Avctarii indici tomus quartus

bilis cumulus, & superexaltatio in cælestibus

respondere. Sic ob humilitatem Christo da-

tum nomen, quod est super omne nomen, suprà v.Philip. 2:|vers. 9.

9. Ut intelligamus eos, qui in camino humi-

liationis exercentur nomen supra nomen alio-

rum habituros: ut sic stet quod ibidem dictum:

Hoc enim sentite in vobis, quod & in Christo Jesu.Vers. 5.

v. 5. Dicat ergo, dicat semel & iterum VatesPsal. 118.

Res: Bonum mihi, quia humiliasti me. Psal. 118.

v. 71. Ubi quidem de humiliatione agit in ca-

mino proprio illius, de quo sic præmiserat:

Multiplicata est super me iniquitas superborum.

v. 69. Et quod illi bonum, non equidem bo-

num erit solummodò nobis, sed & melius, &

optimum, in lege gratiæ majoribus gratiæ the-In lege gra-|tiæ non bo-|num tan-|tùm, sed op-|timum.|Hebr. 13.|v. 9.|Iacob. 1.|v. 17.|1. Pet. 5.|v. 6.

sauris divinitatis, & ad Christi sublimandis ex-

emplum: unde Apostolus non bonum tan-

tummodò proponit, sed optimum, Hebr. 13. v.

9. Optimum est enim gratia stabilire cor. & D.

Jacobus: Omne datum optimum. Jacob. 1. v. 17.

Utinam sapiamus & intelligamus, ut novissi-

ma hæc felicia providentes, humiliemur sub

potenti manu Dei, ut nos exaltet in die visitatio-

nis. 1. Petri. 5. v. 6. Sunt & cit. n. & col. leves

errores alij, ut Nec pro Ne, quamvis & hæc non

admodùm levis, cùm sensum reddat ineptum.

& Poßit, pro Poßis. Et utinam non succederent

alij, sed patienter tolerandi, & cum utilitatis

compendio referendi.

@@0@

@@1@§. III. Circa V. Part. Tituli, Ex erroribus fructus. 85

§. III.

Æstimabile ex erroribus compendium.


246. NVm. 975. col. 2. pro Iocantem habe-De jacente|Isaac cum|Rebecca|utile docu-|mentum.

tur Iacentem. ubi de Isaac sermo vi-

so ab Abimelech cum Rebecca uxore jocan-

te. Et error quidem ex subsequentibus poterit

deprehendi. Historia habetur Genes. 26. v. 8.

& ibi quidem nimis fuisset exitialis error, si

perseverasset in rege ob rationẽ ab ipso reddi-

tā. n. 10. & locus est moralibus præceptionibus

opportunus, de quibus Scriptores, præsertim

Nostri. Quia in erroribus corrigendis & vi-

tandis sumus, juvat id, quod ad hujusmodi caus-

sam conducere potest cum D. Joanne Chryso-

stomo perpendisse. Cùm Rebecca ludens de-

prehensus est Isaac ab Abimelech, cùm soro-

rem simulasset, ne si uxorem dixisset, occide-

retur, reservata illa ad usum turpem à maritali

vinculo liberata. Vitæ ergo conservatio in er-

roris erat continuatione, ipso judice, constituta.

Atqui ubi à rege circa ludum convenitur di-

cente: Perspicuum est quod uxor tuasit; ingenuè

veritatem confitetur respondens: Timui ne mo-

rerer propter eam. v. 9. & tamen negare adhucGen. 26.|v. 8. & 9.|10. & 11.

poterat, & timere, quia ludere & honestè jo-

cari cum sorore alienum à legibus cognationis

non est, licet rex ut perspicuum contrarium af-

firmarit. Ad quæ sic S. Doctor Homil. 51. Post-D. Ioannes|Chrysost.

quàm ex conjecturis deprehensus est justus, non ul-

tra negat: sed fatetur, & caussam manifestam af-

fert quare sororem vocandam censuerit. Dixit

enim, inquit, ne fortè moriar propter ipsam, Mortis

timor me hoc agere coegit. Sic ille. Non ergo con-

tinuari errorem jam patitur, quomodocumque

maritus agnitus, quia justus, & rege admo-

nente, suam illam dissimulationem futuram

occasionem gravium peccatorum recognovit.

