Avctarii indici tomus quartus
Yüklə 19,02 Mb.
|
|
strensia, & quasi castrensia, aut directum sal- tem, ut adventitia, aliter determinat: de pro- fectitijs autem non intulit mentionem; quia cùm illorum nullum habeat dominium, idem de illo quoad hæc, quod de Religioso judican-<-P>@@ <-P>dum. Quomodo ergo stare id potest quod de contractus valore asseritur, aut quem potest ille habere utilem in ordine ad praxim effe- ctum? Respondet idem Pater: Vbi tamen victor sciverit rem, quam lucratus est, esse alienam, tene- tur illam curare restitui: sed tunc filius familias tenetur illi de evictione, manetque obligatus ad compensandum. Hæc ille. Atqui non est hic ca- sus, in quo sumus, sed cùm è converso, qui alienare non potest victor existit: unde lex ni- hil ad rem, quæ sic habet: Rem alienam distra- here quem posse, nulla dubitatio est: nam emptio est & venditio, sed ut emptori auferri potest. Sic Ulpianus. Et quid inde ad intentum? Ubi non jam de venditione agitur, sed de ludo, pro quo speciales habentur conditiones. desit? Cardinalis Lugo sic pro eo scribit: Dif- ficultas esse potest quando uterque sciebat impoten- tiam alienandi. Quo casu Leßius & alij dicunt contractum esse invalidum, & à neutro posse lu- crum retineri. Contrarium tamen docet cum alijs Bonacina Disput. 2. de Contractibus (corrige, de Restitutione) q. 3. p. 2. nu. 13. & alij, quos affert Layman Lib. 3. Tract. 2. Cap. 21. nu. 6. & alij multi quos affert Sanchez Lib. 7. in Decalogum Cap. 19. nu. 85. qui eam sententiam probabilem fatetur, quam etiam amplectitur alijs citatis Diana 1. tom. Tract. de Contractibus Resolut. 67. Reco- lenda sunt quæ diximus Disput. 17. de obligatione restituendi ex re accepta Sect. ult. in fine, ubi vidi- mus aliquando in alijs saltem contractibus à vendi- tione posse contractum validum exerceri etiam cum mala fide utriusque contrahentis, quia potest aliquis velle se obligare alteri solùm propter actio- nem naturalem illicitam, quam alius in sui gratiam exercet. Sic ille, qui citato ab ipso loco sic post alia: Potest quippe emptor offerre & dare pecu- niam venditori, non pro dominio rei, sed pro illa ma- teriali posseßione, quæcumque sit, qua res ipsi tra- datur. Sicut enim pro actione injusta potest illicitè, sed validè dari pretium, & homicida posset retinere pretium sibi datum pro homicidio patrando &c. Ex quibus applicatio pro ludo ea esse videtur, ut qui proprium perdit, collusore alienum expo- nente, id ratum velit ob voluptatem ludendi, vel ob spem lucrandi aliena, & eorum gauden- di qualicumque possessione. sideratur peculiaris illius doctrinæ congrua ad institutũ præsens applicatio. Deinde licet sen- tentia, quam amplectitur, probabilis sit, do- ctrina autem illa, ex qua illam deducere con- tendit, valde difficilis est, ut ex applicatione nuper adducta patescit, dum alia apud Aucto- rem non occurrit. Quis enim propter fines di- ctos perdere pecunias velit, cùm ludus sine illis possit gravaminibus exerceri? Deinde quod de spe dicitur, valde est frivolum, si pecunia ludatur: nullum enim commodum perdenti obvenire potest, ex amissione pecuniæ, ut in exemplis à præfato Scriptore allatis, jam enim rejectum est, quod ad voluptatem spectat. Lu- crum autem in spe cum voluntate transferendi dominium in perditione nequit nisi stultissimo in aliquo, & alieno à ratione componi. Sensus enim ita agentis est: Quia spero lucrum rei<-P> @@0@ @@1@ exemplum appositum, quia illa est, quæ ludo frequenter exponitur. Nam potest