Avctarii indici tomus quartus

rabba diversum est: prius enim idem est ac Fi-De nomine|Barabbæ.

lius magistri, posterius autem Filius patris, sicut

apud Nostros Perra & Pera, jarra, & jara, &

apud Latinos Canna & Cana, Allia & Alia,

Annus & Anus, & alia. Stat ergo Mathiæ no-

men per simplex thau scribendum, & origina-

tionem incertam, ut si de illo interrogetur, re-

sponderi possit, quod alius Angelus ludic. 13.

v. 19. Cur quæris nomen meum, quod est mirabile?Iudic. 15.|v. 19.

Quod si placeat etymologia præfata, sicut &

aliæ, per me quidem licet, cùm in gloriam

D. Apostoli cedant, unde & citato §. 17. n.

418. nonnullas alias dedimus. Undique ergo

evadit ille laudabilis, vel ex nominis signifi-

catione multiplici, vel quia ignota.


§. XX.

Errores nonnulli cum documentis utilibus

proponuntur.


438. NVm. 422. col. 2. Domine pro Domino.Divorum|Pauli &|Barnabæ|elogium.

Divo pro Divi. Num. 425. col. 2.

Quid pro Quod. Hic pro Sic. Ubi de Divis Pau-

lo & Barnaba à Spiritu sancto in Apostolatus

munus specialiter designatis: neque notabiles

circa illos errores, sed leviusculi. Vitæ inno-

centissimæ Barnabas, Paulus etiam & ipse in-

teger vitæ, scelerisque purus, excepto sermone Vriæ,

excepto inquam furore, quo in Christi Eccle-

siam persecutor acerrimus ferebatur. Sed con-

versus ab ipso in eam vitæ puritatem evasit, ut

cum Barnaba bigam potuerit Evangelicam

constituere pro salvatione mundi ex illis, de

quibus Habac. 3. v. 8. Qui ascendes super equosHabae. 3.|v. 8.|Psal. 17.|v. 11.

tuos, & quadrigæ tuæ salvatio. Davidem canen-

tem audio Psal. 17. v. 11. Et ascendit super Che-

rubim, & volavit. Nec tamen ibi audio salva-

tionem. Et bene quidem: non enim Cheru-

bim ad salvationem ut ministri ejus primarij

& Christo propinquiores adsciti, sed qui ab

ipso electi plusquam Cherubicis virtutibus

eminentes: Apostoli inquam, ut D. Ambrosius

eleganter exposuit in Psal. 118. in fine Octon. 4.D. Ambro-|sius.

sic locutus, Ascendisti in equos tuos, equitatus tuus

sanitas. O bonorum equorum duodeca jugum mira-

bile, quibus fræna pacis, habenæ sunt charitatis,

constricti inter se concordiæ vinculis, & jugo fidei

subjecti .... Bonum aurigam portantes Dei Verbum,

cujus flagello fugatæ sunt illecebræ sæculares &c.

Ubi licet S. Doctor de duodecim loquatur,

ejus doctrina ad duos præfatos pariter referen-

da, & singulari quadam ratione, quia simul

electi, ut simul pergerent, dum aliud cælitus

oraculum non haberent, unde illis id apprimè

congruit, quod à S. Ambrosio dictum: Quibus

fræna pacis, habenæ sunt charitatis, constricti inter

se concordiæ vinculis. Ex quo sit ut non solùm

scientiâ Cherubim, sed & ardenti fuerint Se-

raphim charitate. Quid ergo si tantùm levissimi

errores in ipsis, quos humana nequit penitus

fragilitas evitare. Et talis ne in ea divisione

eorum inter se fuit, quam occasione JoannisAct. 15. v.|37. & seqq.

Marci accidisse narrat D. Lucas? Act. 15. v. 37.<-P>@@

<-P>& seqq. Fortè illud, sed quod cum constantissi-

ma constiterit charitate: pro quo sic D. Joan-Separati|salva cha-|ritate.|D. Ioan.|Chrysost.

nes Chrysostomus post alia magno ejus spiri-

tu digna: Mihi etiam videtur disertè separatio illa

facta, & quòd inter se dixerint: Quoniam ego non

volo, nec tu vis, ne pugnemus: distribuamus provin-

cias, & ita sibi invicem multum cedentes hoc fece-

runt. Volebat enim Barnabas non dejici quod à

Paulo erectum. Idcircò & seceßit. Volebat simili-

ter & Paulus non infirmare quod illi visum: ea

propter & ipse idem facit, ac secedit. Vtinam &

nos tales seceßiones faceremus, & sic ad prædicandũ

abiremus. Sic ille. Ex quo apparet quanta cum

circumspectione dissensio illa processit, atten-

dentibus beatis commilitonibus, ne occasio ulla

violandæ charitatis, & intimæ amicitiæ, inter

pugnam utrimque rationabilem oriretur. Ex

qua factum ut gloria Dei amplificaretur cre-

dentium cumulo, prædicatione ampliùs pro-

pagata, & sancta amicitia sine violationis

cujusquam periculo conservata.

