Avctarii indici tomus quartus

Matth. 11. v. 29. Tollite jugum meum super vos,

& discite à me, quia mitis sum, & humilis corde.

Inde & erit quod sequitur: Iugum enim meũ sua-

ve est, & onus meum leve. v. 30. Erit sanè suave

jugum, & leve onus, humilitate, cui conge-

nita mititas, suffragante. Pro quo D. Leo Ser-D. Leo.

mone 5. de Epiphania ita inquit: Illa nobis cur-

renda est via, quam ipse Dominus se esse testatus

est, qui nobis nullis operum meritis suffragantibus,

& Sacramento consuluit, & exemplo: ut in adop-

tionem vocatos, per illud proveheret ad salutem, per

hoc induceret ad laborem. Hic autẽ labor, Dilectißi-

mi, pijs filijs, & bonis servis, non solùm nec asper, nec

onerosus, sed etiam suavis & levis est, dicente Do-

mino: Venite ad me omnes, qui laboratis, & onerati

estis, & ego reficiam vos. Tollite jugum meum &c.

Nihil ergo, Dilectißimi, arduum est humilibus, nihil

asperum mitibus, & facile omnia præcepta veniunt

in effectum, quando & gratia prætendit auxilium,

& obedientia mollit imperium. Hæc ille. Qui dum

gratiam prætendere auxilium ait, humilitatis

prærogativam insinuat, cui cognata gratia;

quia Deus superbis resistit, humilibus autem dat

gratiam. Iacobi 4. v. 6.

  330. Id autem quod de obedientia dicitur,Difficilis|objectio.

mollire scilicet imperium, videtur quidem dif-

ficile, quia actus ipse obediendi imperium mol-

lire nequit, & ut ille sit qualis exigitur, molle

jam debet imperium anteire. Ad quod quidemObedientia|quomodo|molliat im-|perium.

dicendum obedientiam non ipsum obediendi

actum designare, sed dispositionem voluntatis

præfata Sancti Pontificis eruditione formata,

ut scilicet quando imperatur aliquid, duo illa

ante oculos habeat sincerus obedientiæ filius,

gratiam inquam Dei, quæ de esse nequit, &

Christi, nobilissimi & validissimi humilitatis

exempli: sic enim quantumvis grave mollie-

tur imperium: & quod aliàs jugum esset gra-

ve, suave leveq́ue reddetur. Imperium autem

pro re imperata positum, quia lex ex se neque

gravis, neque levis est. Est autem pro Religio-Notanda|doctrina.

sis illud etiam certissimum, obedientiam mol-

lire imperium: quando enim prompta illa est,

in Prælatis mollitur imperium: non enim du-

rum & asperum illis est, sicut quando confrin-

gitur jugum & dicitur: Non serviam, mille

difficultatibus pro declinando imperio in re

quacumque carni & sanguini non adminicu-

lanti prætensis. Tunc enim gravissimum por-

tandum Prælato jugum, ut non immeritò di-

cere queat: Non serviam, non inquam ultra,

dura hac & intolerabili, honorario palliato ti-

tulo, servitute. Sic æstimo fecisse & facere

multos, quibus condolens D. Paulus, sic sub-

ditos ut leniant imperium admonet ad Hebręos

scribens: Obedite præpositis vestris, & subjaceteHebr. 13.|v. 17.

eis &c. ut cum gaudio hoc faciant, & non gemen-

tes &c. Hebr. 13. v. 17. Sicut illi de quibus Job

26. v. 5 Gigantes gemunt sub aquis: sub aquisIob. 26. v. 5.

inquam multoties lachrymarum: non enim istę<-P>@@

<-P>ex illis sunt, quibus completur, juxta Poëtam,

egeriturque dolor quando & est quædam flere vo-

luptas, sed earum adinstar, de quibus Redem-Matth. 8.|v. 12.|Iob 27.|v. 12.

ptor: Ibi erit fletus & stridor dentium. Matth. 8.

v. 12. Nam talia, si sustinuero, infernus domus

mea est. Job. 17. vers. 12. Sed ad lætiora venia-

mus.

RECOGNITIO

SECVNDA

Circa priorem Partem

AMPHITHEATRI

MISERICORDIÆ.

§. I.

Ab errorum correctione auspicatum ini-

tium.


