Atatürk ilkeleri ve inkilap tariHİ İnkilap: Köken olarak inkılap, Arapça “Kalb

SİVAS KONGRESİ’NDE YAPILAN ÇALIŞMALAR

Sivas Kongresi sırasında üzerinde en çok tartışılan konu “manda” ve “himaye” meselesidir. Delegelerin önemli bir bölümü manda fikrine taraftar gözükmekte, ancak İngiltere’nin mi, yoksa Amerika’nın mı himayesinin sağlanması konusunda tereddüt yaşamaktadırlar. M. Kemal’e göre ise manda düşüncesi, tam bağımsızlık düşüncesiyle çelişmektedir. Bu nedenle M. Kemal ve birkaç arkadaşı manda ve her çeşit koruyuculuğu reddetmiş, kendilerini bazı üyeler de desteklemiştir. Sonunda Rauf Bey’ in Amerika’dan bir heyet çağrılması teklifi ile bu konudaki tartışmalar sona erdirilmiştir.

Kongrenin ilk üç günü söylevler, usul hakkında görüşmeler, bu kongrenin İttihat ve Terakki Cemiyeti ile bir ilgisi olmadığının yeminle kanıtlanması ile geçmiştir. Erzurum Kongresi kararları küçük bazı değişikliklerle bu kongrece de kabul edilmiştir.
SİVAS KONGRESİ KARARLARI:

1. 
   Türk toprakları hiçbir sebeple birbirinden ayrılmaz bir bütündür.
   
2. 
   Milli kuvvetleri etkin, milli iradeyi egemen kılmak esastır.
   
3. 
   İşgale uğrayan yurt toprakları hep birlikte savunulacaktır.
   
4. 
   Azınlıklara sosyal dengeyi bozacak ayrıcalıklar tanınamaz.
   
5. 
   Ülkemize karşı istila emeli taşımayan herhangi bir devletin ekonomik yardımları memnuniyetle kabul edilecektir. Adil bir barışın yapılmasına çalışılacaktır.
   
6. 
   Milli Meclis’ in derhal toplanması ve geleceğinin bu meclisin kontrolüne bırakılması şarttır.
   
7. 
   Yurt sathındaki tüm Milli Cemiyetler, “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında tek isim ve tek amaç etrafında birleştirilmiştir.
   
8. 
   Kongrenin seçtiği Temsil Heyeti, Milli Meclis açılana dek işleri yürütecektir.
   
9. 
   Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, köylere kadar teşkilatlanacaktır.
   

Bu kararlar bir süre sonra İstanbul Meclis-i Mebusan’ında “Milli Ahid” olarak onaylanmış ve Türk tarihine “Misak-ı Milli” olarak geçmiştir.
SİVAS KONGRESİ’NİN MİLLİ MÜCADELEDEKİ YERİ VE ÖNEMİ:
Yurdun dört bir yanından gelen delegelerin katılımıyla toplanması ve yurdun bir bütün halinde kurtarılmasına yönelik kararlar alması açısından milli bir kongredir. İstanbul Hükümeti’nin Elazığ Valisi Ali Galip’ i Sivas Kongresi’ni basıp, kongreyi dağıtmakla görevlendirmesi, ancak bu olayın milli kuvvetlerce önlenmesi, bu olayın sorumlusu Damat Ferit Paşa hükümeti ile Anadolu’nun ilişkisinin kesilmesi sonucunu doğurmuştur. Anadolu ile mücadelede başarısız kalan Damat Ferit, İngilizler’ den de yüz bulamayarak istifa etmek zorunda kalmıştır. Damat Ferit hükümetinin yerine, 2 Ekim’ de milliyetçi bir kimlik taşıyan Ali Rıza Paşa hükümetinin kurulması, M. Kemal ve milli dava açısından bir zaferdir. Ali Rıza Paşa hükümeti ile birlikte, Anadolu’daki Milli Mücadele hareketi ile ilgili haberler artık İstanbul basınında yer almaya başlamıştır.
Sivas Kongresi’nde yeni Türk Devleti’nin iç ve dış politikasının esaslarını çizen Misak-ı Milli kararları tespit edilmiştir. Sivas Kongresi’ nden bir hafta sonra da M. Kemal, yeni bir Türk Devleti kurma kararında olduğunu ifade etmiştir. Dolayısıyla Sivas Kongresi yeni Türk Devleti’nin temellerinin atılması açısından önemlidir.
Sivas Kongresi ile Milli Mücadele hareketi Türk Milletine mâl edilmiş, Milli Mücadele fikri yurt sathına yayılmıştır. Sivas Kongresi ile M. Kemal, milli hareketin tartışmasız lideri olmuştur.
Sivas Kongresi yabancı işgaline karşı konulacağı kararını alarak, İtilâf Devletlerine karşı top yekun mücadele kararı vermekte ve Erzurum Kongresi’ne göre daha ihtilâlci bir nitelik taşımaktadır. Sivas Kongresi kararlarını yurt genelinde duyurmak gayesiyle M. Kemal’in isteği üzerine Sivas’ta 13 Eylül’ de “İrade-i Milliye” gazetesinin yayınına başlanmıştır. 27 Aralık 1919’da Ankara’yı milli hareketin merkezi yapmak üzere bu şehre gelen M, Kemal, orada da Şubat 1920’de “Hakimiyet-i Milliye” gazetesinin çıkarılmasına öncülük etmiştir. Halide Edip’ in gayreti, M. Kemal’in desteğiyle Haziran 1920’de de bu gazetelere haber kaynağı oluşturacak “Anadolu Ajansı” hizmete sokulmuştur.
AMASYA GÖRÜŞMELERİ ve PROTOKOLÜ (22 Ekim 1919)
Anadolu, İstanbul üzerinde kurduğu bu egemenlikten yararlanmak düşüncesinde idi. M. Kemal yeni hükümetten özellikle Milli Mücadele’ ye karşı olan asker ve sivil yöneticileri görevden almasını, onların yerine Anadolu’daki millicilerin güvenini taşıyan isimlerin getirilmesini, ordunun milli amaçlara uygun olarak yeniden düzenlenmesini ve Meclis-i Mebusan’ın biran önce toplanmasını sağlamasını istiyordu. Anadolu’nun bu istekleri karşısında İstanbul Hükümeti, M. Kemal ile yüz yüze görüşmenin faydalı olacağı kanaatine vararak, Bahriye Nazırı Salih Paşa’ yı Amasya’ya göndermiştir. 16 Ekim 1919’da Hüseyin Rauf ve Bekir Sami Beylerle Sivas’tan hareket eden M. Kemal, iki gün sonra Amasya’ya varmış, 20 Ekim’ de başlayan görüşmeler 22 Ekim’ de sonuçlanmıştır. Bu görüşmeler sonunda taraflar, karşılıklı olarak birbirlerinden bekledikleri hareketleri ve davranış tarzlarını protokoller şeklinde düzenlemişlerdir. Beş protokol halinde düzenlenen bu esasların ilk üçü açık ve imzalı, diğer ikisi ise gizli ve imzasız olarak düzenlenmiştir.