  439. Num. 429. col. 2. Hic pro Sic. ErrorD. Marci|singularis|laus.

tolerabilis, & qui posset sustineri. Non ita qui

sequitur Num. 430. col. 2. Reciperet pro Cogeret.

Ubi de D. Marco agitur suo exemplo omnes

imitatores Christi ad exemplum sui cogente;

ut loquitur D. Hieronymus, quod ibidem ex-

pensum. Sed an stare etiam possit, quod & re-

ciperet? Videtur equidem indole S. Evange-

listæ perspecta, minimè singularitatis fastuosæ

avida, ut neminem velit sibi, more Pharisæi il-

lius in Evangelio miserè celebris, coæquari.

Non sum sicut ceteri hominum. Lucæ 14. v. 11.Lucæ 14.|v. 11.

Itaque volebat esse plures Marcos, & quo si-

miliores, eo dilectiores, quia ex eo ampliùs

Christi gloria, quam ambiebat corditus, auge-

batur. In quo nescio an dicam Divum Paulum

præivisse, quem dicentem audio: Volo enim1. Cor. 7.|v. 7,

omnes vos esse sicut me ipsum. 1. Cor. 7. vers. 7.

Magnum quidem in Paulo magisterium, sed

alijs, non Marco scribebat, in longinquo agen-

ti, & sublimiori lumine collustrato: licet ne-

gari nequeat magnum in Marco fuisse Pauli

spiritum prædicto in ornamento in se mirabi-

liter expressisse. Cujus præfatam sententiam

Auctor Commentariorum in ipsius Epistolas

inter D. Hieronymi opera sic exponit: VoloAuctor|apud D.|Hierony-|mum.

autem &c. Hoc parvulis indulgeo, non præcipio ut

perfectis: nam omnes homines cupio mihi similes

inveniri. Sic ille. Omnes ergo homines cupie-

bat esse perfectos, & omnes pariter ita sibi si-

miles, ut nullius comparatione esset singularis,

si Deus vellet dona sua æqualiter impartiri.

Sed unusquisque proprium donum habet ex Deo.

Ibidem. Et hoc quidem in D. Marco quod

summæ est ipsi laudi, credimus, & dicimus

præfulsisse.

  440. Num. 432. col. 2. Hunc ergo ille præCirca D.|Lucam.

oculis, non Illa. Num. 433. col. 1. Ablusione pro

Adlusione adversante sensu. De se solo locutus,

deest particula, Non, ut ex contextu constat.

Vegetionum pro Vegetiorum ex comparativo Ve-

getior à Vegetus. col. 2. Iam ille pro Tam ille.

Num. 434. col. 2. Domicans pro Dimicans col. 3.

Tamen esse divinam pro Tam. Trationem pro Tra-

ditionem, Perarat pro Perorat. Totus hic erro-

rum cumulus §. 19. ubi de Divo Evangelista.<-P>

@@0@

@@1@§. XX. Circa Partem I. Errores cum documentis. 157

<-P>Luca Nobis sermo, dum conaremur dignum

illi præconium adornare. Sed lux ille est, juxta

nomen suum, & lux, ut spero, lucebit in te-

nebris, & multò meliùs erroribus profligatis.

Et quidem mirum haberi non debet, si sata-

gente tenebrarum aliquo principis satellite er-

rores fuerint plusquàm in Heroibus alijs cœle-

stibus cumulati: cùm odio illum habeat plus-

quàm vatiniano, eo quòd excellentias Virginis

suo in Evangelio reddiderit manifestas. HincGenes. 3.|v. 15.|Vt conterat|quotidie ca-|put serpen-|tis.

enim contra infernum durum & durans instau-

ratum prœlium, hinc victoriæ innumeræ, &

triumphi innumeri reportati. Ipsa conteret ca-

put tuum. Genes. 3. v. 15. An id semel? Mini-

mè. Vicit, & vincit quotidie per fideles adju-

torio cœlesti roboratos: habet enim caput quodPsal. 73.|v. 23.

