Aöf- kitap özeti

Babtistler

• 
  Kurucus: Peder William Screven. 1682’de
  
• 
  Babtist, Tanrı’ya inananların mutlaka vaftiz edilmesi, vaftizin de suya daldırma şeklinde olması gerektiğini savunan hareket mensuplarına verilen addır
  
• 
  16. yüzyıl sonlarında cemaatlerini Devlet Kilisesinden bağımsız saymışlar, “Kutsallar Cemaati” adıyla aralarında bir birlik oluşturmuşlardır
  

Metodistler

• 
  Kurucusu: John Wesley (1703-1791) –İngiltere
  
• 
  Oxford Üniversitesinde “Kutsallar Kulübü” mensuplarının İbadet zamanlarına ve prensiplerine bağlılıkları sebebiyle bunlara “Metodistler” denmiştir 
  

Adventistler

• 
  Kurucusu: William Miller (1782-1849) Amerika
  
• 
  Felsefesini Hz. İsa’nın yakında geleceği anlayışı üzerine kurmuştur
  

Üniteryanlar

• 
  Kurucusu: Michael Servetus (1511-1539)
  
• 
  Allah’ın birliği, Hz. İsa’nın tanrılaştırılamayacağı inancını yerleştirmek üzere kurulmuş, ancak engizisyon mahkemesince diri diri yakılarak öldürülmüştür
  

• 
  Bunların dışında İsa Mesih Havariliği, Afrika Mesihçi Hareketleri, Nazareth Baptist Kilisesi, İsa Mesih Kilisesi, Hür Protestanlar, Hür Kardeşler, Mennonitler, Kutsal Askerler, Kuveykırlar (Dostlar Cemaati), Hıristiyan Cemaati Birliği, Katolik Havariler, İsa Mesih İmparatorluk Kardeşliği, Hıristiyan İlimleri Cemaati, Tanrısal Devlet Kilisesi, Tanrı Kilisesi, İsa Mesih Havariliği, Afrika Mesihçi Hareketleri gibi pek çok yeni dini hareket ortaya çıkmıştır.
  

HIRİSTİYANLIĞIN DİĞER DİNLERE BAKIŞI  

a- Kilise Merkezli, Dışlayıcı Geleneksel Yaklaşım

Buna göre, Hıristiyanlık dışındaki dinler insan uydurmasıdır. İnsanlığın kurtuluşuna vasıta olamaz. Kurtuluş yalnız İsa Mesih'in aracılığıyla Kilise'de kazanılır. Hıristiyan kiliselerinin büyük çoğunluğunun diğer dinlere yaklaşımı bu çizgidedir.  

b- Çoğulcu Yaklaşım

Buna göre bütün dinler Tanrı'ya götüren eşit vasıtalardır. Farklı dinlerin tanrı bilgisi ve tecrübesinde farklı metotlar vardır. Bu görüşün savunucuları azınlık durumundadır.  

c- Kapsayıcı veya Uzlaştırıcı Yaklaşım

Tanrının evrensel kurtarma iradesiyle, kurtuluşun sadece İsa Mesih ve Kilise'de olduğu görüşünü uzlaştırmaya çalışan bir görüştür. Kurtuluş bu gelenekleri de kapsar. Hıristiyanlık dışı dinlerde de Tanrı’ya götüren işaretler, manevi zenginlikler vardır. Ancak insanlığı kurtuluşa götürmekte yetersizdirler. İsa Mesih bunları tamamlar, mükemmel hale getirir. Bu görüşü savunanların sayısı da fazla değildir.