İlk protokolde genellikle İstanbul Hükümeti’nin Anadolu’dan istekleri yer almaktadır. Bu istekler; ordunun siyasetle uğraşmaması, İttihatçılığın ülkede tekrar canlandırılmaması, Temsil Heyeti’nin hükümeti küçük düşürecek beyanlarda bulunmaması, seçimlere müdahale edilmemesi, hükümet aleyhinde yazılar yazılmaması şeklinde ifade edilebilir.

İkinci protokol ise tarafların ortaklaşa kararlaştırdıkları hususları içermektedir. Örneğin; Hıristiyanlara sosyal dengeyi bozacak ayrıcalıkların verilmemesi, Meclisin İstanbul’da toplanmasının uygun olmayacağı hususları gibi.

Üçüncü protokol daha ziyade seçimle ilgilidir. Temsil Heyeti’nin seçimlere müdahale etmemesi, Hıristiyanların seçimlere katılmalarının sağlanması, İttihatçıların Tehcirle ilgili olanlarının seçilmemesine dikkat edilmesi gibi esaslar yer almıştır.

Gizli ve imzasız olan dördüncü protokolde tamamen Temsil Heyeti’nin İstanbul Hükümeti’nden istek ve beklentileri yer almıştır. Bunların başlıcası, görevlerinden alınan ve mahkemeye verilen subaylar hakkındaki emirlerin düzeltilmesi, Malta sürgünleri hakkındaki kararın, kişilerin yargılanmasından sonra verilmesi, İzmir’den Yunanlıların çıkartılması için hükümetin protesto girişimlerinde bulunması, İstanbul’daki zararlı cemiyetlerin yayınlarının engellenmesi, Kuva-yı Milliye’nin mali açıdan desteklenmesidir.

Yine gizli ve imzasız olan beşinci protokolde barış görüşmelerine gönderilecek kurulda bulunması gereken delegelerin isimleri yer almıştır.

Salih Paşa İstanbul’a döndükten sonra taahhüt ettiği bu esasların bir çoğunu yerine getirememiş, ancak Meclis-i Mebusan ‘ın yeniden toplanabilmesi için çalışmaların başlatılmasını sağlamıştır. Ayrıca Amasya Görüşmeleri ile isyancılar olarak nitelendirilen Kuva-yı Milliyecilerin, İstanbul Hükümeti’nce muhatap kabul edilmesi, Temsil Hükümeti’nin varlığının meşrulaşması açısından önemlidir.

SİVAS KOMUTANLAR TOPLANTISI (16-29 KAsım 1919)

Salih Paşa Amasya’da Meclis-i Mebusan’ın Anadolu’da toplanmasına çalışacağına söz vermiştir. Ancak hükümet ve padişah buna razı olmadıklarından, Meclisin nerede toplanacağı yeniden büyük bir soruna dönüşmüştür. Temsil Heyeti, meclisin toplanacağı yer ve seçimler hakkında ortaya çıkan görüş ayrılıklarını tartışıp, kesin karara varmak için, Milli Mücadele’ yi destekleyen kolordu ve tümen komutanlarıyla bir toplantı düzenlemeyi zorunlu görmüştür. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adına M. Kemal’in kolordu ve tümen komutanlarıyla yaptığı toplantı sonunda sakınca ve tehlikesine rağmen, Meclis’ in İstanbul’da toplanması, milletvekillerinin İstanbul’da güven içinde yaşama görevini yapacakları ana kadar Temsil Heyeti’nin görevine devam etmesi, Paris Barış Konferansı’nın Türkiye hakkında olumsuz bir karar vermesi ve bu kararın meclis tarafından kabul edilmesi halinde milletin düşüncesinin öğrenilmesi ve ona göre hareket edilmesi esası kabul edilmiştir.

