Ayətullah Seyid Əli Xamenei
Yüklə 1,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Xilafət dövrü
Bütün müsәlman alәmi Əmirәlmömininlә (ә) beyәt etdi. O zamana qәdәr heç bir beyәt belә ümumi olmamışdı. Yalnız Şam onunla beyәt etmәdi. Bütün İslam alәmi, böyük şәxsiyyәtlәr vә sәhabәlәr beyәt etdilәr. On nәfәrdәn az olan kiçik bir qrup qaldı. Əmirәlmöminin (ә) onları bir mәscidә toplayıb bir-bir beyәt etmәmәlәrinin sәbәbini soruşdu. Abdullah ibn Ömәr, Sәd ibn Əbi Vәqqas da onların arasında idi. Hәr biri bir sәbәb göstәrib danışdılar. Bәzilәri sonra beyәt etdilәr, bәzilәri isә etmәdilәr. İmamın bu bir neçә nәfәrlә işi olmadı. Amma Tәlhә, Zübeyr kimi digәr görkәmli şәxslәrin hamısı onunla beyәt etdilәr. Beyәtdәn qabaq imam onlara 1 Yenә orada 62 buyurdu ki, sizin israrınızı qәbul edib xәlifә oluramsa, tanınmış şәxsiyyәtlәri, qәdim simaları vә adlı-sanlı adamları nәzәrә alacağımı düşünmәyin; elә bilmәyin ki, mәn ona-buna tabe olacaq, tәqlidçilik edәcәk vә digәrlәrinin üsulu ilә işlәyәcәyәm. Əsla belә olmayacaq. Mәn sizi İslamdan anladığım vә tәyin etdiyim şәkildә idarә edәcәyәm. 1 O, bu sözlәri deyәndәn sonra xilafәti qәbul etdi. Əmirәlmöminin (ә) müxtәlif mәsәlәlәri nәzәrә alıb güzәştә gedә vә onların könlünü ala bilәrdi. Amma burada da İslam prinsiplәri vә dәyәrlәri üzәrindә qәtiyyәtlә dayandı. Belә ki, qarşısında o qәdәr düşmәn meydana çıxdı vә Əli (ә) bir cәbhәdә qızıl, güc vә hiylә tәrәnnümlәri ilә, bir cәbhәdә mötәbәr vә mәşhur şәxsiyyәtlәrlә, başqa bir cәbhәdә isә zahirәn abid, әslindә isә İslamın hәqiqәtindәn, ruhundan, İslam tәlimlәrindәn vә Əmirәlmöminininin (ә) mәqamından xәbәri olamayan radikal vә daşürәkli tәkfirçilәrlә üzlәşmәli oldu. Əmirәlmöminin (ә) üç düşәrgәdә Nakisin (әhdi pozanlar), Qasitin (zülmkarlar) vә Mariqin (dindәn çıxanlar, yaxud yolunu azmışlar) qrupları ilә ayrı-ayrı şәkildә vuruşdu. Bu hadisәlәrin hәr biri onun Allaha güvәnmәsini, fәdakarlığını vә xudpәsәndlikdәn kәnar ruhunu göstәrir. O, nәhayәt bu yolda şәhadәtә qovuşdu. O hәzrәt haqqında demişlәr ki, әdalәti onu qanına qәltan elәdi. Əgәr Əli (ә) әdalәti kәnara qoyub başqa mәsәlәlәri nәzәrә alsaydı, öz mәqamını vә şәxsiyyәtini İslam dünyasının maraqlarından üstün tutsaydı, әn uğurlu vә qüdrәtli xәlifә olardı, heç kim onunla düşmәnlik dә etmәzdi. Lakin Əmirәlmöminin (ә) haqq vә batilin meyarıdır. Mәhz buna görә kim hәzrәt Əlinin (ә) ardıcılıdırsa, onu qәbul edirsә, onun kimi rәftar etmәk istәyirsә, haqq vә kim Əlini (ә) qәbul etmirsә, batildir. Mәhz buna görә Əmirәlmöminin (ә) şәxsi maraqlarının vә eqosunun әn kiçik müdaxilәsi belә olmadan seçdiyi yolla hәrәkәt etmişdir. Əmirәlmöminin (ә) belә bir şәxsiyyәtdir. Buna görә dә, hәqiqәtәn haqqın meyarıdır. 