Avctarii indici tomus quartus
Yüklə 19,02 Mb.
|
|
sufficere ad hoc gravem culpam politicam, hoc ip- sum à Nobis negatur: præsertim cùm sic tolli videa- tur fundamentum, ex quo adstruitur gravem culpam in conscientia necessariò prærequiri ad gravem pœnam spiritualem: ad quam alioquin suf- ficere similiter videretur per se loquendo gravis cul- pa politica. Hæc ille, & satis quidem doctè ac solidè: sed in eo quod ad probabilitatem atti- net, diversimodè locutus, dum absolutam pro- babilitatem videtur denegare. etiamsi vera, grave peccatum non sit, non vi- detur ullatenus admittendum, & ita pro eo di- cendum est urgere graviter Principum volun- tatem. Est enim manifestum nolle eos mone- tæ sic cussæ valorem conferre ut ad publicum usum deserviat; unde non solùm contra eo- rum voluntatem delinquitur, sed contra mate- riam ipsam, cujus valor falsò tribuitur, quem revera non habet, cùm hic à Principum etiam pendeat voluntate, sicut rerum pretia: licet aliàs probabilis sententia sit valorem monetæ non esse juxta libitum Principum constituen- dum, sed debere esse materiæ aliquatenus ac- commodatum. Cùm etiam stet posse illos sub peccato præcipere; nec sit dicendum potesta- tem istam, numquàm ad actum reduci: hic certè illud maximè asserendum, ubi adeò gra- vis est materia, ut quod circa alia vix eveniat, circa illam exerceatur, ignis inquam suppli- cium. Si enim interroget quis cur hujusmodi peccato adeò atrox inferatur supplicium, cùm tale alijs non sit legibus destinatum? Respon- deri quidem convenienter non potest, nisi ma- joris malitiæ reddita ratione. Unde assertio- nem prædictam non possum non periculosam pronuntiare: licet apparens aliquod funda- mentum sit, ex eo quòd non videatur Reipu- blicæ nocumentum inferri, sed potius commo- dum, multiplicata pecunia, cujus inopia solet communiter deplorari. Sub illa enim apparenti convenientia latent gravissima incommoda, immò sunt illa comperta. Videatur miraculosa submersio duorum navigiorum orante Vene- rabili Virgine Marina, qui pleni moneta cuprea in Hispaniam veniebant Parte 2. Lib. 2. Cap. 12 col. 2. & 3. Ubi si dicatur pro moneta aurea & argentea aliam esse rationem. Non quidem sit satis: in illa enim timeri semper po- test aliquid vitiosum. Qui enim aurum & ar- gentum habet facilè potest legitimas pecunias comparare. Cùm ergo id refugiat, & de cu- dendis agat, plus vult aliquid, admixtione<-P> @@0@ @@1@ veritate pecuniæ est quidem physicè possibile, sed quod moraliter negandum. Et ut verum aliquando esse posset, stat contra illud ratio adducta de repugnante legis voluntate, & ma- nifesto illam vitiandi periculo, cùm nequeat peritia illa sine administris constare, unde & ingens illum superveniet incommodum, quod ante annos aliquot totam pervasit Europam, & Indias infestavit. Scriptor audiendus, bene tamen citatus alius n. 173. ubi ita scribit: Si lex pœnam moderatam apponens non utatur verbis præceptivis, aut æqui- pollentibus, sed indifferentibus, de quibus nu. 170. (scilicet volumus, decernimus, ordinamus, statui- mus, sancimus) patet non adesse obligationem in conscientia. Similiter si lex tantùm sub conditione aut disjunctione comminetur aut inferat pœnam illis, qui hoc vel illud fecerint, aut omiserint, non obligat in conscientia: quia tunc præceptum non afficit, nisi ipsam pœnam. Cujusmodi sunt multæ leges civiles, quæ apponunt pœnam dupli, confisca- tionem rei, vel similem pecuniariam pœnam, aut corporalem non ita gravem: ut lex ne merces aut pecuniæ extra regnum efferantur, ne ligna in silva communi cædantur, ne ab alijs, quàm à certis mer- catoribus merces comparentur aut vendantur: ne vinum in loco privilegiato ematur ab ijs, qui non habent privilegium: ne quis capiat pisces in flumine communi, aut venetur in certo loco, & similes, de quibus prudens judicabit. Hæc ille: qui dum pœ- nam corporalem non ita gravem ait, alludit ad suam illam doctrinam, de qua nu. 746. Ergo si pœna capitis aut mutilationis sit, sub reatu culpæ mortalis