Avtomatlantirish va boshqaruv

1-rasm. Aloqa vaqtida paketlarni almashishga misol.

Axborot almashinuvini boshqarish usullari ikki guruhga bo‘linadi:

• 
  Markazlashtirilgan usul, bu holda hamma boshqarish bir joyga jamlangan. Bunday usullarning kamchiligi: markazni buzilishlarga barqaror emasligi, boshqarishni tez amalga oshi-rib bo‘lmasligi. Afzalligi – konflikt holati yo‘qligi.
  
• 
  Markazdan tarqatilgan boshqarish usullari, bu holda markazdan boshqarish bo‘lmay-di. Bu usullarni asosiy afzalligi: buzulishlarga barqarorligi va boshqarish vaziyatdan kelib chiqil-gan holda amalga oshirilishi. Lekin konflikt hollar bo‘lishi mumkin, ularni hal qilish kerak.
  

Axborot almashish usullarini turlarga ajratishga boshqacha yondoshish ham mavjud:

• 
  Determinatsiyalangan usul aniq qoidalar orqali abonentlarni tarmoqqa egalik qilishi al-mashib turadi. Abonentlarni tarmoqqa egalik qilish o‘rinlarining u yoki bu tizimi mavjud, bu tar-moqqa egalik o‘rinlari(prioritet) turi abonentlar uchun turlichadir. Bu holda konfliktodatda to‘liq o‘rinsizdir (yoki ehtimoli kam), lekin ba’zi abonentlar o‘z navbatini ko‘p kutishiga to‘g‘ri keladi. Bu usulga tarmoqqa markerli bog‘lanish, ya’ni axborot uzatish huquqi estafeta singari abonent-dan abonentga o‘tadigan usul ham kiradi.
  
• 
  Tasodifiy usullar – axborot uzatuvchi abonentlarga navbat tasodifiy ravishda beriladi deb qabul qilingan. Bu holda konflikt bo‘lish ehtimoli mavjud, lekin uni hal qilish usuli taklif qilinadi. Tasodifiy usullar tarmoqda axborot oqimi ko‘p bo‘lganda determinatsiyalangan usulga nisbatan yomon ishlaydi va abonentga tarmoqqa bog‘lanish vaqtiga kafolat bermaydi (abonentda axboro uzatishga xohish bo‘lgan vaqtdan, o‘z paketini uzatguncha bo‘lgan vaqt oralig‘i). Tasodi-fiy usulga misol – CSMA/CD.
  

22 – Ma’ruza : Umumiy foydalanish tarmoqlari.

Ma’lumot qanday va qaysi tezlikda uzatilishi ko’p omillarga bog’liq. Malumot uzatish kanallari bilan tanishgan holda malumot uzatishga ta’sir qiluvchi omillarni ko’rib chiqaylik Quyidagi asosiy omillarni bilish zarur ; 

-Uzatish o’lchovlari ; chastota va eng yuqori – eng past chastotalar farqi ; 
-Liniyalarning tuzilishi ; nuqtaga –nuqta (point –to-point ) va ko’p nuqtali;
-Parallel va ketma-ket uzatish; 
-uzatish yunalishlari ; simpleks ,yarim dupleks va to’liq dupleks; 
-uzatish rejimi ( asinxron va sinxron );
-paketlar kommutatsiyasi; 
-Multepleksirlash; 
-protokollar;