Hıristiyanların Yahudiliğe Bakışı

• 
  Hıristiyanlar Yahudilerin kutsal kitap külliyatları Eski Ahid’i de kutsal olarak kabul edip, inanç ve ibadetlerinde kullanırlar
  
• 
  Hz. İsa ve onun yolunda gidenlerin yahudiler tarafından birçok kötü muameleye maruz bırakılmaları, kendilerine gönderilen peygamberleri öldürmeleri, Hz. İsa’yı ele vermeleri, Roma’nın Kudüs valisi Pontus Platus tarafından kendilerine teslim edilmesi için ısrar etmeleri, teslim aldıktan sonra haça gererek öldürmeleri, bu yüzden Tanrı katili oldukları, inatları, anlayışsızlıkları, nifak ve fesat çıkarmaları, yalancılıkları ve benzeri vasıflarıyla, Yahudiler İncil tarafından çok ağır eleştirilere tabi tutulmuşlardır
  
• 
  İncillerin bu yaklaşımı yüzyıllar boyunca Yahudilere büyük bir düşmanlık besleme ve zaman zaman bu düşmanlığı zulme dönüştürme şeklinde yansımasını göstermiştir
  
• 
  1962-1965 yılları arasında yapılan II. Vatikan Konsili’nde ele alınan Dinlerarası Diyalog görüşmelerinde Yahudilerin de diyalog kapsamı içerisine alınmasına karar verilmiştir
  

Hıristiyanların İslâm'a Bakışı

• 
  Hıristiyanların İslâm’a ve Müslümanlara karşı yaklaşımları İslâm’ın ilk yıllarında gayet esnek idi
  
• 
  Necran Hıristiyanlarında ve Habeşistan Hıristiyanlarında bu açıkça görülmüştü
  
• 
  Ancak Bizans İmparatorluğu’nun aynı zamanda bir Hıristiyan devleti olması İslâm’a ve Müslümanlara karşı sert yaklaşımlar içerisine girmesine sebep oldu
  
• 
  İslâm devleti güçlenip Bizans’ı ve Avrupa’yı tehdit eder duruma geldikten sonra ise Ortaçağ’dan başlayarak her devirde İslâm’a karşı tamamen haksız ve iftira dolu büyük bir eleştiri yaklaşımı içerisine girdiler- özellikle Oryantalizm çalışmaları içerisinde bu net ortaya çıkmıştır
  
• 
  Özellikle Hz. Muhammed ile ilgili insaf sınırlarını aşan saldırı dolu metinler kaleme alındı
  
• 
  1962-1965 yıllarında yapılan II. Vatikan Konsili’nde dinlerarası Diyalog çalışmaları kapsamına Müslümanlar da alındı
  
• 
  O tarihten itibaren yaklaşımlarda belli bir yumuşama oldu. Vatikan’da bir İslâm Sekreteryası kuruldu
  

Hinduizm’e ve Budizm'e Bakışı

• 
  16. Yüzyıldan sonra bu bölgelere sistemli misyon ve sömürgecilik hareketleri başlatmışlardır. II. Vatikan Konsili’ne kadar bu şekilde gelinmiş, ancak bu tarihten sonra misyon metotları içine konan “İnkültürasyon” (Hıristiyanlık değerlerinin başka dinlere ve kültürlere aşılarması) çalışmalarının merkezi Hindistan olmuştur.
  
• 
  II. Vatikan Konsil kararında Hinduizm ve Budizm'den övgüyle söz edilmiştir
  
• 
  Saygı, diyalog, misyon, inkültürasyon ve “Mesihi tamamlama” kavramlarıyla İyi ilişkiler kurulacak, sonra da o dinlerde ve kültürlerdeki manevi ve ahlaki değerler korunarak, Hıristiyan öğretisi aşılanarak geliştirilecek ebedi kurtuluşları tamamlanacaktır
  
• 
  Bu plan dahilinde onlardan “Putperestler” olarak söz edilmeyecektir
  
• 
  Böylece Hinduizm gerçek Tanrı’ya yönelişin bir yolu sayılmıştır.
  
• 
  Hinduizmle ilişkilerde olduğu gibi, Buda'nın da Mesih olduğu söylenir
  
• 
  Buda'nın öğretileri Hıristiyanlık açısından yorumlanarak, Budizm'in aslında tanrısız din olmadığı iddia edilir
  

Özet

Hıristiyanlığın İbadet Şekilleri

• 
  Hıristiyanlık’ta ibadet günlük, haftalık ve yıllık olarak üç şekilde ele alınmaktadır
  
• 
  Günlük ibadet güneş doğarken ve güneş batarken ya da akşam dualarından ibarettir- Kiliseye gidip gitmeme konusunda serbestlik vardır
  
