ras de Angeles y Almas bienaventuradas. En me-
dio iba la Magestad de IESV Christo, S. N. y por
remate de la Procesion la Virgen santißima su
Madre acompañada de todas las santas Virgenes,
Martyres, viudas y casadas. El canto que entre<-P>@@
<-P>tanto se oìa, eran alabanzas del Señor, y de sus
Santos. Desta manera anduvo la Proceßion en con-
torno de la Celestial Ierusalen, que fue un espacio,
que no puedo explicar, por representarseme la
Ciudad estandidißima, y de casi immensa grande-
za, y vino despues à parar al mismo Castillo, en
llegando se prostraron todos y adoraron à Dios N. S.
dondole gracias per la merced, que les avia hecho
por sola su bondad de hazerlos participantes de la
gloria, que poseian. El Señor les echò su santißima
bendicion, y los Santos y Angeles se fueron cada
uno à su lugar y asiento. Juxta hæc & de gloria
illius cœlestis Civitatis constat, nec non de il-
lius amplitudine, sicut etiam de Sanctorum
Sedibus, ubi non solùm de illis dictum, sed
etiam de locis, ut appareat loca esse pro Sedi-
bus, non quidem, quæ Sedes solas capiant, sed
capacissima, ut & palatia dici queant, juxta
dicta & dicenda.
Aliam jucundissimam narrationem offert
post allatam, dum de Festo SS. Trinitatis
agens, Angelos suis è locis procedentes indu-
cit, & in solemnis supplicationis modum or-
natissimos eleganter repræsentat: & tandem
circa Virginem ita scribit: Estaba esta gran
Señora en otro bellißimo trono, que me parecia tan
rico y celestial como el primero (Dei scilicet) solo
que no espiraba una oculta Divinidad, un no sè que
inefable, que adornaba al otro. Mostrabase esta sobe-
rana Reyna tan hermosa, y tan bañada de indecible
gloria, que dezia yo entre mi: Quando no ubiera
mas bien, que gozar en esta dichosa Patria, si no
la vista de esta gloriosißima Señora, aviamos de
trabajar infinitos millares de años por gozar de tan
incomparable bien. Sic illa, cui toties ad felicem
cœlestis illius civitatis lustrationem invitatæ
illa ex 4. Esdræ 10. v. 55. & seqq. verbo pos-
sunt adaptari: Tu ergo noli timere, neque expa-4. Esdræ 10.|v. 55. &|seqq.
vescat cor tuum, sed ingredere, & vide splendo-
rem, & magnitudinem ædificij, quantùm capax
est tibi visus oculorum videre. Et post hæc audies
quantum capit auditus aurium tuarum audire. Tu
enim beatus es præ multis, & vocatus es apud Altißi-
mum sicut & pauci. Ubi si pro Beatus & vocatus,
si Beata, & Vocata reponatur, stare id quidem
poterit ipsius suffragio Veritatis felicissimam
Virginem invitantis. Prædicta autem verba ad
civitatem gloriosam pertinere affirmat P. Mar-P. Roa.
tinus de Roa in libro de statu gloriæ Cap. 6. Ne-
que quia Canonicæ auctoritatis duo libri Es-De 3 & 4.|libri Esdræ|auctoritate.
dræ non sunt, illis est magna, quam meren-
tur, detrahenda: ut enim P. Tirinus asseruit,
nullus post Canonicos Scriptor illis potest an-
te stare, unde & post illos Concilij Tridentini
Decreto constituti. Licet enim in Decreto deCirca usum|Patrum &|Ecclesiæ ip-|sius vide|Sixtum|Senensem|Lib. 1. Sect.|3. in Esdra.
libris Canonicis duorum illorum librorum
mentio nulla extet, ex Præfatione tamen Bi-
blica ab eo dispositionem illam derivatam po-
test verosimiliter conjectari. Nam & hoc
Conciliari providentia dignum est, ne scili-
cet libri tales ab Ecclesiæ usu penitus arean-
tur: cùm illam ad librorum recognitionem
fuisse extensam dignoscamus.
421. Dico Secundò. Mansiones quæ pala-Assertio 2.|Mansiones|anæquales.
tiorum nomine meritò decorandæ videri non
inverosimiliter potest futuras æquales in Bea-
tis, eisdem scilicet mensuris, quia id videtur<-P>
@@0@
@@1@148 Recognitio II. Amphitheatri Misericordiæ.
