Avctarii indici tomus quartus

modi prohiberi, & posse à Sacerdote tali san-

ctè fieri Sacramentum: quod penitus ample-

xus P. Filliucius Tract. 7. n. 246. Quod autem

ita confidenter ac indubitanter procedat, pos-

set quidem ad casum referri in Mediolanensi

diœcesi, nisi id, quod est præmissum obstaret,

sicut etiam quod habet nu. 15. quidquid etiam

n. 13. ubi solius prohibitionis rationem inducit

pro resolutione, de qua ibi. Et quidem ex pro-

hibitione ipsa argui potest, & jurisdictionis

subtractione; non enim erat necessarium pro-

hiberi, quod ex se non esse licitum indubitan-

ter constabat; neque subtrahi jurisdictio pote-

rat, quæ erat prorsus nulla. Quòd si dicatur,

id ita factum propter eos, qui aliter sentiebant:

ergo jam quæstio illa erat in mundo, erantq́ue

qui assererent & qui negarent. Jam quod ad ca-

sum extremæ aut gravissimæ necessitatis præ-

fati Scriptores id adstringunt, alij minimè ad-

mittunt, & in PP. Suario & Filliucio id videre

licet absolutè & sine illa adeò ingenti restri-

ctione loquentibus, quam & impugnant Jo-

annes Sancius in Selectis Disputat. 11. nu. 16. &

Diana Parte 5. Tract. 14. Resolut. 110. & Por-

tel citato Casu. 50. licet nu. 1. urgentissimam

necessitatem apponat, circa ejus finem ita scri-

bit.
@@

  1293. Et hoc magis locum habebit, si pona-Quid Portel.

mus casum in Parocho rurali, qui cognovit carnali-

ter suam Parochianam, quæ non potest urbem vel

oppidum adire commodè pro quærendo alio Confes-

sario. Sic ille, in quo & mirandum, quid ibi-

dem habet sic locutus: Hæc opinio, quod sciam,

numquàm fuit recepta, immò nec audita extra Me-

diolanum: & quod notandum est, Bonacina nullum

Doctorem pro se in hac materia citat. Hæc doctus

Pater: qui in Conlusitano suo, ut Dom. Bar-

bosa loqui solitus, sententiam Bonacinæ inve-

nire potuit, in Patre inquam Fagundez de Præ-

ceptis Ecclesiæ in 2. Lib. 4. Cap. 3. nu. 34. anti-

quiore Scriptore, ubi asserit Confessarios hu-

jusmodi peccaturos mortaliter, validam tamen

futuram absolutionem, si confitentes sint ritè

dispositæ, ubi etiam de concubinis. Citat au-

tem D. Thomam in Additionibus ad 3. p. q. 20.

arti. 2. Sed quidem stantem contra ipsum aper-

tè, sic enim ad 1. scribit: Ad primum ergo di-D. Thomas.

cendum, quòd in tali casu nec Sacerdos de-

bet audire confessionem mulieris, cum qùa pec-

cavit, de illo peccato, sed debet ad alium mit-

tere: nec illa debet ei confiteri, sed debet pe-

tere licentiam ad alium eundi, vel ad Superio-

rem recurrere, si ille scientiam (corrige li-

centiam) denegaret: tum propter periculum,

tum quia est minor verecundia: si tamen ab-

solveret, absoluta esset. Quod enim Augusti-

nus dicit (libro de vera & falsa pœnitentia

Cap. 20.) quod non debet esse in eodem crimine,

intelligendum est secundùm congruitatem, non se-

cundùm neceßitatem Sacramenti. Sic ibi. Ex quoMag. Nu-|ñez.

manifestum habetur non peccare mortaliter

sacerdotem: id autem quod de congruitate di-

citur, interpretatur Mag. Nuñez Cabezudo

ut sit in eo peccatum veniale, quod neque ad-

mittit Joannes Sancius. Et verò cùm confes-

sio talis solùm in casu non levis convenien-

tiæ admittenda sit, Confessarius ad illius au-

ditionem inculpatè procedit, unde ut P. Sua-

rez adductus suprà asseruit, Sanctè potest fa-

cere Sacramentum. Citat etiam P. Fagun-

dez alios pro suo placito, sed nescio quanta

cum fide, nam Sylvester ubi illum allegat, sci-

licet Verb. Confeßio 1. nu. 16. nihil tale ha-

bet, neque alios opus est modò ut diutiùs im-

plicemur, cùm sit satis pro certo habendum

quæstionem præsentem, & varios circa illam

dicendi modos non esse in Scholis Theologicis

peregrinos. Unde & quæstionem etiam agi-

tat Verucelli Tomi 1. Quæst. 162. Dub. 5. Ubi

acriter pro negativa parte depugnat, cuius ra-

tionibus ex eo fit satis quod resolutio nostra

procedat in casu, pro quo inconvenientia ab

ipso adducta non adsint, quod non est morali-

ter impossibile.