TEMSİL HeYeTİ’NİN ANKARA’YA GELİŞİ (27 Aralık 1919)

Sivas Kongresi ve Amasya Görüşmeleri sonunda milli heyetin istekleri uygulanmaya başlamıştır. İstanbul’da Meclis-i Mebusan’ın bir an önce toplanabilmesi için hazırlıklar hızla devam ederken, Anadolu’dan seçilerek bu meclisin çalışmalarına katılacak olan milletvekilleri birer birer İstanbul’a hareket etmişler, temsilcilerini henüz belirlemeyen bölgelerde ise seçim işlerinin tamamlanmasına çalışılmıştır. Kısacası Anadolu tarafından hazırlanan milli teşkilatın programı, batıda hayata geçirilmeye başlanmıştır. Bu durumda M. Kemal, Temsil Heyeti’nin karargâhını, çalışmalarını daha yakından takip edebileceği uygun bir yere taşıma ihtiyacı duymuştur. Gelişmelerin en sağlıklı bir biçimde takip edilebileceği yer olarak da Ankara seçilmiştir. Çünkü Ankara, ulaşım ve haberleşme şartlarının elverişliği, Batı Cephesi’ne yakınlığı, şehir halkında Milli Mücadele ruhunun çok güçlü olması, İstanbul’a gidecek pek çok milletvekilinin yolunun üstünde yer alması gibi sebeplerden dolayı Heyet-i Temsiliye’ ye merkez yapabilecek bir şehir konumundadır.

18 Aralık 1919’da Sivas’tan ayrılan ve 27 Aralık 1919 günü Ankara’ya ulaşan M. Kemal bu tarihten itibaren Ankara’yı Milli Mücadele hareketinin merkezi ve daha sonra da kurulacak olan yeni Türk Devleti’nin başşehri yapmıştır.

SON OSMANLI MECLİS-İ MEBUSAN’ININ AÇILMASI ve MİSAK-I MİLLİ

Seçilen 168 milletvekilinden, İstanbul’a ulaşabilen 72’sinin katılımıyla 12 Ocak 1920 günü çalışmalarına başlayan Meclis-i Mebusan’ın üyelerinden biri de Erzurum milletvekili olarak seçilmiş olan M. Kemal’dir. Ancak M. Kemal İstanbul’a gitmeyi ve Meclis-i Mebusan’ın çalışmalarına katılmayı düşünmemiştir. Daha önce Sivas Komutanlar Toplantısı’nda alınan kararlar gereğince, İstanbul’a gidecek olan milletvekilleriyle M. Kemal’in Ankara’da görüşmesi, milletvekillerinden M. Kemal’i İstanbul’daki Meclis-i Mebusan’ın başkanlığına gıyaben seçtirmelerinin istenmesi, Milli Teşkilatın şimdiye kadar kongrelerde aldığı kararları mecliste onaylatacak “Müdafaa-i Hukuk Grubu” adıyla bir grup oluşturmalarının sağlanması kararlaştırılmıştı.

Anadolu’dan gelen milletvekilleri, meclis çalışmalarına başladıktan sonra M. Kemal’i gıyaben meclis başkanlığına seçtirmeyi başaramamışlardır. Mecliste tavsiyeler doğrultusunda Milli Mücadele’ yi destekleyen milletvekilleri bir grup oluşturmuşlardır. Ancak grubun adına tembih edildiği gibi Müdafaa-i Hukuk değil de, “Felâh-ı Vatan Grubu” adı verilmiştir. Felâh-ı Vatan Grubu’ nun meclise getirdiği, Temsil Heyeti’nin kurtuluş için ileri sürdüğü fikirler, grubun 22 Ocak 1920 tarihli gizli oturumunda ele alınarak son şekline kavuşturulduktan sonra, 28 Ocak 1920 günkü gizli oturumunda oy birliğiyle kabul edilmiştir. Böylece Misak-ı Millî adı verilen belgenin Meclis-i Mebusan tarafından kabul edilmesiyle milli kurtuluş hareketi tam anlamıyla hukukî kimlik kazanmıştır.

Misak-ı Millî metninde yer alan kararlar şunlardır:

1. 
   Osmanlı Devleti’nin Mondros Mütarekesini imzaladığı 30 Ekim 1918 tarihinde İtilâf Devletleri’nin işgali altında bulunan Arap çoğunluğun yaşadığı Osmanlı topraklarının geleceği, halkın serbestçe verecekleri oy ile belirlenmelidir. Bunun dışında, mütareke sınırları içinde kalan Türk ve İslâm ahalinin yaşadığı kısımlar hiçbir şekilde parçalanamaz bir bütündür.
   
2. 
   Daha önce halk oyu ile anavatana katılmış olan Kars, Ardahan, Batum için gerekirse yeniden halk oyuna gidilmelidir.
   
3. 
   Türklerle yapılacak barışa bırakılan Batı Trakya’nın durumu da, yine bölge halkının hür iradesi ile belirlenmelidir.
   
4. 
   İstanbul ile Marmara Denizi’nin güvenliğinin tam olarak sağlanması şartıyla, boğazların dünya ticaret ve ulaşımına açılması konusu da, bizimle birlikte ilgili devletlerin ortaklaşa verecekleri karar geçerli olacaktır.
   
5. 
   İtilâf Devletleri ile düşmanlarımız ve bazı ortakları arasında kararlaştırılmış olan anlaşma esasları çerçevesinde azınlıkların hakları, komşu ülkelerdeki Müslüman halkın aynı haklardan yararlanmaları şartıyla tarafımızdan kabul edilecektir.
   
6. 
   Milli ve İktisadi gelişmemizin gerçekleşmesi ve daha düzenli bir irade şeklinde işleri yürütmemizi sağlayabilmek için, her devlet gibi bizim de gelişmemizin sağlanmasında tam bir serbestliğe sahip olmamız, varlı ve yaşamımızın esasıdır. Bu nedenle siyasi, iktisadi, sosyal gelişmemize engel olacak unsurlara karşıyız. Borçlarımızın ödeme şartları da, bu esaslara ters düşmemelidir.
   

Osmanlı Mebusan Meclisi’nde Misak-ı Millî adıyla alınan kararlar bunlardır. Meclis toplanma aşamasındayken İngilizler ile ciddi bir problem yaşanmamıştır. İngilizler 1920 yılında Türklerle kalıcı barış yapmayı düşündükleri için, meclisin açılmasına, bu anlaşmanın meclis tarafından onaylanarak hukuki prosedürün tamamlanması açısından sıcak bakmışlardır. Çünkü İngilizler toplanacak meclisten teslimiyet kararına onay çıkacağı düşüncesindedirler.