• 
  Haftalık ibadet Pazar günü kilisede yapılır
  
• 
  Yıllık ibadetler ise Noel, Paskalya, Haç Yortusu ve Meryem ana Günü olarak kutlanır
  
• 
  Ayrıca oruç, hac, pentikost gibi Hıristiyanların ikinci derece diyebileceğimiz birtakım uygulamaları daha vardır
  

Hıristiyan Mezhepleri

• 
  Hıristiyan Mezhepleri temel olarak üç büyük ana gruptan oluşmaktadır: a) Katolik, b)Ortodoks ve c)Protestan
  
• 
  Katoliklerin tümü Papalığa bağlıdır
  
• 
  Ortodoks Mezhebinin birbirinden bağımsız birden çok Patriklik merkezi vardır- Ayrıca Ermeni, Süryani, Habeş ve Kıpti kiliseleri hem monofizit ve hem de kendilerini Ortodoks kiliselerden saymaktadırlar
  
• 
  Protestan Mezhebi ise onlarca ayrı kola ayrılmıştır. Tek bir merkezleri yoktur. Kuruluşundan çok sonraları Dünya Kiliseler Birliği ismiyle birlik oluşturmuşlardır
  

Hıristiyanlık’taki Yeni Dini Hareketler

• 
  Hıristiyanlık tarihi 2000 yıllık bir süreci içerisinde barındırmaktadır. -21 konsil yapılmıştır
  
• 
  Büyük tartışmaların yaşandığı konsillerde çoğu zaman ayrılmalar, bölünmeler olmuştur
  
• 
  Büyük bölünmeler sonucu ortaya çıkan üç ana kilise de kendi içlerinde bölünmeler yaşamıştır
  
• 
  16. yüzyıldan son yüzyıla kadar irili ufaklı pek çok yeni dini harekete sahne olmuştur
  
• 
  Yahova Şahitlerinden Mormonlara, Kuveykırlardan Metodistlere 20 civarında yeni dini hareket oluşmuştur- Bunlara zaman zaman tarikat, zaman zaman da kilise denilmektedir.
  

Hıristiyanlık’ta Diğer Dinlere Bakış

• 
  Hıristiyanlık’ta diğer dinlere üç farklı yaklaşımın olduğu görülmektedir
  

a) dışlayıcı yaklaşım, b) çoğulcu yaklaşım ve c) kapsayıcı yaklaşımdır

• 
  Her ne kadar çoğulcu ve kapsayıcı yaklaşım içerisinde olan Hıristiyanlar olsa da bunlar oldukça azınlıkta kalmaktadırlar
  
• 
  Büyük çoğunluk dışlayıcı yaklaşım içerisindedir ve kurtuluş için İsa Mesih’in getirmiş olduğu dine yani Hıristiyanlığa bağlanmak, onun bir mensubu olmak zorundadır.
  

1^ Mesih (Aramice: ܡܫܝܚܐ Mşiho, Arapça: المسيح El-Mesih, İbranice: מָשִׁיחַ Maşiah, Yunanca: Μεσσίας Mesias;) "kutsal yağ ile ovulmuş, meshedilerek kutsanmış", "ayrıca birtakım inanç grupları tarafından kurtarıcı olarak beklenen" kişi

2^ Daha sonra bu lakabın, bir zamanlar Pavlus’u da tedirgin etmiş olan yahudileştirme taraftarlarının geleneklerini sürdüren mezhebe verildiği, M.S. 70 yılında Kudüs şehri ve Süleyman Mabedi yıkılmadan önce Yahudi mesihçilerin Şeria Nehri’nin ötesine kaçıp Pella kentine sığındıkları, bunların torunlarının ise Hz. İsa’dan çok Hz. Musa’nın şeriatına bağlı kaldıkları, bu mezhebin 4. yüzyılın sonuna kadar devam edip sonra kaybolduğu ifade edilmektedir.

