Avctarii indici tomus quartus

modi nullius momenti est: quandoquidem

mors, quæ maximum naturæ malum est, à

Deo ita elevari potest, ut Christo maximum

bonum sit, & ad Patris gloriam ita conferat,

ut nihil in ordine ad illam possit majus, immò<-P>@@

<-P>nec simile cogitari. Quid ita gloriosum Patri,

quàm ut Deus pro Deo, factus ipsi sacrificium

moriatur? In quo quidem voluntas & volup-

tas Christi satis habetur perspecta, sine illa

enim stare sacrificium tale non poterat, cùm à

nullo posset immensa ejus potentia subjugari.Sponte|libera cur|dicatur|Passioni|deditus,|& quid|Sponte in-|dicet.

Unde ipsum dicentem audivimus: Quia ego pono

animam meam. Unde valde fuit sua in Passione

sollicitus, ut apertè cognosceretur voluntariè

seipsum tormentis obtulisse. Quod in sacro

hymno ab Ecclesia celebratum,

Sponte libera Redemptor

  Paßioni deditus.

Ubi quod spōtè Passioni deditus fuerit videba-

tur sufficienter indicatum, si sponte deditus di-

ceretur; sic enim communi loquendi modo

receptum, qui & Scripturæ in usu Exodi 34.

v. 2. Qui sponte sua obtulerant. Levit. 7. v. 16. SiExodi 34.|v. 2.|Levit. 7.|v. 16.

voto, vel sponte quispiam obtulerit hostiam, &

sæpè alibi. Sed illud magis speciale Numer.

15. v. 25. & rogabit Sacerdos pro omni multitu-

dine filiorum Israel, & dimittetur eis, quoniamNum. 15.|v. 25.

non sponte peccaverunt. Vbi manifestissimum

est plenam libertatem indicari, sine qua grave

peccatum non est. Cur ergo sponte libera di-

ctum? Ideò equidem, ut de perfectissima in

Passione libertate testimonium clarissimum

redderetur. Sponte aliqua fiunt, quæ tamen

non liberè Sic Levit. 25. v. 5. Quæ sponte gignetLevit. 25.|v. 5.|Isai. 37.|v. 30. & 53.|v. 7.|Virgilius.

humus. Isai. 37. v. 30. Quæ sponte nascuntur. De

quo & Virgilius Georg. 4.

Sponte sua Sandix pascentes imbuet agnos.

Quod & in Christo videtur indicare Evange-

licus Vates verbis illis: Sicut ovis ad occisionem

ducetur. Isai. 53. v. 7. Vt ergo non tantùm

spontanea utcumque voluntas in Passione

Christi signaretur, additum, Libera, quod & ab

Evangelico etiam Vate satis apertè demon-

stratum dum eodem in loco sic dixit: Obla-

tus est quia ipse voluit. Circa quod D. Ber-

nardus Sermone in Feria 4. majoris hebdomadæ sic

habet: Fidelis sermo, & omni acceptione dignus:D. Bernar-|dus.

quia enim voluit, oblatus est: non modò voluit, &

oblatus est, sed quia voluit. Hæc ille, & alia.

Hoc autem quantum ipsi fuerit gloriosum in

præfato est etiam hymno designatum, cujus

illud initium:

Pange lingua gloriosi

  Lauream certaminis.

Gloriosi inquam ob multiplices victorias, de

quibus in Epithalamio ex professo actum.

  363. Et glorificavi, clamat Pater, & iterùm

glorificabo. Joan. 12. v. 28. Sic Versio Syriaca,Ioan. 12.|27. & 28.

S. Gaudentius, Franciscus Lucas, & alij, ubi

Vulgata habet: Et clarisicavi, & iterùm clari-

ficabo. Quibus verbis respondit sic poscenti

Filio: Pater clarifica nomen tuum. Ibid. Vbi &

Glorificatio postulata, sic enim responsio con-

gruit petitioni. Vbi quod & præcesserat, ob-

servandum, sic enim Dominus: Nunc anima

mea turbata est. Et quid dicam: Pater, salvificaObsistente|licet naturæ|imbecilli-|tate.

me ex hac hora. Sed proptereà veni in horam hanc.

v. 27. Circa quod D. Joannes Chrysostomus

Homil. 66. in Joannem ita scribit: Ita pertur-

batus est, ut etiam à morte absolvi cuperet, si li-

cuisset: hæsunt humanæ naturæ imbecillitates, &D Ioannes|Chrysostom,

quid dicam, inquit, cùm mortem deprecer?<-P>

@@0@

@@1@122 Recognitio II. Amphitheatri Misericordiæ.

