Avctarii indici tomus quartus
Yüklə 19,02 Mb.
|
|
omnium fuerit ita judicio peractum. Cùm enim sex judices fuerint, discordia extitit, tri- bus hinc, inde tribus arbitratis. Vocati ergo ad depellendam illam quatuor Criminalium caussarum Senatores, ex quibus cùm tres pro transitu censuissent, à parte est adversa suppli- catum, & in novo sine Criminalibus consessu, uno ex Auditoribus, qui contra transitum ste- terat, ob respectum nescio quem communiter illaudatum, mutante sententiam, caussa est ista acerrimo partium agitata conatu termina- ta: quod sperari potest non sine Religiosæ Provinciæ commodo processurum.
Pontificiarum in Indijs esse legiti- mum, & posse sine peccato stare, etiamsi regi- stro subjectæ non fuerint. Ubi præter proba- tionem aliam, juxta multorum sensum, pro- priam exhibuimus ex cessante ratione illius, ne scilicet pacificus Indiarum status in spiri- tualibus vel temporalibus per aliquam earum ex minori notitia profectam aliquomodo per- turbetur. Quandoquidem in Indijs ipsis plena rerum habetur notitia, & ita penitus inconve- niens abest, ratione cujus posset executio re- tardari. Quod quidem juxta quamplurium Scriptorum sententiam procedit, ex quibus dati aliqui, asserentium cessante ratione legis, ejus obligationem cessare, quando non in par- ticulari aliquo, sed communiter cessatio con- tingit: (cùm tamen & sint, qui etiam in par- ticulari cessatione obligationem cessare peni- tus arbitrentur.) Id quod præter citatos tuetur, & doctè ac efficaciter probat P. Herincx Tomo 2. Tract. 3. Disput. 3. Quæst. 16. §. 1. Diana Par- te 1. Tract. 8. Resol. 75. P. Guiniperus Disput. 5. Quæst. 1. Sed magis ex professo P. Bonæ-Spei Tomo 4. Tract. 3. Disput. 8. ubi contra Dom. Ca- ramuelem magis in speciali discurrit multa in- terserens, quæ non videntur penitus admitten- da. Et pro non sufficientia cessationis in par- ticulari adducit Auctores quamplures n. 35. sed quidem nō omnes in eo sensu loquentes, quem intendit Resolut. 2. nu. 33. scilicet nullum esse casum in quo cesset finis legis, sive naturalis illa sit, sive humana, cùm tamen Dom. Cara- muel in utraque illud admittat & probet in Theologia Fundamentali nu. 383. ex quo varias<-P> @@0@ @@1@ tamen in 2. editione id statuit, quod est juri, ra- tioni, & receptissimo Doctorum sensui confor- me, ut videri potest à n. 638. quam P. Bonæ-Spei amplectitur de non suffi- cientia dicta agmen Auctorũ satis numerosum exhibet nu. 636. sicut & pro opposita, pro qua stat varijs distinctionibus subjunctis, neque ut dubium relinquit, quod P. Bonæ-Spei ita exi- stimat, dum n. 17. & 18. ita proponit & impu- gnat. Cùm tamen in 2. editione dubium omne abroget, & ita decernat, sicut ipse Pater reco- gnoscit n. 54. ipsius verbis adductis ex n. 644. licet aliunde quod impugnaret invenerit, pro quo n. 56. & 57. Sicut & n. 68. post quem & additæ breves impugnationes; circa quas non est operæ alicujus pretium immorari. Iux- ta eum ergo nullus est casus, in quo cesset ab- solutè finis legis, qui semper est bonum publi- cum, & in singulis talis respectus invenitur, unde non videtur eos admittere casus de quibus Dom. Caramuel, quorum nullam intulit men- tionem. Sunt autem illi n. 637. in lege prohi- bente tales cibos, quia nocivi: & similiter per- noctare in tali loco, aut in tali flumine voragi- noso natare. Ubi si solùm ad hominum salutem attenditur; illi, quibus cibi minimè nocituri sunt, aut pernoctatio, aut strenui natatores, minimè legis vinculis arctabuntur. Idem in lege interdicente venditionem ciborum noxia- lium, si enim venditor eos sciat ita condire, ut nullum nocumentum inferāt, cessat obligatio. Hoc ergo totum negat P. Bonæ-Spei, & simi- lia, dum nihil excipit. Et revera in prædictis ex- emplis non deest rationabilis caussa cur lege comprehensi debeant judicari. Pro quo est do- ctrina ipsius Dom. Caramuelis citato n. Vers. Hic enim, ubi ita scribit: Leges publicæ non so- lùm damna, sed etiam pericula cavent. Vnde nota- re oportet hoc argumentum, quod videtur fortißi- mum, claudicare, videlicet: Mihi ægroto interdi- cuntur à meo Prælato tales & tales cibi propter va- letudinem conservandam. At, si esset certum, quòd illi mihi non nocerent, esset certum quod cessaret adæquatus legis (seu præcepti) finis, & possem illis uti. Ergo si est probabile quod mihi non nocebunt, erit probabile quòd cessabit finis, & quòd uti illis potero. Concessa enim utraque præmissa poterit consequentia negari, in eo videlicet casu, quo tanti meam valetudinem faciat superior, ut non solùm nolit me esse ægrotum, sed neque me esse in salutis amittendæ periculo. Et quia omnes Superiores sunt providi, & suos diligunt subditos, hæ lineæ maxi- mè sunt considerandæ. Hæc ille. Iuxta quæ ad casus ab ipso propositos responderi potest, in illis non cessare legis finem, evitationem scili- cet periculi, quod revera timeri potest; licet nocumento adhibitis præfatis modis posse vi- deatur occurri, ut consideranti patebit. Et- si enim aliquoties contingat nocumentum evitari, non semper esse attentio potest, & quemadmodum in strenuis taurorum agitato- ribus evenit, tandem aliquando sua strenui- tate fraudantur, unde & proverbio locus, magis strenuum taurorum agitatorem in cornibus eorum mori: Ita etiam de stre-<-P>@@
tandum.
