Avctarii indici tomus quartus
Yüklə 19,02 Mb.
|
|
in quæstionibus de probabilitate. Licet enim rogatus à Prorege Assessor, & respondens jux- ta receptam communiter sententiam, pro qua ipse stat, nullum suo responso nocumentum inferat, cùm sit expediens Proregem juxta il- lam judicare. Nihilominùs necessarium est Proregem plenè esse instructum, cùm abso- lutè judex sit; nisi ipse ita sapientiæ & inte- gritati, de illis satis conscius fidat, ut quod Assessor dixerit, pro oraculo ipsi sit, unde ab ejus numquàm sit judicio recessurus. asserta compugnantia, de quibus suprà. Cum obligationibus siquidem prædictis circa opi- nionum probabiliorum, & receptiorum am- plexum stat posse aliquando minùs probabi- lem judicem amplexari. Ubi cum distinctione, & declaratione ampliori oportet incedere. Qui enim secundùm propriam sententiam judicat, semper etiam judicat juxta probabiliorem. Nullus enim majori probabilitate alicujus sen- tentiæ cognita, potest oppositæ assensum præ- stare, ut alibi ostendi, & ratio videtur manife- sta: Nam cùm sentio aliquid ita esse, & verum judico, ut in assensu probabili contingit; con- sequenter judico oppositum non ita esse, & ita falsum. Atqui implicat ut falsum judicem, & pariter majus fundamentum veritatis esse pro illo, ut debet de magis probabili affirmari. Ne- que est eadem ratio de electione minoris boni in conflictu melioris, quod eligi quidem potest ex imperio voluntatis, juxta probabilissimam sententiam. Nam licet voluntas imperare pos- sit assensum respectu opinionis, quia non est sufficiens vis in objecto ad necessitandum intel- lectum ob illius obscuritatem, sicut non est sufficiens vis in bonis particularibus ad necessi- tandam voluntatem: non est tamen vis in illa ad imperandum in casu nostro, quia in eo est specialis repugnantia, ut vidimus, genus scili- cet quoddam contradictionis ex eo consurgens quod intellectus necessitari nequit cōtra aper- tam veritatem: in casu autem præsenti, licet objectum, de quo agitur, non sit evidens, est tamen evidens probabilitas, unde & clarè di- gnoscitur majus esse in sententia probabiliore fundamentum veritatis, & ex eo id sequitur, quod diximus compugnantia inquam illa as- sensuum. Et ut demus majorem probabilita- tem non cognosci evidenter, evidenter tamen apparet talis, & ita eumdem producit effectum; quandoquidem majus fundamentum pro veri- tate adesse judicatur. Stet ergo semper proba- biliorem sententiam, quam quis amplectitus absoluto assensu reputari. Potest autem quis<-P>
@@0@ @@1@ rem sententiam judicare: & tunc juxta minùs probabilem operari, quia ex eo repugnantia nulla emergit, ut aliàs dictum, & juxta satis probabilem sententiam idem de judicibus pro- nuntiari, quod ex professo ostensum Tomo 2. Auctarij contra P. Antonium Perez. Et juxta id locuti sumus citato nu. 65. probabilitate tan- tùm ostensa, ut gravamen conscientiæ, de quo ibi à Proregibus posset removeri. Unde etiam umbra etiam contrarietatis exclusa. Et ju- xta priorem procedendi modum, cum as- sensuvidelicet opinativo, dici aliquomodo po- test operari quempiam juxta minùs probabi- lem opinionem, quatenus illa, contra quam agit communiter probabilior reputatur, & plu- res pro se habet Auctores: qui quidem licet probabilitatem conferant, extrinseca tantùm est: unde contra intrinsecam nequeunt præva- lere, quam quis in opinione, quam sequitur contra illos, potest deprehendere. Sicut enim dicitur Conscientia mille testes: ita & intima rei penetratio multis est potior testibus, cùm possit contingere ut multi non plus videant quàm unus, sicut in visu corporeo contingit, si quis ceteris visum habeat acutiorem. sequendam opinionem minùs probabilem in sensu dicto, plus quispiam fundamentum pro ea occurrens penetret, ut nullus alius penetra- verit: cùm sufficiat ad assentiendum ipsi id vi- disse, quod alij, etsi pauciores, ante ipsum per- viderunt. Ubi & auctoritas conducere multùm potest, si inter pauciores illos aliqui emineant, quorum habeat perspectam eminentiam: tunc enim persuadere sibi poterit rem ita se habere, & illos veritatis fundamenta meliùs penetrasse. In festo Ascensionis Christi sumus, & audio Divum Marcum narrantem quòd novissimè Christus apparuit undecim, & exprobravit incre- dulitatem eorum & duritiam cordis, quia ijs, qui viderant eum resurrexisse, non crediderunt. Marci 16. v. 14. Credendum ergo ijs, qui se vidisse asserunt incorruptę fidei testibus etiam non ju- ratis. Et quia visio firmius est veritatis funda- mentum, ijs cum proportione in mentali per- spicientia credendum, qui videre pro majori in- tellectus divinitus illustrati lumine amplius po- tuerunt. Unde & post increpationem Domi- nus Discipulos Ecclesiæ Doctores instituit dicens: Euntes in mundum universum prædicate &c. v. 15. ut intelligamus inde circa Eccle- siasticam doctrinam cæleste documentum derivandum, ut ijs, qui meliùs videre potue- rint; ampliùs deferamus. Nec plura circa hoc, quia plura alibi.
