırması, meclis soruşturması düzenleme ve güven oylaması yapma yetkilerine sahiptir.
 
Soru Yöneltilmesi ve Genel Görüşme Açılması
Madde 103
(1) Soru yöneltilmesi, Bakanlar Kurulu adına sözlü veya yazılı olarak cevaplandırılmak üzere Başbakan veya Bakanlardan belli bir konuda bilgi istemekten ibarettir. Başbakan ve Bakanlar yöneltilen bir soruya en geç otuz gün içinde yanıt verir.

(2) Genel görüşme, bir milletvekilinin önergesi ve bunun Devlet’in Meclisi tarafından kabulü üzerine, belli bir konuda yapılan görüşme anlamına gelir. Genel görüşme sonunda oylama yapılmaz.

 
Araştırma ve Soruşturma
Madde 104 
(1) Meclis araştırması, belirli bir konuda bilgi edinmek için yapılan incelemedir.

(2) (a) Başbakan ve Bakanlar hakkında yapılacak soruşturma talepleri en az dokuz milletvekili tarafından imzalanır.

 (b) Soruşturma talepleri Meclis tarafından görüşülür ve karara bağlanır.
 (c) Soruşturmalar, milletvekillerinden müteşekkil özel bir komite 
   tarafından yürütülür.
 (d) Devlet’in Meclisi, Soruşturma Komitesinin raporunu görüştükten sonra,  Başbakan veya Bakanları üye tamsayısının üçte ikisinin çoğunluğuyla vereceği kararla suçlayabilir.
 (e) Başbakan ve Bakanlar Yüce Divanda yargılanır.
 (f) Devlet’in Meclisindeki siyasi parti gruplarında, Meclis soruşturmalarıyla ilgili görüşmeler yapılamaz ve kararlar alınamaz.

(3) Devlet’in Meclisi’nin Araştırma ve Soruşturma Komiteleri, araştırma ve soruşturmayla ilgili her türlü belgeyi incelemeye, bilgi almaya, tanık çağırmaya ve  sorguya çekmeye yetkilidir.

Araştırma ve Soruşturma Komitelerince ihtiyaç duyulan bilgi ve belgeleri vermeyi reddeden ve bu Komitelerin çağrılarına uymayan kişiler hakkında uygulanacak yaptırımlar ve diğer ilgili kurallar yasayla düzenlenir.
 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YÜRÜTME

BİRİNCİ KISIM
Cumhurbaşkanı

Başkan
Madde 105
(1) Devlet’in Cumhurbaşkanı Devlet’te daimi olarak ikamet eden Kıbrıs vatandaşları tarafından beş yıllık bir süre için seçilir. Devlet Başkanlığı makamına aday olacakların  aşağıdaki nitelikleri taşımaları gerekir:
(a) Milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmak;
(b) Yüksek öğrenim yapmış olmak;
(c) Otuz beş yaşına gelmiş bulunmak;
(d) Devlet’in iç vatandaşlık statüsüne sahip olmak;
(e) Seçimden hemen önceki en az beş yıldan beri Kıbrıs’ta düzenli olarak ikamet etmiş olmak.

(2) Bir adayın Cumhurbaşkanı seçilebilmesi için kullanılan toplam geçerli oyların salt çoğunluğunu alması gerekir. Hiçbir aday sözkonusu çoğunluğu sağlayamazsa, seçim,  kullanılan en çok geçerli oyu almış iki adayın katılımıyla  yedi gün sonra yinelenir. Tekrarlanan bu seçimde, kullanılan geçerli oylardan daha fazlasını alan aday Cumhurbaşkanı seçilir.

(3) Görev süresi dolan Cumhurbaşkanı, seçilen yeni Cumhurbaşkanı göreve başlayana kadar görevine devam eder.

(4) Devlet’in Cumhurbaşkanı, resmi görevleri dışında hiçbir iş üstlenemez; Devlet veya kamu organlarının herhangi bir iş taahhüdünü doğrudan veya dolaylı olarak üzerine alamaz.

(5) Devlet’in Cumhurbaşkanının maaşı, temsil ve geçinme ödeneği ve yollukları yasayla düzenlenir.