sæpiùs conteri possit: quia superbia eorum, qui

te oderunt, ascendit semper. Psal. 73. v. 23. ut

infernalibus hydris nova capita, crescente su-

perbia, emergere, & ascendere videantur Sicut

ergo ob contritionem hujusmodi inimicitiæ

inter Virginem & Serpentes tartareos positæ,

ut ibidem dicitur: Inimicitias ponam inter te &

mulierem: ita & inter eos, qui ea auxiliante

conterunt. Sed cum D. Luca præ alijs: quia

quòd alij conterant, ipsi est præ alijs adscri-

bendum. Per ipsum enim excellentiæ Deiparę

cognitæ, unde & ad ipsam recursus compara-

tus, sicq́ue & ipse dici potest cum conterenti-

bus conterere, & cum triumphantibus trium-

phare, ut & continuatione gaudeat præmio-

rum. In Psalmo nostro id habemus, de quo in

principio: Misericordias Domini in æternum can-Psal. 88.|v. 1. & 2.

tabo. In generationem & generationem annuntiabo

veritatem tuam in ore meo. Psal. 88. v. 1. & 2.

& dictum nu. 49. quod ore suo Propheta an-

nuntiaturus dicatur veritatem Domini futuris

generationibus, quia ad illas ejus erant carmi-

na perventura. Et stat ritè illud: unde & stat

quod in generationem & generationem canta-

verit, sicque & modò cantet in utraque Ec-

clesia militante & triumphante, quia ea, quæ

essent cantanda ministravit. Ad hunc ergo

modum, vincit & triumphat D. Lucas, & ser-

pentis conterit caput, quia Virginem mundo

exhibuit, dum notam fecit, cujus imploratis

auxilijs victoriæ & triumphi apud fideles fre-

quentissimi comperiuntur.

  441. Num. 438. col. 1. Sed illius pro SedDe D. Lucia|Virgine.

illud. Intexisse pro Interisse. De Sanctissima

Virgine Lucia sermo, & doleo, ubi de illa agi-

tur, puritatis speculo, quidquam litura dignum

admisceri. Illius hodie festus recurrit dies, &

transire illum sine alicujus laudatorij addita-

menti obsequio non permittit affectus. Ubi

de morte agebatur errores dicti incurrerunt,

cùm scilicet similitudo cum Christi morte fir-

maretur. Cùm voluit ille, mortuus, mortua

& Lucia. Rogavi Dominum meum Jesum Chri-

stum ut ignis iste non dominetur mei: & impetravi

à Domino inducias martyrij mei. Sed cur illa

ignis martyrium recusat, & precibus amoli-

tur? Ideò utique, (ut rationes alias discurren-

tibus aliter relinquamus) ne virgineum corpus

in cineres abiret, & eo pretiosissimo divinæIgnis mar-|tyrium cur|recuset.

beneficentiæ pignore privaremur. Sic spiritu

sancto inspirante peractum. Castè & piè viven-<-P>@@

<-P>tes templum sunt Spiritus sancti. Sic illa de se-

ipsa, dum sibi, quod commune videri poterat,

specialiter adaptavit, contestante exceptione

omni majore teste, Diva inquam Agatha: Quia

jucundum Deo in tua virginitate habitaculum præ-

parasti. Cùm ergo Virgineum Corpus Spiri-Vt in ejus|corpore Spi-|ritus san-|ctus.

tus sancti esse habitaculum agnovisset, perma-

nere illud sua in geminata integritate voluit,

sic enim & Spiritus sanctus cum ipso & in ip-

so, qui fons est donorum, ut ex Isai. 11. v. 2.

constat. Ubi licet de spirituali donorum sep-

tennario sermo sit, ad omnia alia debet exten-

di, vulgari argumento de majori ad minus:

unde & in labore requies, in æstu temperies, in

fletu solatium, dulce & refrigerium aderit, ubi

& corpus, aut ex corpore pretiosa portio; im-

mò & ubi nihil ejusmodi, si petentis pietas eòFelix ipso|Veneta|Respublica.

se proripiat, ubi thesaurus talis asservatur, Ve-

netijs inquam, amplissima illa & erga sacra

pignora apprimè religiosa Republica. Neque

enim sine mysterio dispositum ut in ejus Festo

Evangelium de Thesauro in agro abscondito

decantetur, pro quo qui invenit, omnia, quæ

habuit bona contulit, lætissimus comparato.

Gaudeat ergo opulentissima & florentissima

Respublica Thesauro isto, quem debet meritò

suis omnibus thesauris anteferre, cùm dono-

rum omnium pariter habeat munificentissi-

mum largitorem. Inducias illa impetravit

martyrij, etiam cùm inviolata ab igne, trans-

fixo gladio gutture loquebatur.