İSTANBUL’UN İŞGALİ ve MECLİS-İ MEBUSAN’IN DAĞITILMASI

Meclis-i Mebusan, Misak-ı Milli kararlarını bir süre tehlikeli olacağı düşüncesiyle Türk ve dünya kamuoyuna duyurmamıştır. 17 Şubat 1920’de Misak-ı Millî kararları ilan edilmiştir. Meclis-i Mebusan’ dan teslimiyet kararı çıkmasını beklerken, Misak-ı Millî adı altında bir nevi bağımsızlık beyannamesinin çıktığını gören İngilizler, bu gelişmeden doğrudan Anadolu’daki Milli Mücadele taraftarlarıyla arası iyi olan Ali Rıza Paşa hükümetini sorumlu tutmuşlardır. Ali Rıza Paşa hükümeti artan baskılar yüzünden istifa etmek zorunda kalmıştır. İngilizler bununla da kalmayarak, 13 Kasım 1918’den beri fiilen işgalleri altında bulundurdukları İstanbul’u 15/16 Mart 1920 gecesi resmen işgal etmişlerdir. Aynı gün meclisi de basan İngilizler, ele geçirdikleri milletvekillerini Malta’ya sürmüşlerdir. Son Osmanlı Meclisi’nin İngiliz işgal ve baskınından kurtulabilen vekilleri 18 Mart 1920’de meclis çalışmalarını süresiz ara verilmesi kararı almışlardır.

İLK T.B.M.M.’NİN AÇILMASI

M. Kemal’in Meclis-i Mebusan’ın İstanbul dışında bir yerde toplanması gerektiği düşüncesinde ısrar etmesine rağmen, meclisin İstanbul’da toplanması kabul edilmek zorunda kalınmış ve M. Kemal korktuğu gelişme yaşanarak İstanbul işgal edilmiş ve Meclis-i Mebusan çalışmalarına süresiz ara vermiştir. Bu gelişme millet iradesinin tecelli etmesi imkanını ortadan kaldırmıştır. Dolayısıyla gelişmeler İngilizler’ in arzu ettiği yöndedir. İngilizler Damat Ferit Hükümeti’nin iş başına getirilmesini sağlatarak hazırlayacakları barış şartlarını İstanbul Hükümeti’ne rahatlıkla kabul ettirebilecekleri ortamı oluşturmuşlardır. Bir aksilik halinde Yunan kuvvetleri zaten saldırıya hazır bekletilmektedir. M. Kemal’den kaynaklanabilecek bir hareket için de Kuva-yı İnzibatiye adlı bir kuvvet hazırlanmıştır.