 Kıbrıs Türk Devleti Cumhurbaşkanın Andiçmesi

 Madde 106
 Cumhurbaşkanı, görevine resmen başlarken aşağıdaki şekilde and içer:

 "Kıbrıs Türk Devletinin Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti içindeki varlığını, haklarnıı, ve egemence kullanılan yetkilerini koruyacağıma; hukukun üstünlüğü ilkesine, demokratik, laik devlet prensiplerine, sosyal adalete ve Atatürk ilkelerine bağlı kalacağıma; halkın refah ve mutluluğu için çalışacağıma; her vatandaşın insan hak ve özgürlüklerinden yararlanması gerektiği ülküsünden ayrılmayacağıma ve Anayasa ve yasalara sadık kalacağıma; Devleti yüceltmek ve üzerime aldığım görevleri tarafsızlıkla yerine getirmek için bütün gücümle çalışacağıma namusum ve şerefim üzerine and içerim."

 
Cumhurbaşkanın Tarafsızlığı
Madde 107
 (1)  Cumhurbaşkanı tarafsızdır.

 (2) Cumhurbaşkanı seçilen kişinin, varsa partisiyle ilişkisi kesilir. Milletvekili   ise, Meclis üyeliği sona erer.

Kıbrıs Türk Devleti Cumhurbaşkanının Görev Yetkileri
Madde 108
(1) Devlet’in Cumhurbaşkanı Devlet’in Başıdır. Bu sıfatla, Devlet’in birliğini ve 
  bütünlüğünü temsil eder.

(2) Devlet’in Cumhurbaşkanı, Devlet’in Anayasasına saygıyı, kamu işlerinin kesintisiz ve  düzenli şekilde yürütülmesini sağlar.

(3) Cumhurbaşkanı gerekli görürse Bakanlar Kuruluna başkanlık eder. Ticari 
 ve kültürel konularda (sanat, eğitim ve spor dahil) uluslararası anlaşmaları 
onaylar ve ilan eder, bu konularda temsilciler atar ve sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle mahkumların cezalarını hafifletir veya kaldırır.

(4) Devlet’in Cumhurbaşkanı işbu Anayasa ve yasalarla ve Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasıyla kendisine verilen diğer yetkileri kullanır ve görevleri yerine getirir.

Cumhurbaşkanı’nın Dokunulmazlığı ve Sorumluluğu
Madde 109
(1) Cumhurbaşkanı, resmi görevlerinin yerine getirilmesi ile ilgili fiiller bağlamında dokunulmazlığa sahiptir. 
Cumhurbaşkanı’nın imzaladığı üçlü kararnamelerden, imzaları bulunan       
                  Başbakan ve ilgili Bakan sorumludur. 

(2) Cumhurbaşkanı Devlet’in Meclisini toplantıya çağırma, yasaları yayımlama, yasaları Meclis’e geri gönderme, Başbakan’ı atama, Meclis seçimlerini yenileme, Devlet’in Anayasa Mahkemesine başvurma işlemleri ile işbu Anayasada yer alan seçme ve atama işlemlerini ve Devlet’in Yüksek Mahkemesinin Başkanı ve yargıçları ile Başsavcı ve Başsavcı Yardımcısının atanmasının onaylanması konularında münhasır yetki sahibidir.

Cumhurbaşkanlığı Makamının Boşalması
Madde 110
(1) Cumhurbaşkanlığı makamı, ölüm, geçici olmak dışında görev başında bulunmama halinde veya Devlet’in Yüksek Mahkeme Başkanlığına gönderilen yazılı istifayla boşalır.

(2) Cumhurbaşkanı’nın sağlık nedeni ile görevlerini devamlı olarak yapamayacak bir duruma gelmesi halinde Bakanlar Kurulu, durumu Devlet’in Yüksek Mahkeme Başkanlığına bildirir. Anayasa Mahkemesi olarak görev yapan Devletin Yüksek Mahkemesi, Cumhurbaşkanı’nın görevini devamlı olarak yapamayacağına karar verirse, Cumhurbaşkanlığı makamı boşalmış sayılır.

Kıbrıs Türk Devleti Cumhurbaşkanı’na Vekalet  Etme
Madde 111
(1) Başkanın hastalık veya yurt dışına seyahat gibi nedenlerle geçici olarak makamından ayrılması veya herhangi bir nedenle Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması halinde, 
Meclis Başkanı duruma göre, Cumhurbaşkanı görevlerini yeniden üstleninceye veya yeni Cumhurbaşkanı seçilinceye kadar Cumhurbaşkanlığı görevini yerine  getirir.