<-P>ad pulchriorem ornatum pertinere. Quia ve-
rò pro diversitate meritorum etiam in illis fu-
tura diversitas, dici potest eam quidem non de-
futuram in ipsa æqualitate; quia materia ædi-
ficij esse pretiosior poterit, ex quo pulchritudo
major ob varietatem semper gratam resulta-
bit. Ubi supponendum ædificia diaphana &
transparentia futura, quia id ad eximiam spe-
ctat venustatem. Quod & Apocal. 21. nu. 16.
habetur perspicuum: Ipsa verò civitas aurumApocal. 21.|v. 16.
mundum simile vitro mundo. Sed erunt fortè qui-
bus hoc non placeat, nec videatur contra civi-
tatis pulchritudinem inæqualitas numerosa,
dummodò circa altitudinem non adstruatur
excessus, ob ea, quæ dicta §. 13. ubi P. Cor-
nelium adduximus pro omnimoda æqualitate
pronuntiantem, Antverpiæ exemplo. Sed
quia quæ ibi adstruximus, similiora vero
apparent, ijs standum, pro varietate verosi-
milibus, de quibus nuper, adjectis conjectu-
ris. Ad oppositæ sententiæ fundamenta re-Objectorum|solutio.
sponsio est facilis, D. Gregorius non est apertè
contrarius, nec de cœlestis Curiæ locutus
mansionibus, sed de quodam alio, quod tunc
assurgebat, ædificio minimè rationi consenta-
neo. Dionysius Carthusianus unus est licet
gravis profectò Doctor, cui possunt plures ex
adverso stantes sapientia & probitate insignes
objectari. Cùm aliàs sententia ejus id conti-
neat, quod nullus est eruditus censor probatu-
rus, in Paradiso scilicet terrestri quamdam esse
hominum remunerationem, & ita etiam in illo
locum posse habere hominum remuneratio-
nem, D. Joannes Chrysostomus de necessitate
ædificiorum locutus, Proclus de novæ domus
ædificatione pro Davide remunerando: & alij,
qui de tabernaculis Petri nihil circa præsens
negotium speciale. Ratio non urget, quia de
necessitate non agitur. In Paradiso, cùm esset
hortus, non erant amplæ domus opportunæ.
Quod ex Ovidio & Iuvenale additum, ad fa-
bulas spectat, semper enim in mundo ædi-
ficijs opus fuit, qualiacumque illa extite-
rint.
422. Unum illud ex Catechismo Roma-Circa Cate-|chismum|Pij V.
no poterat alicui negotium aliquod facessere,
videtur enim parem cum Rituali Pauli V. au-
ctoritatem habere à Sanctissimo inquam Pio
V. non minùs auctorato: immò & ampliùs,
quantò credenda ab Ecclesia proposita sunt
firmiùs quàm agenda, roboranda; in ijs opi-
nionum usus frequens admittitur, non ita in
illis. Sic arguit Vincentius Baronus in Theolo-
gia morali Parte 1. Disput. 1. Sect. 4. Arti. ult.
contra P. Raynaudum, qui illum ab uno Ordi-
nis Prædicatorum confectum asserit, neque
excedere auctoritatem privati Doctoris. Quod
ulteriùs improbat Auctores producens Leo-
nardum Marinum Archiepiscopum Lancinen-
sem, Ægidium Foscarium Episcopum Muti-
nensem, & Franciscum Forerium Lusitanum,
& quidquid illi scribebant communi opera, ad
limam Cardinalis Sirleti fuisse revocatum. Sed
verò quidquid ille contendat, & usque ad sa-
tietatem convitietur, suo non potietur intento.
Et quod ad Rituale attinet, quod Choquetius
Dominicanus unius privati Doctoris opera<-P>@@
<-P>fuisse confectum ex professo contendit, neque
majorem ipsi aliunde auctoritatem concilia-
tam, à Nobis explosum in Thesauro Indico Ti-
tulo 16. nu. 19. & alibi. Catechismum autem
non in eo auctoritatis gradu consistere, quem
citatus prætendit Auctor, communis est Theo-
logorum vox, licet clamet ille Concilij Gene-
ralis auctoritate scriptum, jussu Pij V. revisum
& emendatum, à tota Ecclesia summo applau-
su exceptum, tamquàm divinum opus, in quo
eruditio cum eloquentia, doctrinæ puritas &
sinceritas, cum alijs dotibus certarent. Ex eo
enim tantùm habetur, quæ ad fidem spectant,
ut talia recipienda, & hoc est quod Conci-
lium intendit, ut statuta in ipso doctrinali for-
mula disposita fidelibus à suis magistris trade-
rentur. Quæ verò ante Concilium sub opinio-
ne erant, si uti verosimilia tali formulæ inser-
ta, opinionis gradum neutiquàm prætergressa,
non enim tres illi viri, Dominicani omnes,
condendi novos fidei articulos, etiam lima
Cardinalis Sirleti accedente, auctoritatem ha-
buerunt. Pro quo, ut alia præteream, unum
evidens argumentum exhibebo. In præfatoEx senten-|tia circa|verba con-|secratione|Calicis va-|lidum argu-|mentum.