331. NVm 6. col. 1. Vivit pro Vovit. UbiSola legis|observatio-|ne conten-|tus, quo-|modo|non dicatur|vivere.

licet congruus sensus stare ne-

queat juxta tenorem discursus,

de quo ibi: stat tamen magni

momenti sententia, ut scilicet non vivat is,

qui tali est legis observatione contentus, ut

supererogationis nihil curet adjecisse. Vivet

quidem si ita demus moraliter posse continge-

re: id tamen erit numquàm, quod in eo, qui

semel tantùm in anno confitetur communiter

graves Scriptores affirmant. Ex quibus Cardi-

nalis Lugo Disputat. 15. de Pœnitentia nu. 134.

ita scribit, Fatemur de facto omnes confiteri, quiaDe annuæ|confessionit|præcepto.

apud fideles mirum esset, si inveniatur aliquis qui

inter homines vitam degat, & nec confiteatur per

totum annum, nec peccet mortaliter &c. MirumCardinalis|Lugo.

autem non esset, si communiter ita continge-

ret, neque in eo necessitatis genus aliquod,

cum absoluta libertate consistens non interve-

niret. Inde ergo circa alia sumi valida conje-

ctura potest: ut scilicet Deum is qui liberalis

erga ipsum non est, neque illum erga se eo in

genere liberalem experiatur. Videtur ergo ta-

lis servus legis, neque amore duci; in quo vilis

quidam cum Deo agendi modus apparet.

  332. Et quidem qui in statu gratiæ perstat;Ex chari-|tate & ami-|citia argui-|tur pro libe-|ralitate.|Cassioderus.

etiā charitatis pretiosissimo omniũ charitate

decoratur. Atqui charitas amicitiam conciliat,

vel amicitia ipsa est. Qui ergo stare queat ut

erga amicum illiberalem se penitus non pudeat

exhibere? Non est amicitia vectigalis, sed libera-

lis, ut ex D. Ambrosio habet Cassiodorus. Libro

de illa in Prologo, ex quo & alia. Ubi & illud:

Nihil sanctius appetitur, nihil fructuosius custodi-

tur. Habet enim fructum vitæ, quæ nunc est, &

futuræ. Sic ille. Quod ergo de vita dictum ritè

consistit, ut sine liberalitate non vigeat. ProIn Zachæo|insignis.

quo & facit quod de Zachæo apud D. Lucam

habemus sic dicente post exceptum convivioLuca 19.|v. 8.

Christum: Ecce dimidium bonorum meorum do

pauperibus, & si quid aliquem defraudavi, reddo<-P>

@@0@

@@1@§. I. Circa Part. I. Doctrina multiplex. 111

<-P>quadruplum Lucæ 19. v. 8. Non quidem ait

ille: Ecce restituo quod debeo, ecce mandata

legis observare decerno. Sed supererogationis

opera se facturum, eaq́ue summa festinationeP. Cornelius

facturum. Non quasi lege naturæ, vel Mosaica te-

near, cum ad simplum tantùm utraque me obliget,

sed ex charitate hunc superabundantem justitiæ

actum edere constituo, ut est apud P. Cornelium,

ubi adde & misericordiæ, quia ad hoc charitas

à Christo ejus infusa cordi perurgebat. Vnde

sequitur, Quia hodie salus domui huic facta est. v.

9. Quod quidem ad vitam pertinet, salus enim

gratiam & justitiam eximiam designat, apud

eumdem.

  333. Vbi & observandum quod de pau-Pauperum|præ venien-|da postula-|tio.

perum subventione dicitur. Ecce do. Non ergo

differt, donec illi petant, sed prævenit charita-

tis dulci imperio petitionem. Pro quo Cassio-

dorus supra §. Quanta liberalitas in amicitia re-Cassiodorus

quiratur, ita scribit: Quasi voluntatem petentis

præsagiens occurras, & desiderium ejus præcurras.

Animus ingenuus nihil magis erubescit, quàm pete-Ruth 2.|v. 14. & 15.

re. Booz advertens inopiam Ruth Moabitidis colli-

gentis spicas post messores suos, alloquitur, eam

consolatur, & invitat ad convivium puerorum &

& puellarum suarum: ejus etiam verecundiæ par-

cens, præcipit messoribus spicas de industria relin-

quere, quas illa possit sine pudore colligere. Sic ille

juxta Ruth. 2. v. 14. & 15. Nu. 9. col. 2. sic extatAdnotati|errores.