(2) Devlet’in Meclisinin Başkanı, Başkanlığa vekalet ettiği süre içinde, işbu Anayasanın 95. Maddesinde belirtilen yetkileri kullanamaz.

 
İKİNCİ KISIM
Bakanlar Kurulu
 
Bakanlar Kurulunun Oluşumu
Madde 112
(1) Devlet’in Bakanlar Kurulu, Başbakan ve Bakanlardan oluşur. Başbakan, işbu Madde hükümleri uyarınca, Cumhurbaşkanı tarafından milletvekilleri arasından atanır.

(2) Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kurulunu kurma görevini, güvenoyu alabilecek bir grubun başkanına veya milletvekiline verir.

Bakanlar Kurulunu kurma görevini alan her milletvekili, bu görevini en geç on beş gün içinde tamamlamak veya görevi iade etmekle yükümlüdür.

(3) Cumhurbaşkanı, yukarıdaki (2)’nci fıkra hükümleri uyarınca, Başbakanı ve Başbakanın önerisi üzerine Bakanları atar; Bakanlardan herhangi birinin görevine Başbakanın talebi üzerine son verir.

(4) Bakanlar milletvekili olmayan kişiler arasından da atanabilir.

(5) Başbakan ve Bakan olan milletvekilleri Devlet Meclisi üyeliklerini kaybetmezler. Bakanlar Kuruluna Meclis dışından atanmış bulunan Bakanlar yasama dokunulmazlığından Milletvekilleri gibi yararlanırlar, ancak Meclis’te oy kullanamazlar.

(6) Yeni Bakanlar Kurulu Cumhurbaşkanı tarafından atanıncaya kadar mevcut Bakanlar Kurulu görevine devam eder.

Başbakanın Görevleri, Yetkileri ve Sorumlulukları
Madde 113
(1) Başbakan, bakanlıklararası işbirliğini, Bakanlar Kurulunun genel siyasetinin yürütülmesini ve yasaların uygulanmasını sağlar.

(2) Başbakan, Bakanların görevlerinin Anayasa ve yasalara uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak, Bakanlar Kurulunun düzenli bir şekilde çalışmasını ve disiplinini temin etmek ve gerekli düzeltici önlemleri almakla sorumludur.

(3) Başbakan, Bakanlar Kurulunun programından ve bunun uygulanmasından veya herhangi bir önemli politika girişiminden Devlet’in Meclisine karşı sorumludur.

(4) Başbakan Bakanlar Kuruluna başkanlık eder. Cumhurbaşkanı gerekli gördüğü hallerde veya Başbakan’ın talebi üzerine Bakanlar Kuruluna başkanlık edebilir, ancak oy kullanma  hakkına sahip değildir.

(5) Başbakan, resmi görevleri dışında başka herhangi bir iş üstlenemez. Devletin ve kamu organlarının herhangi bir iş taahhüdünü doğrudan veya dolaylı olarak üzerine alamaz.
Başbakanın maaşı, temsil ve hayat pahalılığı ödenekleri ve yollukları yasayla düzenlenir.

(6) Başbakan işbu Anayasa ve yasalarla kendisine verilen diğer yetkileri kullanır ve görevleri yerine getirir.

 
Bakanlıkların Kurulması
Madde 114

(1) Bakanlıklar, Anayasanın öngördüğü sayı ve ilkelere uygun olarak Başbakanın önerisi ve Cumhurbaşkanı’nın onayıyla, Devlet’in Resmi Gazetesinde yayımlanacak bir kararnameyle kurulur ve feshedilir.

Sözkonusu kararname ancak öneride bulunan Başbakan’ın güvenoyu alması halinde yürürlüğe girer.

(2) Bakanlıkların sayısı hiçbir halde on’u aşamaz. Her Bakanlık’ın merkez teşkilatının kuruluşu ve hangi dairelerin ve hizmet birimlerinin hangi Bakanlığa bağlanacağı, yasanın öngördüğü ilkelere uygun olarak çıkarılacak yönetmeliklerle düzenlenir.