@@0@

@@1@§. III. Circa Sacramentum Baptismi. 463

§. III.

Circa Sacramentum Baptismi. Ad Cap. 4.

& Addit. n. 319.

1294. AN potio Chocolatica esse queatCirca rosa-|ceam a-|quam an|materia|snfficiens.

Baptismi materia citato Additionũ

loco cum P. Verricelli agebamus, ubi & sic ha-

betur: Vbi non est prætereundum nimis esse rigi-

dam Pasqualigi sententiam, de qua Decisione 77.

negantis posse in neceßitate aquis ex floribus expreßis

unquam baptizari. Cùm & ipse admittat fieri posse

humore stillante ex arboribus Decis. 78. & jure car-

nium Decis. 79. Sic ibi, admittendo aquam ex

floribus expressam esse dubiam Baptismi ma-

teriam, & ita in necessitate cum adjuncta con-

ditione penitus applicandam. Contra quod ta-

men ita scribit P. Cardenas in Crisi TheologicaVt neget|P. Cardenas

Tract. 6. Disput. 46. n. 102. de illo locutus,

quem dabimus inferius: Exorbitat sextò in eo,

quòd dicat aquam rosaceam esse materiam dubiam

Baptismi, cùm certißimum sit eam nullo modo esse

materiam hujus Sacramenti. Nam ex definitione

Tridentini Sess. 7. Can. 2. habemus aquam veram

& naturalem esse de neceßitate Baptismi. Constat

autem certißimè aquam rosaceam non esse aquam

veram & naturalem, sed aquam artificialem, sive

succum rosarum medio calore ignis expressum. Et

ita omnes ad unum Theologi tamquam certum affir-

mant. Sic ille, mirabili prorsus confidentia, ex-

actissimus aliàs, ut erat opus crisim profiten-

ti, Theologicorum sensuum explorator. Osten-

dendum ergo non ita esse sententiam dictam

omnium ad unum Theologorum, cùm extent

plures aliter sentientes, quorum dicendi mo-

dum uti improbabilem non licet rejectare.

  1295. Esse ergo materiam dubiam Bap-Contra|illum stare|Scriptorum|agmen,|dubiam|agnoscen-|tes.

tismi aquam rosaceam, & similes ex floribus

aut herbis expressam, & ita in necessitate ad-

hibendam tenent

  Joannes Puteanus Professor Regius Sacræ

Theologiæ in Academia Tholosana in 3. p. D.

Thomæ q. 66. arti. 4. n. 22.

  Chamerota de Sacramentis Tract. 2. de Bap-

tismo Cap. 2. Dub. 2. cujus verba adducit Diana

Parte 5. Tract. 3. Resolut. 2.

  P. Franciscus Bonæ-Spei Tomo 6. Tractat. 2.

Disput. 1. n. 27. ubi ita inquit: Attamen in casu

neceßitatis adhiberi debere, & posse liquorem

quemcumque, de quo prudenter judicatur, seu du-

bitatur an sit aqua vera & naturalis; immò & a-

quam rosaceam, succum herbarum, lignorum &c.

cùm nondum definitum sit non esse aquam natura-

lem, & desuper (corrige insuper) aliqui dubitant.

Ratio est quia cùm Baptismus sit ad hominum sa-

lutem institutus, hominum saluti magis, quàm re-

verentiæ Baptismi consulendum. Hæc ille, qui in

eo quod ad reverentiam attinet, ad liquores

aliquos minùs decentes respectum intendit;

quòd tamen de aqua rosacea dici nequit, quæ,

si revera esse materia possit, nihil in ejus usu,

dum necessitas compellit, irreverentiæ videtur

admisceri.

  P. Angelus Maria Verricelli Tomo 1. Tract. 1

Quæst. 15. ubi pro eo multa.
@@

  Fr. Joannes Pontius in Cursu Theologico Disp.

42. n. 11. ubi de quacumq; aqua, de qua dubi-

taretur an esset naturalis, & apponit exemplum

in aqua defluente ex ligno cùm comburitur,

quam non esse sufficientem præmiserat.