obligabit, etiamsi verbis dictis proponantur, de quibus idem, & ita regula illa non videtur generaliter admittenda, sed cum exceptione dicta, ut ejus possit stare do- ctrina. Et quod ad casum nostrũ attinet, si quæ lex fertur, supra rem magni momenti cadat, & videatur futura inutilis, nisi sub gravi reatu culpæ feratur: existimandum est graviter obli- gare, quibuscumque illa verbis proponatur. Si autem pœnalis sit, & ratione pœnæ utilis vi- deatur esse futura, quia erga eos versatur, qui plus pœnam quàm culpam formidabunt, quod est satis frequens, poterit multorum sententia sustineri. Circa quod ritè habet illud P. He- rincx nuper adductum: De quibus prudens judi-
neminem debere suo arbitratu obligationem legis depellere, sed magna id consideratione & consultatione faciendum. Quod & in viris doctis locũ etiam habet, nisi quæ ad hanc ma- teriam spectant, habeant satis superque perspe- cta, & ex principijs apud Doctores fixis, & saltem probabilibus, valeant verosimiles elice- re conclusiones. Pro Confessarijs autem id fa- cit, neminem esse, qui de violata lege non se accuset. Et tunc rogandus quale putaverit esse peccatũ, & juxta conscientię qualitatem feren- dum judicium, quæ erronea esse multoties so- let. Et periculosum, si dicatur ipsi non esse le- thalem transgressionem, sic enim in eam faci- ciliùs incurret, in quo suum est etiam non leve incommodum, cùm leges valde oporteat<-P>@@
servet, dum circa obligationem non consulit. Cùm enim de violatione se accuset, & circa illam deinceps vitandam habeat non leve pro- positum, suæ est conscientiæ dictamini relin- quendus: sic enim & cum mancipijs agimus de furtis se accusantibus, ne circa illa effician- tur Confessariorum indulgentia promptiores, & ad non licita avidiùs, & periculosiùs sibi & dominis prorumpant. Et isthæc satis circa Re- gium Indiarum Consilium.
sa, unde & circa illos hoc loco erimus breviores, pro quibus sit
gno Indiarum commodo. Quod enim ad mores attinet, de quibus Cap, 1. quis dubitet futuros in Prælatis præstantiores? Pro quo Divus Anterus Pontifex ita scribit Epis- copis Hispaniæ: Absit ut quidquam sinistrum de his arbitremur, qui Apostolico gradui succedentes, Christi Corpus sacro ore conficiunt, per quos etiam Christiani sumus: qui claves Regni cælorum ha- bentes, ante judicij diem judicant. Sic habetur 11. q. 3. Cap. 14. Id quod in ijs specialiùs videre licebie$unclear, quos Regia Majestas elegerit, utrique non impares dignitati. Et honor regis judicium diligit. Sic Rex & Vates honoris æquissimus distributor Psal. 98. v. 4. Ubi licet honor regis idem sit ac regia dignitas & auctoritas, juxta doctos Interpretes, sensus etiam satis congruus etiam ille, juxta quem ad honoris impartitio- nem referendum, ut scilicet rex judicium dili- gat, quando est honores & dignitates largitu- rus. Diligat inquam attentionem, & discre- tionem, sic enim exponit Titelmanus, & est pro eo illud Ierem. 4. v. 2. Et jurabis: Vivit Do- minus in veritate, & in judicio, & in justitia. Circa quod sic D. Thomas 2. 2. q. 89. arti. 3. in Corp. Ad bonum autem usum juramenti duo re- mo sit, dum sic loquitur Vates communi no- mine, quid in Regibus exigat voluit manife- stum. Quòd si in honore ac dignitate qualibet id est curandum, quid quando illæ & sublimio- res sunt, & pariter geminantur? @@0@ @@1@ dissimum Indicæ nobilitati longa experientia demonstravit, nō futuros scilicet apud Prælatos eam famulorũ ac familiarium turbam, qui ad- venientes Proreges comitantur, & ad officia ho- noratiora, & lucris opportuniora, alijs relictis & bene meritis, & indigentibus, eliguntur: Unde cōmunis & insanabilis dolor, atque tempestas querelarum. Quæ quidem quacumque regni in parte timendæ, sed in remotioribus præ alijs, ad quas, si ægrotare humorum perturbatione contingat, ægrè poterit remedium pervenire. Et utinam licet ægrè, perveniat, cùm soleant humores dicti plagas insanabiles parturire. Co- mederunt alieni robur ejus. Sic Osee 7. v. 9. Quod autem sit robur Ephraim, de quo ibi Dominus, P. Gaspar Sancius exposuit dicens: Totam regio-
