Avctarii indici tomus quartus
Yüklə 19,02 Mb.
|
|
claram restare Pontificis mentem, quando pro subtractione militat antiquitas, & Ecclesiæ auctoritas, juxta quam volumen sacrorũ Ca- nonum est propositum, sic à D. Raymundo or- dinatum, antiquorum seu veterum & authen- ticorum Codicum ope redintegratum, & ad Romanum exemplar diligenter recognitum, ut dicitur in editione Horatij Cardon Lugdu- nensi anni 1618. Ex quo & habetur nimis audacter dici Pontificem non addita negatio- nis particula ineptè, imperiteq́ue locutum. Jam quod de Librarij imperitia subjunctum, levissimum sanè est. Rogo enim quisnam Li- brarius iste fuerit? Anne Pontificis amanuen- fis, qui id, quod scripsit, ex ejus ore suscepit? Quis hoc credat, quod & leve & ridiculum meritò judicandum? Erit ergo quispiam alius. Erant ergo ante illius depravatam scriptionem exemplaria alia cum addita particula negatio- nis. Atqui nulla talia novit antiquitas; cùm tamen non potuerit ignorare, quandoquidem unius tantùm Librarij error fuerit, Librarijs alijs aliter prolocutis. Itaque unius Libra- rij error contra omnes alios potuit authenticos Codices prævalere. Testimonia hæc incredi- bilia facta sunt nimis. Jam quod ad Auctores attinet, sunt illi perpauci comparatione innu- merabilium ex Theologica & Canonistica Republica, quibus quod ad factum attinet, ut de jure nihil, fides est inconcussa & irrefra- gabilis adhibenda. Et de D. Barbosa jam dictũ; licèt autem non displiceat P. Palao, quatenus satis probabile id reputat, expositiones tamen alias præfert, & præsertim Navarri, qui ad fo- rum tantùm exterius decisionem Pontificiam censuit pertinere. Jam quod ad negotium præ- cipuum attinet, de licito scilicet auctario supra sortem ratione periculi, cùm nihil obstet de- cisio Pontificia, perinde est ac si negationis particulam contineret. Unde dici potest ex<-P>@@
forum conscientiæ attinet, de quo & in se- quentibus pronuntiavit. Pro quibus hæc sa- tis.
De titulo damni emergentis. Circa Cap. 11. præeunte Magistro D. Thoma 2. 2. q. 78. art. 2. ad 1. Ubi ita scribit: Ille qui
ctus: circa cujus doctrinam hærere quispiam possit, quomodo scilicet recompensatio damni stare queat, quandoquidẽ accipiens mutuum, majus damnum evitat, quàm dans incurrat; ex eo enim manifesta apparet inæqualitas. Ad quod quidem dicendum magnum mutuatarij damnum accepta evitari pecunia, quæ suppo- nitur ad id sufficiens: unde non tenetur ad tantumdem reddendum pro damno, quod mu- tuans pateretur, & minus etiam supponitur; nullus enim cum magno suo damno sciens & prudens mutuatur. Ex eo autem nequit iste totius damni à mutuatario reparati aut evitati compensationem exponere, quia pro illo effe- ctu gratis pecuniam contulit, unde tantùm pro damno proprio id potest. Ubi pro justifi- catione hujus tituli addendum, quod licet quod ad damni compensationem attinet, possit in pactum deduci; non videtur tamen mutua- tarius obligandus ad paciscendum de certo pre- tio; sed relinquendus suæ libertati, si malue- rit resarcire damnum, & ad id se obligare. Sic P. Philippus à SSma. Trinitate Tomo 3. circa ci- tatam q. 78. vers. dubitatur quinto: Quod ex P. Lessio desumpsit Lib. 2. Cap. 20. n. 76. quem secutus P. Gibalinus Lib. 2. de Vsuris Cap. 5. Ar-
queat ad pactum sub certa periculi compensa- tione compelli, ex eo firmatur quod illi fieret injuria eum obligando ad distinctum contra- ctum minimè necessarium ad damni reparatio- nem: id quod est contra rationem mutui, quia<-P> @@0@ @@1@ mutuo quando damnum ratione illius evenire potest, solùm est obligatio ut mutuans serve- tur indemnis: non verò obligari potest mutua- tarius ad obligationem aliquam specialem ra- tione contractus minimè necessarij. Cùm enim ex natura sua id non habeat, nequit ex mutuantis libitu nova obligatio superaddi. Pro quo & Cardinalis Lugo Disput. 