  D. Joannes Machadus Tomo 1. Lib. 3. Tract.

2. Docum. 2. n. 6. ubi postquam de varijs aqua-

rum generibus, quas insufficientes judicaverat,

& inter eas rosaceam, locutus fuisset, genera-

lem tradit regulam, juxta quam omnes præce-

dentes quæstiones cessant, instantem scilicet

necessitatem, quomodocumque de veritate

aquæ dubitetur.

  Benedictus Remigius in Praxi Parochorum

&c. Tract. 5. Cap. 2. §. 1. Ubi non solùm lici-

tum, sed etiam obligatorium statuit præfatum

usum.

  1296. D. Josephus Januarius, quem licet

P. Cardenas non videatur admodum curare, à

D. Caramuele, qui & ejus doctrinam amplecti-

tur, eximiè commendatur, pro quo num. 64.

Unde & cum eo, & alijs.

  D. Caramuel in Theologia fundamentali num.

1934. Qui & nu. 1812. quæstionem propo-

nens, eam esse philosophicam attestatur, & sic

respondet: Secundò rescire à Philosophis (debet)

anne aqua odoracea, pluvia, &c. nivalis, glacialis

&c. specie differat à naturali? Si differunt, rejici

debent: si non differunt, admitti possunt. Sic ibi.

Juxta quod cùm adhuc explorata non sit præ-

fata diversitas, non est penitus in necessitate

extrema illius usus rejiciendus. Neque obstat

id, quod habet n. 164. stat enim inconveniens,

quod objicit: posse scilicet aqua præfata fide-

les uti; scilicet generali usu, & non in urgen-

tissimo necessitatis articulo, sive aqua vera sit,

sive non, cùm verba Christi juxta hæreticos

ad metaphoricum sensum pertrahantur.

  Ægidius Trullench Tomo 1. Lib. 2. Dub. 3.

nu. 3. negat aquam rosaceam esse Baptismi

materiam: negat item de liquore distillato ex

vite, arboribus, aut ex herbis expressa. Addit

tamen sic: At quia de hoc est dubium, non videtur

improbabile posse in extrema neceßitate conferri

Baptismum in hac aqua. Sic ille. Ex quo eviden-

ter sequitur idem dicendum de aqua ex rosis

expressa. Quid enim plus habent in ordine ad

præsentem effectum herbæ quàm flores, aut

flores quàm herbæ?

  1297. Ad Scriptores jam Societatis ve-Auctores|Societatis.

niamus.

  P. Joannes Præpositus, qui à Diana citatus

contra propriam sententiam Parte 5. Tract. 3.

Resolut. 2. insignis Theologi honoratur enco-

mio, ita scribit in 3. p. D. Thomæ q. 66. arti. 4.

nu. 22. post alia: Charitas in tali circumstantia

obligat, ut adhibeamus omne medium, quo fortè po-

terimus eidem proximo succurrere. Hinc est quod li-

cet ea, quæ Notabili secundo diximus, non esse ma-

teriam convenientem Baptismi, sint conformia com-

muniori Doctorum sententiæ: quia tamen de qui-

busdam aliqui dubitant, ut de aqua rosacea &c. in

extrema neceßitate deficiente materia certa, licere

in hujusmodi baptizare &c. Ubi licet de licito

tantùm usu videatur concludere, ex eo quod

de obligatione charitatis dixerat, compertum

est illam juxta ipsum extare.

@@0@

@@1@464 Recognitio Tomi II. Thesauri Indici. Tit. 16.


  P. Adamus Tannerus Tomo 4. Disput. q. 1.

Dub. 2. n. 42. similiter loquitur.

  P. Stephanus Bauny Tomo 1. tract. 2. Quæst. 4.

Assert. 2. Vers. Infertur 2. & seq. Ubi & juxta

doctrinam Reginaldi de obligatione adhibendi

medium dubium, illa sub reatu mortalis pec-

cati constringit.

  P. Antonius de Escobar & Mendoza Tomo,

seu Volumine 2. Problematum moralium lib. 11.

nu. 142. post adductas circa casum præsentem

oppositas sententias, ita post alia subdit: Igitur

si dubitas de aqua an sit vera (distillata inquam

ex floribus) & diluendus in periculo existit, nec

alia certior ad manum materia subest, aliquando

potes, quandoque debes hujuscemodi adhibere ma-

teriam, sub conditione tamen. Hæc ille. Ubi di-

stinctio illa circa posse & debere, videtur diffi-

cilis. Cùm enim nequeat talis adhiberi mate-

ria nisi in periculo, ut ipse statuit, & juxta id

currat quæstio, cum licito usu obligatio chari-

tatis urget. Unde apud ipsum ibidem axioma

illud omnium consensu receptum: Extrema ne-

ceßitas cogit quæque tentare. Et rogo quidem

cur quādoque debeat? Ad quod responderi ali-

ter non potest, nisi reddita ratione periculi:

Atqui illa est semper: ergo & semper urget

obligatio.

