Avctarii indici tomus quartus

is, quem dudum audivimus, potuit, omnia ar-

bitrata fuisse ut stercora, ut Christum lucri-

faceret. Absit enim ut de parentibus tale ali-

quid labia illa Virgineo compluta lacte pro-

nuntiarent. Non eos ut stercora arbitrata

est, sed ut cælestia pignora, & ut divina cog-

natione sublimes, ac propterea dilectione in-

effabili dignos, qua est illos verissimè prose-

cuta. Sermone etiam 67. in Cantica: illa ex-

tant ejusdem Sancti Scriptoris verba: BonusThren. 3. v.|26. Bonum|est, &c.

quoque ex ore Ieremiæ ructus, bonus ex David, qui

ait: Eructavit cor meum verbum bonum, &c.

  22. B. Amadeus, vel Amedeus, de cujusB. Ama-|deus.

cùm canonizatione non constet, Sancti tamen

titulo condecoratus incedit, Episcopus Lausa-

nensis, quem eumdem esse cum Amadeo alio

Minorita fuit qui nuper somniarit Homilia 7.

de laudibus B. Virginis, sic habet: Igitur cùm Vir-

go Virginum à Deo, & Filio suo Rege regum, ex-

ultantibus Angelis, collætantibus Archangelis, &

cælo laudibus acclamante deduceretur, impleta est

prophetia David dicentis ad Dominum: Astitit re-

gina à dextris tuis in vestitu deaurato circumda-

ta varietate. Sic Divus ille, qui non solùm

astitisse à dextris Filii affirmat Virginẽ, quan-

do in throno altissimo ad ejus est dexteram

collocata; sed etiam cùm deduceretur: ut co-

mitem ascendenti credamus ipsum, & cælos

laudibus acclamantes: quia inclinavit cælos,

& descendit. Psal. 17. v. 10. dum cælestes om-Psal. 17. v.|10.

nes incolæ deducturi Reginam suam ambitio-

sissimè descenderunt.

  23. Eumdem adducens locum RichardusRichardus|à S. Lau-|rentio.

à S. Laurentio lib. 6. de laudibus Virginis cir-

ca Titulum MARIA fortis. col. 7. & expen-

dens dici adstare Reginam. Primò à promp-Virgo auxi-|liatrix|promptissi-|ma.

titudine serviendi & ministrandi. Secundò à

promptitudine auxiliandi. Tertiò à promp-

titudine contradicendi adversarijs nostris, id-

q́ue locis Scripturæ illustrans, subdit ita:

Quartò à perseverantia in supradictis, quia asta-Eccli. 2. v. 1

re perseverantis est. Unde Eccli. 2. Fili acce-

dens ad servitutem Dei, sta in justitia & ti-

more, persevera in hac duplici virtute: ipsa enim<-P>@@

<-P>indesinenter & perseveranter opitulatur servis suis,

nec unquam deserit hominem, nisi priùs ab homine

deseratur. Ideò dicitur: Astitit, & propheticæ

certitudine posuit David præteritum pro futuro.

Hæc ille & alia pro affectu ergo Virginem

permovendo, & promovendo commodissima,

sed quæ loci alterius sunt: & pro præsenti sit

satis præfatos sententiæ, de qua agimus, adje-

cisse Patronos.

§. III.

Conficti à nonnullis Psalmi alij Auctores

expuncti. Circa n. 4. & seqq & 29.


24. GEnebrardo Core filios vidimus pla-Circa filios|Core.

cuisse, pro quo & nonnulli alij pari-

ter improbati, quia Prophetas illos fuisse sine

fundamento asseritur. Unde non audiendus

P. Antonius Millieus in Moyse Viatore: Sed au-

diendus aliàs Parte 2. lib. 17. pariter arbitratus,

Virgilianus enim Vates imitatione sublimi,

etiam ubi à vero videtur recessisse, sicut Vir-

gilius auditus. Ille ergo miraculo grandi ser-

vatos filios Core sic celebrat, locutus ad ipsos:

Quæ, juvenes, quæ Musæ sunt pietatis amoremP. Anto-|nius Mil-|lieus.

Quæ docuere sacro mysteria pangere versu,

Dißimilesque adeò patrijs assuescere mores?

O digni meliore domo, & meliore parente!

Ne tamen opprobri pudeat vos clara paterni

Progenies, numquàm inficient vos illa parentis

Dedecora, & rapti scelerata in Tartara Manes.

