Article · January 021 citations reads 3,843 author: Some of the authors of this publication are also working on these related projects
Yüklə 254,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Some of the authors of this publication are also working on these related projects
- INTELEKTUAL TIZIMLAR YORDAMIDA ASOSLI QAROR QABUL QILISH Abstract
| See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.net/publication/349126163 INTELEKTUAL TIZIMLAR YORDAMIDA ASOSLI QAROR QABUL QILISH Article · January 2021 CITATIONS 0 READS 3,843 1 author: Some of the authors of this publication are also working on these related projects: Scientific Progress View project Education 2 View project Nurmuxamad Duisenov Chirchik state pedagogical Institute 189 PUBLICATIONS 284 CITATIONS SEE PROFILE All content following this page was uploaded by Nurmuxamad Duisenov on 09 February 2021. The user has requested enhancement of the downloaded file. 1 INTELEKTUAL TIZIMLAR YORDAMIDA ASOSLI QAROR QABUL QILISH Abstract: Risolaning asosiy mazmuniga kirishishdan avval umuman «intelekt» xaqidagi tushunchani aniqlab olishimiz kerak. Bu tushunchani oddiy qoida asosida tushuntirish mumkindek tuyuladi, lekin biz buni qila olmaymiz. Chunki, xozircha «intelekt» va «Suniy intelekt» xakida biron-bir anik fikr yo`q. Bu tushunchani turli fan soxalarida ijod qiluvchi olimlarning talqin qilishlari turlicha, fikrlashlarida yahdillik yo`q. Shu sababli bu tushunchalarning mazmunini o`quvchiga tushuntirib berishga xarakat qilamiz. 2 «Intelekt» so’zi lotincha «intellectus» so’zidan kelib chiqqan bo`lib, u bilish (aniqlash), tushunish yoki faxmlash (aql) ma’nosini beradi. «Intelekt» so’zini aniqlovchi, psixologlar tuzgan uch-ta tushunchani (Katta sovet entsiklopediyasi va Vester-ning amerika lug`atidan olingan) keltiramiz. Bu tushun-chalar «intelekt» tushunchasi mazmunini aniqlash uchun yordam beradi. Intelekt — fikrlash qobiliyati, ratsional bilish va shunga o`xshash. Umumiy xolda esa fikrlash, shaxsni aqliy rivojlanishi sinonimi bo`lib xizmat qiladi. Intelekt (aql) — o`z xulqini sozlash yo`li bilan xar qanday (ayniqsa yangi) xolatga etarli baxo berish qobiliyati. Intelekt — turmushdagi dalillar urtasidagi o`zaro bog`liqlikni tushunish qobiliyati. Bu qobiliyat belgilan-gan maqsadga erishishga olib boruvchi xarakatlarni ishlab chiqish uchun kerak bo`ladi. Yuqorida aniqlangan «intelekt» tushunchasidan shunday xulosa chiqarish mumkinki, ya’ni intelekt faqat insonlarga tegishli va odam aqliy qobiliyatining uziga xos ulchovidir. Psixologlar shunday maxsus usullar yaratdilarki, bu usullar yordamida tajriba orali odamning intelektual (aqliy) darajasini aniqlash mumkin bo`ldi. Natijada shu narsa aniqlandiki, intelektning individual darajasi urtasidan surilishi (ORTISHI) odamning fizik imkoniyatlari darajasi kabidir. Agar urtacha aqliy qobiliyat 100 ball deb qabul qilinsa, u xolda uta qobiliyatli insonlarda bu kursatkich 150, 180, xattoki 200 ballga etish mumkin. Amerikalik shaxmatchi, jaxon eks-chempioni Robert Fisherning bu kursatkichi 187 ball bulgan, XIX asr yarmida yashagan angliyalik mantiqchi Djon Styuart Mill uch yoshidayoq qadimgi yunon tilida gapira olgan va uning kursatkichi 190 ballgacha borgan. Shuni qayd qilish lozimki, evolyutsiya davrida intelekt birmuncha bir tekis, inqilobiy ri- vojlanish davridan toki zamonaviy inson intelekti paydo bulgunga qadar bo`lgan davrni bosib o`tgan. Intelektning evolyutsion rivojlanishi berilgan bosqichdan birmuncha yuqori printsipial, a’lo darajadagi tashkil toptan bosqichga o`tish bilan davom etadi. Shuning uchun jamiyatning turli rivojlanish bosqichlarida yashagan insonlarning intelektini 3 bir-biriga solishtirib bo`lmaydi. Yüklə 254,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|