Avctarii indici tomus quartus

quidem quod spirituale corpus dici posset, ex

eo evincitur, quòd homo compositus, dicitur

ex corpore & anima. Sicut ergo materia spiri-

tualis dicitur, cùm tamen pro communi subje-

cto sumatur, ita etiam & spirituale corpus dici

poterit; quod constat quàm sit absurdum.

Sicut ergo conceptus corporis spiritui repu-

gnat, ita & materiæ. Unde & quidam refu-

giunt partem illam spiritualem materiæ re-

spondentem materiam compellare, contraMateriam|spiritualem|repugnare.

quos aliter arguendum. Et quidem talem com-

positionem de facto dari negant Theologi om-

nes. Quòd si illa esset possibilis, non est fun-

damentum momenti alicuius ad illius negatio-

nem. Ex Scriptura enim & Patribus ad sum-

mum infertur Angelos esse spiritus, & corpo-

ris compositione carere. Licet autem Patrum

aliqui eos vocent substantias simplices, expli-

cari possunt de simplicitate partium integra-

lium exclusiva. Vel si de essentiali: ex eo etiam

arguendum, quia in mentem illorum non ve-

nit posse compositionem hujusmodi reperi-

ri. Quod equidem ad Theologos jam pri-

dem scholasticæ doctrinę parentes transferen-

dum, & eos hucusque secutos, constanter

compositionem negantes, quæ numquàm tali

constantia rejecta fuisset, si illa esset possibilis,

cùm pro negatione, ut dixi, fundamentum

nullum, quod urgeret, obstitisset. Immò nec

mentio compositionis talis apud ipsos, quam in

speciali refellere fuerit ab ipsis judicatum. Pro

quo luculentam probationem exhibet D. Tho-

mas 1. p. q. 50. arti. 2. qui circa compositionem

Angelicæ substantiæ institutus, & in eo com-

positionem materiæ & formæ contra Avice-

bron rejiciens S. Doctor, ea est doctrinæ suffi-

cienti traditione contentus, nullam de spiri-

tuali comparte faciens mentionem. Illius ver-

ba sunt: Sed adhuc ulteriùs impoßibile est quòd

substantia intellectualis habeat qualemcumque ma-D. Thomas.

teriam. Sic ille. Ubi existimare possit quis-

piam terminis illis, Qualemcumque materiam, ab

eo spiritualem expunctam. Sed revera, non

aliam nisi communiter acceptam corpoream

partem intellexit, ut ex sequentibus constat<-P>@@

<-P>apertè, sic enim subdit: Operatio enim cujuslibetIdem.

rei est secundùm modum substantiæ ejus: intellige-

re autem est operatio penitus immaterialis. Non

ergo in illius mentem materia illa spiritualis,

nisi fortè ut chymærica, incurrit, & ideo illam

repellere minimè necessarium judicavit. Quod

& de alijs similiter pronuntiandum. Et Cardi-

nalis quidem Cajetanus in Commentario præfatiMa eriam|spiritualem|ut vocave-|rit Cajeta-|nus.

Articuli §. Circa improbationem, & sequenti, ma-

teriæ spiritualis meminit, sed eo nomine per-

peràm accommodato eam intelligit, quæ re-

mota quantitate indivisibilis remanet, quod

S. Doctor tradiderat in Corpore Articuli, sed

minimè spiritualis compellatione: Qua remo-

ta remanet substantia indivisibilis. Illius verba

sunt.

§. XII.

De incorruptibilitate Empyrei.


406. AGit de illa P. Henao Exercitat. 12.P. Henao|ut probet|incorrupti-|bilitatem.

ubi multa congerit hoc loco mini-

mè necessaria, dum varios dicendi modos ad-

ducit & rejicit, ut certam de incorruptibilitate

apud omnes sententiam tueatur. Et tandem nu.

14. & seqq. duos adducit probatiores, ex qui-

bus posteriorem præfert, uti sibi gratiorem,

juxta quem ideò Empyreum est incorruptibile

substantialiter, quia ejus dispositiones ita ad-

hærent ipsi, ut semel acquisita possessione præ-

cludant aditum alijs adventitijs, sine actione

& repassione. Sicut unio hypostatica in hu-

manitate Christi Domini, & visio beata in in-

tellectu, nequeunt saltem ex natura rei amit-

ti per peccatum in instantibus sequentibus.