(3) Bakanlık makamının boş olduğu Bakanlıklar ile izinli veya makamın gerektirdiği görevleri yerine getirmekten aciz kalmış bir Bakan’a, diğer bir Bakan geçici olarak vekalet edebilir. Ancak, bir Bakan birden fazla Bakan adına hareket edemez.

(4) Devlet’in Meclisinin kararıyla Yüce Divana verilen bir Bakan’ın Bakanlık görevi sona erer. Başbakanın Yüce Divanda suçlanması halinde Bakanlar Kurulu istifa etmiş sayılır.

(5) Herhangi bir nedenle boşalan Bakanlık makamına en geç on gün içinde atama yapılır.
 

Bakanlar Kurulunun Göreve Başlaması ve Sorumlulukları
Madde 115
(1) Cumhurbaşkanı tarafından atanan Bakanlar Kurulunun listesi, Devlet’in Meclisine tam olarak sunulur. Meclis tatilde ise derhal toplanır. Bakanlar Kurulunun programı atanma tarihinden başlayarak en geç bir hafta içinde Başbakan veya bir Bakan tarafından okunur. 

(2) Program, Devlet’in Meclisinde okunduktan sonra güvenoyuna sunulur. Güvenoyu için görüşmeler programın okunmasından iki tam gün geçtikten sonra başlar ve görüşmelerin bitiminden bir tam gün geçtikten sonra oylama yapılır. Güvenoyu alan Bakanlar Kuruluna karşı, güven oylamasından sonra üç ay geçmedikçe güvensizlik önergesi verilemez.

(3) Başbakana karşı güvensizlik önergesi en az dokuz milletvekili tarafından verilebilir. Bir güvensizlik önergesinin reddedilmesinin üzerinden, üç ay geçmedikçe yeni bir güvensizlik önergesi verilmez.

(4) Güvensizlik önergesinin gündeme alınıp alınmayacağı, verilişinden sonraki ikinci birleşimde karara bağlanır. Güvensizlik önergesi üzerine yapılan genel görüşmeler bitiminden bir tam gün geçmedikçe güvensizlik önergesi oylanamaz.

(5) Bakanlar Kurulunda konuyu görüştükten sonra gerekli görürse, Başbakan, Devlet’in Meclisinden herhangi bir zamanda güvenoyu talebinde bulunabilir. Güvenoyu talebi, Devlet’in Meclisine yapılmasının üzerinden bir tam gün geçmedikçe görüşülemez ve görüşmelerin bitiminden bir tam gün geçmedikçe oya konulamaz. Bu şekilde yapılan güvenoyu talebi, ancak  Meclis üye tamsayısının salt çoğunluğuyla reddedilebilir.

(6) Bakanlar Kurulu üyelerinin çoğunluğunun otuz günlük bir süre içerisinde değişmesi halinde Başbakan güvenoyuna başvurur.

(7) Güvenoyu alamayan veya güvenoyu talebi reddedilen veya hakkında verilen güvensizlik önergesi Meclis üye tamsayısının salt çoğunluğuyla kabul edilen Başbakan, istifasını Cumhurbaşkanı’na sunar.

Bakanların Görevleri, Yetkileri ve Sorumlulukları
Madde 116
(1) Her Bakan, Başbakana karşı ve ayrıca kendi yetkisi içindeki konulardan ve emri altındakilerin işlemlerinden sorumludur.

(2) Her Bakan, Bakanlık merkez teşkilatı ile Bakanlığına bağlı dairelerin ve idari birimlerin hiyerarşisinin en üstünde yer alan sorumlu kişidir.

(3) Her Bakanın icra görevleri aşağıdaki konuları kapsar:
(a) Bakanlığını ilgilendiren yasaları uygulamak ve normal olarak Bakanlığının yetki alanına giren tüm olağan konu ve işleri yönetmek;
(b) Bakanlığını ilgilendiren emir, tüzük ve yönetmelikleri Başbakana ve Bakanlar Kuruluna sunulmak üzere hazırlamak;
(c) Bakanlığını ilgilendiren herhangi bir yasa ve bu yasalara uygun olarak çıkarılan herhangi bir tüzük ve yönetmeliğin uygulanabilmesi için yönergeler, genelgeler ve benzeri metinler yayımlamak;
(d) Devlet Bütçesinin kendi Bakanlığına ait kısmını Bakanlar Kuruluna sunulmak üzere hazırlamak ve bu bütçeye uygulamak.