casus con- fingi, in quo res aliqua valde exoptabilis ali- cui pro usu, ludo exponeretur. Quo eventu peculiaris esset ratio, cùm tamen assertio præ- fata generalis sit. Si dicas juxta dicta nuper tolli casum ab omnibus Doctoribus proposi- tum, negantibus plurimis, & nonnullis affir- mantibus, ut videri potest apud P. Thomam Sancium citato n. 85. & 86. Respondeo non tolli, quia stare potest ut quis ludat cum eo, qui perdere nequit, sperans victoriam, & ta- men perdens: nego tamen tunc transferri do- minium. Et cùm Scriptores id admittunt, mi- nimè audiendi sunt, si voluntas transferendi manifesta non sit. Quòd autem aliquando talis esse queat ex liberali condonatione, ob nobi- les aliquos respectus cum omnibus admittimus. Sic accidit cum ludens Philippus Secundus cum Magnatibus chartis pictis dixit post in- spectas, quæ illi obtigerant: Modò per vitam Reginæ Victor ero, & exponens illas, qui meliora habebat puncta, illa suppressit, ne Re- gis illud juramentum (qualecumque illud fue- rit) falsum redderetur, & non levem perdidit, voluntate tamen promptissima quantitatem. Illud sanè difficillimum iterùm dico quod do- ctissimo placuit Cardinali, nam quidquid aliàs sit de actione peccaminosa in gratiam alterius facta, id certè casui præsenti nequit applicari, & ut pro ea, quæ in admittendo ludointerve- nit, aliquid posset recipi, non tamen propor- tionatum pretium est tota pecuniæ summa, quæ perdi potest. Pro quo & est argumentum aliud, scilicet non teneri ad quidquam dandum si victor evadat, sola enim restitutione faciet satis, cùm tamen si aliquid pretio æstimabile in ipsius gratiam fuisset factum, ad exhiben- dum pretium teneretur: quod nullus hucusque somniavit. Et de his satis per occasionem dis- putatis.
attenuatum sit, ut significat citatus D. Jose- phus de Veitia nu. 14. non videtur quidem ra- tioni conforme id, quod habet idem n. 49. ubi ita scribit: Por Cedula de 19, de Iulio de 1610.
Non inquam videtur rationi conforme, ut per- acto opere, pro quo est tributum impositum, illud ulteriùs solvatur, & præsertim quando ij, ad quos gravamen spectat, ad tenuiores sunt redacti facultates, & faveri potiùs indulgentijs debent, quàm gravaminibus onerari. Circa quod cum Scriptores uno ore quod est dictum de perfecto opere, pro quo est tributum impo- situm, valenter clament; illa apud eosdem li- mitatio extat, nisi aliud simile, pro quo similis sit necessitas, apertè succedat. Quæ ratio his temporibus impositiones omnes facit esse per- petuas: & possunt illæ facilè verosimiles<-P>@@ <-P>ostendi. Sed verò durus est hic sermo, potest hîc opportuniùs dici, ubi de Regum nostrorum pietate nequit subire animo dubitatio, etiamsi hostilibus petantur incursibus, quibus illud cum Regio sanguine memorabile traductum effa- tum, suadente Ministro quodam novam nes- cio quam impositionem, Absit, suadere desine:
lentius P. Mariana Lib. 19. Cap. 14. in fine, ubi ita scribit: Ejus illa vox fuit: Populi se execra-
ne agendum sit in tributi præfati ab ijs, ad quos id spectat, exactione, satis ex dictis compertum habetur. Quomodò autem novarum impositio- num gravamine minimè Regium sit patrimo- nium adauctum, sed potiùs notabiliter immi- nutum evidenter ostendit citatus D. Josephus de Veitia eodem Libro, Cap. 18. n. 9. qui & n. 8. ex benigno agendi modo cum Mercatoribus quantopere Regia emolumenta concrescant, laudato quodam Administratore, præmiserat, de quibus à Nobis alibi dissertatum, & ab eo- dem Scriptore iterùm n. 22.