25. n. 71. Qui videtur significare juxta contractum hujus- modi ex natura rei solùm esse obligationem damni, si obtigerit. Sic enim ille: Sciendum est autem hoc pactum dupliciter fieri posse. Primò ut mutuatarius se obliget ad solvendum damnum exurgens, si contigerit, quodcumque illud sit. Se- cundò si statuatur certa quantitas justa, quæ atten- tis circumstantijs, & timore talis damni, pruden- ter taxetur, & absolutè obligetur mutuatarius ad illam ultra sortem solvendam, sive damnum majus vel minus, sive etiam nullum reipsa subsequatur. Sic ille. Tunc sic. Ponamus mutuatarium so- lùm de damno pactum inijsse, nullo certo pretio designato. Ponamus etiam reipsa nul- lum evenisse damnum. Tunc quidem nihil poterit mutuans ultra sortem accipere. Atqui hoc contra justitiam est, quia timor damni, attentis circumstantijs, est pretio æstimabilis; & etiam admittitur illis non obstantibus posse non subsequi damnum. Non ergo videtur do- ctrina illa generaliter sustinenda, & ita affir- mandum, etiamsi non subsequatur damnum, obligationem extare aliquid supra sortem nu- merandi. Juxta quod obligatio servandi in- demnem mutuantem, quod tantùm ex natura rei dictus contractus importat; ita explicanda est, ut non intelligatur tantùm de damno cer- to, sed etiam probabili, attentis, ut dicebatur, circumstantijs, sicut de periculo dictum. Et re quidem vera, cum obligatio circa damna possit in pactum deduci, & non subsecuto damno illa eadem obligatio subsit, quæ ex pa- cto circa taxatum pretium resultat, etiamsi expressè articulata non sit: non videtur cur non & expressè possit in pactum deduci: si- quidẽ non videtur onerosa mutuatario: quan- doquidem aut damnum compensaturus est, aut damni periculũ, quod minoris est gravaminis. Unde videtur posse id probabiliter sustineri, & plures quidem Scriptores conditionẽ pręfatam omittunt, unde non videntur necessariam cen- suisse: pro quo præsertim P. Molina, qui nihil indictum videtur, ex ijs præsertim, quę ad sub- stantiam contractuum spectant, reliquisse. D. Sebastianum de Coutu in Manasse, de mu- tuo rationem pro ea reddentem, quia sicut mu- tuans potuit servari indemnis, & potest dam- num esse majus, quàm ejus periculũ ęstimetur: ita mutuatarius non potest licitè cogi, ut pro periculo pactum faciat: satis enim servabit in- demnem mutuantem paciscens de solo dam- no. At si ambo conveniant, ut de solo periculo pactum fiat, justum erit, & servandum. Sic cũ statuat videtur sententiæ prędictæ singula- rem auctorem eum, quem producit, agnoscere, cùm dicat illam non exprimere citatos à se<-P>@@
Sotum, & PP. Molinam, Azorium, & Lessium: quod licet verum sit de tribus prioribus, ex quo & Nos argumentati sumus, in postremo autem verum non habet, cùm apud P. Lessium addu-
sunt alij superiùs citati, quos & forsan vidit laudatus ab ipso D. Sebastianus, & præsertim P. Lessius, ex quo alij: unde apud antiquiores conditio prædicta pro justificando hujusmodi contractu non extat, ex quo & urgeri potest ut supra pro roboranda probabilitate. Sicut ex eo quòd de periculo agitur: nam pro illo Auctores conditionẽ præfatam non apponunt. Et quidem ex eo quod admittitur, scilicet quod si conveniant mutuans & mutuatarius, stare queat obligatio, etiam potest instari: nam si contractus cum obligatione dicta sic conten- dente mutuante usurarius est, nequit etiam annuente mutuatario ab usuræ labe purgari, quia licet videatur voluntarius annuere, revera sic mutuum accipientes non omnino esse vo- luntarij solent; & ita neque usuræ haberi lici- tæ ex voluntaria exteriùs largiendi promissio- ne, ut est in confesso apud omnes. Sic ergo & in eo qui sub certo damni pretio contrahit; quod quidem mutuanti commodius esse po- test: sic enim compensationem certam habet, etiam non subsecuto damno: Vel si superve- niat, vitationem litigiorum circa illius æ- stimationem, quæ satis esse molestæ so- lent. Pro quo ita scribit P. Gibalinus supra n. 8. His omnibus adde utrique contrahenti commo- dius esse pacisci absolutè de aliqua certa summa pro damno emergente, & lucro cessante, quæ juxta moralem æstimationem justa & proportionata sit spei futuri lucri, aut metui