Ancak Anadolu’ya geçtiği günden itibaren Milli Mücadele hareketini Türk Milletine mal etme kararı ile hareket eden M.Kemal boş durmamaktadır. Artık M.Kemal’in gençliğinden beri kafasında tasarladığı millet egemenliğine dayalı yeni bir devlet kurmanın zamanı gelmiştir. M..Kemal ilk adım olarak işe, 19 Mart 1920 de askeri ve sivil yetkililere bir genelge göndermekle başlamıştır. Bu genelge ile durumu yetkililere izah eden M..Kemal, Ankara’da her livadan seçilerek belirlenen beşer temsilcinin bir kurucu meclis oluşturulacağını açıklamıştır. Bu genelgenin yayınlanmasından sonra hızla seçimlere başlanmış ve seçilen üyeler Ankara’ya ulaşmaya çalışmışlardır. M..Kemal 21 Nisan ‘da ikinci bir genelge daha yayınlayarak, meclisin 23 Nisan 1920 Cuma günü çalışmalara başlayacağını açıklamıştır. 23 Nisan günü Ankara’ya ulaşabilen 78 üyenin katılımı ile ilk BMM resmen açılmıştır.
İlk TBMM ‘nin Özellikleri
1.Milli bir meclistir:
İlk Meclisin üyeleri tamamı ile Türklerden oluşturmuştur. 1876 tarihli I.Meşrutiyet Meclisinde 130 üyeden 50 si gayr-ı müslimdir. Gayr-ı müslim üyeler bu konumlarını kullanarak birtakım ayrılıkçı emellerini gerçekleştirmeye çalışmışlardır. Bu nedenle II.Abdülhamit o dönemki Meclis-i Mebusanı feshederek, memleketin parlamento aracılığı ile parçalanmasını engellemek istemiştir.II.Meşrutiyet Meclisinde de durum bundan farklı değildir. İlk BMM de gayr-ı müslim milletvekili yer almamıştır.
2.İlk Meclis İdealist ve Demokratik Bir Meclistir:
İlk TBMM çok zor şartlar altında, fakat demokratik kurallar ile yapılan bir seçim sonunda kurulmuştur. Halkın sosyal yapısı göz önünde bulundurulduğunda, hemen her kesimden, her tabakadan üye meclis çatısı altında görev yapmıştır. İlk meclisin üye sayısı 390 dır. Bu üyeler farklı inanç ve görüşe sahiplerdir. Ancak tüm üyelerin birleştiği tek nokta memleketin esaretten kurtarılması, bağımsızlığına kavuşturulmasıdır. Zaman içerisinde meclisteki görüş ayrılıkları guruplaşmalara yol açmıştır. Bu gruplar Tesanüt, İstiklal, Halk Zümresi, Islahat Grubu ve Müdafaa-i Hukuk grubudur.
3.Olağanüstü Şartların Meclisidir:
İlk meclis yasama, yürütme, yargı yetkilerini ülkenin içinde bulunduğu olağanüstü şartlar nedeniyle kendi bünyesinde toplamıştır. Yasama yetkisini çıkardığı kanunlar ile kullanan meclis, yürütmeyi bir hükümete veya bakanlar kuruluna vermemiş, İcra Vekilleri Heyeti adıyla bir kurul oluşturarak,ona bırakmıştır.Ancak meclis, bakanları her an denetleyebilmekte ve gerektiğinde sorgulayabilmektedir.İstiklal Mahkemesi hakimlerinin meclis tarafından atanması suretiyle, meclis yargı yetkisini de üzerine almıştır.
4.Meclisin Temeli Fedakarlık Esasına Dayanmaktadır:
İlk Meclisin vekilleri yokluklar içerisinde varolmaya çalışan bir milletin temsilcileridirler. Milletvekilleri Ankara’ya bin bir güçlükle gelebilmişlerdir. Çoğunun yatacak yeri yoktur. Meclis Başkanının kullandığı otomobilden başka motorlu araç bulunmamaktadır. Sekiz ay maaşsız çalışan milletvekilleri, bir yıl sonra 100 lira olan maaşlarının % 20 sini bütçe açığını kapatmak için yine devlete vermişlerdir.
5.Kahraman Bir Meclistir, Kültür Düzeyi Yüksek Seviyelidir:
Çok zor şartlar altında biraraya gelen, memleketin bağımsızlığına kavuşması için gerekirse ölümü göze alabilen vatansever ve kültür düzeyi yüksek milletvekillerinden oluşmuş bir meclistir. Genç milletvekillerinden oluşmuştur. Yabancı dil bilenlerin oranının yüksek olduğu seviyeli bir meclistir.
6.İnkılapçı bir meclistir:
TBMM kurucu bir meclistir. Bu yetkisine dayanarak, egemenliğin kaynağını tek kişiden alıp, millete vermiş, asırlardır süren saltanatı sona erdirmiştir.
İlk TBMM nin Faaliyetleri
TBMM öncellikle Anadolu’daki asayişsizliği ortadan kaldırmak için harekete geçmiş ve 23 Nisan 1920de “Hiyanet-i Vataniye Kanunu” nu çıkartmıştır. Bu yasayı uygulamak üzere 11 Eylül 1920’de İstiklal Mahkemeleri kurulmuştur.
Meclis 7 Haziran 1920’de çıkarttığı bir yasa ile ,Osmanlı Devleti ile yapılan her çeşit sözleşmeyi, ayrıcalığı, yer altı kaynaklarının verilmesi gibi açık ya da gizli yapılmış her türlü anlaşmayı, 16 Mart 1920 tarihinden itibaren olmak üzere geçersiz saymıştır.
Böylece bütün yabancı devletler Ankara ile ilişki kurmak ve anlaşmak mecburiyetinde kalmıştır.
İlk meclis 20 Ocak 1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (Anayasa) çıkarılıncaya kadar , Osmanlı Kanun-u Esasisi’nin millet idaresi ile çelişmeyen hükümlerden yararlanmış , bu tarihten sonra yeni kanunlar ,yeni yasaya dayanılarak çıkarılmıştır.

TBMM nin Varlığına Yönelik İç İsyanlar
TBMM’nin kurulduğu ilk günlerde,önünde karşı karşıya kaldığı iki önemli mesele vardır. Birincisi yurt içinde asayişi ve otoriteyi sağlamak, ikincisi ise düzenli orduyu oluşturarak, Milli Mücadele hareketinin başarıya ulaştırılmasını sağlamaktır. Ankara’da ilk BMM’ nin açılmasıyla, yeni Türk Devleti’nin kurulması, İstanbul’daki Damat Ferit Paşa hükümetini ve İtilaf Devletlerini rahatsız etmiştir. Bu güç odakları Anadolu’daki gelişmelere engel olmak için birtakım isyanların çıkarılmasında etkin rol oynamışlardır. Ayrıca başlangıçta Kuva-yı Milliyeci iken kişisel menfaatleri yüzünden TBMM’ nin varlığından rahatsız olanlar da olmuştur. İşte 1919 sonlarında başlayıp, 1920 sonlarına kadar süren, zaman zaman 1921 yılının ilk aylarında da görülen isyan hareketlerinin hepsinde, Anadoludaki yeni yapılanmadan duyulan rahatsızlık yatmaktadır.
Saf vatandaşları ayaklanmaya iten etkenlerin başında ise, İngilizlerin yurt genelinde yaptıkları propogandalar gelmektedir. Bu propogandalarla İngilizler halkı kullanarak Türk toprakları üzerinde emellerini gerçekleştirmeye çalışmışlardır. Boğazları ellerinde tutmak isteyen İngilizler, Anadolu’da kurulacak olan devletten gelebilecek tehlikeleri önlemek için Marmara’nın doğusunda iki tampon bölgeye ihtiyaç duymuşlar, Biga ve Gönen çevreleri ile Düzce ve Hendek bölgelerinde yaşayan saltanata bağlı halkı infsızca kışkırtmışlardır.Yine doğuda kurulması düşünülen Kürt ve Ermeni devletlerinin kurulmasını kolaylaştırmak için , bölge halkı Fransız ve İngilizlerin öncülüğünde kışkırtılmıştır.Orta Anadolu halkı ise dini duyguları kötüye kullanılmak suretiyle isyana sevkedilmiştir. Bu ayaklanmaların başlıcaları şunlardır:
1-Bozkır Ayaklanması