Ad Titulum 4. de hoc loco addenda perpauca, cum videri etiam possint, quæ habentur in
hujusmodi attentione sufficere, neque modò quidquam adjiciendum censuissem, nisi post scripta ante annos 20. infelix experientia quàm sit illa necessaria ampliùs demonstrasset. Audientiarum aliqua ad nihilum ferè redacta, Auditoribus dissipatis, ad quod illaudabiles eo- rum processus coëgerunt, & in nonnullis alijs licet non talia, ea tamen, quæ maturiori ele- ctione oportuisset summoperè præcaveri. Novi & nosco aliquos insignes sapientia & pietate viros, qui venerandum illud tribunal condeco- rarunt, & modò condecorant, dignissimi al- tiori: Sed hi qui sunt inter tantos? & qui- dem res Indicæ tales sunt, ut viros exigant ma- joris abollæ. Unde Regibus nostris curæ inter primarias fuit, ut litteratissimos illis Auditores providerent, ex quibus Bejaranus, Polus, Ma- tienzus, Robles de Salcedo, Alfarus, Solorza- nus, & alij suis lucubrationibus commendati. In quibus licet nonnumquàm ea morum non respondeat puritas: sapientiæ tamen splendor eum quodammodò videtur defectum obumbra- re, integritate in judiciali agendi modo reco- gnita: rarissimè enim sapientes in judicio de- viant, legum, quas probè callent, reverentia continentes. Quàmvis reverà, ut citato Capite admonui, illos oporteat esse castissimos. Pro quo quidem, si defectus obrepat, excusatio ele- ctoribus in promptu erit, se scilicet non esse prophetas, ut futura prænoscant, & passionum vehementium abortus assequantur. Quod qui- dem ut ita sit, humano tamen modo conjectu- ræ captandæ, & in negotio præsenti satis op- portuna erit, si viri eligantur modesti cum præ- fato consortio litterarum, modestia enim casti- tati cognata est, unde eam D. Paulus castitati & continentiæ proximam designavit, cùm di- xit: in enumeratione fructuum Spiritus sancti tribus illis postremis assignatis: Modestia, con- tinentia, castitas. poterit conjectura, expediat circa modum pro- cedendi eorum fidelem notitiam accurare, Pro- regibus, & Præsidibus, atque etiam Episcopis<-P> @@0@ @@1@ sui interventu Concilij de inhonesta agendi ratione faciant certiorem. Tunc enim Regia correptio cum seria comminatione, non pote- rit non magnum pro emendatione momentum importare. Sub hoc ipsum tempus, quo hæc scribo, Anno scilicet 1677. decurrebat sacrum Quadragesimæ jejunium Arequipæ, & Præ- dicatores pro morum reformatione, ut moris est, in sacris pulpitis, & plateis sancto pleni spiritu personabant; nec tamen peculiaris ali- quis agnoscebatur fructus, sed qui in sordibus erant, insordescebant adhuc, & jumenta suo in stercore putrescebant. Quando ecce mons, ad cujus radices illa fundata est, fumare cœpit, & ex cacumine igniti cineres evomi, & flammę horribiles apparere. Quid tunc Christiano in populo? Id equidem quod in Ninive Jona san- ctissimo prædicante. Abiere odia, in amicabi- lem concordiam versæ simultates, in connubia- le fœdus traducti pellicatus, clamare in tem- plis, & raris pœnitentiæ significationibus sup- plicationes per publicas vias procedere, neque aliud nisi de morte, & divini judicij adventu proximo cogitari. Et res in eo erant statu, quan- do postremæ ad nos delatæ litteræ, & quid tandem evenerit, aut sit eventurum, ignora- mus. Et tale aliquid in comminatione Regia futurum arbitror, audiens sapientissimum re- gum dicentem: Indignatio regis, nuntij mortis. Proverb. 16. v. 14. Quia videlicet ut Vulcanius mons ignes revomens. Unde id quod sequitur: Et vir sapiens placabit eam. Ubi Versio Chaldai- ca sic habet: Et vir sapiens extinguet eam, ut- potè ignem, ad quem solum spectat extinctio. Et cùm de viro sapiente agatur, ad eos quidem videtur spectare specialiùs, de quibus agimus, & quorum necessariam sapientiam demonstra- vimus, si quidquam hæc veritatis fulgura va- litura.