(4) Bakanlar, resmi görevleri dışında başka herhangi bir iş üstlenemezler; Devletin ve kamu organlarının herhangi bir iş taahhüdünü doğrudan veya dolaylı olarak üzerlerine alamazlar.

Bakanların maaşları, temsil ve geçinme ödenekleri ve yollukları 94’üncü Madde gözönünde tutularak yasayla düzenlenir.

(5) Bakanlar, yürürlükteki mevzuatın, Başbakanın ve Bakanlar Kurulunun kendilerine verdiği diğer herhangi bir yetkiyi kullanırlar ve görevi yerine getirirler.

  
Yasa Hükmünde Kararname
Madde 117
(1) Bakanlar Kurulu, acil hallerde, ekonomik konularda yasa hükmünde kararname çıkarabilir. Yasa hükmünde kararname, Devlet’in Resmi Gazetesinde yayımlanarak yürürlüğe girer ve aynı gün,  amaçları ve gerekçesiyle birlikte Devlet’in Meclisine sunulur.

(2) Devlet’in Meclisine sunulan yasa hükmünde kararnameler, Yasaların görüşülmesine dair İçtüzük hükümleri uyarınca,  Komitelerde ve Genel Kurulda, diğer herhangi bir konuyla, öncelik ve ivedilikle görüşülüp karara bağlanır.

(3) Meclis bu konularda kararını doksan gün içinde verir.

(4) İşbu Madde’de öngörülen kararnamelerle, yeni mali yükümlülükler getirilemez, kişisel ve siyasi hak ve özgürlükler sınırlandırılamaz.

ÜÇÜNCÜ KISIM
İdari Hükümler
 
İdare 
Madde 118
(1) İdare, yapısı ve görevleriyle bir bütündür ve yasayla düzenlenir.

(2) İdarenin yapısı ve görevleri merkezi ve yerel yönetim ilkelerine dayanır.

(3) Kamu tüzel kişiliği ancak yasayla veya yasanın açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulabilir.

Kamu Denetçisi
Madde 119
(1) İdarenin herhangi bir hizmet veya işleminin, yürürlükteki mevzuata ve mahkeme kararlarına uygun olarak yapılıp yapılmadığını veya herhangi bir icrai veya idari birim veya görevli tarafından veya onlar adına yapılan herhangi bir hizmet veya işlemi kontrol etmek, sözkonusu hizmetler ve işlemlerle ilgili  soruşturma açarak, raporlar   sunmak ve yasada belirlenen diğer görevleri yerine getirmek üzere, Meclis’in onayıyla  Devlet’in Cumhurbaşkanı tarafından bir Kamu Denetçisi atanır.

(2) Kamu Denetçisinin nitelikleri, yetkileri ve görevleri yasayla düzenlenir. Kamu Denetçisinin görevden alınma koşulları bir Yüksek Mahkeme üyesine uygulanan koşullarla aynıdır.

(3) Cumhurbaşkanı’na, adliye idaresine ve ticari ve kültürel alanlarda Dış ilişkilere dair konular Kamu Denetçisinin yetki alanına girmez.

Daire ve Hizmet Birimlerinin Kuruluşu
Madde 120
Dairelerin ve hizmet birimlerinin kuruluşu, görevleri ve yetkileri yasayla düzenlenir.
 
Merkezi Yönetim 
Madde 121
Kıbrıs Türk Devleti, merkezi yönetiminin örgütlenmesi bakımından, coğrafi duruma, ekonomik koşullara ve kamu hizmetlerinin gereklerine göre yasayla belirlenen bölümlere ayrılır.
 
Polis Teşkilatı
Madde 122
(1) Devlet’in Polis Teşkilatının kuruluşu, görevleri, yetkileri ve sorumlulukları, kuvvet ve teçhizatı ve Ortak Soruşturma Ajansına katılımı Kuruluş Anlaşması, Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası ve Federal Hükümet ve Kurucu Devletler Polisi ile ilgili Anayasal Nitelikli Yasaya uygun olarak, yasayla düzenlenir.