Sanguinis absterget maculas, quæpropria virtus,

Liberaq́ue, & nullo traduci stemmate poßit

Nobilis illa suis opibus, quo corpora cumq́ue

Orta satu, patria sordes ab origine ducat.

Illa haustus petit æthereos, & semina cælo,

Queîs se sponte animis cælesti luce propagans,

Abdicat infami ductas à sanguine sordes.

Ergo pios Vates, & Christo digna locutos

Servarunt dulcis pietas, santæq́ue Camœnæ.

O fortunati juvenes, queîs patria numquàm

Ambitio placuit, vanoque illusit honore!

Quin & carminibus sanctis mulcere furentem

Aggreßi, insanos studuistis frangere faustos,

Et vetito prohibere gradu, vos ille monentes

Suprema saltem infelix audisset in hora;

Heu! Heu! Elyseas inter nunc viveret umbras.

Intereà vobis divi solatia casus

Cantores inter sacros pia carmina Musæ

Dictabunt, partesq́ue suas longæva tenebit

Posteritas, citharam pulsans & nablia, templo

Æternoque hodierna feret miracula cantu

Rex fidicen numeros olim, & nova carmina

panget,

Divisosq́ue choris solij mens sistet ad aras.

Sic ille venustissimus vates, & gravissimusEjusdem|commenda-|tio.

pariter Societatis alumnus & parens in Gallia

Provincialis: unde necdum Historiam suis non

est prosecutus carminibus, sed illius reseravit

profunda mysteria interpretatione perdocta.

Neque enim viri hujusmodi, si poëtico spiritu

valeant, indignum reputare debent, ut illum

ad res sacras, si per otium liceat liberale, tra-

ducant.

@@0@

@@1@8 Recognitio I. Epithalamij Christi.

  25. Id quòd à multis ex antiquis Scriptori-Poësis viris|summis dig-|na ex Vr-|bano VIII.

bus sanctitate & sapientia illustribus observa-

tum fuisse eorum plausibilia satis documenta

testantur. Pro quo Urbanus VIII. nondum

Urbanus, sed jam nominis candidatus, sic

vindex sacrarum Musarum elegantissimus

peroravit:


Insignes gravitate viri, nec devia munus

Aut opus injunctum sprevit vel deserüit mens,

Sacra quibus Pindus præcinxit tempora lauro.

Pontifices alios inter se Damasus offert,

Cui comes is Gelasi, magnæ lux altera Romæ.

Ambrosius quoque Castalijs labra proluit undis.

Moribus impubres decorans Albinus, Arator,

Sedulius, Paulus, Paulinus, Prosper, Avitus,

Gregorius Sasimis Antistes: tuque Boëthi

Non vitæ minùs innocuæ, quàm mortis amator.

Cum Fortunato Prudentius, atque Iuvencus.

Non ego te Synesi, neque te Cypriane silebo.

Quid reliquos referam Patres, quos iutulit astris

Excellens animi virtus, cæloque beavit

Aönio celebres cantu, dum vita manebat?

  26. Sic cùm referat Leo Carmelita TomoLeo Carme-|lita.

3. Studij sapientiæ universalis Parte 3. Epist. 1. ad

eumdem Vrbanum, ita subdit: Verùm audacter

dicam, & citra omnem adulationis suspicionem,

unus post omnes palmam præripuisti universis. Sed

luculentius P. Carolus Scribanus in Adole-

scente Prodigo, ubi plurima ad ipsum, & exipso.

Possumus autem Urbanensi catalogo addere

alios, scilicet Gregorium Turonensem, Hil-Nonnulli|ex Patribus|sacris Poësi|recensentur.

debertum, Aldelmum, Sulpitium Severum, Si-

donium Apollinarem. Addi ex antiquissimis

& Tertullianus potest, dum esset qui esse de-

buit: nec indignum duxit in tanta morum se-

veritate. Dracontius, de quo in Titulo n. 676.

Anselmus, Angelicus Thomas, Seraphicus

Bonaventura, Franco Abbas, Baptista Mantua-

nus; ut omissos faciam alios, cùm præfati

ad positionem præmissam formandam sint

satis superq́ue suffecturi.

  27. Non omittam tamen liberalem præ-Robertus|Galliæ Rex

dictam vacationem Regia ipsa & Imperiali

non esse indignam Majestate. Pijssimo Ro-

berto Galliæ Regi hymnus de Spiritu sancto

adscribitur, in ejus Missa ex Ecclesiæ præscrip-

to contentus. Ferdinandi III. Imperatoris, &Ferdinan-|dus III. Im-|perator.