  P. Emmanuel Mascarenhas de Sacramentis

Tract. 2. nu. 31. ita loquitur: & propter rationes

suprà citatas existimo etiam in casu extremæ ne-

ceßitatis, si non detur aqua naturalis, posse Baptis-

mum conferri in aqua rosea seu artificiali distillata

à succis herbarum, seu in aqua profluente à vite; &

ratio est, quia licet communis Doctorum sententia

doceat hanc non esse materiam sufficientem: tamen

aliqui dubitant de hoc: tum quia dubitant utrùm

aqua artificialis differat specie ab aqua naturali:

tum quia licet Concilia exigant ad validitatem

Baptismi aquas naturales, quales sunt pluviales,

maris, fontium, & fluminum: non tamen est defi-

nitum hactenus ab Ecclesia in nullo planè casu ul-

lam aliam aquam à naturali non sufficere ad vali-

ditatem Baptismi; unde saltem in opinione multo-

rum est materia dubia, qua in casu neceßitatis, de-

ficiente materia certa seu probabili, possumus uti sub

conditione. Hæc ille, qui id quod de Ecclesiæ

definitione hactenus non extante protulit, ex

Joanne Puteano hausit similibus verbis lo-

quente, ut videri apud Dianam potest Resolut.

2. citata. Juxta quæ locus relinquitur opinan-

di etiam aqua non naturali posse conferri Bap-

tismum in casu extremæ necessitatis: ex ra-Ratio ur-|gens ex si-|militudine.

tione illa non quidem levis momenti, quòd

quidem aqua rosacea majorem affinitatem vi-

deatur habere cum aqua naturali, quàm aqua

quorumcumque fontium. Unde non apparet

verosimile eam pro casu necessitatis Christum

Sacramenti omnium maximè necessarii aucto-

rem penitus repulisse. Chocolatum etiam spis-

sum, & potiùs habens rationem cibi quàm po-Quid de|Chocolato.

tus, contendit P. Verricelli suprà esse posse Ba-

ptismi materiam, id quod ex PP. Coninchio

& Palao in simili loquentibus comprobat n. 6.

Et quid hoc ad rosaceam aquam? Quis & credat

à Christo huic negatum, quod illi concessum,

pro significatione mystica adeò ineptam, cùm

sit illa pro ipsa tot dotibus decorata?

@@

  1298. Et Pater quidem Palaus in eademCirca Pa-|tres Palaum|& Coninck.

videtur esse sententia Parte 4. Tractat. 19. Pun-

cto 3. ubi cùm à ratione baptismalis materiæ

excludat inter alia aquam rosaceam, seu ex vite,

alijsque herbis & floribus expressam, aquam ex

sale resolutam, cerevisiam, & jusculum; pau-

lò inferiùs pro casu necessitatis omnia illa ad-

mittit: licet autem de aqua rosacea peculiarem

non inserat mentionem, illam tamen verbis

illis includit: Liquores ex herbis expressos, de

quibus similiter fuerat locutus post aquam ro-

saceam: quam si vellet exclusam, exprimere

profectò debuisset: parum tamen consequen-

ter, immò cōsequentia nulla: quid enim habet

aqua rosacea ut excludi debeat, cùm aqua ex

floribus alijs & herbis expressa, materia habilis

habeatur? ut superiùs etiam circa Trullench ar-

gumentabamur. Neque alia est mens P. Co-

ninchij circa Quæst. 66. D. Tho. n. 23. dum enim

ita concludit: Quia tamen extrema puerorum ne-P. Coninck.

ceßitas cogit extrema quæque tentare, nolim om-

nino damnare tali materia in ea utentes, donec Ec-

clesia apertè damnet: id quod ita pronuntiat ad

materiam dubiam est apertè referendum, pro

qua multa præmiserat, & inter alia, illo im-

probando Liquores ex plantis aut herbis ex-

pressos: quos tamen in urgenti necessitate adhi-

bendos, cum præmissis alijs arbitratur.