ergo exhausto robore, quis non videat exhau- stas provincias infirmari? Et quæ tunc sanita- tis spes, quandoquidem infirmitas recuperato est robore medicanda, & quæ exhauriuntur, numquàm sint ad corpus, ex quo sunt extracta, reditura? doq́ue calamitas, de quibus dictum Cap. 2. Uxores & filios scimus viris & parentibus di- tiores in Hispaniam redijsse: quibus & fuere qui Salomonicum illud adaptaverint Proverb. 30. v. 15. Sanguisugæ duæ sunt filiæ dicentes: positum nomen, Que me trae? quia in ejus ore dominæ id frequens, cùm de volentibus ip- sam invisere certior reddebatur: Quid mihi af- fert? & ut sua plures laude non fraudemus & modestissimas, & hujusmodi in affectibus tem- peratas; cùm ad obtinendam virorum gratiam ea sit facilis & validior via ab ipso mundi ex- ordio infeliciter comprobata, auro illa & ar- gento complanatur: ut dici quàm verissimè possit, quod apud eumdem Cap. 31. v. 29. Mul- remittenda scio deliberasse virum Christianis dotibus ornatissimum: quod tamen executio- ni mandatum non est, Deo res aliter dispo- nente. omnium malorum cupiditas. 1. Timoth. 6. v. 10. minùs timeri possit, unde & non erit locus ve- nalitatibus officiorum frivolis aliàs titulis ob- velatis, cùm sit tamen ratio agendi in illo sta- tus splendore perspicua. Neque artes aliæ pro cumulandis lucris suberunt utentibus indeco- ræ. Quid enim faciunt sordes animorum in splen- locutus post adductum D. Pauli locum, de quo nuper, & Theodadum regiæ stirpis magistra- tum ad restitutionem possessionis cujusdam compellentis, in cujus ablatione sordes depre- hendit, quas malorum omnium radix avaritia congerit, etiamsi circa pretiosa versetur, quæ sunt in splendore natalium fædiores. Fiet & inde ut Rex non teneatur ingentia stipendia conferre, cùm Prælati satis superq́ue ha- beant, unde possint & sibi, & familiæ, ac pauperibus providere: quibus competenti ali-<-P>@@ <-P>quo adaucto subsidio, id quod splendoris ad- ditur, poterit rationabiliter sustineri. runt utroque in Orbe notissima, de quibus possunt Valentia, Neapolis, Panormum, Me- xicum, & civitates aliæ contestari; sicut & Compostella, cujus Gubernator licet titu- lum Proregis non habeat, prærogativis tamen proregalibus decoratur. Ubi & ex praxi circa Præsides Regalium Audientiarum sumi etiam comprobatio potest; cùm videamus illis viros Ecclesiasticos adhiberi, ut ex minori ad majus non leve fieri possit argumentum, ubi de pro- portione agitur in dignitatum connexione ser- vanda. Et speciale ut aliquid in hac generalita- te dicamus, habet Novæ Hispaniæ Regnum, sorte quidem felicissima, Proregem Excellen- tissimum Dom. D. Payum de Ribera, Illu- strissimum pariter Archiepiscopum Mexica- num, ea in utroque munere excellentia præ- fulgentem, ut desiderari nihil majus possit, quin etiam & æquale, si ex præteritis & præ- sentibus ad futura, prudens sit auguratio de- ducenda. Circa quæ libens excurrerem, nisi me hoc onere, levi licet, nuper levasset illustris Dominus Doctor P. Didacus Andreas Rocha, Criminum Quæstor, & Iudex in Regia Can- cellaria Limana, & post hæc scripta jam Sena- tor, sua in Epistola gratificatoria præfato Præ- suli & Proregi, in qua, quæ illius est & ele- gantia, atque eruditio, summa cum pietate & veritatis amore connexa, illius præmittit elo- gium; quod meo voluit subjectum esse judicio, & probavi, & laudavi, probaturus sæpiùs, & identidem laudaturus. Vivat utinam & Eccle- siæ, & Regno, & Regi, & orbi, quem non minùs egregijs lucubrationibus, quàm morum splendoribus pergit illustrare, ut Horatianum aliquid cum brevi legat auctario:
Vnus erit Prorex, Præsul & unus erit? Vnus erit certè; non hæc ad munera plures, Vnus erit PAYVS, non habet ille parem. ut eis convenienter possit dignitas Proregis at- tribui; jam quid pro parte adversaria militet oportet videamus, & in primis illud Cassiodori verissimum Lib. 6. Form. 7. ubi ita scribit: Quando duarum dignitatum gloriosa quidem cura, sed & laboriosa custodia est &c. Id quod in digni- tatibus, de quibus agimus, specialiùs apparet, cùm sint illæ præ alijs operosæ, & integrum hominem earum quælibet sibi debeat vendica- re. Et quod ad Proregem Indicum spectat est sanè compertum; sunt enim plura quàm alijs ad eorum curam spectantia, ut ipsi solent in- genua cum querela testari. Quod & de Præ- latis non aliter sentiendum; quorum diœceses amplæ, & pro diversis gentium statibus culpæ multiplices; cùm non deceat eos illis sepositis, genio turpiter indulgere. Forma facti gregis ex animo. Sic eorum primarius post Christum & magister & pastor, 1. Petri 5. v. 3. Forma in- quam ex animo, id est, forma, quæ instar ani- mæ sit: & ita operationibus vitæ semper in- cumbens, à quibus cessasse, mori est ejus spira- mine destitutum. @@0@ @@1@ etiam spectat) inter præcipuas Prælatorum cu- ras, quæ ad visitationem pertinet quantum ur- geat, ipsis non potest non esse perspicuum, de qua Tomo 2. Tit. 13. n. 63. Circa quam Vene- rabilis Dom. Turibius Mogrobejo Archiepis- copus Limanus ita sedulò intendit, ut mira de ipso hac in parte referantur. Quod cùm ita fuerit, à Congregatione Sacrorum Rituum, apud quam de ipsius publico cultu agitur, jus- sum diligenter inquiri, sicut & circa Synodo- rum celebrationem: meritissimò arbitrante Sanctitatem Prælatorum sine illa, dum legiti- mè impediti non sunt, minimè posse consta- re. Ubi obvia est responsio de impedimento le- gitimo, tale siquidem æstimari debet, quod à Regia descendit voluntate. Atqui hoc caussæ præsenti non videtur suffragari. In primis enim modestæ possunt excusationes obtendi, quibus multoties Regia observantia consentit. Dein- de ut demus legitimum esse impedimentum, disputatio ista ad Regem ipsum dirigitur, cùm quæratur an sit conveniens Prælatos fieri Pro- reges, & consequenter an expediat visitatio- nem, tantoperè ipsorum conscientias urgen- tem impedire. Ad quod dici potest utilitatem hujusmodi regiminis præponderare posse visi- tationis utilitati, quia & in ea non solùm tem- poralis convenientia vertitur, sed etiam spiri- tualis, ad quas sine immunitatis violatione po- test se Regia potestas extendere, & quæ ab ipso derivatur, & specialiter ob prærogativam Pa- tronatus. Quod quidem ita reverà eveni- re potest: sed in casus contingentia id at- tentiùs perpendendum; quia difficile appa- ret ad eos urgentiæ terminos veniendum; ubi & Pontificia oportet conniventia suffra- getur.
latorum statu civilibus caussis se penitus im- miscere: penitus inquam, quia, ut dicebamus nuper, Proregale munus totius hominis adhæ- sionem exquirit, ut quodammodò Prælatum se oblivisci debeat, qui Prorex est non tantùm nomine, sed re, & veritate futurus. Pro quo celebris est D. Pauli sententia Timotheo scri- bentis & discipulo & Episcopo: Nemo militans Pontifex legit Implicet, & ita scribit: Cùm militum Christi sit Christo servire: militum verò sæculi; sæculo, secundùm quòd Scriptum est; Nemo militans Deo implicet se negotijs sæcularibus. Quòd si sæculi milites sæculari militiæ student; quod ad Episcopos, milites Christi, nisi ut vacent orationi- bus? Sic ille, & habetur in Cap. 19. 23. q. 8. scribebatq́ue Ludovico & Carolo Galliæ regi- bus, sui eos officij admonens, ut non debeant Episcopos ab ijs, quæ ipsorũ sunt muneris im- pedire. Et quidem inter sæcularia negotia illud ante alia Episcopos dedecere conspicuum est, quod ad armorum spectat tractationem, de quo ibidem Pontifex. Et D. Ambrosius. Ar- ma Episcopi lachrymæ sint & Orationes ut Quæst. eadem ante Can. 1. Cùm tamen necessarium sit Proregem ab hac se tractatione non penitus expedire.
debere Episcopum suis se ovibus amabilem ex- hibere, id quod titulus non vanus futurus Pa-$unclear storis ostendit piam solicitudinem præse fe- rens, aut solicitam pietatem, cujus se Christus primarium producit exemplar. Pro quo D. Pe- trus Chrysologus Sermone 6. circa Psalmum 99. ita scribit, Sicut militem tuba terribilis producit Yüklə 19,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|