contra P. Arriagam, n. 32. quatenus Disput. 27. de legibus nu. 19. pro assertione de cessatione finis in particulari tria adducit exempla. Pri- mum, si in Monasterio aliquo prohibeatur ne quis se exponat ad fenestras versus plateas pro- pter ædificationem; vel ob vitandum pericu- lum turpis aspectus, & quis in media hieme, in summis tenebris, sæviente pluvia & ventis, se exponat. Secundum, si ob negotium grave prohibeatur quis loqui, eo quod secretum opor- teat observare, & quis in medio aperto campo de eo loquatur demissè, ubi vera quidem lo- quela est, & talis ut sufficere possit ad incur- rendas pœnas in hæreticos impositas. Ter- tium, si gestare arma sit prohibitum, & quis ea gerat, quando scit se solùm esse in civitate. Sic ille, qui n. 9. exempla adduxerat infirmi, & eidem assistentis, qui ab auditione Sacri pe- nitus excusantur, sicut & prior à lege jejunii. Circa quæ, quòd ad priora attinet, respondet, malè citato n. 10. circa primum ob fines dictos futuram legem imprudentem, & sic non obli- gare. Si autem præscindendo à circumstantijs dictis, & solùm secundùm substantiam, obli- gationem extare. Videtur autem idem asserere de duobus alijs exemplis, licet obscurè loqua- tur, dum ait, & sic proportionaliter de alijs, cùm possit ad circumstantias referri, de quibus im- mediatè, licet prius verosimilius videatur. Quod quidem juxta modum loquendi ipsius Patris Arriagæ meritò potest improbabile af- firmari. Et quidem imprudens esset lex, ut dici- tur, circa prædicta in circumstantijs dictis, & ita non obligaret. Tunc sic. Lex prohibens expositionem secundùm substantiam, nullo habito respectu ad fines prædictos, esset im- prudens, quandoquidem & irrationabilis, ut est manifestum, cùm omnis lex finem aliquem honestum habere debeat, & ut ipse Auctor in- culcat, ad bonum publicum ordinari. Ergo in lege tali fines prædicti attendendi sunt: & ita stante eorum defectu in particulari, ejus defi- ciet obligatio. Patet Consequentia, quia esset imprudens in particulari, sicut & talis in com- muni est; unde & idem de duobus alijs dicen- dum exemplis, licet quod ad secundum atti- net pro secreto, clara videatur prohibentis in- tentio, ut scilicet nullus cum alio de negotio loquatur; & ita ad loquentem modo dicto mi- nimè prohibitionem extendi videatur manife- stum.
