Ardahan Yatırım Ortamı ve Yapılabilecek Yatırımlar Araştırması

Gayrı Safi Yurtiçi Hâsılanın aynı dönemlerde sektörel büyüme hızları incelendiğinde Ardahan’ın sanayi ve hizmetler sektörlerinde Doğu Anadolu Bölgesine göre daha fazla büyüdüğü görülmektedir. Ancak, tarım ve hizmetler sektörlerindeki büyüme hızı Türkiye ortalamasının altında kalmaktadır.

3.5. Doğu Anadolu Projesi (DAP)
Doğu Anadolu Projesi (DAP) plan bölgesi ülkemizin doğusunda Ağrı, Ardahan, Bayburt, Gümüşhane, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Hakkari, Iğdır, Kars, Malatya, Muş, Tunceli ve Van illeri olmak üzere 16 ilden oluşmaktadır. Ardahan ilinin bu kapsam içerisinde bulunması projenin incelenmesi gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır.
Bölgenin yüzölçümü 158.972 km², 2000 yılı genel nüfus sayımına göre nüfusu 6.137.414’dür. Yüzölçümü ülke yüzölçümünün % 20,4’üne, nüfusu ise % 9,1’ine tekabül etmektedir. Nüfus yoğunluğu ilden ile büyük farklılıklar arz etmesine karşın, ülke ortalama nüfus yoğunluğunun yaklaşık yarısı kadardır.
Bölge engebeli bir topografyaya sahiptir. Topografya, iklim ve büyük ölçüde topografya tarafından tayin edilmiş ulaşım ağı ile bunun belirlediği yerleşmeler arası fonksiyonel ilişkiler, bölgeyi üç farklı alt bölgeye ayırmıştır.
Bunlar; Ağrı, Erzincan, Erzurum, Gümüşhane, Kars, Muş, Ardahan, Bayburt ve Iğdır illerini içeren Erzurum alt bölgeleri, Bingöl, Elazığ, Malatya ve Tunceli illerinden oluşan Malatya-Elazığ alt bölgeleri, Bitlis, Hakkari ve Van illerini kapsayan Van alt bölgeleridir.
Bu alt bölgeler ekonomik yapı ve gelişmişlik düzeyi bakımından birbirinden farklılıklar arz etmektedir. Sanayisi en gelişmiş ve kişi başına geliri en yüksek olan alt bölge Malatya-Elazığ alt bölgesi, görece en az gelişmiş olan alt bölge ise Van alt bölgesidir. Ancak her alt bölgede gelişmişlik düzeyi itibarıyla birbirinden oldukça farklı iller bulunmaktadır.
Ana Planın Amaçları ve Hedefleri
Ana Plan, Devlet Planlama Teşkilatı’nın (DPT) denetim ve koordinasyonunda; Doğu Anadolu Bölgesinde yer alan Atatürk, Fırat, İnönü, Kafkas ve Yüzüncü Yıl Üniversitelerinin oluşturduğu Ortak Girişimce hazırlanmıştır.
Doğu Anadolu Projesi Ana Planı’nın temel amaçları ve hedeflerini genel olarak şu şekilde sıralamak mümkündür:

1. Bölgenin diğer bölgelere göre geride olan sosyo-ekonomik gelişmesini, VII. Planda kabul edilen sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda gerçekleştirecek politika ve uygulamaları ortaya koymak,
2. Sektörel gelişmeleri hızlandırmak üzere tarım, hayvancılık, su ürünleri, kentleşme, eğitim, sağlık, alt yapı ve belediye hizmetleri, konut, çevre, enerji, ulaştırma, haberleşme, küçük ve orta ölçekli işletmelerin geliştirilmesi, ticaret, merkez köylerin desteklenmesi, turizm ve göç politikaları ve ilgili diğer alanlarda sektörel analizler yapmak ve öncelikleri belirlemek,

3. Bölgede kırsal ve kentsel gelişmeyi sağlamaya yönelik kamu yatırımlarını belirlemek ve özel kesim yatırımlarını özendirici politika ve uygulamaları ortaya koyarak bölgesel gelişmeyi kamu, yerel yönetimler ve özel kuruluşlarla işbirliği içinde geliştirmek,
4. Bölgesel istihdamın geliştirilmesi açısından önem taşıyan işgücü arz ve talebinin sektörel ve mekansal analizini yapmak, bölgedeki insan kaynaklarının geliştirilmesi konusunda sektörel yeni projeler önermek,
5. Bölgedeki ve/veya bölge dışındaki girişimcilere (yabancı sermaye yatırımları dahil) yatırım alanlarının belirlenmesi, yatırım projelerinin hazırlanması, uygulanması, işletme yönetimi, teknoloji, finansman, pazarlama imkanlarının geliştirilmesi ve nitelikli eleman temini konularında somut öneriler geliştirmek, bunları koordine edecek kurumsal düzenlemeler önermek,
6. Kentleşme oranı ve kişi başına düşen Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın Türkiye ortalamasına çekilmesi için sektörel politika ve tedbirler önermek, önemli projelerin katılımcılık ilkesi içinde gerçekleştirilmesine yönelik öneriler hazırlamaktır.
Genel bir değerlendirmeden sonra hedefleri ayrı bir başlık altında inceleyecek olursak;
DAP Ana Planı için dört grup hedef belirlenmiştir:
I. Ekonomik Hedefler:
Temel Hedef: Kişi başına geliri ve istihdamı artırmak
Alt Hedefler:

• 
  Bölge ile ülke ekonomisi arasındaki yapı farkını azaltmak,
  
• 
  Bölge dışına göçü azaltmak ve uzun vadede durdurmak,
  
• 
  Potansiyel gösteren alanlarda ekonomik yapıyı çeşitlendirmek,
  
• 
  Zaman içinde ortaya çıkabilecek ekonomik fırsatların değerlendirilmesini mümkün kılacak alt yapıyı oluşturmak,
  
• 
  Bölge içindeki sermaye birikimini hızlandırmak, yerel girişimciliği desteklemek ve Bölgenin ekonomik potansiyelini harekete geçirmek,
  
• 
  Bölgenin sürdürülebilir bir ekonomik yapıya kavuşmasını sağlamak.
  

II. Sosyal Hedefler:
Temel Hedef: Kalkınmayı hızlandıracak aktivitelerin yaygınlaştırılması.
Alt Hedefler:

• 
  Bölge içi gelir farklılıklarını azaltmak,
  
• 
  Bölge dışına göçü azaltmak, göçün neden olduğu sosyal tahribatı asgariye indirmek,
  
• 
  Bölge içinde hizmetlere erişim açısından dengenin sağlanması,
  
• 
  Eğitim ve sağlık hizmetleri ile kent altyapısının kalitesi ve düzeyini yükseltmek,
  
• 
  Kentsel ve kırsal alanlarda refah düzeyini ve yaşam kalitesini yükseltmek,
  
• 
  İşgücünün beceri seviyesini yükseltmek,
  
• 
  Kayıt dışılığı azaltmak ve sosyal güvenlik sistemi ile kapsananların sayısını artırmak,
  
• 
  Sosyal yardım ve koruma sistemlerini geliştirmek,
  
• 
  Kadının statüsünü yükseltmek ve kalkınma sürecine entegrasyonunu sağlamak,
  
• 
  Mevcut sosyal yapının zaman içinde gelişimini sağlamak,
  
• 
  Çarpık kentleşmeyi önlemek.
  

III. Çevresel Hedefler:
Temel Hedef: Çevreyi korumak, iyileştirmek ve kalkınmanın sürdürülebilirliğini sağlamak,
Alt Hedefler:

• 
  Toprak ve su kaynaklarının korunması için meraların ıslahını sağlamak, erozyonu önlemek,
  
• 
  Ormanları korumak ve geliştirmek,
  
• 
  Yerleşmelerde yaşam kalitesini artırmak,
  
• 
  Biyolojik çeşitliliği korumak,
  

IV. Mekansal Hedefler:
Temel Hedef: Alt bölge merkezlerini birer sanayi ve hizmet merkezi olarak geliştirmek ve doğu batı göçünün önünde bir filtre oluşturmak,

Alt Hedefler:

• 
  Alt bölgesel merkezlerde fiziki ve sosyal altyapıyı iyileştirmek,
  
• 
  Alt bölgesel merkezlerde çevre kalitesini yükseltmek,
  
• 
  Alt bölge merkezlerini ekonomik gelişmeyi hızlandırıcı bir olgu olarak değerlendirmek.
  

Doğu Anadolu Bölgesinin gelişmesi Türk ekonomisinin büyümesine ve aynı zamanda ulusal bütünlüğün güçlendirilmesine katkı sağlayacaktır. Bunun da ötesinde Doğu Anadolu Bölgesi, Türkiye'nin komşu ülkelerle daha gelişmiş ilişkiler oluşturmasında ve uluslar arası konumunu daha da güçlendirmesinde bir anahtar rolü oynayabilecektir. Bunun için yapılması gereken, bölgenin potansiyellerini değerlendirecek bir gelişme planının hazırlanmasıdır.

Bakanlığımız, Sanayi Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğünce hazırlanmakta olan bu araştırma çalışmasının Doğu Anadolu Bölgesi Gelişme Planı kapsamı içerisinde potansiyelleri ve öncelikli yatırım konularına ışık tutması ve bu projeye entegre olabilmesi açısından önem taşımaktadır.

4.		YATIRIM ORTAMI DEĞERLENDİRMESİ
4.1.	İlin GZFT Bileşenleri
4.1.1.	Güçlü Yönler
4.1.2.	Zayıf Yönler
4.1.3.	Fırsatlar
4.1.4.	Tehditler
4.2	Gelişim Bileşenlerinin Bulunabilirlikleri