Unde divinam providentiam est statim exper-

tus, rege ipso vitæ ipsius procuratore reddito:

Præcepitque omni populo dicens: Qui tetigerit &c.

v. 10 & 11. Ubi & idem aureum os, Vide, in-

quit, Dei providentiam, & ineffabilem curam. NamIdem.

qui dixerat ei, Ne descendas in Ægyptum, & habita

in terra ista, eroque tecum. Vers. 2. & 3. ille erat

qui hæc omnia dispensabat, & justum in tanta con-

stituebat securitate. Hæc ille. Non ergo errores

in patrocinium advocandi, sed fiducia in Dei

providentia collocanda. Et verò Isaac suus ille

non profuisset quantumvis diligenter observa-

tus: cùm enim suspicari detectionem suamet-

ipsius persuasione non poterat, & securus cum

Rebecca jocabatur, aspiciente per fenestram

rege detectus est, ex quo divinæ providen-

tiæ suavitas intercessit, quæ si non ita præstò

adfuisset, & ipse & uxor magno in discrimine

versabantur.

  247. Num. 976. col. 2. illa prostat Tertul-Tertulliani|sententia|circa debi-|tum con-|jugale.|Lib. 2. ad|Vxorem|Cap. 3.

liani sententia circa debitum conjugale: Non

ut pedes sanctos officia sexus, cum honore ipsius ne-

ceßitatis, tamquàm sub oculis Dei molestè & mo-

deratè transiguntur. Ubi pro Modestè posi-

tum Molestè: & stare quidem rectè posset,

cùm de sanctis conjugibus sermo sit, sanctis<-P>@@

<-P>inquam, de quibus loquebatur ille, illius feli-

cis temporis Christianis, quales & nunc plu-

res, quibus molesta inquam illa necessitas ho-

nestissimis præsertim uxoribus: unde & ex

communi consensu ad conversationem cæli-

bem revocantur. Sed ut molestè non sit, sit

tamen modestè, ut in oculis Dei. Gaudete inPhilip 4.|v. 4. & 5.

Domino semper: iterùm dico gaudete. Modestia

vestra nota sit omnibus hominibus: Dominus enim

prope est. Sic cælestis Præceptor, Philip. 4. v. 4.

& 5. Gaudendum quidem & conjugibus est

in illo necessitatis articulo: sed non coràm

omnibus hominibus; immò neque coram ullo:

nihil enim ita ab omnium oculis curatur avelli.

Quod ergo dictum pro observatione modestiæ

in gaudiorum occasionibus, Dominus enim pro-

pe est: gaudijs in connubialibus præsertim ob-

servandum. In alijs enim hominum multùm

coërcetaspectus, etiam si divinus non ita at-

tentè proponatur: in ijs tamen, cùm de homi-

num oculis nihil, totùm ad Dei oculos redu-

cendum: ut ita sit honorabile connubium, &Hebr. 13.|v. 4.

torus immaculatus. Hebr. 13. v. 4. dum cum ho-

nore necessitatis, & modestè commercia illa

transiguntur. Eodem n. col. 3. Amatoria pro àSensualis|amor spiri-|tuali con-|trarius.

materia, scilicet abtracta. Non ita amatoria

esse solent, cùm sensuum in illis negotium

præcipuè peragatur, unde sensualis amor spi-

rituali adversus, & in una non valens cum eo

sede commorari. Sensus enim & cogitatio huma-Gen. 8.|v. 21.

ni cordis ad malum prona sunt. Genes. 8. v. 21.

Quomodo autem hujusmodi inclinatio ad ma-

lum cum inclinatione ad summum bonum, ad

quod spiritualis tendit, sociari patiatur? Num.

977. col. 3. Nauseat, pro Nauseet. Et sententia,Sapores in-|compatibi-|les.

in qua error, dudum allatæ deservire potest

positioni: sic enim ibi: Quomodo enim qui cæle-

sti pascitur cibo, ad sordida alimenta non nauseat?

Pascitur autem divinus amor cibis cælestibus;

qui enim ex corde Deum amat, in cælestibus

habitat, unde & congruentia loco alimenta

ministrantur. Et inde est ut sensuum inordi-

natam horreat pastionem. Sicut est etiam è

converso dicendum. Unde Apostoli illud 1.

Cor. 2. v. 14. Animalis autem homo non percipit1. Cor. 2.|v. 14.

ea, quæ sunt spiritus Dei. Non inquam percipit

earum gustum, sordidioribus alimentis occu-

patus: neque genuinum ciborum saporem pa-

latum biliosis humoribus tabefactum. OrandusNotanda|admon$unclear

cælestis medicus ut depravatum medicari dig-

netur appetitum, & quia postulare videmur dif-

ficilia, ad ea saltem excitandus affectus, ut id,

quod minùs in eo genere fuerit, desiderij &

sinceræ ac fiducialis ex corde orationis fre-

quenter fusæ, meritis suppleatur.