Serenissimæ Eleonoræ illius conjugis Italica

carmina exhibet D. Caramuel in Dominico, in

vita inquam Venerabilis P. Dominici à Iesu Ma-

ria, in cujus laudem illa, dignissimum sanè

Augustæ celsitudinis argumentum. Mihi au-Digni præ-|conibus ta-|libus amici|Dei.|Psal. 138.|v. 17.

tem nimis honorificati sunt amici tui Deus, nimis

confortatus est principatus eorum. Sic Rex Va-

tes Psal. 138. v. 17. & quidem non omnes ami-

ci Dei mundano excelsi principatu: cùm ta-

men Regi Vati omnes sint Principes, & Ex-

cellentissimo principatu. Quòd si non de ho-

nore ab ipso impenso, quod tamen volunt

multi, sed à Deo loquatur, id nihil incommo-

dare valet intento. Honorificati à Deo amici,

& principatu condecorati perpetuo, facti An-Cardinalis|Bellarmi-|nus.

gelis æquales, Filii Dei & heredes; fratres autem

& coheredes Vnigeniti, quem constituit Deus he-

redem universorum, ut loquitur Cardinalis Bel-

larminus. Quomodo ergo non digni Regiis<-P>@@

<-P>& Imperialibus Carminibus celebrari? Illos

igitur David celebret, cithara, fidibusque cano-

ris: celebret inquam Regio clarus Imperio, ut

de ipso D. Ambrosius in Apologia pro eodem,

pariter Imperator & Rex celebs & invictissi-

mus Ferdinandus, celebret & clarissima con-

jux Eleonora. Ne autem exercitatio talis Au-Augustus|carmine|Virgilium|celebrat.

gustis videretur indigna, suo illorum primus

exemplo præivit, quod videri potest apud P.

Cerdam cap. 7. Elogiorum Virgilii, ubi elegan-

tissima Augusti carmina pro evitando combu-

rio, de quo in Ratione Operis, testante id Plinio

lib. 7. cap. 30. ut clamet ille:


-------------------- Ergo ibit in ignes

Magnaque doctiloqui morietur Musa Maronis?

Ubi quidẽ & virtutis respectus habitus, quan-

doquidem mandata testamento combustio ob

verecundiam fuit. Utinam aliquid hujusmodi

ad salutem æternā contulisset. Sed heu! Ubi-

nam illi? Ergo ibit in ignes, & laudatus & lau-

dator. Non sic pijssimi illi, de quibus di-

ctum, de quorum æterna felicitate Virtutum

egregiarum pignora, quantum humana asse-

qui potest fides, prohibeant dubitare.

  28. Et præfata quidem occasione filiorumAdnotati|errores cir-|ca nomina|Bethschee,|& Barabbas

Core dicta sunt, quos Psalmi nostri auctores

non fuisse contendimus. Sunt autem nescio

quem fingentes alium, dum nuptias Assueri

& Estheris, aut Salomonis & filiæ Pharaonis,

in eo asserunt celebrari. Immò & sunt qui ip-

sius Davidis cum Bethsabee, de quo citato n.

29. ubi pro Bethsabe positum Bersabe ex incu-

ria aut inscitia, sono vocis tantùm attento; cùm

Bersabe nomen mulieris non sit, & secundùm

originem suam idem sit ac Puteus juramenti,

sicut Bethsabee Domus juramenti. Sic aliàs, ut

in nomine Barabbas, pro quo Barrabas, quia ita

vulgo solitus vocitari. Unius autem litteræ

additio diversam parit significationem. Barab-

bas enim idem est ac Filius patris, cùm tamen

Barrabas sit Filius magistri. Sicut apud No-

strates etiam videre est in addita aut detracta

R ut Sara, Sarra, Choro Chorro, Pero Perro, Ara

Arra, Caro Carro, & sic in alijs. Bene verum

est apud D. Hieronymum in Commentarijs ad

Evangelium D. Matthæi haberi Barrabam, ubi

& dictam interpretationem juxta Hebræorũ

Evangelium, & non aliam adducit, sicut &

alii: ut prædictus error tolerabilis possit judi-

cari. Et citato quidem n. 29. pro commentoAlij circa|citationem|Auctorum,|ubi de Ge-|ne vensibus.

illo de Davidis & Bethsabee nuptiis allegati

Lyranus, Valentia, Aiguenus, & Trebetus, er-

rore nescio quali, cùm revera Auctores dicti

pro nuptiis Assueri & Estheris stent, uti à P.

