Atobiografie pjdd

7.3. Visiting professorships.

Tweemaal ben ik uitgenodigd voor een kort ‘visiting professorship’ in de USA, telkens voor een zomercursus van twee maanden. De eerste maal in 1966 aan de Washington University in St. Louis. Mijn gastheer daar was Phil DuBois, een hoogleraar statistiek en psychometrie, die ik tijdens een NATO-conferentie had ontmoet. Hij zelf zou afwezig zijn en stelde ons zijn huis en zijn auto ter beschikking. Ik heb een 3-punts⁵⁶ cursus ‘tests and measurements’ en een graduate course ‘personnel psychology’ gegeven. Het was een interessante (hernieuwde) kennismaking met het Amerikaanse universitaire onderwijssysteem, en met Amerikaanse studenten en hun studiegewoonten. Gedurende ons verblijf (onze oudste zoon Gerard was twee jaar) hebben we intensief kennis gemaakt met Jane Loevinger⁵⁷, die ik uit haar publicaties kende en waarvoor ik groot respect had. Zij bleek tot onze verrassing de echtgenote van de bekende chemicus Sam Weisman, waarbij Mieke’s oudste broer Bert een jaar had gestudeerd. Vanuit St.Louis hebben we bezoeken gebracht aan collega’s aan de Universiteit van Illinois (Jack Adams, Fred Fiedler en Harry Triandis), en in de New York regio oude vrienden van SO, N.J. opgezocht.
Een tweede uitnodiging kwam van de University of Washington in Seattle in 1977, waar ik eenzelfde arrangement had als in St. Louis, met dien verstande dat we nu een huis huurden van een hoogleraar in de kindergeneeskunde, die de zomer in Hawaï verbleef. Onze contactpersoon was Irvin Sarason (‘personality measurement’), die ik kende vanuit zijn verblijf van een jaar in NIAS in Wassenaar. Ik gaf in Seattle twee ‘graduate courses’ (op Masters niveau): een op het terrein van personeel en organisatie, en een ander over cross cultureel onderzoek in de psychologie. Primair contact had ik met Irvin Sarason, Fred Fiedler, die inmiddels uit Illinois naar Seattle was verhuisd en nog volop met zijn leiderschapsstudies bezig was, en Terence Mitchel, die het verwante vak sociale organisatiepsychologie doceerde. Voor ons gezin (inmiddels waren onze zonen Gerard, Hans en Martin respectievelijk 13, 10 en 8) was het een heerlijke zomer, met veel interessante ervaringen. Op de terugweg hebben we nog professionele bezoeken gebracht aan de University of Michigan in Ann Arbor (Arny Tannenbaum, Stan Seashore, John Atkinson) en Detroit (Ross Stagner).
Gedurende een aantal jaren (van 1975 tot 1979) ben op voordracht van een IDE-collega (zie onder) Malcom Warner visiting professor geweest aan de MBA opleiding bij het Henley Administrative College in Henley on Thames, Engeland. Zo’n tweemaal per jaar kwam ik over om colleges te geven over organisatie- en personeelspsychologische onderwerpen. Het interessante was dat nogal wat buitenlanders (studenten uit India, de Philippijnen, Australië) aan de cursussen deelnamen, en dat gaf die workshops altijd een interessante cross-culturele tint.