Catechismo omnia verba, quæ pro consecra-
tione Calicis in Missali proponuntur, uti ne-
cessaria penitus extant, quia in eo illius Aucto-
res D. Thomæ sunt sententiam amplexi, 3. p. q.
78. arti. 3. Quod tamen Cardinalis Cajetanus
non caussatus oppositam in illius Articuli
Commentario tradidit: quam tamen in Ro-
mana impressione Pius V. jussit expungi, ut-
potè S. Doctori contrariam, ut videri potest
apud P. Vasquez Tomo 3. in 3. p. Disput. 197 n.
10. & 32. P. Suarez Tomo 3. in eamdem Disput.
60. Sect. 1. Vers. De quibus. Et alij communi-
ter. Licet autem à Pontifice ita dispositum
fuerit, Cajetani sententia in sua est probabili-
tate relicta, quam P. Vasquez judicat verissi-
mam, & est in Scholis communior, & apud
Recentiores frequentissima, & ut asserit Tho-
mas Hurtadus Tomo 2. variarum resolut. Tract.Thomas|Hurtadus|ut ineptè|obstet.
13. nu. 388. omnes pro ea sunt ferè Societatis
Doctores. Et ait ferè, ob ea, quæ habet. n. 407.
ubi affirmat apud se habere tres gravissimos
R. R. qui Dominici Soti modum dicendi se-
quuntur, quem ipse absolutè judicat D. Thomę
menti contrarium, ut scilicet verba prædicta
sint, juxta ea, quæ statuit §. 2. de essentia, &
non tantùm de integritate. Inter eos autem
manuscriptos unum exprimit P. Didacum
Deza PP. Suarij & Vasquij, aliorumq́ue gra-
vissimorum Doctorum in Academia Complu-
tensi Magistrum. Qui tamen per errorem Di-
dacus, cùm Alfonsus fuerit, cui errori adjun-
ctus alter cit. n. 388. ubi inter Auctores Socie-
tatis contra D. Thomam decertantes Pesan-
tium annumerat, minimè talem. Illud autem
tres gravißimi R. R. quid indicet non apparet,
Rectores enim, & Reverendi ineptè accipien-
di, & benignior explicatio errori typographi-
co adscribit, ut pro PP. Patribus inquam error
præfatus irrepserit: unde ex eo non liquet an
omnes illi è Societate fuerint, cùm unum tan-
tùm P. Dezam dicat se honoris gratia nomi-
nare. Circa quem ita etiam scribit nu. 414.Sibi ipsi|contrarius.
Secundum notandum est, quòd opinio ista Thomi-<-P>
@@0@
@@1@§. XVI. Circa Partem I. Exornatio Empyrei. 149
<-P>starum dupliciter intelligitur. Primò quod dum
quis dicit illa verba: Hic est calix sanguinis mei,
antequàm proferantur alia verba, jam est peracta
conversio vini in sanguinem, & sic quando alia se-
quuntur, nihil faciunt, sed solùm ornant, & perfi-
ciunt formam. Et sic intellexit Cajetanus, quem
Deza secutus est, & aliqui alij. Sed hæc intelligen-
tia prorsus eliminanda est, sicut eliminavit, & jure
optimo Pius V. Commentarium Cajetani expungens
illud à partibus Summæ: est enim manifestè contra
S. Doctorem dicentem præfata verba esse de neceßi-
tate formæ, & continere vim effectivam, & propter
alia, quæ suprà retulimus §. 1. Hæc ille. Ex qui-
bus manifestè apparet auctorem hunc circa
P. Dezam sibi esse contrarium: illum enim
pro Soti sententia citaverat, asserentis verba
prædicta non tantùm ad ornatum & perfe-
ctionem, sed ad integritatem formæ pertine-
re: modò autem id, quod vidimus, asseren-
tem profert, unde & non debuit, uti saltans
extra Societatis chorum, compellari.