  442. Et cur itura jam ad sponsi nuptias, adCur differas|mortem.

gloriæ palmas, exitum remoratur? Ut oret

quidem, & feliciorem statum Ecclesiæ, im-

mani persecutionum turbine cessante pollicea-

tur. Ita ergo tenerum illud cor erga Ecclesiam,

& fideles filios affectum, ut gloriæ jamjam

instanti orationem præferat, & quod ad fide-

lium consolationem conferre poterat, non cur-

sim, sed per otium exequatur. Et quia in morte

similem Christo & dictum & probatum, videa-

mus & hoc in illo graphicè demonstratum.

Matrem discipulo dilecto, & discipulum Ma-

tri pendens in cruce commendat. Ecce filiusSimilis|Christo in|illa.|D. Ambro-|sius.

tuus. Ecce mater tua. Joan. 19. v. 26. & 27. Cir-

ca quod D. Ambrosius Libro de Institut. Virgi-

nis ad Eusebium ita scribit: Paulisper publicam

differt salutem, ne Matrem inhonoram relinquat.

Sic ille. Nec solùm Matris honori & solatio

consultum ab ipso, sed & discipuli. Ideò ille

dilectionem sui narrationi præmisit: Cùm vi-Ioan. 19.|v. 26. & 27.

disset ergo Jesus matrem, & discipulum stantem,

quem diligebat. v. 26. Ubi de Matris dilectione

nihil, de hoc enim non poterat dubitari. Se

autem nota peculiari designat, & dilectum

pleno ore pronuntiat: ut quod narraturus per-

git, dilectioni loquentis, & mirabiliter agen-

tis adscribatur. Paulisper ergo differt ille pu-

blicam salutem, mundi redemptionem, ut Ma-

tris & discipuli sic honori & solamini consula-

tur. Huic se divino exemplari Virgo sanctissi-

ma Lucia præstitit ardenti ex dilectione con-

formem; dum & martyrij decus, & gloriam

divinæ differt visionis, ut Ecclesiæ honori, &

fidelium consolationi accommodis omnibus

singulare momentum importet. Et in Domino

quidem dilatio prædicta geminatæ gloriæ re-<-P>

@@0@

@@1@158 Recognitio II. Amphitheatri Misericordiæ.

<-P>tardatio fuit: publicæ inquam salutis, hoc est

redemptionis, in quo summa est ipsius gloria

constituta: & etiam ejus, quæ ad beatitudi-

nem pertinebat: non quidem animæ, quod ad

substantiam ejus spectat, sed ad illa, quæ

ad animam ex mortalis corporis consortio re-

dundabant, & pœnali onere deprimebant, at-

que etiam corporis, glorificandi citiùs, si &

citò mortalis conditio finiretur. Pro quo id ob-

servatione dignum in D. Ambrosij verbis oc-

currit: quòd scilicet Christus de gloria du-

dum explicata minimè quod ad dilationem

attinet, curasse videatur, dum honoris Ma-

tris, & discipuli adeò se providum ac solicitum

curatorem ostendit: & publicæ tantùm salutis

mentio celebris exhibetur. Plus ergo ille pon-

derandā nobis salutis nostræ curam impendit,

& illius dilationem, quàm quod ad gloriam

suam spectat, quod nec videtur curare, ut quan-

tùm amori ejus maneamus obstricti hoc præ-

stantissimo argumento dignoscamus. Ut & stat

quod ad D. Luciā attinet, cujus & amori debet

Christianus populus peculiarem se recognosce-

re debitorem. Et sint hæc paucula pro ipsa sa-

tis, pro quibus felicem ad alia tendentes arri-

puimus occasionem.

  443. Num. 440. col. 1. Ferus pro Feris. Num.Errorum|series.

442. col. 1. Theodotus pro Theodorus. Persona-

rum pro Personam. Num. 443. col. 2. Quid pro

Qui. Num. 448. col. 2. Ne credendus, pro Nec.

Nuncupata pro Nuncupatam. Num. 452. col. 2.

Potest pro Potu. Num. 453. Divitias pro Divi-

nas. Sistamus hîc aliquantulùm ex hoc inju-

cundo errorum cursu, & in hoc ultimo divinas

leges divitias dictas non ineptè neque fallaci-Legum cu-|stodia divi-|tiæ veræ.|Psal. 118.|v. 14. 72.|& 127.

ter æstimemus. Optimus circa hoc judex &

rex & Propheta, qui id non semel protestatus;

sic enim Psal. 118. v. 14. In via testimoniorũ tuo-

rum delectatus sum, sicut in omnibus divitijs v. 72.

