| "Onların qəlbləri var, amma onun vasitəsi ilə (haqqı) düşünmürlər gözləri var, amma onunla (haqqı) görmürlər qulaqları var, amma onunla (haqqı) eşitmirlər."7
Başqa bir ayədə buyurulur:
صُمٌّ بُكْمٌ عُميٌ فَهُمْ لاَ يَعْقِلُونَ
"(Onlar) kar, lal və kordular. Elə buna görə də əql qüvvələrini işə salmırlar."8
Qurani-Kərim bu ayələrdə həqiqi idrak nemətindən məhrum olanların qulaqlarını kar, gözlərini kor, dillərini lal və qəlblərini idraksız hesab edir. Doğurdan da əgər əql qüvvəsi öz vəzifəsini lazımınca yerinə yetirməyib öz funksiyasını itirsə, onda başqa orqanların heç bir faydası olmayacaq, onlar heç nəyi hiss etməyəcəklər. Bu ayələr əqlin dəyərini açıqlamaqla yanaşı, ona layiqincə ehtiram qoyur.
İnsan surət, əql isə maddədir.9 İnsanı başqa canlılardan ayıran fəsli (fərqləndirici əlaməti) onun əqlidir. "O adamın ki, əqli yoxdur, deməli heç nəyi yoxdur." Əgər insan bu böyük qüvvədən"əql qüvvəsindən məhrum olarsa, onda onun başqa heyvanlarla heç bir fərqi olmaz, onun varlıq aləmindəki qüdrət nişanələrindən heç bir bir əsər-əlamət də qalmazdı. Əgər insan əql qüvvəsinə malik olmasaydı, bütün həqiqətlər ona məchul qalar və o, təbiətin sirlərini kəşf edə bilməz, yaradılışın ən yüksək dərəcəsinə, varlığın ən şərəfli mövcudu kimi bir məqama çatmazdı.
Allah-Taala Öz yetərli hikmətinə əsasən insana dünyanın bütün məchullarını, xilqətin sirrlərini kəşf etmək qabiliyyətini (əqlin vasitəsilə) bəxş etmişdir. Məqsədi də bütün kainatın onun müqabilində ram olduğu bir insana gerçəklik bəxş etməkdir. Qurani Məcid bu mətləbə işarə edərək buyurur:
اَلَمْ تَرَوْا اَنَّ اللهَ سَخَّرَ لَكُمْ ماَ فِي السَّماَواَتِ وَ ماَ فِي الاَرْضِ
Dostları ilə paylaş: |