Veel later heb ik nog een tijd een ‘visiting professorship’ bekleed, en wel van 1992 tot 2006 aan de Hangzhou University in Hangzhou, China. De contacten met China zijn eigenlijk geresulteerd uit mijn verantwoordelijkheid voor het China Programma van de KNAW (zie hieronder). Als President van de KNAW moest ik geregeld overleg voeren met de Chinese ‘counterparts’, De Chinese Academy of Sciences (CAS), de Chinese Academy of Social Sciences (CASS), de Chinese Science and Technology Council (CSTC) en het Chinese Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen. Vaak koppelde ik hieraan een bezoek aan de Hangzhou University, waar een Chinese A&O-psycholoog Zhong Ming Wang werkte, die ik tijdens een IUPsyS conferentie in Sydney in 1988 had ontmoet en die een goede indruk op me gemaakt had. Ook collega Frank Heller van het Tavistock Institute in Londen, waarmee ik veel samenwerkte, kende hem en had hem een tijdje in Londen ontvangen. Ik gaf tijdens die bezoeken gastcolleges en deed consulting gesprekken met promovendi aan de Hangzhou University⁵⁸. Later kregen we uit speciale fondsen van het Ministerie van O. C.& W. in Nederland ter stimulering van samenwerking met China op het terrein van economie, management en recht, subsidie voor een vijfjarig programma van onderzoek en onderwijs, waaronder uitwisseling van senior studenten en staf. Een aantal interessante activiteiten heeft binnen dit programma plaats gehad. Ten eerste het onderzoeksproject Human Resources in Chinese Enterprises (HUMCHE), waarop onze medewerker Robert Verburg bij Paul Koopman en mij is gepromoveerd⁵⁹. Vervolgens een tweetal bezoeken van een Chinese groep senior studenten en junior stafleden aan onze afdeling. Het programma bestond uit diverse seminars en voordrachten, en een aantal bezoeken aan psychologische of personeelsdiensten van bedrijven en adviesbureaus. Het geheel diende om een indruk te krijgen van ‘human resource management’ in Nederland. Met grote dank en tevredenheid vertrokken telkens de Chinese gasten. Voor velen van hen was het het eerste bezoek aan een land buiten China en dus een bijzondere ervaring. Ten derde een aantal seminars en conferenties in Hangzhou zelf, georganiseerd voor studenten en staf, maar ook voor geïnteresseerden uit het bedrijfsleven en overheid. Ook een aantal Nederlandse, Amerikaanse en Britse collega’s (Thierry, Den Hartog, Smith, Early, Heller) konden voor deze seminars worden uitgenodigd, en dat gaf een interessante verrijking aan het programma. Samen met Wang Zhong Ming schreef ik een hoofdstuk ‘Work and Organizational Psychology’ in het International Handbook of Psychology, geredigeerd door Kurt Pavlik en Mark Rosenzweig⁶⁰, waarin een sterk accent werd gelegd op de cross culturele verschillen in organisaties en in het gedrag van mensen in organisaties. In verband met al deze activiteiten werd ik in 1992 in een kleine ceremonie benoemd tot ‘visiting professor’ aan de Hangzhou University.
Tenslotte vermeld ik een visiting professorship aan het Instituto Superiore per Imprenditori e Dirogenti di Azienda (ISIDA), een aan de Universiteit van Palermo gelieerde business school, in 1956 gesticht en sindsdien geleid door Gabriele Morello, die een tijd hoogleraar marketing is geweest aan de Vrije Universiteit. Ik ken hem nog uit die tijd die met mijn rectoraat samenviel. Tot op de dag van vandaag zijn we goede vrienden gebleven. Tussen 1984 en 2004 ging ik in de maand Mei geregeld naar Palermo om aan het ISIDA een aantal dagen een workshop te geven. Tweemaal heb ik ook onze jongste zoon Martin⁶¹ gevraagd een gedeelte van de workshop over organisatieveranderingen voor zijn rekening te nemen, met name waar het ging om ICT processen en –ontwikkelingen die op deze veranderingen van invloed zijn. Verrassend was het niet dat de Italiaanse studenten in Martin’s presentatie, gelardeerd met veel praktische voorbeelden en oefeningen, meer geïnteresseerd waren dan in mijn toch meer empirisch-wetenschappelijke voordrachten. Een aantal malen namen we (met Mieke en Martin’s vrouw) nog een paar dagen extra om van het schitterende eiland Sicilië in Mei te genieten.