Bonum mihi lex oris tui super millia auri & argen-

ti. v. 127. Ideò dilexi mandata tua super aurum &

topazion. Ideò equidem quia mundanis omni-

bus pretiosiores, unde & solæ illæ verè divites

possunt reddere felici earum avaritia insatiabi-

liter æstuantes. Ubi tamen id solerter obser-

vandum; magnum quidem discrimen interce-

dere inter divinas leges (& humanas item, si sub

culpa obligent, quia jam eo pacto divinę repu-

tantur) & divitias sæculi: quòd istæ in malum

domini custodiuntur, juxta illud Eccles. 5. v. 12

Est & alia infirmitas peßima, quam vidi sub sole:Eccles. 5.|v. 12.

divitiæ conservatæ in malum domini sui. Ubi con-

servatæ idem est ac custoditæ, ut antiquissimus

omnium exponit Interpres D. Gregorius

Thaumaturgus, post quem D. Ambrosius sic

locutus: Avaritiæ languor inexplicabilis cupidita-D. Ambro-|sius.

tis languor istæ divitiæ sunt, ut dicit Ecclesiastes:

Est languor malus, quem vidi sub sole, divitias cu-

stodiri in malum poßidentis eas. Sic ille in expo-

sitione Psalmi primi. Cùm tamen leges divinæ

omnium optimo in loco debeant custodiri. DaPsal. 118.|v. 34.

mihi intellectum, & scrutabor legem tuam: & cu-

stodiam illam in toto corde meo. Psal. 118. v. 34.

Sic custodientes evadunt divites, quia inenar-

rabiles divitias Christi consequuntur, seu investiga-Ephes. 3.|v. 8.|2. Cor. 9.|v. 13.

biles, ut loquitur D. Paulus Ephes. 3. v. 8. ad

quod & spectat quod habet 2. Cor. 9. v. 13. Su-<-P>@@

<-P>per inenarrabili dono ejus. Pro quo SalomonProverb. 3.|v. 1. & 2.

Proverb. 3. v. 1. & 2. Fili mi, ne obliviscaris legis

meæ: præcepta mea cor tuum custodiat, longitudi-

nem enim dierum, & annos vitæ, & pacem appo-

nent tibi. Non potuit præcepta in corde custo-

dienti majores divitias polliceri, pro quo D.

Hieronymus audiendus in eum locum; sic

enim ille: Ne imposita præceptorum custodia tur-D. Hierony-|mus.

baret audientem, præmisit præmia certa, & sic enu-

meravit præcepta, longitudinem dierum, lucem

sempiternam: annos vitæ, transcensum mortalita-

tis hujus: augmentum pacis, ipsum æternæ beatitu-Isai. 9. v. 7.

dinis statum designat, de qua dicit Isaias: Multi-

plicabitur ejus imperium, & pacis ejus non erit fi-

nis. Sed & priori Dei populo in præsenti datum est,

ut cùm legi Dei obediret longo tempore in pacis

quiete viveret. Sic S. Doctor. Ubi doctrina quę-

dam observatione digna proponitur, ut cùm

observationi legis in veteri illa promissiones

bonorum temporalium factas audiamus, illas

pro nova & gratiæ ad sublimiora directas cre-

dere debeamus. Sic ergo præcepta in corde

servanti, quæ à Salomone expressæ, juxta D.

Hieronymi debent sensum usurpari, pro subli-

mioribus inquam divitijs, de quibus & Vates

idem sic, aut ore ipsius Deus: & sedebit popu-Idem 32.|v. 18.

lus meus in pulchritudine pacis, & in tabernaculis

fiduciæ, & in requie opulenta. Isai. 32. v. 18. Ut

ergo non negemus commissum errorem dum

pro Divinas positum Divitias, id tamen sine

absurdo stare potuisse oportet fateamur, ut sci-

licet appositivè legendum sit, Divitias leges,

quo pacto præfatus possit discursus locum non

importunum habere.

  444. Num eodem col. 3. Jesum pro Jesu. SiIESVS re-|gnum cælo-|rum. & Dei.

Grammaticæ leges admitterent, staret bellè il-

lud: In regnum Jesum, sed cùm sequatur Christi,

addenda correctio. Verissimè namque Jesus

regnum est, & qui illum possederit, regnum se

assecutum meritò potest gloriari. In diebus illisMatth. 3.|v. 1. & 2.|& 4. v. 17.

venit Ioannes Baptista prædicans in deserto Iudææ