<-P>Proptereà veni in horam hanc: quasi diceret: Li-

cet moveamur, & perturbemur: mortem tamen non

fugimus: nam ita nunc perturbatus non recuso, fe-

rendum est quod instat. Non dico enim, libera me

ex hac hora, sed Pater clarifica nomen tuum. Et

licet perturbatio me dicere cogat, contrarium ta-

men dico. Clarifica nomen tuum, hoc est: Duc me

jam ad crucem. Hæc S. Doctor: juxta quæ satis

perspicuum habetur quanta cum libertate Chri-

stus ad Passionem venerit, quandoquidem

obsistente humanæ naturæ imbecillitate, non

solùm contra illam animositas ejus insurrexe-

rit, sed etiam duci se ad crucem postularit. In

qua postulatione illud est consideratione di-

gnissimum, quod verbum nullum Passionem

exprimens inveniatur, & tamen D. Chrysosto-

mus id, quod jam vidimus, pronuntiarit, apud

quem Dominus: Duc me jam ad crucem. Vult

ergo petitionem crucis illam ipsam esse, cui

respondit Pater: & clarificavi &c. dum scili-

cet dixit: Pater, clarifica nomen tuum. Petitio

ergo Paternæ glorificationis, petitio crucis

est, & dum utrumque petit, suam sic glorifica-

tionem exposcit: crux enim utriusque glorifi-

catio est: licet de sua gloria modestissimè, &

quasi circumloquendo proloquatur, unde idem

S. Doctor ita subdit: Indicat se pro veritate mori,

quod Dei gloriam appellat: & hoc post crucis mor-

tem contigit. Debebat enim orbis terrarum ad Deum

converti, & in Dei cognitionem venire, & ipsum

colere. Verùm hoc non Patris tantùm, sed & Filij

gloria: quod tamen tacet. Tantùm ille, nec plu-

ra Nos, ubi & complura possent dici, si illud

tantùm adjiciamus. Num. 75. pro Num interro-

gativo haberi Cùm, ex quo legitima constru-

ctionis forma corrupta, unde suo reddenda de-

cori.

§. V.

Errorum pertinacia doctrinali eruditione

sanata.


364. NVm. 76. col. 2. sic positum: DivinoPropositum|languens|roboran-|dum.

ac proposito conformantes. Ubi in eo

error, quòd Ac pro se mutatum, sensu languen-

ti relicto: neque mirum, ut fervens in princi-

pio propositum humana ex fragilitate langue-

scat, unde necessarium est, ut auxilio gratiæ

non frustrato, si proficere volumus, si ad me-

tam pervenire cursu felici, roboretur. Quod

equidem pulchrè & vivaci spiritu dictum à

Venerabili Thoma à Kempis, vel ab alio, qui-

cumque ille sit Auctor libelli aurei de Imitatio-

ne Christi Lib. 1. Cap. 19. omnino legendi à

quocumque profectus sui in spiritu diligenti

æmulatore. Secundùm propositum nostrum, cursusThomas à|Kempis.

profectus nostri: & multa diligentia opus est benè

proficere volenti. Sic ibi cum alijs. De sapientia

sic per excellentiam Sapiens: Super salutem &Sap. 7.|v. 10.

speciem dilexi illam, & proposui pro luce habere

illam: quoniam inextinguibile est lumen illius.

Sapient. 7. v. 10. Ubi quidem si de sapientiæ

studio sermo est, egregium nobis exhibetur

exemplum pro continuatione virilis propositi.

Qui enim studio sapientiæ operam navare<-P>@@

<-P>proposuit, si in eo frigescat, ex ijs erit, de qui-

bus Apostolus 2. ad Timoth. 3. v. 7. Semper dis-

centes, & numquàm ad scientiam veritatis perve-2. Tim. 3.|v. 7.

nientes. Neque dissimiles, qui in negotio spiri-

tualis profectus, cùm proposuerint, relangues-

cunt. Sed majus ibi aliquid perdocemur, ut sci-

licet circa sapientiam mysticam, & spiritualem

negotiationem, sic urgeamus propositum, ut

viriliter assumptis laboribus insistamus. Ubi

quod dicitur pro luce habendam, cùm illius

lumen inextinguibile sit, polarem videtur stel-

lam designare, ad cujus conspectum navigatio

dirigitur, quia numquàm ejus lumen occul-

tum, unde sicca ab Ovidio dicta, eo quòd

horizontali pelago numquàm videatur immer-

gi. Qui ergo illam proponit & intueri & sequi,

navigantem se indicat: unde & semper in

cursu progredientem, quia navigantibus cessa-

re non licet, dum spirant venti; quod in spiri-

tali navigatione non accidit, semper enim di-

vini Spiritus aura conanti, & petenti adest, ut

ibidem: Invocavi, & venit in me Spiritus sapien-Sap. 7. v. 7.

tiæ. v. 7. Spiritus enim sanctus, spiritus sapien-

tiæ est. Isai. 11. v. 2. & requiescet super eum Spi-

ritus Domini, Spiritus sapientiæ &c. Supra salu-Isai 11. v. 2.

tem ergo & speciem diligenda.