Pro eo laudat PP. Oviedum & Franciscum

Alfonsum. Nec tamen unionis corporis beati

meminit, de quo n. 14. ubi impassibilitatem

attribuit qualitati, ratione cujus corpus beati

repugnantiam habet naturalem cum omni al-

teratione destructiva compositi. Eam autem

pro Empyreo proptereà non approbat, quia

sine necessitate adjicitur, & modus ille exposi-

tus est difficultati declarandi, quid eveniret

casu, quo Deus de potentia absoluta orbaret

Empyreum qualitate dicta. Videtur autem

juxta hujusmodi philosophandi modum incor-

ruptionem Empyrei majori fundamento inniti,

quàm corporum beatorum: quandoquidem

pro his solam qualitatem dictæ conditionis

sufficientem judicat illius Auctor, cùm tamen

pro Empyreo alia magis intrinseca & genuina

proponantur. Cùm tamen & Nos de illa agen-

tes n. 164. præferendam illam isti & dixeri-

mus, & studuerimus non leviter compro-

bare.

  407. Dico ergo Primò. IncorruptibilitasAssertio 1.|Statuitur|omnimoda.

Empyrei est omnimoda, totalis, & ab intrinse-

co. Id probo. Nam talis à Deo produci potest

in aliquo excellenti corpore: ergo existiman-

dum omnino verosimiliter est eam in Empy-

reo omnium nobilissimo statuisse: quia ut

negetur nullum est verosimile fundamen-

tum.

@@0@

@@1@142 Recognitio II. Amphitheatri Misericordiæ.

  408. Dico Secundò. Incorruptibili-Assertio 2.|Ab intrin-|seco, & non|solùm ob|dispositio-|nes.

tas dicta non est tantùm ratione dispositio-

num, sed ratione substantialis constitu-

tionis, quia & forma & unio tales sunt,

ut exigant naturalem permanentiam à nul-

la naturali caussa violabilem, neque ab

ipso Deo secundùm potentiam ordinariam

operante. Unde si Deus cælum aliud majus

conderet Empyreum ambiens, ut revera con-

dere potest, ab illo non posset alterari cum

corruptionis nota: quòd autem illuminari am-

pliùs posset, non involveret repugnantiam ali-

quam, Deo sic disponente. Ubi existimare

aliquis posset lucem non esse qualitatem sine

termino intensibilem, sed habere gradualem

terminum, & ad eum Empyrei lucem perveni-

re, sicut primariæ qualitates, colores, odores

&c. Ex quibus habetur, etiamsi divinitus sub-

stantia Empyrei nudaretur dispositionibus il-

lis, quibus ejus incorruptibilitas tribuitur ab

auctoribus nuper adductis, nihilominùs illam

inviolabilem permansuram. Unde non videtur

momenti esse alicujus difficultas illa circa qua-

litatem in hoc philosophandi modo, quid scili-

cet eveniret casu, quo Deus orbaret Empy-

reum qualitate illa, quam quidem non viden-

tur vitare, qui ad dispositiones recurrunt: ro-

gari enim possunt, Quid si Deus dispositioni-

bus illis substantiam orbaret Empyream? Si

enim dicant mansurum tunc Empyreum cor-

ruptioni obnoxium: ex eo fiet non esse sub-

stantialiter incorruptibile. Si autem minimè

subjectum corruptioni asseratur; jam ex eo

habetur non esse dispositionibus incorruptibi-

litatem adscribendam.

  409. Dico Tertiò. Incorruptibilitas corpo-Assertio 3.|Incorruptio-|nem beato-|rum corpo-|rum præfe-|rendam.

rum beatorum nobilior est & major absolutè

loquendo, quàm sit Empyrea, licet secundùm

quid major esse videatur. Ita dixi citato n. 164.

& probavi ibidem, quia inter nobiliora extre-

ma versatur unio illa, & ad excellentissimas

operationes. Licet enim unio corporis & ani-

mæ rationalis in statu mortali etiam nobilior

videatur propter easdem rationes; anima enim

nobilissimum extremum est, & operationes

intellectus & voluntatis etiam nobiliores, &

ita ex eo titulo non apparere excellentiam ali-

quam in ratione incorruptibilitatis. Contra

tamen est: Nam cùm revera incorruptibilis

constituatur unio, eo in genere perficitur, &

ita ratione extremorum, quæ ad multò nobi-

liores operationes elevantur, quæ & æternæ

futuræ, nobiliorem gradum incorruptibilitatis

acquirit; fitq́ue absolutè major. Quòd autem

ab Empyrea aliquatenus excedatur, ex eo

ostendi potest quòd non sit adventitia, sed co-

æva, ac formæ debita. Ubi suppono unionemVnio in il-|lis an diver-|sa futura?