damni, ad præscinden- das omnes difficultates, quæ deinde probatione aut æstimatione ejus tum damni, tum lucri suboriri possent. Ideoq́ue sapienter monet Iurisconsultus l. ult. D. de prætorijs stipulat. In ejusmodi stipula- tionibus, quæ quanti res est promißionem habent, commodius est certam summam comprehendere, quoniam difficilis plerumque probatio est quanti cu- jusque intersit, & ad exiguam summam deducitur. Sic ille. Cùm ergo certæ summæ designatio commoda utrique contrahenti sit, ex eo habe- tur verosimile posse mutuatarium ad illam obligari, nec velle mutuantem aliter pacisci, sicut velle posset, nisi mutuatarius ad damnum emergens se penitus obligaret. posse supra sortem in mutuo aliquid accipi, si mutuans se in quocumque eventu ad non re- petendum obligaret. Et additum n. 130. in hunc modum: Quia verò eventus isti inopinati rariores sunt, non debet præmium æquale esse illi, quod propter probabile periculum peti potest, ut vi- detur clarum: & quia rarißimè his temporibus aliquod periculum recuperationis abest, licet illud notabile non sit, titulus iste præfato potest adjun- gi, & ex utroque majoris præmij exactio justificari. Sic ibi. Ex quo non licet inferre his tempori- bus ex mutuo quocumque licitum esse supra sortem ulterius aliquid reportare, nisi quatenus titulo illi priori potest addi iste periculosæ recuperationis. Hunc enim non esse sufficien-<-P> @@0@ @@1@ nit, contrariam proscribens assertionem, quę quidem de his sunt accipienda temporibus, ut est compertum, quia & in his stare mutuum potest & debet secundùm nativam & simpli- cissimam rationem. Et quia licèt possit recu- perationis intervenire periculum, circa illud nihil est pactum, unde mutuum secundùm na- turæ suæ certa privilegia procedit; cùm aliàs stante recuperationis difficultate, sua sint juris & facti remedia, nec tamen sit certum semper illam futuram, aut etiam ita probabile, quòd possit probabiliter affirmari. Quòd autem ti- tulus iste adjunctus alteri aliquem possit ha- bere in ordine ad præmium aliqualis conside- rationis effectum, nullibi nota aliqua inustum invenitur, & cùm pro eo stet ratio non levis, sustineri potest, quando scilicet attenta mu- tuatarij qualitate pro eo speciale fundamen- tum contigerit deprehendi. cta adjectum, dum sic dictum: Non videtur autem necessarium ut hoc expressè in pactum de- ducatur, sed eo ipso quòd à persona, quæ ab usu- rarum cupiditate reputatur aliena, & moribus Christianis vivit, aliquid more solito ratione damni petatur, intelligendum est ad non petendum debitum ante tempus designatum obligari, quando- quidem alius non apparet titulus, quo præmium peti poßit. Sic ergo etsi circa damnum ex difficultate recuperationis non præcesserit ex- pressè pactum, ex circumstantijs petitionis in- telligi potest non dari nisi sub conditione obli- gationis ad ipsum, quando simul circa obli- gationem non repetendi ante tempus præfixũ modo præfato proceditur, cùm revera obliga- tionis existat fundamentum, difficultas inquam pretio æstimabilis, sed exiguo inquam ex ea parte, quod titulo alteri conjunctum possit considerabile aliquod efformare. leto Lib. 5. Cap. 32. in fine quod his verbis tra- dit: Cum verò quis sponte mutuavit, licitè potest exigere damna, quæ acciderunt, si quando mutuavit, erant ante formidata & mutuatario ea manifestavit, quamvis nullum fecerit pa- ctum, & mutuatarius tenetur reparare: non ta- men si non erant formidata, &c. Juxta quæ non est pactum necessarium quando mutua- tario sunt damna manifesta, & verosimili- ter formidata. Ex quo argui potest pro su- periori positione; semper enim mutuatario manifestum est damnum, quod potest vero- similiter formidari, quando ipse est futurus illius caussa, & probè noscit difficultatem, quæ in solutione succedet. Neque enim manifesta- tionem à mutuante fieri necessarium est, quan- do res aliàs est manifesta, juxta Regulam ju- ris, quod scilicet eum, qui certus de re ali- qua est, non oportet ampliùs certiorari.