3 İbrahim oğlu, Davut oğlu İsa Mesihin soy kaydı şöyledir: İbrahim İshakın babasıydı, İshak Yakupun babasıydı, Yakup Yahuda ve kardeşlerinin babasıydı,

Yahuda, Tamardan doğan Peresle Zerahın babasıydı, Peres Hesronun babasıydı, Hesron Ramın babasıydı,

Ram Amminadavın babasıydı, Amminadav Nahşonun babasıydı, Nahşon Salmonun babasıydı,

Salmon, Rahavdan doğan Boazın babasıydı, Boaz, Ruttan doğan Ovetin babasıydı, Ovet İşayın babasıydı,

İşay Kral Davutun babasıydı, Davut, Uriyanın karısından doğan Süleymanın babasıydı,

Süleyman Rehavamın babasıydı, Rehavam Aviyanın babasıydı, Aviya Asanın babasıydı,

Asa Yehoşafatın babasıydı, Yehoşafat Yoramın babasıydı, Yoram Uzziyanın babasıydı,

Uzziya Yotamın babasıydı, Yotam Ahazın babasıydı, Ahaz Hizkiyanın babasıydı,

Hizkiya Manaşşenin babasıydı, Manaşşe Amonun babasıydı, Amon Yoşiyanın babasıydı,

Yoşiya, Babil sürgünü sırasında doğan Yehoyakinle kardeşlerinin babasıydı,

Yehoyakin, Babil sürgününden sonra doğan Şealtielin babasıydı, Şealtiel Zerubbabilin babasıydı,

Zerubbabil Avihutun babasıydı, Avihut Elyakimin babasıydı, Elyakim Azorun babasıydı,

Azor Sadokun babasıydı, Sadok Ahimin babasıydı, Ahim Elihutun babasıydı,

Elihut Elazarın babasıydı, Elazar Mattanın babasıydı, Mattan Yakupun babasıydı,

Yakup Meryemin kocası Yusufun babasıydı. Meryemden Mesih diye tanınan İsa doğdu.

Buna göre, İbrahimden Davuta kadar toplam on dört kuşak, Davuttan Babil sürgününe kadar on dört kuşak, Babil sürgününden Mesihe kadar on dört kuşak vardır (Matta 1: 1-17)

4^ Güneş tanrısı mithra’nın doğum günü 25.12= SUN DAY…

5^ Şölen başkanı, şaraba dönüşmüş suyu tattı. Bunun nereden geldiğini bilmiyordu, oysa suyu küpten alan hizmetkârlar biliyorlardı. Şölen başkanı güveyi çağırıp, «Herkes önce iyi şarabı, çok içildikten sonra da kötüsünü sunar» dedi, «Ama sen iyi şarabı şimdiye dek saklamışsın.»

6^ İsa onlara, «Kaç ekmeğiniz var, gidin bakın» dedi. Öğrenip geldiler, «Beş ekmekle iki balığımız var» dediler. İsa herkesi küme küme yeşil çayıra oturtmalarını buyurdu.Halk yüzer ellişer kişilik bölükler halinde oturdu. İsa beş ekmekle iki balığı aldı, gözlerini göğe kaldırarak şükretti; sonra ekmekleri böldü ve halka dağıtmaları için öğrencilerine verdi. İki balığı da hepsinin arasında paylaştırdı. Herkes yiyip doydu. Artakalan ekmek ve balıktan on iki sepet dolusu topladılar.

7^ İsa onlara, «Gidin!» dedi. Cinler de adamlardan çıkıp domuzların içine girdiler. O anda bütün sürü dik yamaçtan aşağı koşuşarak göle atlayıp boğuldu.

8^ Yanına büyük bir kalabalık geldi. Beraberlerinde kötürüm, kör, çolak, dilsiz ve daha birçok hasta getirdiler. Hastaları Onun ayaklarının dibine bıraktılar. O da onları iyileştirdi. Halk, dilsizlerin konuştuğunu, çolakların iyileştiğini, körlerin gördüğünü, kötürümlerin yürüdüğünü görünce şaştı ve İsrailin Tanrısını yüceltti.

9^ Körlerin gözleri açılıyor, kötürümler yürüyor, cüzamlılar temiz kılınıyor, sağırlar işitiyor, ölüler diriliyor ve Müjde yoksullara duyuruluyor.

10^ Kalabalık dışarı çıkarılınca İsa içeri girip kızın elini tuttu, kız ayağa kalktı.