  248. Num, 984. col. 3. sic legitur. A quarumChristus|quomodo|semel &|iterum|Dilectus.

splendore, (virtutum scilicet) Dilectus simul &

iterùm Christus. Juxta locum Psalmi 67. v. 13.

Rex virtutum dilecti dilecti. de Christo exposi-

tum, & à D. Brunone modo prædicto, de splen-

dore scilicet virtutum explicatum. Erratum

autem circa adverbium semel, cujus loco simul

positum confuso sensu, & modus latinæ locu-

tionis enervatus, semel & iterum. Est enim

Christus semel iterumq́ue Dilectus, id est di-

lectione dignissimus ob splendorem virtutum

omnium summo in gradu connexarum. Unde<-P>

@@0@

@@1@86 Recognitio VI. Epithalamij Christi.

<-P>semel & iterùm Dilectus proclamatus à Pa-

tre, in Baptismo scilicet & Transfiguratione:

Hic est Filius meus Dilectus. Matth. 3. v. ult. &In Baptis-|mo & Trans-|figuratione.|Matth. 3.|v. 16. & ult.|& 17. v. 5.

17. v. 5. & in Baptismo quidem Spiritus san-

ctus specie columbæ apparuit, & vidit Spiritum

Dei descendentem sicut columbam. 3. v. 16. Id

quod ad virtutum plenitudinem in eo designan-

dam sic peractum, ut scilicet Isaiæ vaticinium

demonstraretur impletum Cap. 11. v. 2. Et re-Isaiæ 11.|v. 2.

quiescet super eum, Spiritus Domini, spiritus sa-

pientiæ, & intellectus &c. ubi Divus Hierony-

mus ita plenum Spiritu dicendum esse affirmat,

ut & ipse sit totum id, quod dicitur, & virtu-

tum cumulus inducatur: unde ita scribit: EtD. Hierony-|mus.

quomodo idem sermo Dei vocatur lux, & vita, &

resurrectio, sic spiritus sapientiæ & intellectus, con-

filij, & fortitudinis, & scientiæ, & timoris Do-

mini nuncupatur: non quo diversus sit juxta diffe-

rentias nominum, sed unus atque idem cunctarum

virtutum fons sit atque principium. Absque Christo

enim nec sapiens quis esse potest &c. Quia ergo

cunctæ in illo velut in fonte virtutes, à Patre

Dilectus proclamatur, sicut & à Divino Spiri-

tu columbino candore demonstratur. Jam in

Transfiguratione pro virtutibus etiam testi-

monium perhibitum, pro eadem veritate com-

probanda. Hic est Filius meus Dilectus, in quo mi-

hi bene complacui, ipsum audite. Ibidem. Sic Pa-Vox Patris|de nube,|quia nubes|Spititus|sanctus.

ter. Sed unde illa vox? & esse vox de nube di-

cens. De nube ergo. Et quænam nubes? In

splendenti nube Spiritus sanctus visus est. Ita Ec-

clesia in Officijs sacris Transfigurationis. Inde

ergo vox Patris; inde & Spiritus sancti testi-

monium iteratum. Ipsum audite. Ipsum inquam

septiformi plenissimum spiritu: hic vobis pro-

ponitur & Magister & virtutum exemplar:

Absque Christo enim nec sapiens quis esse potest &c.

ut nuper cum D. Hieronymo dicebamus. Et

hoc mysteriorum splendidissimo apparatu id

agebat Dominus ut sibi Dilectum eorum, qui

adfuerunt cordibus, uti amoris dignissimum

mobile collocaret. Dixerat Petrus: Domine,Matth. 17.|v. 4.

si vis, faciamus hic tria tabernacula &c. v. 4. Sed

alia erant profectò tabernacula Domino pla-

citura, de quibus fic Doctor Maximus: HicD. Hierony-|mus.

est, ait, Filius meus dilectus. Huic figendum est

tabernaculum. Moyses & Elias debent & ipsi vo-

biscum in penetralibus cordis sui Domino habitacu-

lum præparare. Sic ille. Cùm ergo Pater rex

virtutum semel & iterùm Dilecti sit, non est

tolerandus error col. 4. in qua virtutis dicitur,

sed qui possit facilè deprehendi, ut non diu in-

vestigatio sensus lectorem remoretur.


§. IV.

Errorum utilis depulsio.


249. NVm. 985. col. 5. Pictoris pro Pectoris.Pictoris pro|Pectoris|ut stare|queat. Vbi|quod Chri-|stus imagi-|nis suæ pi-|ctor, sicut &|diabolus|suæ.

