Avrupa Birliği Türkiye'ye Yönelik Katılım Öncesi Mali Yardım Programı

3.1.İşgücü piyasası durumuna göre nüfusun dağılımı

Malatya ilindeki çalışma çağındaki nüfus toplam nüfusun %73’ünü oluşturmaktadır. Çalışma çağındaki nüfusun büyüklüğü AB ülkelerinin çok üstündedir.

Malatya ilinde çalışma çağındaki nüfusun yoğun olmasına rağmen işgücüne katılım oranı düşüktür. Bunun sebeplerinden biri kadınların işgücüne katılım oranının çok düşük olmasıdır. Kadınların işgücüne (çalışanlar ve iş arayan işsizler) katılım oranı %11’dir.

TABLO 3.1 Malatya ili işgücü piyasası göstergeleri¹

İşgücü piyasası durumu	Toplam Nüfus
	Toplam		Erkek		Kadın
	Nüfus	%	Nüfus	%	Nüfus	%
Kurumsal olmayan nüfus	853658	%100	434497	%51	419161	%49
Çalışma çağındaki nüfus (15 ve daha yukarı yaştaki nüfus)	585571	%69	294842	%50	290729	%50
İşgücü	342592	%40	212056	%62	130536	%38
İstihdam	311977	%37	189073	%61	122904	%39
İşsiz	30615	%4	22983	%75	7632	%25
İşgücüne katılım oranı (%)^2	%59		%72		%45
İstihdam oranı (%)^3	%53		%64		%42
İşsizlik oranı (%)^4	%9		%11		%6

TABLO 3.2 Malatya ili örneklemi işgücü piyasası göstergeleri

İşgücü piyasası durumu	Örneklemdeki kişi sayısı			Tahmini Nüfus^5
	Erkek	Kadın	TOPLAM
Kurumsal olmayan nüfus	1,759	1,621	3380	853,658
Çalışma çağındaki nüfus (15 ve daha yukarı yaştaki nüfus)	1,287	1,183	2470	623,827
İşgücü	723	124	847	213,920
İstihdam	581	80	661	166,943
İşsiz	142	44	186	46,976
İşgücüne katılım oranı (%)	%56	%11	%34
İstihdam oranı (%)	%45	%7	%27
İşsizlik oranı (%)	%20	%35	%22

Malatya ilinde yapılan işgücü araştırmasına göre istihdam oranı %34’dür, AB ülkelerinde istihdam oranı yaklaşık %63’dür. İstihdam oranını düşük olmasının etkenlerinden biri kadınların istihdam oranlarının düşük olmasıdır. Çalışma çağındaki kadınların %7’si çalışmaktadır. Bu oran AB ülkelerinde yaklaşık %55’dir.

Ayrıca işgücü piyasasında iş arayan işsizlerin çoğunluğunu kadınlar oluşturmaktadır. İşgücü piyasasında işsizlik oranı kadınlarda %35 iken bu oran erkek işsizlerde %20’ye düşmektedir. Bu oranlar kadınların işgücü piyasasına girmekte zorlandıklarını göstermektedir.

Yukarıdaki tablodaki rakamlar Malatya ilindeki işgücü piyasasının cinsiyet ayırımına dayandığını ve kadınların aleyhine çalıştığını göstermektedir.

3.2.Katılım oranları

İşgücü piyasasını cinsiyet ve yaş grubuna göre katılım oranlarını inceleyecek olursak (Tablo 3.3), Malatya ilinde çalışma çağında olan kişiler içerisinde en yüksek katılım oranı %79 ile 25-49 yaş grubundaki erkeklerden oluşmaktadır. Daha genç yaş grubunda olan 15-24 yaş grubundaki erkeklerin işgücüne katılım oranının 25-49 yaş grubuna göre daha düşük olması bu kişilerin eğitimlerine devam etmelerinden kaynaklanmaktadır.

1. Yaş

Kadınların işgücüne katılım oranının, en fazla olduğu yaş grubu 15-24 yaş grubu iken katılımın en düşük olduğu yaş grubu 50-66 yaş grubudur. Bu muhtemelen kadınlarda yeni neslin eğitim durumunun daha yüksek olduğunu ve yeni neslin çalışmak için iş talep ettiğini göstermektedir.