  365. Ubi duo quædam proponuntur, qui-Impedimen-|tum à nimis|salutis cura.

bus solet proficiendi propositum infirmari; sa-

lutis inquam & speciei immoderata custodia.

Propositum siquidem sine corporis nequit

mortificatione constare, quæ multis saluti in-

commodatura proponitur: id quod licet verum

aliquando futurum, regulariter loquendo non

curandum, licet aliquale sit incommodum ea

ex parte sustinendum. Unde quidam ex No-

stris dicere solitus propter regularem obser-

vantiam meritò posse vitam decem annis sub-

tractis, breviari. Præterquam quòd Sancto-

rum illustrissimi, in quibus mira viguit austeri-

tas, longissima vitæ spatia percurrerunt, quod

in Divis Paulo Eremitarum primo, Antonio

Magno, Hilarione, Hieronymo, Romualdo,

S. Francisco de Paula, & alijs compertissimum

habemus. Ante quos D. Jacobus Minor, aliàs

inter Maximos numerādus supranonagenarius,

de cujus vitæ austeritate notum est quot &

quanta prodigia referantur. Jam quod ad spe-

ciem attinet pro qua in Gręco, forma, & pulchri-A studio|placendi|hominibus.

tudo habetur, ad eam est curam referendum,

qua student homines alijs placere, nec singu-

lares, & ita despicabiles, aut molestos appare-

re. Id quod apud Hispanos dici solet, Mirar

por el que diràn. In quo quidem singularitatem

vitandam sæpè esse non abnuo, pro qua no-

bilis Hispa nus Poëta sic filio inter alia scrip-

sit:

Huye singularidadesSingulari-|tates vitan|dæ.

De escandalos, y aun de exemplos,

Que el ser singular un hombre,

Es herida aun en lo bueno.

In ijs autem quæ ad Dei legem, aut Ecclesiæ

præcepta, vel Prælatorum spectant, hostilem

illam machinam superandam in Epithalamio

ostendi, pro quo & integer extat liber cujus-

dam Societatis nostræ Patris, quem relegisse

præstabit. Modò Vatis Regij expendamus<-P>

@@0@

@@1@§. V. Circa Partem I. Erratorum persanatio &c. 123

<-P>illud ex Psalmo 52. v. 6. Quoniam Deus dißipa-Psal. 52.|v. 6.

vit omnia ossa eorum, qui hominibus placent: Con-

fusi sunt quoniam Deus sprevit eos. Ubi Cardina-

lis Bellarminus sic exponit: Id est, debilitatCardinalis|Bellarmi-|nus.

omne robur eorum: ossa enim in Scripturis pro for-

titudine paßim accipiuntur. Nullum ergo robur,Studentium|placere ho-|minibus &|indoles, &|pœna.

fortitudo nulla in propositis sperari potest, ubi

in ijs, qui proponunt studium placendi homi-

nibus recognoscitur. Et quidem Psalmus præ-

dictus illud habet exordium: Dixit incipiens in

corde suo; Non est Deus. Unde eorum, quæ se-

quuntur, contextura descendit. Ut meritò

eos, qui hominibus, contempta Dei lege, pla-

cere satagunt, inter eos nominandi veniant

insipientes, qui dicunt in corde suo non esse

Deum. Non enim aliter videntur se gerere,

quàm si Deum esse negarent, quandoquidem

ipsius legi curam placendi hominibus facto

ipso indicant, aut ostendunt, penitus præfe-

rendam. Quid ergo à Deo sperent illi nisi

æternam confusionem? Confusi sunt, qui con-

fusionem laudabilem coràm hominibus ti-

muerunt. Quid nisi perpetuum ejus, qui & ip-

sum despexere, despectum? Quoniam Deus spre-

vit eos. Quod ad præsentem statum etiam refe-

rendum. Ubi horribile subintrat illud Eccles. 7.

v. 14. Considera opera Dei, quòd nemo poßit cor-Eccles. 7.|v. 14.

rigere, quem ille despexerit. Et quis ad hæc non

exhorrescat?

