Axborot xavfsizligi

Tarmoqning yolg‘on ob’ektni kiritish. 
Har qanday taqsimlangan tarmoqda 
qidirish va adreslash kabi "nozik joylari" mavjud. Ushbu jarayonlar kechishida 
tarmoqning yolg‘on ob’ektini (odatda bu yolg‘on xost) kiritish imkoniyati 
tug‘iladi. Yolg‘on obektning kiritilishi natijasida adresatga uzatmoqchi bo‘lgan 
barcha axborot aslida niyati buzuq odamga tegadi. Taxminan buni tizimingizga, 
odatda elektron pochtani jo‘natishda foydalanadigan provayderingiz serveri adresi 
yordamida, kirishga kimdir uddasidan chiqqani kabi tasavvur etish mumkin. Bu 
holda niyati buzuq odam unchalik qiynalmasdan elektron xat-xabaringizni 
egallashi mumkin, siz esa xatto undan shubxalanmasdan o‘zingiz barcha elektron 

---

45 
pochtangizni jo‘natgan bo‘lar edingiz.
Qandaydir xostga murojaat etilganida adreslarni maxsus o‘zgartirishlar 
amalga oshiriladi (IP-adresdan tarmoq adapteri yoki marshrutizatorining fizik 
adresi aniqlanadi). Internetda bu muammoni echishda ARP (Kanal sathi protokoli) 
protokolidan foydalaniladi. Bu quyidagicha amalga oshiriladi: tarmoq resurslariga 
birinchi murojaat etilganida xost keng ko‘lamli ARP-so‘rovni jo‘natadi. Bu 
so‘rovni tarmoqning berilgan segmentidagi barcha stansiyalar qabul qiladi. 
So‘rovni qabul qilib, xost so‘rov yuborgan xost xususidagi axborotni o‘zining 
ARP-jadvaliga kiritadi, so‘ngra unga o‘zining Ethernet-adresi bo‘lgan ARP-
javobni jo‘natadi. Agar bu segmentda bunday xost bo‘lmasa, tarmoqning boshqa 
segmentlariga murojaatga imkon beruvchi marshrutizatorga murojaat qilinadi. 
Agar foydalanuvchi va niyati buzuq odam bir segmentda bo‘lsa, ARP-so‘rovni 
ushlab qolish va yolg‘on ARP-javobni yo‘llash mumkin bo‘ladi. Bu usulning 
ta’siri faqat bitta segment bilan chegaralanganligi tasalli sifatida xizmat qilishi 
mumkin. 
ARP bilan bo‘lgan xolga o‘xshab DNS-surovni ushlab qolish yo‘li bilan 
Internet tarmog‘iga yolg‘on DNS-serverni kiritish mumkin. 
Bu quyidagi algoritm bo‘yicha amalga oshiriladi: 
- DNS-so‘rovni kutish; 
- olingan so‘rovdan kerakli ma’lumotni chiqarib olish va tarmoq bo‘yicha 
so‘rov yuborgan xostga yolg‘on DNS-javobni haqiqiy DNS-server nomidan 
uzatish. Bu javobda yolg‘on DNS-serverning IP-adresi ko‘rsatilgan bo‘ladi; 
- xostdan paket olinganida paketning IP-sarlavxasidagi IP-adresni yolg‘on 
DNS serverning IP-adresiga o‘zgartirish va paketni serverga uzatish (ya’ni yolg‘on 
DNS-server o‘zining nomidan server bilan ish olib boradi); 
- serverdan paketni olishda paketning IP-sarlavhasidagi IP-adresni yolg‘on 
DNS-serverning IP-adresiga o‘zgartirish va paketni xostga uzatish (yolg‘on DNS 
serverni xost haqiqiy hisoblaydi).