Avrupa İstihdam Stratejisi’nin (AİS) belirlediği kadın istihdam oranın 2005 için %57 ve 2010 için %60 hedefi göz önüne alındığında Türkiye’nin bu hedefi gerçekleştirebilmesi için kadın istihdamını artırmak için aktif hedefler ve tedbirler belirlemeli ve bir an önce başlatması gerekmektedir.

TABLO 3.3 Cinsiyet ve yaş grubuna göre işgücüne katılma oranları

Yaş grubu	Erkek	Kadın	Ortalama oran	Örneklemdeki çalışma çağındaki kişi sayısı
15 – 24	%41	%19	%31	715
25 – 49	%79	%9	%43	1192
50-66	%39	%2	%21	452
67 ve üstü	%9	%6	%8	111
Ortalama oran	%56	%10	%34	2470

Mevcut işgücünde genç işsizlik ülkemizdeki en önemli problemdir. Bununla birlikte AİS’in 55-64 yaş grubu için 2010 yılında belirlediği istihdam oranı %50 hedefine şu anki %21 oranıyla ulaşmanın zor olduğu görülmektedir.

3.2.1Eğitim

Tablo 3.4'den de görülebileceği üzere işgücüne katılım oranlarını etkileyen en önemli faktörlerden biri eğitim durumudur. Cinsiyet ayırımı yapılmaksızın eğitim durumu yükseldikçe kişilerin işgücüne katılma oranları artmaktadır. Eğitim durumuna göre işgücüne katılım oranın (%72) en yüksek olduğu grup en az yüksek okul veya üniversite eğitimi alan kişilerdir. Yüksekokul veya üniversite eğitimi alanların cinsiyete göre istihdam oranlarına bakıldığında, kadınların işgücüne katılım oranları %67, erkeklerin %73’dür. Buda gösteriyor ki kadınların veya erkeklerin eğitim durumlarını yükseltilebilirse işgücüne katılım oranı da yükseltilebilir.

Tablo 3.4’den çıkan diğer bir ilginç sonuç ise Meslek ve Teknik liselerden mezunların iş bulma olasılığını yükselttiği görülmektedir. Ancak bu grupta cinsiyete göre katılım oranlarına bakıldığında meslek lisesi mezunu kadınların işgücüne katılım oranı düşüktür. Bu durum, Teknik veya Meslek liselerin müfredatının kadınlar için uygun olmamasından veya geleneksel kadın mesleklerini barındıran meslek liselerin (muhasebe, bakım, satış, vs) sayısının az olmasından kaynaklanmaktadır.

TABLO 3.4 Cinsiyet ve eğitim düzeyine göre işgücüne katılma oranları

Eğitim düzeyi	Erkek	Kadın	Ortalama oran	Örneklemdeki çalışma çağındaki kişi sayısı
Hiç okula gitmemiş – İlköğretim	%54	%4	%25	1250
Genel ortaöğretim ve Mesleki ortaöğretim	%50	%10	%35	412
Genel Lise	%55	%18	%41	581
Meslek Lisesi	%78	%37	%67	70
Yüksekokul veya Üniversite	%73	%67	%72	151
Ortalama oran	%56	%10	%34	2464
Bilinmeyen				6

Malatya’da çalışma çağındaki nüfusun %51’i ya ilkokul mezunudur ya da hiç okula gitmemiştir.

Malatya’da çalışma çağındaki nüfusun %40’ı ortaokul ve genel lise mezunlarıdır. Tablodaki katılım oranlarından da görüleceği gibi ortaokul ve genel liseden mezun olmanın işgücüne katılımda belirgin bir artış sağlayamamaktadır.

Tablo 3.4'de görüldüğü üzere eğitim durumu yükseldikçe her iki cinsiyet grubunda da işgücüne katılım oranlarının artığı görülmektedir. Bu durum göz önüne alındığında zorunlu eğitim 3 yıl daha uzatılarak ortaöğretim seviyesine çıkartılmalı ve mesleki ve teknik eğitim veren okulların sayısı artırılmalı ve yaygınlaştırılmalıdır. Özellikle kadınların mesleki eğitimden faydalanması sağlanmalıdır. Ancak, müfredat kadınların iş bulma şanslarını arttıracak kadınların daha yoğunlukta çalıştıkları meslekleri de içermelidir.

Mesleki eğitim veren okullardan işgücü piyasası doğrultusunda hareket eden müfredatı alan kadınların işgücü piyasasında iş bulma şansları artacaktır böylelikle Malatya ilinde kadın istihdamında da artış kaydedilecektir.