quando is, qui ad illas tradendas certo tempore obligatur, Minerarius non est, neque ejus generis mercimonium versari soli- tus, cum illis, de quibus ibi, circumstantijs, usurariam labem importantibus. Si autem mo- ralis potentia sit pro habendis pinnis, etiamsi Minerarius quispiam non sit, aut ejusmodi ne- gotiationi assuetus, possit tamen emere, ut reddat, non est contractus talis usurarius com- putandus, in eo enim quod emat majori pre- tio, non gravatur specialiùs, quandoquidem, idipsum majus pretium est emptori redditurus: & ad id quidem tenetur, nisi emptor pretio sit accepto contentus, ut ipse emat. Et pro hoc adductus Diana Parte 1. Tract. 8. Resolut. 26. er- rore typographico, cùm sit 16. qui Vers. ulti-
cessitate ait non videtur congruè doctrinam applicare, qui enim emit, & ad quem spectare poterat restitutionis obligatio, non est qui ne- cessitatem patitur, sed qui vendit. Doctrina au- tem illa difficilis est, neque bona fides injustam<-P> @@0@ @@1@ ligatione est judicanda sufficiens in eo, in quo quis locupletior evasit, juxta receptissimum in Theologia dogma. Neque assertionis præfatæ ullum adducitur fundamentum. Quia verò propter probabilitatem extrinsecam sustineri potest, poterit etiam contractui pinnarum ap- plicari, eo quòd receptus in foro videatur: non equidem quòd pinnæ publicè vendi possint, si quintatione careant: sed quia inter Merca- tores sic agi solitum. Si & addamus fuisse non- nullos, qui contractum prædictum licitum cen- suerunt, ut ibidem dictum: licet revera tantæ auctoritatis non fuerint, ut eorum judicio sta- re securum meliùs rem expendentibus vide- retur.
babilissima sententia, juxta quam, si quis tradat mutuo certas mensuras tritici, accepturus tot alias tempore, quo plus creditur valiturum, usurarius sit contractus; pro qua tantùm in- ductus P. Lessius Lib. 2. n. 152. qui proculdu- bio ad sententiæ, quæ adeò verosimilis non es- set, probabilitatem fundandam suffecisset. Sed sunt proptereà plures alij, ut videri potest apud P. Pereyram n. 1090. qui limitationem à No- bis traditam apponit, si videlicet mutuans non erat triticum in tempus, quo plus valeret, ser- vaturus, quàm ante ipsum tradiderunt alij gra- vissimi Scriptores, quibuscum P. Palaus Disp. 4. de Iustitia Arti. 13. n. 5. Qui n. 6. adducit Cardinalem Toletum & PP. Molinam, Sà, Re- bellium, & Lessium asserentes sententiam prę- fatam procedere etiam quando mutuatario li- berum fuit rem mutuatam reddere tempore, quo minus erat pretium, sibi enim tunc impu- tare debet reservationem in tempus pretij ma- joris. Quod quidem ipse Pater non admittit cùm P. Salas Tractatu de Vsuris dub. 14. nu. 8. ex eo probans, quia eo non obstante mutuans rem accipit pretiosiorem. Sicut usurarius quis esset, si mutuaret ea lege, ut si mutuatarius noluerit intra tale tempus solvere, solvat ali- quid ultra sortem. Sed quidem si in casu ste- mus, de quo & ille, & alij adducti, non vide- tur circa hoc esse posse controversiam: quòd scilicet triticum mutuans, illud fuerit in tem- pus amplioris valoris servaturus: debet ergo juxta valorem prædictum reddere in eadem quantitate: unde & ratio adducta nullius est roboris, non enim accipit mutuans rem pretio- siorem absolutè loquendo, quia pretiosiorem erat, si non mutuò dedisset, habiturus. Dixi autem post assertionem præfatam cum P. Les- sio stabilitam, aliquos generaliter asserentes in mutuo semper posse exigi eamdem mensu- ram intelligendos, si is qui mutuò dedit, non erat id quod dedit, in tempus valoris supercres- centis servaturus. Quod quidem de aliquibus potest non immeritò verosimiliter sustineri; sed revera sunt qui in omni id eventu pronun- tient, idq́ue ex eorum ratione compertum videatur; ut videri specialiter potest apud Car- dinalem Toletum Lib. 5. Cap. 34. cum Do- minico Soto loquentem: volunt enim in mu- tuo rem ipsam, & non pretium attendi, quia accidentarium quid est respectu illius, quod<-P>@@