423. Juxta quæ est sanè mirabile quodEt Divinum|instinctum,|ubi aequit|ille locum|habere, con-|fingens.
scribit §. ult. statim in principio, sic enim ibi:
Placuit sententiam sapientißimi Dominici Soto
enucleare, enodare, defendere: video enim il-
lam multis, illisque gravißimis Patribus Magi-
stris Ordinis Prædicatorum Cajetanum secutis
placuisse. Et non possum mihi persuadere ita con-
corditer ferè omnes S. Thomæ alumnos post emi-
nentißimum Cardinalem hoc sentire, nisi ex ali-
quo instinctu Thomistico divino. Sic ille. Ex
quo sic inferre licet: Ergo ex aliquo instin-
ctu Thomistico divino id amplectuntur gra-
vissimi illi Magistri, quod est à Pio V. tot
titulis, quot Auctor conclamat, expun-
ctum. Vel si instinctus talis divinus est, quo-
modo aut eo caruit Sanctissimus Pius, aut
si habuit, contra illum pronuntiavit? Si
Thomisticæ scholæ alumnos minimè Emi-
nentissimum voluit Cajetanum sequi, quo-
modo illi contra Pontificis mentem obnitun-
tur, idq́ue divino agi dicitur instinctu?
Quidquid de hoc sit; Catechismo digna non
subtrahatur auctoritas: sed neque major
quàm sit æquum conferatur. Docti illum
confecere Theologi, sed pauci, contra quos
possunt pauci alij docti etiam militare. Pos-
sunt & plurimi, ut quod circa casum, de quo
Nobis sermo, de ædificijs inquam cœlestis
civitatis, non debeamus illius auctoritate re-
tardari. Ubi etiam dici potest palatia qui-
dem negata non fuisse, sed id tantùm asser-
tum, pro beatitudine contendentibus non es-
se cur de palatijs habenda cura sit, quando
etiam si nulla in cælo sint, ipsum cælum pro
illis abundè suffecturum. Deinde etsi ampla
fuissent negata palatia, quia singulis singu-
la attribui non videatur opportunum, man-
siones tamen non negatas à Christo promis-
sas, dignasq́ue incolis tantis futuras, ex quo
non adeò notabilis concertationis materia re-
sultabit.
@@
§. XVII.
De incomparabili Empyrei magnitudine.
424. DIctum de illa §. 13. sed non ea ex-Quanta|m$unclearl$unclears ex|P. Pavonio,|& Hierony-|mo Vitali.
acta dimensione, quam aliqui cu-
riosiùs perscrutati, & utili quidem labore;
nam ad Dei intelligendam potentiam mirè
confert, & ad excitandos affectus dignos gra-
titudine Christiana. P. Franciscus Pavonius
Parte 2. Introductionis in sacram doctrinam defi-
nit. 2507. solidis fundamentis affirmat firma-
mentum ad concavam Empyrei superficiem,
seu ad convexam primi mobilis comparatum
se habere sicut punctum, quemadmodum se
habet terra ad ipsum firmamentum comparata.
Adducit illum Hieronymus Vitalis in Lexico
Mathematico Verb. Empyreum, ex quo & addit
majorem ejus molem concipiendam esse, quàm
esset occupatura omnis Angelorum multitudo,
si quilibet Angelus in sua se sphęra locaret ex-
tra cujusque Angeli sphęram. Ubi sphęræ no-
mine cælum est accipiendum ex ijs, quos ipsi
movent, juxta communem sententiam. Quan-Quanta An-|gelorum|multitudo &|hominum.
ta autem Angelorum numerositas sit, solùm
per milliones millionum multiplicatos aliqua-
tenus percipiendum. Circa quod sic Virgo Di-
vam Birgittam allocuta, ut refert ipsa Lib. 4.
Cap. 11. sic dicens: Nam si computarentur omnesS. Birgitta.
homines, qui nati sunt ab Adam usque ad novißi-
mum, qui nasciturus est in fine mundi, plusquàm
decem Angeli inveniuntur pro unoquoque hominum.
Sic Diva Parens. Ubi cùm non dicat decem
uni respondere, sed plusquàm decem, magnus
in eo adhuc latet excessus, ratione cujus major
evadit numerus, quàm sit ille, quẽ P. Izquierdus
in Opusculo de Novißimis docta supputationeSupputatio|specialis.
deducit, secutus P. Ricciolum, qui in fine Tomi
suæ Geographiæ, tradit numerum hominum in
fine mundi (si rerum cursus hucusque servatus
continuetur) & per quindecim mille annos
ejus constiterit duratio, futurum unius millio-
nis millionum. Iam ergo Angelorum propor-
tione servata quantus futurus sit eorum nume-
rus intelligi poterit, si & decuplo excessui id
addatur, quod esse addendum Virgo, ut vidi-
mus, indicavit. Quia verò ex hominum multi-Paucitas|salvando-|rum.
tudine Prædestinatorum decima tantum futura
portio, juxta id, quod ex D. Bernardo refert
Duvallius de quatuor Novißimis quæst. 5. arti. 2.D. Bernar-|dus.
sic dicente: In mari Maßiliensi ex decem navibus
vix una perit: sed in mari hujus mundi ex decem
animabus vix una salvatur. Sic Divus Pater.