assistentem sic expedit n. 14. non benè citato P, Arriaga n. 9. cùm sit 19. dicens legem au- diendi Sacrum non obligare quidem prædi- ctos, sicuti neque legem jejunij; sed hoc aliun- de, quàm ex cessatione finis legis: nam licet finis jejunij præcisè esset imitatio & honoratio Christi, qui graviter infirmos obligare potest, & in graviter infirmis persistere, aut certè nul- lus, adhuc lex illa ipsos non obligaret, quia im- prudens per se est, & irrationabilis, quod est contra essentiam legis. Sic philosophatus ille, & doctè quidem. Sed verò quod ad laborantes<-P> @@0@ @@1@ Arriaga, & prudenti quidem animadversione, nam circa illos expressa est legis prædictæ de- claratio Pontificia auctoritate: quia verò apud citatum Patrem legitur Graviter laborantes, quod supra ægrotantes cadit, fuit qui ad præcisè la- borantes censuerit, referendum. Quod parùm interest. Sed oportuit adnotasse ne quispiam exemplum illud alijs posse adnecti minùs pru- denter arbitretur. Et quod attinet ad auditio- nem sacri in graviter ægrotantibus dici etiam posset superiori auctoritate constare, quatenus Parochis præcipitur ut ægrotantibus sacram in suis domibus Eucharistiam administrent, non solùm ut Viaticum, sed etiam pro implen- do Ecclesiæ præcepto, ubi supponitur minimè esse ad audiendum sacrum obligatos. Pro quo etiam facit certissimum dogma de potestatis defectu in ordine ad impossibilia præcipienda, de quo Concilium Tridentinum Seßione 6. Cap. 11. quod neque in Deo ipso locum habere potest, Deus impoßibilia non jubet. Quæ sunt verba Concilij. Neque defectus in illo propriè dicendus est, cùm sit potiùs summa in eo per- fectio rationabiliter operari; unde neque in Ecclesia, cui implicat talem potestatem con- venire. Quod verò ad jejunium spectat simili- ter discurrendum: & etiam ex eo quòd circa laborantes dictum; cùm constet in ægrotanti- bus majorem esse rationem. bitror futurum casum, in quo ob cessationem finis cesset obligatio legis in particulari, eo præcisè respectu servato. Cùm in multis, qui afferri possunt, aliæ subsint rationes. Unde quod ad mores attinet ex discrimine circa ista, non videntur conscientiæ gravamina vel mi- nui, vel augeri. e. g. In casibus nuper propo- sitis de Sacro, & jejunio. Item in tribus illis alijs, in quibus esset impertinens velle Superio- rem obligare, ex quo non aliud infertur, quàm quod ex finis cessatione. Appono alia. Præci- piat Superior subdito irrigationem horti certis diebus, quibus tamen copiosa pluvia descen- dat. Tunc enim minimè urgebit præceptum. Unde mirabile illud obedientię specimen, apud P. Nadasi in Anno dierum memorabilium S. I. die 28. Iulij, ubi de Joanne Ortunio Scholastico nostro: Iussus certæ hortuli parti tres situlas quo-
nem non fuisse irrigationis manifestum est; ideò enim prædicta obedientia laudatur. Et erit qui dicat id proptereà fuisse, quia finis præ- cepti cessavit. Alius autem, quia præceptum pro eo casu esset imprudens. Et quid ex hoc discrimine ad morale negotium momenti ali- cujus? Deinde (ut alia omittam) sit exemplum, ex quo pro præsenti discussione, sumpsimus occasionem, Bullarum scilicet Pontificiarum, quarum usus licitus in Indijs, etiam sine regi- stro, quod quidem ad cessationem finis referri potest, ut citato n. 45. Sed erit qui dicat id aliundè provenire: ex eo scilicet, quòd Ponti- ficium præceptum urget, pro cujus executione nullum occurrit hic & nunc impedimentum. Et quomodocumque stet non urgere obliga-<-P>@@
anxiè sit curandum. Cùm etiam sit observan- dum legem registri non imponi directè Eccle- siasticis, sed laicis magistratibus, ut scilicet non permittant Scripta, quæ ad Indias spe- ctant, sine registro transire, aut executioni mandari, quæ compererint transijsse, de quo apud Dom. Solorzanum in Politica pag. 728. & Tomo 2. Lib. 3. Cap. 26. nu. 29.
tium intentione, de qua si nihil speciale habea- tur, ex legum ipsarum ut vulgò dicitur impor-
obligatio sub mortali non imponatur, sint in- utiles futuræ, de quo & Cap. 1. & 9. Circa quod P. Herincx Tomo 2. Tract. 3. Disput. 3. cùm nu. 163. affirmet à voluntate legislatoris pen- dere obligationem legis, ut scilicet sub mor- tali, veniali, aut ad pœnam tantùm adstringat, quod benè probat contra P. Vasquez, num. ta- men 169. statuit, quòd supposita aliundè suf- ficienti gravitate materiæ, per se loquendo ad gravitatem obligationis sufficit quòd Legisla- tor simpliciter aliquid præcipiat vel prohibeat fieri, etsi enim in actu signato non dicat se velle obligare sub mortali, id tamen dicit in actu exercito, cùm vis præcepti exerat se in materiam juxta ejusdem & finis capacitatem, quando aliunde non restringitur. Verbum enim Præcipio, Impero, Iubeo, Mando, aut Verba inhibitoria, qualia sunt Prohibeo, Inhibeo, Veto,