  1299. Habemus ergo ex præfatis quàmConclusio|resolutionis.

immeritò fuerit dictum omnes ad unum Theo-

logos aquam rosaceam non esse materiam du-

biam, neque in necessitate usurpabilem af-

firmare, cùm tantam habeamus imposi-

tam nubem testium, quos improbabiliter lo-

cutos non erit cordati Theologi pronuntia-

re; cùm tamen is, quocum agimus, & matu-

ritate judicij, sicut & religione ac sapientia in-

signis habeatur. Neque contra resolutionem

præfatam obstare debet id, quod narrat Mag.

Acacius de Velasco Tomo 1. Resolut. 89. la se-Circa pecu-|liarem|successum.

gunda, de Religioso quodam aqua rosacea

baptizato; cujus Baptismum fuisse invalidum

peculiaribus est signis comprobatum. Non

enim constat in sola aqua fuisse defectum,

quandoquidem, ut ex narratione apparet, in

magna confusione alius potuit error admisce-

ri, sicut revera etiam turbidi illi Religiosi mo-

tus aliundè provenire. Unde neque propter

successum peculiarem, quem quisque prout li-

buerit interpretari potest, scholarum est va-

riandus processus, & receptis opinionibus sua

probabilitas detrahenda. Dici etiam potest jux-

ta mentem aliquorum ex prædictis Doctorum

Baptismum illum fuisse invalidum, quia non

fuit casus extremæ necessitatis, pro quo aliter

est à Christo provisum. Ad eum modum, quo

censent aliqui Balsamum esse necessariam ma-

teriam Sacramenti Confirmationis: pro casu

autem defectus illius posse assumi, quod revera

tale non est, ut de Indico non pauci judicarunt:

Ecclesia autem dum aquam naturalem esse

materiam Baptismi declarat, verissimum qui-

dem dogma proponit, sed de raro casu non de-

cernit, pro quo necessitas aliter judicare com-

pellit. Pro quo & commodum exemplum oc-

currit in sacrificio Missæ, quod ex præcepto

Christi, & vi institutionis debet sub utraque<-P>

@@0@

@@1@§. III. Circa Sacramentum Baptismi. 465

<-P>specie celebrari, pro quo Doctores apud Dia-

nam Parte 8. Tract. 1. Resolut. 23. & P. Masca-

renhas Tract. 5. Disput. 1. Cap. 7. & tamen po-

test esse casus, in quo sub una specie celebrare

liceat, ratione scilicet necessitatis, pro quo vi-

dendus Auctor idem: ergo & propter necessi-

tatem credi verosimiliter potest Christum tale

aliquid in Baptimo disposuisse, cujus necessitas

est maxima comparatione omnium Sacramen-

torum. Et hæc pro casu prædicto.

  1300. Jam quod attinet ad repetitionemPro iti-|rando|Baptismo|ab Indis ad-|ministrato.

Baptismi ab Indis administrati confert id,

quod habet P. Portel Tomo 2. Casu. 73. &

97. circa baptizatum à Clerico descenden-

te ab Hebræis, posse enim statuit ob ve-

hementem suspicionem: licet Tomo 1. Casu

28. de Religioso agens, qui eo cruciabatur

scrupulo, multa afferat, quibus conatur osten-

dere nullam esse pro repetendo Baptismo obli-

gationem. Et textus quidem Canonici juris

pro eo adducens, si revera pro stabilienda hu-

jusmodi positione conducunt, non solùm posse,

sed etiam debere à repetitione abstinere con-

vincent. Sed quidquid de illo sit, pro cujus ite-

rato Baptismo magna inconvenientia, de qui-

bus ibi: illa respectu Indorum nequeunt alle-

gari, unde illorum securitati omnimodis con-

sulendum. Et quidem fatetur ille n. 19. citati

casus 28. contritionem esse difficilem & de Re-

ligioso satis circa res fidei instructo loqueba-

tur. Quid ergo de Indis sit, quibus, si baptizati

non sunt, necessaria est prorsus illa ut possint

salutem æternam obtinere? & pro hoc faciunt

quæ adducit Casu 73. citato. ubi quæ in priori

illo 28. dixerat, & obstare possent, rationi

conformiùs temperavit. Licet ergo respectu

aliorum habere locum possit opinio probabilis,

Indorum tamen respectu, (Et idem est, de

Æthiopibus) admittendum non est, juxta sæ-

piùs dicta de exceptione, quando ex illius usu

damnum constat eminere. Esse ergo potest

probabile puerum ab Indo sacrista baptizatum,

verum Sacramentum accepisse: sed opinioni