Quia inquam decima futura est, juxta illam
est sedium cælestium amplitudo simul cum
Angelis computanda. Sed modò in eo sumus
ut id quod de sphæris pro singulis Angelis di-
ctum juxta eorum numerum exigamus: juxta
sententiam procedentes de habitatione supra
Empyrei superficiem supremam. P. Izquierdus
Angelorum simul cum hominibus collectione
facta ita scribit: Ex suprema superficie Empyrei,
quæ est terminus Vniversi, unicuique respondet (2.
686. 599.) duo milliones. Sexcentæ & octoginta
ac sex mille & quingentæ nonaginta novem leucæ<-P>
@@0@
@@1@150 Recognitio II. Amphitheatri Misericordiæ.
<-P>quadratæ. Sic ille. Licet autem ex prædicta
summa Angelorum & hominum, pars decima
hominum juxta dicta secernatur, tot leucæ re-
manent, ut magnam profectò sphæram possint
integrare. Et sic stat ritè quod ex duobus Au-
ctoribus Pavonio & Vitali dicebamus. Quod
equidem minus est quàm id, quod modò ex
docto Scriptore prolatum, dum sphæris pro
Angelis sphæræ pro hominibus adjiciuntur,
quæ etsi solæ essent, amplitudinem constitue-
rent adeò ingentem, ut vix queat ad humani
discursus captum revocari.
425. Et hæc quidem ampliora sunt, quàmVarij di-|cendi modi|circa ma-|gnitudinem.
sint ea, quæ ex diversis Scriptoribus adducit
P. Henao Exercitat. 13. Sect. 2. Illud summum
ex Patribus Drexelio & Eusebio, magnitudi-
nem esse plusquàm decem mille & quatuorde-
cim millionum milliarium in longitudine, &
in latitudine trium mille & sexcentorum mil-
lionum. Quod equidem non consonat ijs, quæ
de æqualitate in longitudine & latitudine
superiùs dicta. Et ut æqualitas admittatur, mi-
nus certè id est, quàm quod nuper positum de
spatijs correspondentibus singulis Beatorum,
ex quibus incomparabiliter major resultat ma-
gnitudo. Ex Cassanæo, si massa plumbi à cęloCassaneus.
Empyreo descenderet, vix in quingentis annis
ad terram veniret. Ex P. Cornelio si quis per
octo mille annos ascendens à terra pertransiret
quotidie centum milliaria, vix perventurum
ad concavam Empyrei superficiem. Sed audi
majora juxta dicta ex P. Izquierdo sic scriben-P. Izquier-|dus.
te: Ex superius dictis sequitur, si Angelus per dia-
metrum Vniversi decurreret, & quotidie iter sex
mille & quadringenta leucarum conficeret, in
eo transitu ex uno ad aliud extremum mille annos
insumpturum. Et si cum eâdem velocitate ejus cir-
cumferentiam cursu pervaderet, per qualemcumque
illius ex maximis circulum, uno in circuitu tria
millia & centum ac quadraginta annorum insume-
tur. Sic ille, & quidem ita oportebat ut Deus in
spatio quodammodo immenso immensitatis
suæ specimen luculentum exhiberet: sicut &
æternitatis in statu felicissimo Beatorum.
Et cùm magnitudo hæc talis ac tanta sit,Divinæ po-|tentiæ ex-|pensio.
quot in eo molimine confecta temporis spatia,
quot sunt artis instrumenta adhibita, quis &
qualis operarum præmissus apparatus? O verè
admirandam divinæ potentiæ majestatem! In
momento, in ictu oculi, ut aliàs Apostolus 1. Cor.
15. v. 52. & non aliàs David Psal. 148. v. 5.Psal. 148.|v. 1. 2. & 5.
Ipse dixit, & facta sunt: ipse mandavit, & creata
sunt. Ubi exordium illud: Laudate Dominum de
cælis: Laudate eum in excelsis. Ubi de Empyreo
peculiaris mentio, quia de cælorum summa
celsitudine, ex qua ad inferiores orbes statim
descendit. Unde post cælorum excelsitatem
eorum incolas ad laudem conditoris invitat di-
cens: Laudate eum omnes Angeli ejus: laudateCardinalis|Bellarmin.
eum omnes virtutes ejus. Pro quo sic Cardinalis
Bellarminus: Illud de cælis significat locum ubi
Angeli degunt, ut sensus sit, Laudate Dominum de
Dostları ilə paylaş: |