Corporum beatorum esse diversam ab ea, quæ

inter corpus & animam in statu mortali inter-

cessit, illa enim corruptibilis est. Neque ex eo

quòd sit diversa aliquid resurrectioni detrahi-

tur quoad surgentium identitatem, in qua idem

qui est mortuus debet resurgere, quia & idem

remunerandus aut puniendus. Ad hoc enim

unionis diversitas nullum affert detrimentum.

Unitas enim in corpore mortali quotidie va-

riatur additione partium per nutritionem, &<-P>@@

<-P>ideò moralis identitas pro absoluta locutione

sufficiens judicatur. Quod si quis circa hoc ali-

quo pulsetur scrupulo, dicat unionem etiam re-

surgere & incorruptibilem reddi eo ipso quod

corpus glorificatione donetur. Sicut gratia

habitualis in mortali statu amissibilis per con-

nexionem cum visione beatifica redditur in-

amissibilis, sicut etiam ex unione hypostatica,

posset etiam dici cùm unione dicta aliam su-

perioris naturæ posse consistere, & ita à Deo

conferendam: sicut nodo alicui nodus alius &

alius addi solet, ut quod revera erit innoda-

tum, ampliùs & ampliùs, & ita meliùs & per-

fectiùs innodetur. Et quidem circa res istas tot

sunt dicendi modi, dum quisque meliorem ex-

plicationem affectat: ut & Nobis jam pridem

in hac palæstra certantibus, liceat aliquid au-

gurari.

  410. Posset etiam dici unionem EmpyreiMateria|an specie|distincta.

esse item humanâ ex eo perfectiorem, quod

materiæ perfectioris sit nexus, perfectioris in-

quam, excessu specifico, quod placet P. Ar-

riagæ Disput. 29. citata, nu. 14. ubi postquàmP. Arriaga.

assertum ab ipso non videri unde possit decidi

quæstio ista, subdit valde probabile esse prop-

ter altissimum finem, ad quem est creatum,

constare diversa specie materia à nostra, &

quidem incomparabiliter perfectiori. P. He-

nao Exercitat. 5. nu. 63. contrarium tenet.

Quod ex eo potest (quando rationes ab in-

trinseco non suppetunt,) suaderi quòd vi-

deatur inconveniens materiam aliquam crea-

tam perfectionis specificæ excessu materiam

beatorum corporum superare: inter quos sunt

Christi, & Matris ejus corpora, solum illud

pedibus eorum subjectum calcatura. Et cùm

propter ea creatum sit, non oportuit ut illa

tantoperè anteiret. Sic enim pro majori unio-

nis perfectione discursus est à Nobis efforma-

tus. Quia verò ad majorem Beatorum acci-

dentalem gloriam id potest conducere; po-

test excessus dictus admitti, stante possibi-

litate: quin ratio adducta concludat. Non

enim videtur inconveniens ut quod nobilius

sub aliqua ratione est, nobiliori absolutè

subserviat. Sic Christus minoratus modi-

co quàm Angeli, ut D. Paulus loquitur

Hebr. 2. vers. 9. eos habet sibi summa pote-Hebr. 2.|v. 9.

state subjectos, ut ibidem habetur: quod

& de Virgine dubio procul asserendum.

Sicut enim regum famuli solent quando-

que splendidioribus ornari vestibus, quàm

reges ipsi, quod quidem non est regibus

indecorum, quia totum illud in eorum re-

redundat gloriam; ita & in negotio præ-

senti discurrendum, cùm quidquid est in Em-

pyreo nobilioris materiæ, in Beatorum ce-

dat gloriam, ad quam totus ille apparatus or-

dinatur: nec deesse censendum, quod habent

illi sub pedibus.

@@0@

@@1@§. XIII. Circa Partem I. Exornatio Empyrei. 143

§. XIII.

Empyreum an solidum, aut penitus, aut

ex parte.


411. SOliditatem Empyrei statui §. 6. & 7.Sententia|pro non in-|tegra soli-|ditate.

eamq́ue totalem, non admissa senten-

tia eorum, qui fluidum ac liquidum media sui

parte constituunt, quos quidem secutus est P.

Henao Exercitat. 14. Sect. 1. Et eum P. Izquier-

dus de Novißimis pag. 406. Affirmat autem P.

Henao Conclus. 5. n. 12. credibile esse dari in-

tra ipsam mediam partem solidum aliquod qua-

si pavimentum Theatri, seu montis summita-

tem, in qua aderunt Beati Christo Domino ut

Principi. Id quod indicare videtur D. Joannes

in Apocalypsi Cap. 21. v. 10. dum se sublatum

dicit in montem magnum & altum. Et ostensam

sibi civitatem sanctam Ierusalem. Pro quo P.Apocal. 21.|v. 10.