Lorino referuntur, qui aliqualem errandi præ-

bere potuit occasionem. Sicut circa Vatablum

& Genebenses pro Assueri & Estheris connu-

bio pariter allegatos, cùm tamen pro Salomo-

ne & Ægyptia militent. Et quod ad Vatablũ

attinet, in ipso perspicuum extat: de Gene-

vensibus autem testatur Genebrardus in prin-

cipio expositionis sic dicens: Impii, ut Gene-

venses de Salomone hunc Psalmum exponunt. Pri-

mò contra rationem, &c. De quibus & in Præfa-

tione. 2. ubi præsertim contra Bezam sentinæ

illius scholiarcham, & in cathedra pestilentis-

simæ blaterationis cum plausu totius inferni<-P>

@@0@

@@1@§. IV. Circa Dissertat. Proæm. de gloria S. Ignatij. 9

<-P>regnantem, ut non immeritò dictum censeri

debeat, quod à Nobis erga illos ibidem pro-

nuntiatum; promeritos acriora. Videatur ci-

tatus Genebrardus. Unde & refellendus venitGeneva,|aut Geneba|perperàm à|Cluverio|clara dicta.

Philippus Cluverius in introductione ad univer-

sam Geographiam, lib. 2. c. 16. Ubi de Sabaudia

loquens, affirmat in ea nihil esse clarum pręter

unam Genevam, (aut Genebam) liberam ci-

vitatem, bellis Sabaudicis, & Protestantium

religionis professione claram. Clara enim dici

non debuit, in qua ipse Protestantium pro-

fessio cymmerias potiùs offundit tenebras,

quàm ullo modo commendabilem claritatem.

Illi sanè abominandæ ex perditorũ confluxu

confusionis ponto nox incubat atra, Tartari ve-

stibulo, & exteriorum januæ feralissimæ te-

nebrarum, de quibus Dominus Matth. 22.

vers. 13.


§. IV.

Ex erroris occasione Divi Ignatii,

& institutæ ab ipso Societatis instructa

laudatio. Ad n. 18. & 74.


29. EO animo Divum Parentem, quam in-Correctus|error circa|D. Ignatij|gloriam.

stitit Societatem, de Iesu nomine

compellandam voluisse, ut ipsi propriũ num-

quàm audiretur, à Nobis dictum: sed eo ipso

gloriosius redditum pariter ostendimus, quia

splendidissimum quæsivit operculum, lapi-

dem, inquam, pretiosum, à singulari pretiosi-

tate & splendore, divino testimonio com-

mendatum. Vt quod ille occultando nomini quæ-

sivit operculum, ornatui præclaro deserviat; ut

deservit pretiosus lapis metallo nobili, cui operâ

artificis sapienter insculpitur. Sic ibi dictum:

sed in eo error quòd pro quæsivit operculum, po-

situm quæ sicut operculum. Ubi erunt fortè qui

hæreant: nam & manca sententia, & illud

Quæ contra Grammaticæ leges aut asserat, aut

suspicetur adjectum; & verba ergo & sensum

hærenti restituimus, & D. Ignatio Parenti

decus, quod dum declinare intendit occulta-

tione nominis, amplius est & gloriosius con-

secutus: & ultra dicta locis alijs cumulamus

alia ex nube testium ornatissima; nec dome-

sticorum quidem, quamvis esse & illi pos-

sent & plurimi, & incorrupti, sed externo-

rum, quibus tanta celeberrimę sanctitatis cla-

ritas ita resplenduit, ut in præconia insignia

provocarit. Et quidem si omnia in hunc locum

fuissent convehenda, justum possent implere

volumen; cùm tamen aliud modò intentum

prosequamur. Pro quo & P. Andreæ MendiPanegyristæ|alij.

filialis candor, & nota eruditio desudavit in

Appendice ultima Staterę morali adjecta, post

eruditum Opusculum P. Nicolai Lancicij

Gloria S. Ignatij dictum, quod Tomo 2. Opuscu-

lorum extat Opusc 18. Sed quod tantis placuit

Scriptoribus, & mihi perplacet: non libellum,

aut Opusculum, sed panegyricũ aliquid obla-

turo, quo, & ijs, supra quæ cadit, elogijs, jam

pridem nostra qualicumque diligentia conge-

stis, & quę apud præfatos Panegyristas extant,

luculentior possit apparatus Ignatianæ glo-

riæ, si alicui ita placuerit, concinnari.