De Eucharistia sermo ibi, quæ mo-

nile pectoris, sicut & fasciculus myrrhæ. Quid

ad hæc Pictoris? Certè si pictorem dicamus

Christum, monilis illius interventu in reci-

pientibus dignè divinam pingit imaginem.

Igitur, sicut portavimus imaginem terreni, porte-

mus & imaginem cælestis. Sic Divus Paulus 1.<-P>@@

<-P>Cor. 15. v. 49. Priorem imaginem depinxit dia-1. Cor. 15.|v. 49.

bolus, dum falsis coloribus humani generis

protoparentes infuscavit dicens: Eritis sicut dij.3. Genes.|v. 5.

Genes. 3. v. 5. & tunc quidem de fructu ligni

vetiti comedendo tractabatur, quod est men-

titis illis coloribus consecutus. Hæc igitur tur-

pis imago turpissimi artificis ab omnium arti-

fice sapientia, Sap. 7. v. 21. deleri statuitur, &

esu id fructus divini feliciter obtinetur, dum

ipsa se humano pectori imago, quæ & fructus

infundit, & impressione facta transfundit, ut

dicere vero in sensu possit: Ecce Adam quasi unusV. 22.

ex nobis factus est. v. 22. & quod sequitur: Sciens

bonum & malum. Nam de Christo à ProphetaIsaiæ 7.|v. 15.

dictum: Butyrum & mel comedet, ut sciat repro-

bare malum, & eligere bonum. Sumptione ergo

cælestis alimoniæ depictio ista peragitur, ut

stare possit, quod per errorem appositum, Mo-

nile pictoris. Sed legitima lectio reponenda:

sicut & inferiùs Agnationum pro Agnitionum. InAgnitio-|num pro|Agnatio-|num &|quid inde.

Dictionario Octolingui Verb. Agnascor, error

similis in adducta lege, Qui adoptionem. D. de

Adoption. ubi sic Paulus Iuriscons. Qui in ad-

optionem datur, ijs, quibus adnascitur, & cognatus

fit. Ubi pro Adnascitur habetur Agnoscitur. Sunt

autem Agnati, qui quasi ab eodem patre ge-

niti consanguinitate junguntur: non ita qui

cognati ex parte matris. Vbi quod ad divinam

spectat ritè quadrat, ex eodem enim Patre Deo

cognatio in rationali natura descendit, quæ

latiùs patet, unde & citato loco cognationum

etiam dici potuit, & fortè meliùs, ut ex eo

intelligamus quidquid stricti est vinculi in co-

gnationibus, id veriùs & strictiùs in divina re-

periri.

  250. Num. 986. col. 3. De pulchra pro AcError deli-|cias in Chri-|sto quæren-|das a vertit,

pulchra. 987. Legicis pro Lexicis. col. 2. 988.

col. 1. Dorias pro Dorcas. 990. col. 1. Adeò est

illi dulcis, pro Adeò est ille dulcis. O dolendum

errorem, quo Christi dulcedo, & suavitas im-

peditur! Risum reputavi errorem; & gaudio dixi,Eccles. 2.|v. 2.

Quid frustra deciperis? Sic post errores suos

Sapientissimus quàm anteà rex Eccles. 2. v. 2.

cùm summa sit sapientia opportuna ab errorum

lubrico revocatio. Error ergo est risus, error

& gaudium, quia decipi errare est. Sive ergo

breves ut risus, sive diuturnæ dulcedines sæculi

sint, errores sunt, quia à vera devios faciunt

delectatione, quorum curas superfluas occu-

parint; cùm in solo illa possit Dilecto ex Di-

lecto reperiri. Duplici errori duplicis dilectio-

nis thesaurus ex adverso positus, ut errantes ad

viam revocari queant, qui eam miserè perdi-

derunt, à Deo ipsi perdendi. Perdidisti omnes,Psal. 72.|v. 26.

qui fornicantur abs te. Psal. 72. v. 26. Ubi non

de illa tantùm turpitudine agitur, quam com-

munis verbi significatio designat, sed de seces-

su à Deo per terrenas delectationes, cùm in eo

possent puriores & se dignas experiri. UndeCardinalis|Bellarmi-|nus.

Cardinalis Bellarminus ita scribit: Non solùm

pereunt qui avertuntur à Deo, quia carent hoc ipso

gratia Dei, quæ dat vitam animæ: sed etiam quia

Deus Zelotes est, & animas sibi primus desponsa-

vit, & ideò gravißimè punit pœna sempiterna, qui

fornicantur à sponso tam bono, & tam potente.