post Cassiodori citationẽ Garrula res est lætitia,

nec eũ prægaudio potest contineri. Antequā Plinius

&c. Ubi in verbo Cōtineri error manifestus, cùm

constet poni debuisse Continere. Quod autem

Eum dicitur, modum indicat, de quo præcesse-

rat sermo. Et sententia quidem dicta in præfa-

ta forma, aut Epistola non habetur, illam au-

tem Brosseus exhibet in Notis, utpotè in

membranis quibusdam inventam. In recepto

& vulgari textu ita legimus Gaudia semper ani-Cassiodorus

mos inquietant: modus enim rarò lætis rebus impo-

nitur, qui magis in tristibus invenitur. In eo au-

tem quod sequitur, Antequàm Plinius videtur

significari Cassiodorum in sententia Plinio

præivisse; quod est sanè falsissimum, cùm mul-

tò hic fuerit antiquior Cassiodoro, unde per

errorem sic positum, cùm fuisset reponen-

dum, Ante quem. Nemini sua est auferendaAntiquita-|tis non vio|landa præ-|rogativa.

ætatis prærogativa; antiquum esse pro decore

habetur, quia auctoritatem conciliat antiqui-

tas, unde & juxta eam priora solent in con-

cursu loca concedi. Neque condolendum he-

sternis, si meritis polleant, decurrent enim an-

ni, & erunt antiqui, sicut & hesterni fuere, qui

modò antiquitatis gloria memorantur. Circa

quod multa dici possent. Vnum illud dolen-Virgilius in|Didone|mentitus.|Vide Texto-|rem pag.|103.

dum, Virgilium circa Didonem ita errasse, ut

ex supputatione falsa temporum illi infamiam,

de qua 4. & 5. Æneidos, æternam procrearit. Vi-

deatur P. Salianus Tomo 2. Annal. anno 2842.

n. 4. & 5.

  334. Licet enim Horatianum illud in ArteFamæ cu-|juslibet con-|sulendum.

sit sanè permissum, quòd scilicet Pictoribus at-

que Poetis &c. ab eodem tamen adhibita mode-

ratio est, licet non talis, quæ negotium con-

scientiæ concernat; & est illa, ut contra famam

cujusquam nihil falsum confingatur. Id quod

à Poëtis specialiùs observandum, quia carmina<-P>@@

<-P>& avidiùs leguntur, & memoriæ plus hærent,

ac libentiùs cùm memorata fuerint, audiuntur.

In nuperis quibusdam revelationibus, in qui-De nuperis|quibusdam|revelatio-|bus.

bus multa de morte D. Iacobi Majoris, asseri-

tur interfectorem ejus Herodem digno sup-

plicio affectum, quandoquidem percussus ab

Angelo consumptus vermibus expiravit, ut ha-

betur Act. 12. v. 23. idque meritò, eo etiam

quòd Domino in Passione illuserit, notissimo

vestis albæ ludibrio. In quo quidem comper-

tissimus error, nam Herodes Christi illusor

alius fuit ab Herode D. Jacobi interfectore, ut

ex auctoribus illius temporis habetur explora-

tum. Quo argumento præposterati cujusdam

successus, de quo Ecclesiasticæ historiæ, reve-

lationes alias cujusdam Religiosæ si non re-

pellendas, minùs tamen probandas, adjunctis

etiam fundamentis alijs, judicavi. Unde circa

hæc debent etiam Tribunalis S. Inquisitionis

Censores notitias accurare.

  335. Num. 10. col. 2. pro Litet habet Licet.Magna Dei|gratia quòd|ipsum allo-|qui in Ora-|tione possi-|mus.

Quamvis autem sensus non consonet, in eo, de

quo ibi agitur verbum Licet accommodatum,

rem innuit momenti permagni: quòd scilicet

liceat nobis cum Deo loqui: nobis inquam vi-

lissimis vermiculis, cum Rege tremendæ ma-

jestatis, in cujus comparatione reges mundi

gloriosissimi & potentissimi, quasi nihil sunt:

cùm sciamus paucis & electis eos tantum lice-

re alloqui, vel si fortè alijs, magna pro eo esse

solicitudine opus, & favore quæstuoso sæpissi-

mè comparandum. De Assuero sic Esther 4.

v. 11. Omnes servi regis, & cunctæ, quæ sub ditioneEsther 4.|v. 11.

ejus sunt norunt provinciæ, quòd sive vir, sive mu-

lier, non vocatus, interius atrium regis intrave-

rit, absque ulla cunctatione statim interficiatur.

