Anorganik kimyo

Ru₂O₃ — jigarrang tusli korund tipidagi modda, ruteniy (III) nitratni qizdirish natijasida hosil bo’ladi.U kristallogidrat Ru₂O₃·5H₂O tarkibga ega, ishqoriy muhitda kuchli oksidlovchilar ta’sirida RuO₂·_nH₂O ga aylanadi.
Ru(OH)₄— qora rangli amorf modda, suvda, suyultirilgan kislota va ishqorda, konsentrlangan HNO₃, HClO₄, H₂O₂ da erimaydi, “zar suvi”da parchalanadi.
RuCl₃—to’q-qoramtir tusli kristall, suvda erimaydi, karbonil atmosferasida ruteniyga xlor ta’sir ettirib olinadi.
R uS₂—to’q yashil tusli kristall, 1000 ° da parchalanadi, ishqorlar va qaynoq H₂SO₄ bilan reaksiyaga kirishmaydi.Yuqori temperaturada inert gaz atmosferasida ruteniyga oltingugurt ta’sir ettirib yoki K₄[Ru₂C1₁₀] va K₂[RuCl₆]
tarkibli kompleks birikmalariga 80 °C da Na₂S ta’sir ettirib hosil qilinadi. Ruteniyning [Ru₃(CO)₁₂]_n tarkibli zangori rangli karbonil birikmasi ma’lum. Bu birikmalari suvda erimaydigan, organik erituvchilarga yaxshi eriydigan moddalar bo’lib, metallar, keramika, shisha sirtlarini ruteniy bilan qoplashda ishlatiladi.
Os-osmiy
Tabiatda uchrashi:Osmiy tabiatda asosan sof holda ,ruda va minerallar tarkibida juda oz miqdorda uchraydi .Sof holdagi yirik yombilari kam topiladi.
Davriy sistemadagi o’rni: Osmiy Mendeleyev davriy sistemasining VIII b-gruuachasida , oltinchi davrda joylashgan. Bu (Ru,Rh,Rd,Os,Ir,Pt kabi elementlar) platina elementlari oilasi hisoblanadi.Uning nisbiy atom massasi 190,2 yadro zaryadi esa + 76 ga teng.
Fizik xossasi: Toza osmiy och - kulrang qattiq lekin mo’rt metal.
Ishlatilishi:Ularning eng kattasi 10 kg dan oshmaydi. Uni 1803 yilda ingliz kimyogari S. Tenant ochgan. Os 1803 yilda topilgan bo’lsa ham hozirgacha keng qo’llanilmaydi,
Bir paytlar undan medisinada mikroskopik preparatlar tayyorlashda ishlatilgan Osmiy va uning oksidi qo’lansa hidli bo’lganligi uchun hid (grekcha “osma”- “hid” ) deb nomlanadi . Uning ajoyib xususiyati uning og’irligi hisoblanadi, Os yer yuzidagi eng og’ir metal hisoblanadi, uning zichligi 22,6 ya’ni u qorg’shindan (Pb) 2 marta va temirdan esa 3 marta og’irroqdir.