  366. Num. 98. in Titulo Corollarij proDe amore|inimicorum.

Pectoris extat Peccatoris. Et quod ad veritatem

sententiæ attinet, stare illa meritò posset, ut

scilicet in Christiano inimicorum dilectio fo-

veatur, qua se ad illos extendat, quia juxta D.

Jacobi verissimum effatum, In multis offendimusIacobi 3.|v. 2.

omnes. Jacobi 3. v. 2. In quo duplex sublucet

ratio. Prima ex eo quod offendentes in mul-

tis alios, eorum benevolentia pro dimissione

offensionum indigemus: ut sic nos eadem men-

sura cum alijs metiamur, & licet secundùm

præsentem statum habeat quis sibi persuasum

à nullo sibi inimico imminere periculum, quia

nullum se meminit offendisse, de futuro quis

possit esse securus? Præterquam quòd sæpè ac-

cidit, ut dum quis ita credit, aliter res habeat,

dum multi, ex imaginarijs fundamentis ad ini-

micales affectus moveantur. Audiendus Apo-

stolus sic Galatis scribens: Sicut Angelum DeiGal 4. v. 14|15. & 16.

excepistis me, sicut Christum IESVM. Testimo-

nium enim perhibeo vobis, quia si fieri posset, ocu-

los vestros eruissetis. Galat. 4. v. 14. & 15. Et

quis apud tales inimicale quidquam futurum

credidisset? Audiatur jam ille: Ergo inimicus

vobis factus sum, verum dicens vobis. v. 16. Quod

equidem minimè sibi cœlestis Magister per-

suaderet, nisi experimento id certissimo com-

perisset. Secunda majoris ponderis est, In multisDominica|Oratio|quàm au-|dacter à non|parcentibus|recitatur.

enim offendimus omnes, non solùm homines, sed

Deum, & ita benigna ejus indulgentia nobis

necessaria est, & corditus expetenda. Sic au-

tem orandum uti à divino sumus Præcep-

tore perdocti, & divina institutione formati

audemus dicere: Pater noster. Et statim: &

dimitte nobis debita nostra, sicut & nos di-

mittimus debitoribus nostris. Si ergo verè &

ex animo orandum, verè & ex animo di-

mittendum, nequis contra se ipsum sententiam<-P>@@

<-P>damnationis proferat, summæ infelicitatis me-

ritis audiendus. Expendendum illud: Divina

institutione formati audemus dicere. Hoc & San-

ctissimi quique proferre debent: Deum enim

compellare Patrem quis auderet, nisi divina

institutione formatus? Quanta ergo jam au-

dacia sit, eum, qui inimico parcere renuit, &

dimittere debita, ad quæ dimittenda tenetur,

obstinatè recusat, Deum & vocare Patrem, &

impudenter exorare? In eo quidem quòd ita

se gerat, peculiari ratione à paterna compella-

tione repellitur, cùm dicat Dominus dilectio-Matth. 5.|v. 43. & 6.|v. 14. & 15.

nem inimicorum injungens: Vt sitis filij Patris

vestri. Matth. 5. v. 45. & quidem cùm Oratio-

nem Dominicam proposuisset, ut sequenti Ca-

pite legitur, & tot in illa sint, circa quorum

declarationem doctrinam ampliorem propone-

re potuisset, in sola id petitione præfata ab ip-

so factum invenimus, dum post Amen ita sub-

dit, Si enim dimiseritis hominibus peccata eorum:

dimittet & vobis Pater vester cœlestis delicta ve-

stra. Si autem non dimiseritis hominibus: nec Pa-

ter vester dimittet vobis peccata vestra. Matth. 6.

v. 14. & 15. Ubi de quibus debitis loquatur,

aperuit: neque enim legalia debita remitti im-

perat, cùm debeant justitiæ jura servari, sed

morales offensiones, & quod Christianā violat

charitatem. Ubi quod apud D. Jacobum occur-

rit præfato in loco juvat adnotasse, sic enim

ille: Nolite plures magistri fieri, fratres mei:Iacobi 3.|v. 1. & 5.