(2) Polis, görevlerini, Anayasa ve yasalar çerçevesinde demokratik hukuk devleti ilkelerine ve  herkesin temel haklarına saygılı olarak yerine getirmekle yükümlüdür.

Yerel Yönetimler
Madde 123
(1) Yerel yönetimler, bir bölge, belediye, köy veya mahalle halkının ortak yerel gereksinmelerini karşılamak üzere kurulmuş, kuruluş ilkeleri yasayla belirtilen ve karar verme organları seçimle oluşturulan kamu tüzel kişileridir.

(2) Yerel yönetimlerin kuruluşu, görevleri ve yetkileri, yerel yönetim ilkesi uyarınca  yasayla düzenlenir.

(3) Yerel yönetim organları için seçimler 75’inci Madde hükümleri uyarınca beş  yılda bir yapılır.

Kamu Hizmetleriyle ile İlgili Temel ve Sürekli Görevlerin Yerine Getirilmesi
Madde 124
(1) Devletin genel yönetim ilkelerine göre sağlamakla yükümlü olduğu kamu hizmetlerinin gerektirdiği temel ve sürekli görevler kamu görevlileri eliyle yerine getirilir.

(2) Kamu hizmeti teşebbüsleri ve diğer kamu teşekküllerinin genel yönetim ilkelerine göre sağlamakla yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği temel ve sürekli görevler ise diğer kamu personeli eliyle yerine getirilir.

Kamu Personeli ve Diğer Kamu Görevlileriyle İlgili Hükümler
Madde 125
(1) Kamu personelinin nitelikleri, atanmaları, görevleri ile yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, maaşları ve ödenekleri ve diğer özlük işleri yasayla düzenlenir.

(2) Kamu personelinin atanmalarını, onaylanmalarını, sürekli ve emeklilik hakkı kazandıran kadrolara yerleştirilmelerini, terfilerini, nakillerini, emekliye sevklerini,  azil ve görevden uzaklaştırma dahil, uyarma ve kınama cezası dışındaki, disiplin işlemlerini yapmak üzere tarafsız ve bağımsız organ veya organlar kurulur. Bunların kuruluş ve işlevleri, verilen hizmetin özellikleri gözetilerek belirli kamu personeli kesimi için, ayrı düzenlemeler yapılmasına olanak tanıyacak biçimde yasayla düzenlenir. 

Yargıçlar, savcılar, Sayıştay Başkan ve üyeleri, Kamu Denetçisi ve polis mensupları hakkındaki hükümler ile Anayasa’nın bu konudaki diğer hükümleri saklıdır.

(3) Kamu personelinin nitelikleri, atanmaları, görevleri ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, maaşları ve ödenekleri ve diğer özlük işleri, bu personelin bağlı oldukları kurumlarca yürütülen hizmetlerin özelliklerine göre yasayla düzenlenir.

(4) Kamu personeli ile diğer kamu görevlileri hakkında disiplin işlemi başlatılmasına gerek görüldüğü takdirde, isnat olunan suç ilgiliye açıkça ve yazılı olarak bildirilir, yazılı savunması istenir ve savunma için belli bir süre tanınır. Yukarıdaki hükümlere uyulmadıkça, disiplin cezası için harekete geçilmez ve disiplin kararları asli mahkemelerce gözden geçirmeye tabi tutulur.
İşbu Anayasa’nın yargıçlar ve savcılar, Sayıştay Başkan ve üyeleri ile Kamu Denetçisiyle ilgili hükümleri saklıdır.

(5) Üst kademe yöneticiliği yapan kamu personeli, ilgili Bakan, Başbakan ve Devlet’in Cumhurbaşkanı tarafından imzalanmış bir kararnameyle atanır. Bu konudaki hükümler yasayla düzenlenir. 

(6) Devlet’in Meclisi için seçim tarihinin Devlet’in Resmi Gazetesinde yayımlanmasından başlayarak, seçimden yeni Bakanlar Kurulunun göreve başlayacağı tarihe kadar, kamu hizmetine, kamu kurumlarına ve kamu hizmet teşekküllerine, işçiler dışında atama yapılamaz; terfiler, nakiller ve barem ayarlamaları bu dönemde tamamen durdurulur.
  İşbu hükümlerin nasıl ve hangi koşullarla uygulanacağı yasayla düzenlenir.