Tanto erat discrimine regis allocutio, si quis

desperatus irrumperet, ineunda. Et erat As-

suerus pulvis & cinis paulò post futurus. Et

tamen qui talem se agnoscebat, sic ad Domi-

num: Loquar ad Dominum meum, cùm sim pulvisGen. 18.|v. 27.

& cinis. Sic Abraham. Genes. 18. v. 27. Nulla

ibi locuturo pœna, nulla pro arcendo ingressu

obstacula, nulla ministerialium favorum ve-

nalitas. Patent portæ, obvius est Dominus, non

modò permissurus alloquium, sed invitaturus

ad illud.

  336. Ad illud inquam, de quo sic D Pe-D. Chryso-|logus.

trus Chrysologus Sermone 1. de Orat. Domi-

nica: Hodie quod audituri estis stupent Angeli,

miratur cælum, pavet terra, caro non fert, auditus

non capit, non attingit mens, tota sustinere non

potest creatura ego dicere non audeo, tacere non

possum. Hæc ille & alia, ut deveniat tandem ad

Orationis Dominicæ stupendum illud initium:Matth. 6.|v. 9.

Pater noster, qui es in cælis Matth. 6. v. 9. Et

quam meritò à cælesti Magistro orationisV. 7.

tunc dictum: Orantes autem nolite multùm loqui.

v. 7. Unum enim illud adeò est sensibus abun-

dans, ut non sit opus ad plura digredi, in eo

quidquid desiderari, & dici poterit, reperturis.

Licet ergo orare, nec solùm licet, sed illud estGratissima|Deo Oratio.|Cant. 2.|v. 14.

ipsi, qui oratur, gratissimum. Sonet vox tua in

auribus meis: vox enim tua dulcis. Cant. 2. v.

14. Quod ad orationem referendum Paraphra-

sis Chaldaica his exposuit verbis: Fac audireParaphra-|sis Chald.

vocem tuam, quoniam vox tua suavis est in ora-<-P>

@@0@

@@1@112 Recognitio II. Amphitheatri Misericordiæ.

<-P>tione. Pro quo & Sanctus Justus Urgelitanus.

Oremus ergo, & semper oremus, ut sic Deo

jucundissimum obsequium, quod & nobis uti-

lissimum, exhibeamus.

  337. Num. 12. col. 2. Exutus pro Erutus. &Infernus|ut dici vesti-|mentum|queat.

posset quod ad rem attinet, aliqualiter tolera-

ri: quia infernus, de quo ibi, dici potest quo-

dammodo vestimentum, sicut de maledictione

dicitur in Psal. 108. v. 18. & induit maledictio-Psal. 108.|v. 18. & 19.|Matth. 25.|v 41.

nem sicut vestimentum. Æternam inquam, di-

cente supremo Judice: Discedite à me male-

dicti. Matth. 25. v. 41. De qua & sequitur v.

19. Fiat ei sicut vestimentum, quo operitur, &

sicut zona, qua semper præcingitur. Circa quæ sic

Titelmanus: Fiet inquam illis maledictio quasiTitelmanus

vestimentum, quo operiuntur homines: ut sua peni-

tus maledictione circumdentur, & ad modum zonæ,

qua homo per medium sui per totum corpus cingitur:

ut quomodo totum corpus zona cingit, & semper

cingit, ita maledictio impios illos penitus circũdet:

hoc est, maledictio & perditio totos ipsos pervadat,

tam secũdùm corpus, quàm secũdùm animā, semel

correptos & pervasos in perpetuum affligat. Sic ille.

Hujusautẽ maledictionis nomine cùm infernus

designetur, seu inferi æterna pœna; sicut male-

dictione indutus impius potest, ita & inferno.

Ubi quod vestimentum & zona dicitur magnoDe veste &|zona dam-|natorum.

est positum mysterio. Zona siquidem vesti-

mento superponitur, ut stringat, & corpori

penitus applicet, sicque illud meliùs incalescat.

Quod equidem in pœna inferi suo modo est

cernere: ignis enim vestimentum est, & zona

æternitas, qua ita adhæret ille, ut numquam

sit aliquod futurum laxamentum. Et hoc est

tormenti tormentum majus: illud incipere

semper, & numquàm ad levaminis metam per-

venire.