Sic ille. Indignatur ergo cælestis sponsus, &

usque ad perditionem mucro indignationis<-P>

@@0@

@@1@§. IV. Circa V. Part. Tituli, Errorum depulsio. 87

<-P>meritò desævit, quia dilectationes ejus inani-

bus, frivolis, & turpibus posthabentur. Quod

damnabile adulterium ex errore exitiali proce-

dit, de quo superiùs: sic enim versu in eodem:

Quia ecce qui elongant se à te, peribunt. Elon-Vers. eodem.

gari à Deo errare est, quia longè à via recedi-

tur, cùm dicat Veritas ipsa: Ego sum via. Joan.

14. v. 6. & quod jam audivimus: Risum repu-

tavi errorem, D. Gregorius Nyssenus dixitD. Nyssenus

mentis emotionem, & quidem cùm oratio

sit elevatio mentis in Deum, elevationis lo-Notandum|documen-|tum.

co emotio mentis assumitur, dum paulatim

illa deseritur, & sic etiam à Deo, donec quis

longè fiat, & sic viam perditionis irremeabi-

lis ingrediatur. Quod altè contemplatus Va-

tes subdit: Mihi autem adhærere Deo bonumV. 27.

est. vers. 27, Bonum inquam, & ita non so-

lum honestum & utile, sed etiam delectabile.

Ubi & ego diutius hærerem, nisi vocarent alia,

si ad alia transiturus advertam in citati num.

col. 2. Præsentia pro Præsentiam haberi.

  251. Num. 994. col. 2. Poscit pro Poßit. col.Error circa|locum|Aggæi. 2.|v. 8.

2. Gloriam pro Gloria. Circa locum Aggæi 2.

v. 8. & implebo domum istam gloria, dicit Domi-

nus exercituum. Et ubi Deus de gloria loquitur,

non est solœcismus admittendus; de gloria in-

quam domus suæ, in cujus cultu id maximèAb Ecclesia|ignorantes|arcendi.

curandum ne ignorantes admittantur ministri,

qui & de Grammaticalibus erroribus loquen-

do, non rarò in multis audiuntur. Unde ob-

servatione dignum hoc loco dum loquens in-

ducitur, Dominum exercituum compellari.

Ubi in primis dici potest de militia cælesti esse

sermonem, cui cantandæ gloriæ lætissimum

est ministerium commendatum nascente Do-

mino. Et subitò facta est cum Angelo multitudoLucæ 2.|v. 15.|Ministri in|illa Angelo-|rum futuri|æmuli.

militiæ cælestis, laudantium Deum, & dicentium:

Gloria in Altißimis Deo &c. Deus ergo militiæ

gloriam canentis Dominus compellatus, ut in-

telligamus, quàm sit exactè, & sapienter de

gloria domus ejus ad curandum, ut scilicet si-

miles cælestis militiæ choris in quantùm fieri

possit eligantur. Hinc illud Vatis regis Psal.

137. v. 2. In conspectu Angelorum psallam tibi:

adorabo ad templum sanctũ tuum &c. Ubi cùm de

gloria templi agat, & se inter ejus ministros

adnumeret, Angelos sibi præsentes agnoscit,

quos & conatus imitari. Deinde Dominus exer-Qui non ta-|les ut timere|debeant.

cituum, ut timorem non levem incutiat; cùm

enim ægerrimè ferat ministrorum erraticam

imperitiam, de indignatione sua eos studet ad-

monitos, sicut & Prælatos minùs in re tanta

sollicitos, pro quibus satis horrendum jampri-

dem in Heli & filijs pervisum exemplũ, de qui-

bus 1. Reg. 2. v. 12. & 13. Porrò filij Heli, filij1. Reg. 2.|v. 12. & 13.

Belial, nescientes Dominum, neque officium sacer-

dotum ad populum. Ubi existimare aliquis pos-

set adverbium illud Porrò non sine mysterioPorri unde|dicti.

aliquo positum; est enim accommodatissimum

nescientibus, de quibus ibi: tales enim vulgo

appellari soliti Porri. Nesc io an à porris rusti-

corum proprio cibo, ut & rustici ipsi & agre-

stes, nec nati ad litteras indicentur. Verosimi-

lius suspicor ab aliquo peculiari casu in Scho-

lastico quopiam sumptam compellationem, ut

aliàs accidit. Sic illud, Tomò las de Villadiego, pro

abijt, excessit, erupit, evasit. Esas son otras qui-<-P>@@