separabile. ramuelis inserta doctrina, quatenus asserit posse licitè tradi pecuniam solvendam tempore mes- sis in tritico pretio eidem assignato, quod non debet esse currens messis tempore. Circa quod non hærendum: benè tamen circa id quod ad- dit, obligationem scilicet non exigendi usque ad dictum tempus esse pretio æstimabilem. Sic ille in Theologia morali nu. 746. & 747. Quod tamen à Nobis improbatum sic absolutè pro- batum, cum excusatione tamen Auctoris præ- fati, qui casum necessitatis, seu indigentiæ mutuantis videtur tantùm tetigisse. Quæ ta- men excusatio locum habere non potest stante ejus absolutissima assertione in Theologia Fũ- damentali nu. 1798. sic concludens: Tam enim sunt certa, quæ doceo, ut si dares Deum, Angelos, aut quemcumque infallibilem judicem, etiam capi- talem sententiam (videtur deesse aliquid, ut Pro- ferre, aut verbum simile) sine ulla formidine pro defensione hujus veritatis appellarem: contraria enim, quidquid de auctoritate aut æquivocatione sit- (his enim fulcris succollatur) stando Deo, & rationi, videtur omnino improbabilis. Sic ille. Contra quam tamen stat damnatio sententiæ præfatæ inter proscriptas ab Alexandro VII. ordine 42 tenoris sequentis: Licitum est mutuanti aliquid ultra sortem exigere, si se obliget ad non repeten- dam sortem usque ad certum tempus. Quo uno Davidico lapide animositas appellationis nu- per audita prosternitur. Appellationis inquam à Deo. Et ad quem? Divum Parentem no- strum Ignatium quidam pro concione lau- dabat, & cùm raptum illum Manresanum heb- domadæ integræ attulisset, & pro exornatio- ne celeberrimum D. Pauli, in quo plures Do- ctores divinam essentiam clarè vidisse testan- tur, qua in visione tres exactos asseruit dies, sic exclamavit: Si D. Paulus tribus illis diebus di- vinam essentiam vidit, quid dicemus D. Igna- tium septem dierum vidisse spatio? Ad quæ quidam Religiosus auditor, & ipse prædicatio- ne celebris: Certe, inquam, nisi spatia imagina-
quem modum de appellatione dicta proferre possumus. Si enim à Deo appellandum, non videtur nisi ad spatia imaginaria posse, ô lu- dricram insaniam! appellari. Et effatum prædi- ctum adducit P. Cardenas in Crisi Theologica Parte 1. Tract. 1. Disput. 9. n. 159. & 320. cum Pontificia transfixione. In loco autem priore citatio videtur ad editionem aliquam priorem referri, scilicet 1782. in posteriori autem ad noviorem Romanam, scilicet 1798. ubi revera extat. Nihil autem præfatus Pater circa multa pro stabilienda sententia sua à D. Caramuele adducta censuit adjiciendum, quia ad ejus in- stitutum non conducere arbitratus est, id unum ostendisse contentus, quod ad Pontificiam auctoritatem spectat, ut scilicet possit sen- tentias à suis Auctoribus non solùm pro- babiles, sed certas judicatas, probabilita- tis prærogativa privare, circa quod D. Caramuel propositionem protulerat durio- rem.
@@0@ @@1@ projecto effato sit, quod erit qui probet nullus, sententia D. Caramuelis non videtur Pōtificia damnatione rejecta, si illius attendamus ver- ba, quæ adducta præcedunt, sic enim ille: Ite-
ergo ille ob solam designationem temporis, intra quod mutuans se non petiturum obligat, aliquid supra sortem accipi posse contendit, sed ratione damni, & periculi emergentis. Quod autem damnum & periculum semper mutuo sit adnexum, ita ut semper illud sit pre- tio æstimabile, alienum ab ejus mente est, sic enim habet nu. 1783. in fine, & hic obiter nota, mæ sententiam, cujus ille apud ipsum tenor: Aesta dificultad se ha de responder, que si la ob- ligacion de no lo volver à pedir es por mucho tiempo, se puede muy bien estimar con precio, y por razon de aquella obligacion se puede muy bien llebar el justo precio sin usura ninguna. Esto enseñan los Discipulos de S. Thomas, por que la tal obligacion es estimable con precio. A la razon de dudar se respon- de, que en el tal caso no se lleba el dinero por el emprestito, si no por la obligacion do no lo volver à pedir por mucho tiempo. Sic ille, qui de damno emergenti, aut lucro cessante nihil, solam ob- ligationem non petendi sufficientem ratus, ut supra sortem aliquid recipi possit, juxta quem sensum ex verbis manifestum Pontificia pro- scriptio cadit, sicut & caderet supra assertio- nem D Caramuelis Ledesmæ sententiam ab- solutè probantis, ut ejus verba præ se ferunt, cùm tamen ille de ipsa sic loquatur immediatè Yüklə 19,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|