2-Şeyh Eşref Ayaklanması

3-Anzavur Ayaklanması

4-Bolu-Düzce Ayaklanması

5-Yozgat Ayaklanması

6-Zile Ayaklanması

7-Milli Aşireti Ayaklanması

8-Konya Ayaklanması

9 -Demirci Mehmet Efendi İsyan

10-Koçgiri Ayaklanması

11-Çerkez Ethem Ayaklanması

12-Rum-Pontus ayaklanması.
Yeni Türk Devleti’nin o dönemde çok sınırlı bir güce sahip olmasına rağmen,bu ayaklanmaların hepsi de başarıyla etkisiz kılınmıştır. Ancak bu ayaklanmalar yüzünden Milli kuvvetler bir yılı aşkın bir süre gereksiz meşgul edildiği için Milli Mücadele hareketi gecikmiştir. Eldeki askeri imkanlar bu isyanlar yüzünden tüketilmiştir.
Düzenli Ordunun Kurulması
İzmir’in 15 Mayıs 1919’da Yunanlılar tarafından işgaline Osmanlı kuvvetleri engel olamamışladır. Fakat Kuva-yı Milliye adı verilen direnişçi güçler,ordudan terhis edilen subayların öncülüğünde harekete geçerek,işgal kuvvetlerine karşı direnişe geçmişlerdir. Kısa sürede düşmana karşı gönüllü silaha sarılan sivil ya da asker vatanseverlerin oluşturduğu Kuva-yı Milliye’nin sayısı artmıştır. Ancak belirli bir merkezden yönetilmeyen bu düzensiz kuvvetler,farklı insan gruplarından oluşmakta olup,askeri bir eğitimden geçirilmemiştir.

Ayrıca Kuva-yı Milliye ağır silahlardan da yoksundur.

O günkü şartlarda Kuva-yı Milliye’den düzenli orduya geçmek zordur. Elde bulundurulan ordu iskelet durumundadır. Kadrolar firarlar yüzünden boştur. Bu nedenle Firariler Kanunu çıkarılmış,iç güvenliği sağlayacak Seyyar Jandarma Müfrezeleri oluşturulmuştur. Ayrıca Ankara’da da subay yetiştirmek üzere bir okul açılmıştır. TBMM’nin açılmasından sonra ordunun ihtiyaçlarının hükümet tarafından karşılanmasına ve Kuva-yı Milliye’nin Savunma bakanlığına bağlanmasına karar verilmiştir. Buna karşılık Çerkez Ethem gibi düzenli

orduya karşı olanlar da vardı. Bu yüzden BMM Hükümeti aldığı bir kararla Batı Cephesini,Güney ve Batı Cephesi Komutanlıkları adı altında teşkilandırıp,Güney Cephesi Komutanlığına Refet Paşa’yı,Batı Cephesi Komutanlığına da İsmet Paşa’yı atamıştır. Bu tarihten itibaren düzensiz birlikler hızla kaldırılarak,milli ordunun kurulması tamamlanmıştır.

SEVR ANTLAŞMASI

I.Dünya Savaşı yıllarında İtilaf Devletleri Osmanlı topraklarının paylaşımı konusunda aralarında bir takım gizli antlaşmalar yapmışlardı. Mondros Mütarekesi’nden sonra İtilaf Devletleri bir yanda gizli antlaşmalar doğrultusunda işgallerini sürdürürken, bir yandan da dünyayı yeniden şekillendirmek üzere aralarında müzakereler düzenlemişlerdir.Bu görüşmelerden ilki 18 Ocak 1919’da yapılan Paris Barış Konferansıdır.Bu konferansın gerçek yönlendiricileri A.B.D.,İngiltere,Fransa ve İtalya’dır.Gerek Osmanlı topraklarını şekillendirme,gerekse gizli paylaşım projeleri üzerinde önceden aralarında görüş birliği oluşturulmuş olan dört büyükler,savaştan sonra ortaya çıkan yeni durumlar yüzünden anlaşmazlığa düşmüşlerdir.Anlaşmazlık daha ziyade I. Dünya Savaşı dışında kalan Rusya’ya İstanbul Antlaşmasıyla verilen topraklarının geleceğinin belirlenmesi, İzmir’e çıkarılması kararlaştırılmış olan İtalyanların yerine,Yunanlıların çıkarılmasının daha uygun görülmesi ve Wilson’un ortaya attığı prensipler doğrultusunda hareket edilmesi halinde Türk topraklarının paylaşılması değil,Türk sınırlarının milliyet esasına göre yeniden belirlenmesi gerektiği konularından çıkmıştır.Bu görüş ayrılıkları yüzünden ABD görüşmelerden çekilmiştir.
Osmanlı Devleti ile yapılacak barış şartlarının belirlenmesi konusunda Paris Barış Görüşmeleri’nden sonuç alınamaması İngilizleri İtilaf Devletlerini konuyu görüşmek üzere Londra’da yeniden bir araya getirmeye itmiştir. 12 Şubat 1920’de yapılan görüşmelerden de olumlu bir sonuç alınamamıştır.18 Nisan 1920’de San Remo’da bir araya gelme kararı alan İtilaf Devletleri ,burada Osmanlı Devletine kabul ettirecekleri Sevr antlaşmasının esaslarını belirlemişlerdir.Bu kararları Türk tarafına bildirmek üzere İtilaf Devletleri,Türk Barış Heyetini 22 Nisan’da Fransa’ya davet etmişlerdir.Ankara Hükümeti bu görüşmelere delege olarak ancak Tevfik Paşa’nın gitmesini kabul ettiğinden, Tevfik Paşa bu şartların bağımsız bir tarafından kabul edilemeyeceğini İstanbul’a bildirmiştir.Böylece Tevfik Paşa başkanlığındaki heyet bir şey yapamadan geri dönmüştür.Daha sonra Damat Ferit Paşa,heyet başkanı olarak kendisi Fransa’ya gidip,İngiltere ve ortakları nezdinde barış şartlarını hafifletmeye çalışmışsa da bir sonuç alınamamıştır.İtilaf Devleri Türklere 27 Temmuz tarihine kadar süre tanırken, antlaşmanın imzalanması için baskı yapmak amacıyla da, Yunan kuvvetlerine batı Anadolu’da yeniden hareket emri vermişlerdir. Hükümet, İtilaf devletlerinin barış şartlarında değişiklik yapmayacağını anlayınca, 20 Temmuz’da antlaşmanın imzalanması yönünde tavsiye kararı almıştır. 10 Ağustos 1921’de galip devletlerin şartlarını belirlediği Sevr Antlaşması Osmanlı Devletince imza edilmiştir. Böylece Osmanlı toprakları kağıt üzerinde paylaşılmıştır.
Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşındaki yenilgisinden ötürü Sevr Antlaşmasıyla çok ağır bir biçimde cezalandırılmıştır. Bu anayasanın yürürlüğe girebilmesi için, Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nca da onaylanması gerekmekteydi. Oysa Millet Meclisi artık Ankara’da idi. Ve bu hükümet kendisinin kabul etmediği bu anlaşmanın, Türk Milleti tarafından da kabul edilmiş sayılmayacağını İtilaf Devletlerine bildirmişti. Damat Ferit Hükümeti bir süre Sevr Antlaşmasının şartlarını uygulamaya çalışmışsa da Misak-ı Milli parolasıyla hareket eden BMM hükümeti karşısında başarılı olamamıştır.TBMM 19 Ağustos 1920’de aldığı bir kararla bu antlaşmayı onaylayan tüm Osmanlı Devlet adamlarını vatan haini ilan etmiş ve vatandaşlık haklarından yoksun kılmıştır.
Sevr anlaşmasının önemli bazı maddeleri şunlardır:

1. 
   İstanbul, Osmanlı Devletinin başkenti olarak kalacak, fakat azınlıkların haklarının korunmaması halinde şehir Türklerin elinden alınacaktır.
   
2. 
   Boğazlar bir komisyon tarafından yönetilecek, savaş ortamında bile tüm devletlerin gemilerine açık tutulacak, boğazlar bölgesindeki Osmanlı jandarması işgal güçlerine bağlı kalacaktır.
   
3. 
   Suriye, Fransa’ya bırakılacak, sınır, Mardin-Urfa-Antep hattını takip ederek Cebelibereket’in kuzeyinden geçecektir.
   
4. 
   İzmir ve Ege bölgesinin önemli bir kısmı, Doğu Trakya Yunanistan’a bırakılmaktadır.
   
5. 
   Arabistan ve Irak İngiltere’ye bırakılmaktadır.
   
6. 
   Doğu illerinin bir bölümünde (Van,Erzurum,Bitlis ve Trabzon) havalisi bir Ermeni Devleti kurulmasına izin verilmektedir.
   
7. 
   Mecburi askerlik hizmeti kaldırılarak Osmanlı devletinin elinde 50000 kişilik bir ordu bulundurulmasına izin verilecektir.
   
8. 
   Kapitülasyonlardan tüm ülkeler yararlanabileceklerdir.
   
9. 
   Devletin mali işleri İngiliz, Fransız, İtalyan ve bir Osmanlı temsilcisinden oluşan bir komisyona bırakılmakta olup Osmanlı bütçesi üzerindeki son söz hakkı bu komisyona ait olmaktadır.
   
10. 
    Azınlıkların sosyal siyasi ve kültürel hakları genişletilmektedir.Osmanlı devletinin azınlıklara karışma hakkı elinden alınmaktadır.
    

Yukarıda önemli bazı maddeleri verilen Sevr Antlaşması Osmanlı devletini yok sayarak topraklarının yağmalanmasını öngörmüş ve onu İtilaf Devletlerinin eline teslim etme gayesini gütmüş bir antlaşmadır. Bu antlaşmanın Osmanlı devletine kabul ettirilmesi Anadolu’daki Milli mücadele azmini kuvvetlendirmiştir.