Cornelium & D. Bernardinum Senensem, aut

Nicolaum Lyranum adducit. Præter pavimen-

mentum Theatri aliquos etiam thronos solidos

futuros esse asserit, pro Christo saltem, & ejus

sanctissima Genitrice, de quibus Exercitat. 18.

& 19. Sed neque throni, neque pavimentum

necessaria erunt juxta ipsum, ut pedibus insi-

stant, uti de pavimento indicat Aversa, sed

conducent ad majorem pulchritudinem Regiæ

cœlestis, & ad ostentationem majoris majesta-

tis. P. Arriaga Disputat. illa 29. n. 15. utram-

que sententiam censet probabilem, neque con-

temnendas rationes Molonij, cui P. Tannerus

subscribit, & P. Cornelius in Cap. 1. Genesis.P. Arriaga

& fortaßè, ait, id est probabilius, quia non video

cur non debeamus hominibus beatis concedere respi-

rationem, & consequenter corpus aliquod respira-

bile in cælo admittere. Quod verò corpus illud di-

vidatur, ut noster aër dividitur, nullam dicit im-

perfectionem. Hæc ille: qui cùm corpus tan-

tùm respirabile in cælo admittendum velit,

apertè indicat totum cælum non esse respirabi-

lis conditionis, unde & sententiam præceden-

tium Patrum amplecti.

  412. Dico Primò. Cælum Empyreum pe-Assertio 1.|pro integra.

nitus solidum est. Sic plurimi, quos congerit

P. Henao suprà Sect. 1. nu. 5. Id quod §. septimo

ita firmatum, ut non occurrat quidquam, quod

de novo urgeat. Quod enim de respiratione

objicitur, ibidem discussum. Quòd si adeò ur-

gere pergant auctorum illorum asseclæ, &

respirabile corpus aliquod esse contendant, fa-

cilè concedi potest futurum illud, tale scilicet

ut Beatorum ambiat corpora, & sit quasi quod-

dam lucidum vestimentum, juxta ea, quæ de

dote claritatis dicta sunt in Epithalamio n. 526.

Benè verum est quod si habitatio cęlestiũ in-

colarum intra cælum esset constituenda, val-

de absonum videretur, ut intra corpus solidum

esset futura, quamvis dos subtilitatis nihil pa-

teretur impervium, & ita spatium illud immen-

sum corpore aliquo subtili & permeabili sine

miraculis deberet assignari, cùm esse non pos-

set vacuum attenta naturæ conditione, quam-

vis Deo id non esset impossibile: & ut staret

id naturæ conditionem admittere, aut non re-<-P>@@

<-P>pugnare; pro majori tamen Beatorum & di-

gnitate & solatio plenitudo illa poneretur re-

spondens aëreæ regioni, qua cælestia & terre-

stria ordinatissimè copulantur.

  413. Dices stante etiam habitatione supraCirca Em-|pyreum an|fluidum ali-|quod cor-|pus.

Empyrei convexam sublimitatem, videri etiam

conveniens tale aliquid in eo constitui, ut &

dignitati & solatio Beatorum consulatur, &

etiam necessitati, ut sit spatium aliquod ple-

num, per quod species ad sensuum officia ne-

cessariæ transmittantur. Sed id negandum,

quia jam esset novum cælum fluidum supra

supremum constituere: & si consequenter

philosophandum, dicendum pariter supra flui-

dum illud spatium futurum culmen etiam

splendidum, ut Beati quocumque oculos diri-

gant, beatificam aliquam videant claritatem.

Sufficit ergo illis pavimenti claritas, & ea qua

totum Amphitheatrum resplendebit. In casu

autem illo habitationis spatij intermedij non

ex ea admittitur fluidum illud corpus, quod

pro usu sensuum necessarium sit, sed quia va-

cuum, non deberet admitti, juxta ea, quæ nu.Quid circa|sensuum|usum &|præsertim|circa audi-|tum.