Doctores: quæ etsi in particulari agat de Re- gula S. Francisci, habet tamen hac in parte vim juris communis, cui est inserta. Quæ quidem doctrinæ à Nobis propositæ videntur confor- mia; licet quod de præfatis verbis addit, quan- tùm ad eorum vim non omnes admittant, de quo nu. 98. Qui tamen id admittunt, quando aliter non videretur communi bono provisum, ut ibidem dictum. probans, quòd si lex civilis non exprimat in- tentionem Legislatoris circa obligationem sub peccato & pœnam (etsi gravem, ut v. g. capi- tis) pro transgressoribus taxet, sive materia sit gravis sive levis, ut rectrix politiæ civilis, ad solam pœnam obligat: ut interpretatrix verò, & determinatrix legum naturalium, obligat, prout hæ obligant. Distinctionem illam re- ctricis, & interpretatricis habet Dub. 1. nu. 4. ut prioris generis sint leges additæ naturalibus, & illis conformes, pro politico regimine: po- sterioris, quæ naturales interpretantur, decla- rant, aut determinant, ut cùm de restitutione agitur, aut adulterio vitando, & similibus. Id probat, quia cum judicis aut politiæ civilis<-P> @@0@ @@1@ tione interiori sub peccato mortali, vel veniali, sed de externa dumtaxat sub pœna corporali vel pecuniaria, præsumi non debet sub peccato obligare, licet possit, quamdiu lex id non ex- primit: nam odia sunt restringenda, favores autem ampliandi; quod maximè in casu, de quo agitur, locum habet: id quod confirmat ex Regulis PP. Dominicanorum, Minimorum, & Societatis Iesu. Addit nu. 45. quòd si lex nullam pœnam determinet, futura est arbitra- ria: ad quam semper lex obligat in conscien- tia. Doctores autem, qui communiter contra sentiunt, solùm volunt legem civilem ut inter- pretatricem &c. obligare sub peccato modo dicto. Neque omnis pœna, etiam capitis præ- supponit culpam, Præcipere enim v. g. ne quis venetur in silva, aut monetam etiam veram cu- dat, sub pœna suspendij, non supponit culpam, & potiùs dicendum istam pœnam esse nimis gravem: maximè cùm lex civilis potiùs bo- num corporeum, quàm animarum respiciat, & de obligatione in conscientia, parùm curet, in quo multùm distinguitur à lege Ecclesiastica. Ideoq́ue communiter Doctores ubi gravem pœ- nam imponit, ut v. g. Excommunicationis majoris, grave peccatum in transgressione sup- ponit, Sic doctus Scriptor. consequenter locutus, dum Resolutionem suam probat ut vidimus, ex eo quòd politiæ civilis rectoris proprium non fit judicare de obliga- tione interiori sub peccato, sed de externa dumtaxat. Ergo judicare de illa interiori sub peccato, illi absolutè non competit. Patet con- sequentia, quia id competit, quod proprium illius est: Atqui judicare modo dicto proprium illius non est: ergo non competit. Deinde, ut ille ex Scriptura probat potestatem obligandi sub peccato n. 31. ex Scriptura, & quia obliga- tio in actu 2. est à Deo ut universali legislato- re, qui utroque modo obligare potest. Lucæ 10. Qui vos audit, me audit. Rom. 13. Qui resi- Item, Nedum propter iram, sed propter conscien- tiā, quod addit n. 41. Atqui modus præcipiendi communiter non est sub peccato, & vix tale aliquid in legibus civilibus invenietur, ergo ut sub illo obligent non est talis expressio ne- cessaria. Ubi & adverte priorem locum non haberi Lucæ 10, v. 16. juxta accommodationem Auctoris; non enim Christus Apostolos civi- les magistratus constituebat: cùm tamen Re- solutio de istis procedat, & inter eos Auctor illud discrimen assignet, quod suis verbis ex- pressum dedimus. Locus autem Apostoli Rom. 13. v. 5. sic habet: Ideò neceßitate subditi estote, non solùm propter iram, sed etiam propter conscien- tiam. sunt pœnales, contra receptissimum Theolo- gorum & Canonistarum sensum. Id quod & earum series comprobat. Et quidem leges Ec- clesiasticæ complures non sunt pœnales: ergo & civiles tales esse possunt cum obligatione sub peccato. Patet consequentia, nam alioqui<-P>@@ <-P>potestas pro eo esset frustranea. Iam quod de gravissima pœna asseritur, quæ non supponat culpam, aliorum quidem est: quod cùm P. He- rincx censeat probabile generaliter loquendo nu. 171. tamen n. 167. sic loquitur: Pœna de- bet proportionari delicto: adeoque gravis pœna præ- supponit gravem culpam: qualis sola est illa, quæ est peccatum mortale. Quod maximè dicendum est de pœna mortis aut mutilationis: cùm enim vita & membra non subsint potestati Reipublicæ, sed solus Deus sit illorum Dominus, nequit Respublica au- ferre illa, nisi per modum pœnæ ob culpam gravem. Eadem autem faciliate, qua non omnino improba- biliter à Nonnullis (inter quos Navarrus) asseritur Yüklə 19,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|