Türk-Sovyet İlişkileri Doğu Cephesi
Sovyetler daha Ankara’da TBMM açılmadan önce Türkiye ile ilgilenmeye başlamışlardır.1 Mayıs 1919 günü dünya işçilerine hitaben yayınladığı demeçte Türk işçi, asker ve köylüsünü ayrı bir paragraf ayıran Sovyet hükümeti Anadolu’daki milli kımıldanışı kastederek Türkiye’den başlattıkları ihtilalin sonunu getirmelerini istemişti. Sivas Kongresi’nin bitiminden 2 gün sonra Türk işçi ve köylüsüne hitaben ikinci bir demeç yayınlayan Sovyet Rusya bu demecinde de İngiltere’ye ve özelliklede İstanbul Hükümetine hücum etmektedir.Bu demeçler Sovyetlerin,Erzurum ve Sivas Kongreleri ile başlamış olan Milli Mücadeleyi desteklemeye hazır oldukları kanaatini uyandırmıştı.Çünkü Rusya bu demeçte bütün işin Türk işçi ve köylüsünün çabasına kaldığını belirlemekte ve Rus Hükümetini Türkiye’ye kardeşlik elini uzatmaya hazır olduğunu vurgulamaktadır.Nitekim Sovyetlerin 13 Eylül 1919 tarihli demecinin anlamı,Sovyet Dış İşleri Bakanı’nın 1919 Aralık’ında hazırladığı bir raporda daha açık ifade edilmiştir. Çiçerin bu raporda,doğuda Avrupa ve Amerikan Kapitalizmine karşı kıpırdanışın daha somut bir biçimde ortaya çıktığını belirterek,mücadelelerinde Türklere yardım etmek arzusunda olduklarını,Onlara samimi bir biçimde bildirdiklerini ifade etmektedir.Ancak Rusları bu denli cesaretlendiren ve açık konuşmaya iten olayın,Mustafa Kemal’in Erzurum Kongresi sırasında yaptığı’’bağımsızlığını tehlikede gören Rus Milletinin silaha sarılarak,zafere ulaştığı’’şeklindeki bir beyanatından kaynaklandığı açıktır.
Türkiye ile Sovyetler arasında bir yakınlaşma ihtimalinden rahatsızlık duyan İngilizler,Ruslarla 1920’de yaptıkları Ticaret Antlaşmasına,Kemalistlere yardım etmemeleri şartını koydurmaya çalışmışlarsa da,bunu Sovyetlere kabul ettirememişlerdir.Ancak Mustafa Kemal’i Sovyet Rusya’ya yaklaşmaya iten olay,İngilizlerin 16 Mart 1920’de İstanbul’u resmen işgal etmeleridir.Bu gelişme Türkiye’yi Sovyetlerle temasa geçmeye mecbur etmiştir.
TBMM’nin açılmasından üç gün sonra,Mustafa Kemal Lenin’e gönderdiği bir mektupla,Ankara ve Moskova arasında normal münasebetlerin kurulmasını,yabancı emperyalizmine karşı ortak mücadele edilmesini istemiş,Ankara Hükümeti’nin Misak-ı Milli’ye dayanan politikasını Sovyetlere iletmiştir.Mustafa Kemal’in Lenin’e hitaben yazdığı bu mektuba,3 Haziran 1920’de Sovyet Dışişleri Bakanı Çiçerin cevap vermiştir.Bu mektupla Sovyet Hükümeti,TBMM Hükümetini resmen tanımış ve iki hükümet arasında diplomatik münasebetler resmen kurulmuştur.Bununla birlikte Çiçerin’in mektubunda herhangi bir ittifaktan söz edilmemiştir.O dönemde Sovyetlerin Ankara ile bir siyasi veya askeri ittifaktan kaçınmalarının bazı sebepleri vardır.Böyle bir ittifak Rusya’nın,İngiltere ile yapacağı Ticaret Antlaşmasının geleceğini tehlikeye sokabilirdi.Ayrıca Sovyetler Kominist olmayan ülkelerle ittifakı kendileri açısından uygun görmemekteydiler.Rusya Türkiye’nin mücadelesinde başarılı olup olamayacağı konusunda şüpheler taşımaktaydı.
Haziran ayı başlarında Ankara ile Moskova arasında resmi ilişkilerin kurulmuş olmasına rağmen,Ankara Hükümeti 1920 de Sevr Antlaşmasını imzalamak üzere Fransa’ya hareket eden Osmanlı temsilcilerinin antlaşmaya imza koymaları halinde,duruma ancak kuvvet kullanarak karşı koyabilecekleri inancındadır.Bu kuvvetin sağlanabilmesi için de Ankara Hükümeti,Sovyet Rusya’dan yardım alınması mecburiyetini hissetmektedir.Bu sebeple ihtiyacımız olan para ve her çeşit savaş malzemesinin temini gayesiyle,Dışişleri Başkanı Bekir Sami Bey başkanlığında bir delegasyon,11 Mayıs’ta Ankara’dan hareket ederek,19 Temmuz’da Moskova’ya ulaşmıştır.Dostluk Antlaşması’nın esaslarının 24 Ağustos’ta hazırlanmış olmasına rağmen,Bekir Sami Bey’in bu antlaşmayı imzalaması mümkün olmamıştır; çünkü Sovyetler antlaşmanın imzalanmasına karşılık Bitlis, Van ve Muş illerinin Ermenistan’a bırakılmasını istemişlerdir. Bu gelişme bir süreden beri askıya alınmış olan Ermeni Sorunu’nun halledilmesi mecburiyetini gündeme getirmiştir.
ERMENİ MESELESİ
A)Ermeniler Hakkında Genel Bilgi
Anadolu’nun Türkler tarafından fethinden sonra burada yaşayan Ermeniler için yepyeni bir dönem açılmıştır. Hıristiyan alemi Ortaçağın karanlığı ile boğuşurken, İslam dünyası insani değerlerin güzelliklerini yaşamakta, hakimiyeti altındaki insanlarda , bu hoşgörü ortamından en üst seviyede yararlanmaktadırlar. Böyle bir dönemde Türklerle tanışan Ermeniler Anadolu’da Selçuklu idaresinde ve 19. yüzyılın ikinci yarısının sonlarına kadar da Osmanlı idaresinde huzur ve güven içinde varlıklarını, dil, din ve kültürlerini sürdürmüşlerdir. İstanbul’un Fatih Mehmet Sultan tarafından fethinden sonra Bursa’dan, İstanbul’a getirilip yerleştirilen Ermeniler Bizans idaresinde sahip olmadıkları dini hürriyetlerine kavuşmuşlardır. Ermeniler diğer azınlıklardan daha fazla Türklerle kaynaşıp, anlaşarak Osmanlı Devletinin güvenini kazanmışlardır. Tarım, ticaret, kuyumculuk gibi işlerle uğraşıp zenginleşen Ermeniler, Türklerden daha rahat bir hayat sürmüşlerdir.1856’dan sonra yüksek devlet memurluklarına ve elçiliklere atanan Ermeniler, milletvekili ve hatta bakan bile olmuşlardır. Osmanlı Devleti de Ermenileri, devlete bağlı unsurlar olarak görmüş ve Ermeniler devlet yöneticilerince Millet-i Sadıka (Sadık Millet) olarak isimlendirilmişlerdir. Nitekim Osmanlı Devleti egemenliğinde yaşayan diğer Hıristiyan unsurlar hep ayrılıkçı hareketlere giriştikleri halde, Ermeniler bu doğrultuda en son harekete geçen etnik unsur olmuşlardır.
B)I. Dünya Savaşı Öncesi Ermeni Meselesi