179. dicta sunt. Ubi quod de visu assertum

circa illius amplissimam sphæram dubitare

quispiam posset an sit ad auditum extenden-

dum: & videtur sanè ita futurum, si pona-

mus inter se distantes velle inter se colloquia

miscere, aut audire eos, qui sine remedio pec-

cati originalis decesserunt suo in exilio collo-

quentes. Pro quo Guilielmus de Rubione in

4. dist. 48. quæst. 2. arti. 2. conclus. 3. ubi tra-

dit per species inditas sonorum posse Beatos

se mutuò audire, etsi sint valde distantes lo-

quanturq́ue summissa voce. Et idem est alijs

quibuscumque distantibus, si velint aures ap-

plicare. Unde & longè distantium cantus au-

dire poterunt. Circa quod specialius aliquid

habet P. Henao Exercitat. 29. nu. 40. & seqq.De cælorum|concentu.

ubi de concentu cælorum ex harmonica mo-

tione indicato Iob 38. v. 37. & concentum cæ-Iob. 38.|v. 37.

lorum quis dormire faciet? pro quo auctores ad-

ducit, & Beatis asserit fore etiam post finem

mundi gratissimum: quia licet cælorum motus

sit cessaturus, si præcisè attendatur generatio-

ni & corruptioni rerum sublunarium, pro qua

jam minimè necessarius: Nihilominus Deum

quandoque indulturum quòd detur eo fine, ut

Beatorum aures conditissimo mulceantur sono,

quem causset. Ubi quidem consequenter con-

cedendum sonum hujusmodi ex distante val-

de spatio à Beatorum auribus hauriendum.

Nisi dicatur adeo esse ingentem illum, ut à

distantissimis possit audiri. Et erit illud egre-

gium commentum. Ex quo & fieret in terra

audiendum, minùs enim cælum à terra distat,

quàm Empyreum ab orbe lunæ, & alijs, ex

communi Astrologorum sensu solidis conje-

cturis roborato. Et quidem sonus ille ingen-

tium adeò corporum non videtur quomodo

esse aurium lenocinio aptus. Quamquàm si ad

Dei omnipotentiam recurramus, non erit im-Rejectus|circa illum|quidam di-|cendi mo-|dus.

poßibile apud Deum omne verbum. Lucæ 1. v. 37.

Sed certè quod propter delectationem illam ex

audito cæli concentu orbes cœlestes jam quie-

scentes movendi aliquoties sint, nescio an ve-

rosimiliter asseratur, & ut tale sit à prudenti-<-P>

@@0@

@@1@144 Recognitio II. Amphitheatri Misericordiæ.

<-P>bus auribus excipiendum: præcipuum quidem

naturæ ordinem propter voluptatem adeò par-

vi momenti variari: parvi inquam, quia pro

auditus delectatione innumeri alij possunt con-

centus glomerari. Et quidem convenientius

esset cælos semper in motu esse, & Deo glo-

riam suo concentu personare, sicq́ue Davidi-

cum etiam stare concentum Psal. 18. v. 1. CæliPsal. 18.|v. 1.

enarrant gloriam Dei &c. At hoc non admitti-

tur, etiam ex fine adeò sublimi, & dignum

deifica majestate, unde neque illud videtur ad-

mittendum. Concentus autem rectè explica-

tur à P. Gaspare Sancio, ut sit ipsa cęlorum dis-P. Gaspar|Sancius.

positio & ornatus, ex quorum motibus múlti-

plex fiat Planetarum congressus, & ex eo in

terra multæ rerum vicissitudines, ex quibus

quædam admirabilis resultat harmonia, qualis

esse solet in vocibus, quarũ alię acutę sunt, alię

graves, aliæ ex utrisque temperatæ: sic tamen

illas in cantu & cithara moderatur magister,

ut ex multis una existat symphonia, quæ mi-

rum in modum complet & recreat sitientes au-

res. Miror autem illum Pythagoricum afferen-

tem figmentum, nihil contra illud proferre, in

Ciceronis pro ipso sententia delectatum. Est

autem D. Hieronymi, seu Venerabilis Bedæ, vel

quicumque est Auctor expositionis Tomo 8. D.

Hieronymi satis dilucida & apta expositio deD. Hiero-|nymus.

Angelis, unde ait ille: Hujus igitur cæli concen-

tum, ait Dominus, quis dormire faciet? Id est, quis

erit, qui eos à perpetuis laudibus, quibus me bene-

dicunt Sanctus, Sanctus, Sanctus Dominus incessa-

biliter concinentes, ut cessent & quasi obdormientes

poßit inhibere? Sic ille. Pythagorici figmenti

nulla facta mentione. De concentu autem,

qui ex partibus fluidis cæli formari potest, qui

tale constituunt, ut libuerit philosophen-

tur.

  414. Dico Secundò. Quòd Beati pedibusAssert. 2.|circa insistẽ-|tiam in pe-|dibus.

insistant, aut non insistant, circa quod vidimus

diversos sensus, potest sublata æquivocatione

ad concordiam revocari. Pro quo juvat P. Ar-

riagam n. 11. citatæ Disputat. sic pro distinctio-

ne Empyrei ab alijs cælis loquentem excepisse:

Addi potest pro hac veritate congruentia, quia vi-P. Arriaga.