scientes quoniam majus judicium sumitis. v. 1. &

statim: In multis enim offendimus omnes. Ubi

quidem licet offendere idem ac cadere sit, ex

eo non tollitur quin etiam pro offensione in

recepta significatione sumatur, cadentes enim

Deum offendimus, & offendentes cadimus:

ideòque & quod de judicio præmittitur, ritè

cadit, cùm se Deum ostendat offensum, quan-

doquidem de judicio agit, & quidem non qua-

licumque, sed gravi, & tale quidem esse illud

ex eo quod quis magisterium, seu magistra-

tum, (sic enim docti Interpretes) & sic sæcula-

rem, aut Ecclesiasticā Prælationem ambiat, ex

eo inter alia accidit, quod inimicitiarũ fontes

& fomites assumantur, ex eo quod inter illos

oriatur ambitio & contentio, dum unus alium ex-

cellere aut supprimere satagit: quod à P. Corne-P. Cornelius

lio sapienter adnotatum. Inde ergo magnum

judicium, quia scilicet inimicitiarum occasio-

nes expetuntur. Quale ergo illud, & quàm

formidabile pro ijs erit, qui non occasiones tan-

tùm quærunt recedendi ab amicis, quod à Spi-

ritu sancto suggillatum Proverb. 18. v. 1. sed

inimicitias fovent: & judicium quando orant,

petunt, & sibi manducant & bibunt, quia &

dum comedunt & bibunt cogitationibus illis

ad vindictam semper instantibus saginantur.

Miseret me illorum: utinam & Deus meis, &

meliorum me precibus ad miserendum, Chri-

stiana illis immissa charitatis dulcedine movea-

tur.

  367. Num. 99. col. 2. Perpetuis principatus,Diligentium|amicos per-|petuus prin-|cipatus.

pro Perpetuus principatus. Utrumque verum

juxta id, de quo ibi: nam & dabitur ducibus

Christianis perpetuus principatus, & perpetuis

etiam dabitur: id quod eo ipso satis erat per-

spicuum, quòd perpetuus principatus dicitur,<-P>

@@0@

@@1@124 Recognitio II. Amphitheatri Misericordiæ.

<-P>sic enim & qui eodem potientur, perpetuos

futuros habetur manifestum. Et ideò senten-

tia, quæ principatui perpetuitatem adscribit

suo cum decore & proprietate, Scriptore, de

quo ibidem dignis, penitus præferenda. Et

qui vicerit, & custodierit usque in finem operaApocal. 2|v. 27. & 28.

mea, dabo illi potestatem super Gentes, & reget eas

in virga ferrea, & tamquàm vas figuli confrin-

gentur: sicut & ego accepi à Patre meo: & dabo

illi stellam matutinam. Apocal. 2. v. 27. & 28.

Ecce perpetuum & amplissimum principatum,

& cui ille? Vincenti, & custodienti operaP. Cornelius

Christi usque in finem: id est, ab eo præcepta,

ipsiusque exemplo firmata, ut doctè P. Cornelius

exponit. Nullum autem præceptum ita Chri-

stus suo firmavit exemplo ac illud, quod de

inimicorum dilectione protulit, pro quibus in

cruce jamjam moriturus exoravit. Et citatus

quidem Scriptor genuinam expositionem esse

affirmat, quæ ad judicij diem præmij præfati

largitionem refert, quando Sancti Victores, &

Dei mandata custodientes usque in finem vi-

tæ, creabuntur à Deo judices orbis, & cum

Christo gentes impias condemnabunt. At di-Notanda|expositio.

ces præmium hujusmodi tunc temporis con-

ferendum, finiendum etiam judicio peracto,

unde non apparere quomodo sit perpetuus fu-

turus principatus. Sed verò observandum quod

additur: Sicut & ego accepi à Patre meo. Atquiv. 28.

Christus non temporarium, sed perpetuum à

Patre accepit principatum: unde & eum qui

vicerint, & opera ejus custodierint suo & prę-

cepto & exemplo firmata, perpetuo participa-

tu perfruentur. Unde & quos in judicio virga

confringent ferrea, suo semper sub do-

minio retinebunt, nec solùm homines, sed

etiam dæmones, ad nutum servituros. Jam

quod ad stellam matutinam attinet, magna est

apud Interpretes, & erudita varietas, pro qua

is, quem præmisimus, consulendus. Et quidem

ex illis plures Luciferum intelligendum affir-

mat, quem constat stellam Veneris compella-

ri: amoris inquam, quæ solem & præit, & se-

quitur, Christum inquam, cujus amorem erga

inimicos qui imitati fuerint, ipso felicissimè

fruituri: qui dum se uti Luciferum promittit,

cùm ait: Ego sum stella splendida & matutina.

Apocal, 22. v. 16. Uti perfecti se amoris exem-Cap. 22.|v. 16.