bemus ex præfato gremio unum stricta in cu- stodia ex remotiori Cancellaria ob fœdissimum crimen adductum, quod negat ille, non solùm inter angustias, sed inter miserias plurimas mi- ser & miserabilis constitutus. Circa cujus caussam moveri aliquæ possent, nec leves, nec faciles quæstiones, quas alijs discutiendas re- linquo. Et quidquid de illis sit, dedecus hoc tribunali adeò sublimi illatum, provida potuit circumspectione in provisione adhibita præca- veri, sicut & alterius, quem depravati mores in- honorum magis quàm vulgata sanguinis nota reddideruut. Scio obviam futurā responsionem sic res humanas jampridem fluere, ut bonis ad- mixta sint pessima, neque humanam providen- tiam omnia posse futura incommoda præve- nire. Sed scio etiam etsi non omnia, multa ta- men posse, & quandoque ex circumspectio- nis defectu evenire illa, quæ si fuisset adhibita, neutiquàm evenissent. Et quidem persuasio illa futurorum damnorum tantùm abest ut excusationi esse queat, quòd ex ea potiùs providentiæ sit subtilitas geminanda. Si enim ita non fiat, malorum profluvio su- pervenientium obruemur. Rempublicam na- vem esse & prophani & Sacri Scriptores affir-<-P>@@
istud:
Fluctus. O quid agis! &c. Ex alijs Divus Gregorius Lib. 17. Moralium Cap. 14. ubi circa navem Petri, de qua Lucæ 5. subtiliter ac profundè discurrit. Scimus autem necessarium esse ut in navem per rimulas aqua subintret. Unde & gubernatoris est providen- tia necessaria, ne si desit, id accidat, quod idem Doctor sanctus aliàs narrat Lib. 3. Dialog. Cap. 36. Totumque vas navis quassatum magnis flucti-
magno miraculo periculum evasisset. Juxta hæc ergo etsi futura mala; etsi in navem Rei- publicæ intraturæ aquæ, pro hauriendis illis providentia debet gubernantium excubare; aliàs ex eorum incuria se fluctus infundent, & navis peribit, nisi ad miracula libeat inaniter provocare. Iuvat & pro navi & providentia subdere, quod apud Lipsium occurrit Lib. 3. Po- doro illud lib. 3. 48. Providentiæ (aliàs Pruden- tiæ) nihilominus est cavere ea, quæ non putantur emergere. Et inferiùs: Non est in mundo, undis humanæ res mutabilitate quatiuntur, & ideò pro- videntia dicitur, ut quæ sunt futura tractantur. Sic ille, ubi deesse aliquid videtur, sed cir- ca quod non est magnæ operæ pretium di- stineri.
Percurruntur aliquot Regiorum Auditorum obligationes. pro amicis auctoritatem interponunt suam, ut mercatores illis merces credita pecu- nia vendant, dum designati Prætores ad pro- vincias tendunt, & ex mercimonio lucra in- gentia quæsituri. Sed quidem ut sunt illi in promittendo faciles, ita in solvendo difficiles, ex quo fit ut mercatores magna subeant detri- menta. In quo, si bona procedatur fide, ne- que in petitione peccatum erit, nec pro resti- tutione obligatio. Sed verò in viris sapientibus non videtur facilè bonæ fidei excusatio admit- tenda, cùm scire debeant modum istum agendi aliquam includere coactionem, & quid illam obligationis annexæ consequatur. Potest enim non immeritò existimari merum in eo inter- cedere, ex illorum genere qui cadere possunt in constantem virum. Cùm enim Auditorum adeò ampla potestas sit, & quotidiana ab ipsis dependentia, timeri meritò eorum indignatio potest, si repulsam dum petunt patiantur. Ne- que excusari ex eo possunt, quòd licitum<-P> @@0@ @@1@ cum eo ulteriori commodo captatæ benevolen- tiæ petentis, quæ illi esse possit non parùm uti- lis, etiam in ordine ad ea, in quibus mercimo- nium exercetur. Non inquam ea valet excusa- tio: Nam experientia constat Prætores, ut in plurimùm perperàm satisfacere creditoribus, ut ipsę Regiæ etiam capsæ hoc soleant detrimen- to laborare. Deinde etiamsi possit utilis esse contractus, cùm tamen involuntarius, damna ex eo emergentia non possunt non vim infe- rentibus imputari, unde & obligatio restitu- tionis accedit: sicut in compellente ad ludum, juxta dicta Titulo 8. n. 20. In quo & non ap- paret adeò stricta obligatio: ludens enim ad lucrādum & perdendum