@@

  30. Ea quidem stante constantissima veri-Gloria ex|instituta So-|cietate, &|illius filijs.

tate, quidquid de gloria Societatis dicitur, &

à Nobis in Spiritu humilitatis accipiendum,

ad gloriam S. Parentis pertinere, qui Societa-

tem suam in eorum Spiritu Minimam compel-

lavit, nam gloria patris est filius sapiens. Et

juxta Salomonem Corona senum filij filiorum.

Proverb. 17. v. 6. ubi & quod Gloria filiorumProverb. 17|v. 6.

patres eorum. Ut scilicet se invicem illi coro-

nent; ubi pro corona apud Septuaginta est glo-

riatio, ut respondeat prior sententiæ pars se-

quenti: ut filij parentum gloria sint, sicut glo-

ria filiorum patres eorum. Sic enim utrisque ac-P. Corne$unclear.

cedet dignitas, honor, & gloria instar coronæ. Ut

doctus inquit interpres. Ubi & audiendus eru-

ditissimus Pater Leo Carmelita Tomo 3. Studij

Sapientiæ universalis pag. 534. Vbi elegantissi-

mę Orationis exordiũ in celebritate S. Ignatij

Societatis Jesu Fundatoris coram Christia-

nissimo Galliæ Rege, sic locutus: Has ipsasLeo Car-|melita.

profectò litteras sibi circumscribit Oratio (scilicet

Societas nostra cum Filio ejus Jesu Christo1. Ioan. 1.|v. 3.

1. Ioan. 1. v. 3.) Virum posteriori sæculo incompa-

rabilem, inclytum Loyolam, Magnum Ignatium

laudatura. Favet viri Epitaphium mihi Romæ

olim conspectum quatuor verbis immensa comple-

ctens: IGNATIO SOCIETATIS IESV FVN-

DATORI. Haud sanè est quod addatur ultra. Ar-

canum porrò interpretatur natura correlativorũ,

quæ sese definiunt mutuò, & invicem interpretan-

tur. Cogitas hodie mecum admirari Societatem

Jesu, intende Patri, à quo genita est. Conaris

ex adverso quis & quantus fuerit Ignatius conji-

cere, appende institutam ab eo Societatem, enim-

verò utriusque meritis justa deerit mensura, nisi ag-

nomen superpendium accedat. Societas nostra

(Emblema Ignatij est, suæque posteritatis felicißi-

mæ) cum Filio ejus Jesu Christo. Hæc ille pro

felici laudationis auspicio, iterum in decursu

ejus adsciscendus.

  31. Neq; præfatis obstare potest id quod ha-Marcelli-|nus de Pise.|Societatis|Deum solũ|Auctorem|esse ut pro-|bet.

bet devotissimus, sapientissimus & eloquen-

tissimus P. Marcellinus de Pise Capucinus tom.

2. Encyclopædiæ moralis, Hom. de S. Ignatio Patri-

archa almæ Societatis Jesu, dum circa Societatẽ

eximiè affectus, & illius fundationem extol-

lens, aliquantulum videtur gloriæ Fundatoris

Ignatij, dum sic scribit, adversari: Hoc igitur

constans esto Societatem Jesu nullum planè aliũ

habuisse Opificem à Patre, & Filio, & Spiritu

sancto, utpote opus, cui meditando impares sunt

omnes omnium hominum cogitatus. Quòd si in

Ignatio sacri illius instituti prima fundamina

posita sunt: si lucis, quæ toti Ecclesiæ affulsit ad

exortum Societatis. Ignatius primos excepit, & post-

modùm explicuit, radios: omne tamen illud opifi-

cium desuper emanavit. Nec est qui audeat ven-

dicare sibi gloriā hujus egregij facinoris, quin sta-

tim inglorius suos temerarios ausus sic audiat à

Domino sugillari: Numquid producis Luciferum

in tempore suo, & Vesperum super filios terræ con-

surgere facis? (Job 38. v. 32.) Id est: An putasIob 38. v.|32.

Genium aliquem infra Deum potuisse aliquos con-

gregare homines, & tantis in eos influere dotibus,

ut eorum ope reprobi terræ addicti, & quasi im-

mersi volutabro illecebrarum carnis, inde emerse-

rint, illucente eis lumine Societatis inclytæ co-<-P>

@@0@