  338. Christum jam gloriosum vidit Joan-Apocal. 1.|v. 13.|De veste &|zona gloriæ|illis opposi-|tis.

nes vestitum podere, & præcinctum ad mamil-

las zona aurea. Apocal. 1. v. 13. Veste inquam

pretiosa & candida, indicio gloriæ. Et præcin-

ctum quidem altè, ut totum ferè pectus zona,

eaq́ue aurea contineret. In quo Rupertus ejus

immortalitatem asserit designatam, & ita glo-

riæ æternitatem: in quo similes ipsi Beati fu-

turi. Gloria enim amplissima perfruuntur, quæ

ipsis zona æternitatis altè adhærescit, ut illa

gloria gloriæ sit, dum illi considerant illam

semper incipere, neque unquam finem habi-

turam. Huic ergo felicitatis ornamento cum

veste & zona aurea, in damnatis oppositum

schema respondet, vestis inquam ab igne fu-

mosa, & zona ferrea, qua sine termino con-

stringendi, qui peccatis finem imponere mi-

nimè satagerunt. O si inter istas sortes dormi-

remus.

  339. Num. 14. col. 2. Discet pro Dicit. sineD. Martini|instituta de-|fensio pro|justificatio-|ne ante|Baptismum

congruo sensu. Num. 15. col. 1. Mantini pro

Martini. Ubi existimare aliquis poterit Man-

tinum esse nomen singulare illius gentis, ne-

que ex ijs, quæ baptizatis imponuntur. Et quia

his diebus circa D. Martinum peculiare aliquid

accidit, ex quo occasio data, ut in ejus gloriam

non nihil adnotarem, illud hoc loco præstat in-

seruisse, & his etiam diebus, quibus ejus oc-

currit Festum, in hac Limana Civitate ex eo

celebrius, quod dictum n. 618. in fine, qui &<-P>@@

<-P>est elogij operosiùs concinnati. De non bap-

tizato agebatur, qui tamen peculiaribus à Deo

favoribus & revelationibus decoratus fereba-

tur: & in patrocinium prætensæ veritatis D.

Martini producebatur exemplum, cui post di-

midiam chlamydem impertitam pauperi ap-

parens ea indutus Christus dicebat Angelis:

Martinus adhuc Catechumenus hac me veste con-

texit. Addebaturq́ue id illum de congruo me-

ruisse: eo quòd ratione status aliter, id est, de

cōdigno mereri minimè potuisset; quod meriti

genus respectu revelationum illarum & pecu-

liarium revelationum adstrui curabatur. Ad

quod quidem refellendum, & refellendas pa-

riter illusiones illas potiùs quàm revelationes

illius, quod obtendebatur, falsitas, visa est mihi

inter alia sufficiens fundamentum ministrare.

Divus siquidem Martinus etiamsi Catechu-Illius meri-|tum de con-|digno.

menus, in statu erat, in quo poterat de condi-

gno gratiam & gloriam promereri. Iustificatus

Baptismo flaminis, voto inquam illius, dum

actum amoris Dei supra omnia non semel, sed

sæpiùs eo usque elicuit, moribus sanctissimis

educatus. De quibus Sulpicius Severus, qui post

multa alia de illo jam milite ita scribit: NamEximiæ|virtutes|ante illum.

frugalitatem in eo laudare non est necesse, qua ita

usus est, ut jam illo tempore non miles, sed Mona-

chus putaretur. Quibus rebus ita sibi omnes commi-Sulpicius|Severus.

litones suos devinxerat, ut eum miro affectu vene-

rarentur. Necdum tamen regeneratus in Christo,

agebat quemdam bonis operibus Baptismatis candi-

datum: assistere, scilicet laborantibus, opem

ferre miseris, alere egentes, vestire nudos, nihil sibi

ex militiæ stipendijs præter quotidianum victum

reservare; jam tum Evangelij non surdus auditor,

de crastino non cogitabat. Sic ille. Quis autem

credat inter tot virtutum eximiarum actus

amorem Dei desideratum in eo, qui erga ip-

sum adeò erat piè affectus, ut præter alia he-

roica illa dimidiatæ chlamydis largitio egregiè

comprobavit. De quo statim agens præfatus

Scriptor, & pauperem ab alijs rejectum refe-

rens, ita subdit: Intellexit vir Deo plenus sibi il-Plenus Deo.

lum, alijs misericordiam non præstantibus, reser-

vari. Si ergo Deo plenus, in statu profectò

gratiæ. Quomodo enim Deo plenus dici pos-

set, qui in statu peccati, Deo invisus, filius

iræ, diaboli receptaculum, exorcismo indigens

pro illius expulsione?

  340. Potest autem objici quorumdam Pa-Objectio ex|doctrina|Patrum cir-|ca necessita-|tem Baptis-|mi fluminis.|D. Ambro-|sius.