exponitur, cum ęqua- li contingentia: quod tamen ut vidimus, secus accidit in casu præsenti, ubi est perditionis ferè certa conditio. Ut si quis ad ludendum com- pelleret cum aliquo, cujus major esset nota pe- ritia. In quo eventu nullus erit qui dubitare circa obligationem restitutionis queat, sicut nullus dubitat quando importunis precibus me- tus adjectus, juxta ibidem dicta. Factum hinc ut cùm petenti cuidam Prætori à mercatori- bus merces, esset qui dare vellet nullus, ipse Excellentissimus Prorex se fidejussorem extra- judiciali assecuratione præstiterit, sitq́ue facta traditio; & nescio quem sit res exitum habi- tura. Et ex præfatis potest sufficienter intelli- gi quo in loco juramentum Prætorum circa contractus habeatur, quando de illis sic ipsi judices sentiunt, ut & favere & promovere minimè vereantur, ut stet quod diximus Titulo 6. Cap. 1. non decent Senatoriam gravitatem. In quo quidem notatus in nonnullis excessus, dum politissimos volunt civium imitari. Et visus quidam domi adeò indecoro ornatu, ut qui eum non nosset, histrionum quempiam posset reputare. Pro toga ipsis propria multos Aucto- res cōgerit Dom. Solorzanus Tomo 2. lib. 4 Cap. 4. n. 22. & seqq. ubi inter alios Chassanæum in Catalogo Gloriæ gent. Parte 1. Considerat. 26. ubi de toga nihil, quæ indicet honorem ipsis deferendum, neque de alijs, pro quibus plura post plures alios, quos allegat, & doctè cōgere- re affirmat. Solum Consideratione 23. ex Glossa in l. 1. C. Nulli sicut. Lib. 11. ait togam advoca- tum demonstrare, sicut vestes alias alios, de quibus ibi. Et Advocatum vestiri debere pro officij sui gravitate & majestate, quod quidem meritò Auditoribus adaptandum. Citat etiam eumdem pro eodem Lib. 7. Considerat. 27. ubi ne verbum quidem. Et Alexandrum ab Alexan- dro cum Tiraquello Lib. 5. Genial. Cap. 2. ubi & pro instituto nihil, bene tamen Cap. 18. Quidquid de hoc sit, circa quod jam admonui aliquoties non esse multum fidendum Jurista- rum allegationibus, in quibus Dom. Solorza- num comprehensum nolim: quod ad institu- tum de vestium honestate & gravitate condu- cit, ex omnibus potest Scriptoribus ad Regios Auditores derivari, in quibus omnis est decen- tiæ futurum exemplar. Tertullianus de Pallio Cap. 3. sic scribit: Senex jā eruditus idem Cato juri-<-P>@@ <-P>dicinæ suæ in tempore humerum exertus, haud mi- nùs palliato habitu Græcis favit. Sic ille. Circa quòd ita eruditissimus Scholiastes: Oratores sanè humero extra togam erant, judices verò intra togam: sic enim decentiùs agebant: atque exse- ruisse humerum Catonem cum esset cum toga, inso- litum videbatur: eo itaque habitu Græcis favit. Sic P. Cerda. Erat ergo toga omnis decentiæ ma- gistra etiam in illa Ethnicismi caligine, ut vi- deant Christiani Auditores, quanto eam de- beant studiosiùs custodire, ut dicere eorum quivis possit, quod apud Tertullianum Libro eo- dem Cap. 6. habetur; De occursu meo vitia suf- fundo. Ad quos ritè dirigitur illud Theodorici regis verbis Cassiodori Lib. 3. 17. Vestimini mo- ribus togatis, qui scilicet toga gravitati respon- deant: Namque erat Romana gravitate digna, uti apud Alexandrum supra, ut pudori meritò sit futurum si Christiana à Romana superetur gravitate. In quo quidem etsi demus lethale peccatum non admisceri; grave tamen in ve- nialium genere non erit qui audeat denegare. Pro quo sic D. Augustinus Lib. 2. de Sermo- ne Domini in monte Cap. 12. Qui immoderato cultu corporis atque vestitu, vel ceterarum re- rum nitore præfulget, facilè convincitur rebus ip- sis, pomparum sæculi esse sectator. Sic ille. Pom- pas autem sæculi à diabolo esse in Baptismi susceptione docemur, ubi qui illum suscipit, Satanæ pompis jubetur renuntiare; quæ & sę- culi aut mundi esse comperiuntur. Unde apud Tartullianum libr. de Corona militis Cap. 13. Pompæ diaboli, officia sæculi, in Baptismo in- quam ejurata. Pro quo & multi Patres, quos Yüklə 19,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|