11^ İsa öğrencilerine, «Nerede imanınız?» dedi. Onlar korku ve şaşkınlık içindeydiler. Birbirlerine, «Bu adam kim ki, rüzgara, suya bile buyruk veriyor, onlar da sözünü dinliyor!» dediler.

12^ İsa, «Gel!» dedi. Petrus da tekneden indi, suyun üstünden yürüyerek İsaya yaklaştı

13^ Hıristiyanlaşma: 4. Yüzyılda Roma’ya bağlı olarak Vizigotlar; 5. Yüzyılda ise, Bulgarlar, Franklar Hıristiyan oldular. Daha sonra Anglo-Saksonlar bir Roma misyoner hey’eti vasıtasıyla Hıristiyanlığa girdi. 8. Yüzyılda geride kalan Avrupa ülkelerinin hıristiyanlaşması başladı. Alman ve İskandinav ülkeleri hıristiyanlaştı. Saksonlar 8. Yüzyılda zorla hıristiyanlaştırıldılar. Danimarkalılar 9. Yüzyılda hıristiyanlar arasında yer aldılar. Norveç, İzlanda ve İsveç’in Hıristiyanlaşması 1000 yıllarında tamamlandı. Slavlar’ın hıristiyanlığa girmesi, Roma ile Bizans arasında rekabet konusu oldu. Polonya, Bohemya, Moravya ve baltık ülkelerinde Roma; Rusya ve Balkan ülkelerinde Bizans galebe çaldı.

Batı’da Hıristiyanlık, siyasi münasebetler, misyoner faaliyetleri ve bazen de zorla yayıldı. Bu yayılma devresi 11. Yüzyılda İskandinav ülkelerinin hıristiyanlaştırılmasıyla tamamlandı.

Hıristiyanlık Doğu’da ortaya çıkan bir din olmasına rağmen, burada yayılmaya başlaması Batı’dan sonra olmuş ve ilk olarak Habeşistan’a girmiştir. Hıristiyanlığı Habeşistan’a getiren ilk kişi İncil’de (Resullerin İşleri, 8: 26-40) sözü edilen Habeş hadımağasıdır ve 4. yüzyılın ilk yarısında yayılmaya başlamıştır. 6. Yüzyılda Kutsal Kitap Habeşçe’ye çevirilmiş, 7. yüzyılda da Habeş Kilisesi gelişmeye devam etmiştir. Hıristiyanlığın Hindistan’da yayılması da bu asırlarda olmuştur. Özellikle 8. ve 9. Yüz- yıllarda Hintli hıristiyanlar bir hayli çoğalmışlardır. Ancak Hıristiyanlık, Hinduizm’e sıkıca bağlı olan Hintliler üzerinde fazla etkili olmamıştır. Çinde ise, 713-763 yılları arasında Hıristiyanlığın tanıtılmasına izin verilmiştir. An- cak 9. ve 10. yüzyıllarda çeşitli baskılar nedeniyle Çin’de hıristiyanların sayı- sı çok azaldı, fakat buna rağmen Hıristiyanlık orada tamamen yok olmadı.

14^ Grek unsurlarına sahip bir credo olduğunu gösterir. Yunan felsefesine ait bir terim

15^ Passion olarak ifade edilir. Passion Christi. İsa Mesih’in insanlık için acı çektiğini ifade eder

16^ Pascalya. Mecdelli Meryem ve bir bayan onu ruh maal cesed görürler.

17^ Buna ADVENT- ADVENTUS DOMİNİ- denir- nüzul-i sani

18^ Ancak bu karara İsa’da tek tabiat bulunduğunu, yani onda ilâhî tabiatla beşerî tabiatın birleştiğini savunanlar itirazda bulunmuş ve daha sonra bunlar Monofizit olarak adlandırılmışlardır.  

19^ ki, bu dönem Papalık kurumunun haddinden fazla zayıflamasına sebep olmuştur. Papa V. Clement (1305-1313) tümüyle Fransa kralı Philip’in egemenliği altına girmiş ve sonunda İtalya halkının gazabından kaçarak 1309’da Fransa’nın Avignon kentine yerleşmişti

www.ti-entertainment.com