Ad Caput 12. nia oportet immorari. Circa con- tractus autem Ecclesiasticorum id maximè his temporibus negotium facessit, de quo à Nobis dictum in 2. & 3. Auctarij Tomo: & ad Bullam Clementis IX. spectat contra nego- tiatores Ecclesiasticos in Indijs fulminantis, & quidem non contra omnes, ut nonnulli cen- suerunt, & censent (pro quo & Synodus Diœ- cesana Huamangensis C. 33. n. 4. & 34. n. 23.) sed contra solos Missionarios, efficaciter probatum: quod & approbarunt viri docti in Hispania, ad quos est revisio Operis Typo- graphicæ editioni prævia remissa à Superiori potestate, qui & circa examen in his, quæ ad prædictam Bullam spectant, attentiorem indaginem contulerunt. Viderant & docti ante transmissionem. Et tenor quidem adeò videtur perspicuus, ut nullus ex ijs, qui apud Prophetam dicuntur docibiles Dei, possit ali- ter judicare. Licet aliqui suo plusquàm opor- tuisset indulgentes judicio, non sine scandalo, & nescio quanto cum fructu, ad praxim nimis rigidam advocarint, priori quadam ejus in- ducti clausula, cùm posteriorem potiùs ani- madvertere & observare debuissent. Una e- nim clausula declarat aliam, ut est apud Juris- peritos compertum, & videri potest apud Bar- bosam Tract. de Clausulis in principio num. 18. juxta communem Doctorum sensum loquen- tem; licet leges, quas adducit, minimè in- stituto subserviant. Nam in L. qui filiabus §. Si servus plurium, & §. ult. ff. de legat. 1. talis §. Servus plurium non extat. Et in ultimo nihil ad rem. In L. Quæsitum. §. §. Papinianus quoque
quod aliàs admonui Jurisperitis circa citatio- nes cautè fidem adhibendam. quoad obligationem illis in verbis constituta est: Et earum cuilibet sub nomine, &c. Mißiona- riorum, aut quovis alio titulo pro tempore missæ fuerint, aut in illis partibus quomodolibet mora- buntur. Quod autem illa commodam expli- cationem habere debeant, & ad Missionarios restringi ex clausula inferiùs apposita videtur convinci, dum sic agentes, id prætextu fa- ciunt sumptuum, qui sunt pro Missionum quæstuoso ministerio necessarij. Et quia in præmißis, vel circa ea delinquentes, &c. Ubi in primis delinquentes tantùm Pontificio ful- mine feriuntur: nec tamen delinquere dicendi sunt, qui servato juris ordine contractus exer- cent aliquos, à Doctoribus omnibus, vel uno aut altero dissentientibus, approbantur. Neque enim agitur de delinquentibus post Bullæ pu- blicationem, sed de ijs, qui anteà ita delinque- re deprehensi sunt, ut Pontificem ad severis- simum remedium adhibendum provocarint: id<-P> @@0@ @@1@ stum. Ubi nec dici potest ita à Pontifice pro- ferri eo quòd contra Urbani VIII. prohibitio- nem deliquerint, quandoquidem Bulla Urba- ni contra Missionarios fuerit tantùm expedita. rum sit clausulam unam per aliam explicari, id commodiùs, aptiùs, & veriùs accidere, quando posterior clausula per priorem expli- catur: est enim majoris efficaciæ secundùm Glossam & Bartolum in L. Quisquis ff. de legat. 3. cum concordantijs ibi citatis: Pro quo & Ma- tienzus in Lib. 5. Recopilat. Tit. 11. Lib. 7. Glossa 81. n. 6. ad finem. Verùm ex hoc nullum emer- git obstaculum, quandoquidem testatissimum est apud Scriptores oppositum dogma; clausu- lam scilicet in fine positam ad omnia præce- dentia extendi, & hæc per illam consequenter declarari. Navarrus Consil. 17. n. 2. Tit. de Sent.
Gutierrez Practicar. qq. Lib. 3. quæst. 29. n. 11. apud quem Decius, Bartolus, Matthæus de Affli-
nibus Cardin. Tuschus Tomo 1. Lit. C. Conclus. 291. majoris esse efficaciæ, id certè non est genera- liter accipiendum, quando in clausula posterio- Yüklə 19,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|