1 Yenә orada 63 Əmirәlmömininin (ә) hәyatı budur: "İnsanların elәsi dә vardır ki, Allahın razılığını qazanmaq yolunda öz canını fәda edәr" 1 . Əli (ә) canını yalnız şәhadәti zamanı vә ölüm anında qurban vermәdi, bütün ömrü boyu hәmişә öz canını Allah yolunda fәda etdi. Əmirәlmöminin (ә) bu müddәtdә göstәrdi ki, İslamın tәcrid olunduğu vә İslam cәmiyyәtinin kiçik olduğu dövrdә yaranmış İslam prinsiplәri vә İslam dәyәrlәri cәmiyyәtin rifah, inkişaf, iqtidar vә maddi tәminat dövründә dә icra oluna bilәr. Bu, olduqca әhәmiyyәtli mәsәlәdir. İslam prinsiplәri, İslam әdalәti, insansevәrlik, cihad, İslam quruculuğu, İslamın әxlaq vә dәyәrlәri Peyğәmbәrin (s) dövründә ilahi vәhylә nazil oldu vә onun tәrәfindәn İslam cәmiyyәtindә mümkün hәddә hәyata keçirildi. Amma Peyğәmbәr (s) dövrünün İslam cәmiyyәti on ilә qәdәr yalnız Mәdinә ilә mәhdudlaşırdı, bir neçә min nәfәr әhalisi olan kiçik bir şәhәrdәn ibarәt idi. Sonradan Mәkkә vә Taifi fәth edәndә dә çox mәhdud sәrvәti olan, kütlәvi yoxsulluğun vә çox az imkanların mövcud olduğu mәhdud bir bölgә idi. Belә bir şәraitdә İslam dәyәrlәrinin әsası qoyuldu. Peyğәmbәrin (s) dünyadan köçdüyü zamandan 25 il ötmüşdür. Bu 25 ildә İslam ölkәsinin әhatәsi yüzlәrlә dәfә artmışdır, iki dәfә, üç dәfә, on dәfә yox. İmam Əli (ә) hakimiyyәtә gәlәndә Orta Asiyadan Şimali Afrikaya, yәni Misirә qәdәr geniş әrazi İslam hökumәtinә tabe idi. Əvvәldә İslam dövlәtinin iki böyük qonşu imperiyası olan İran vә Romadan biri tamamilә devrilmişdi. O zaman İran hökumәti devrilmiş vә bütün İran torpaqları İslamın ixtiyarına keçmişdi. Rum torpaqlarının әsas hissәsi - Şam, Fәlәstin, Mosul vә digәr yerlәr dә İslam dövlәtinә tabe idi. İslam dünyası belә bir geniş sahәni әhatә edirdi, çoxlu sәrvәt әldә edilmişdi, daha yoxsulluq, çatışmazlıq vә qәhәtlik yox idi; qızıl geniş yayılmış, pul çoxalmış, sәrvәtlәr artmış, İslam ölkәsi varlanmışdı, çoxları hәddәn artıq rifah içәrisindә yaşayırdılar. 1 Bәqәrә/207 64 Əgәr Əli (ә) olmasaydı, tarix belә nәticә çıxarardı ki, İslam prinsiplәri vә Peyğәmbәr dәyәrlәri yaxşı idi, amma Mәdinә dövrünә, İslam cәmiyyәtinin kiçik vә yoxsul olduğu zamana aiddir. İslam cәmiyyәti böyüyәndәn, müxtәlif sivilizasiyalarla qarışandan, İran vә Romadan mәdәniyyәt vә sivilizasiya nümunәlәri cәmiyyәtә daxil olandan vә müxtәlif xalqlar İslam dünyasına qatılandan sonra daha hәmin prinsiplәr ölkәni idarә edә bilmәz. Əmirәlmöminin (ә) bu beş ildә öz әmәli, rәftarı vә hakimiyyәt tәrzi ilә göstәrdi ki, erkәn peyğәmbәrlik çağının bu parlaq prinsiplәri – tövhid, әdalәt, insaf, bәrabәrlik Əmirәlmöminin (ә) kimi qüdrәtli bir xәlifә tәrәfindәn dә icra oluna bilәr. Bu, tarixdә qalmış bir şeydir. Əmirәlmöminindәn (ә) sonra bu üsul davam etmәsә dә, o göstәrdi ki, İslam hakimi, cәmiyyәtin müsәlman başçıları istәsәlәr vә iradә nümayiş etdirsәlәr, hәmin prinsiplәri İslam hökumәtinin, İslam coğrafiyasının genişlәndiyi, müxtәlif vә yeni hәyat şәraitinin yarandığı dövrdә dә icra edә vә xalqa fayda yetirә bilәrlәr. Bәllidir ki, ictimai әdalәti Mәdinәnin 10-15 min nәfәrlik bir cәmiyyәtindә bәrqәrar etmәk hara, Əmirәlmömininin (ә) dövründәki onmilyonluq vә yüzmilyonluq bir cәmiyyәtdә bәrqәrar etmәk hara! Əmirәlmöminin (ә) bu işlәri gördü. Mәn Əmirәlmömininin (ә) öz sözlәrindә әks olunan bir neçә işini burada deyәcәyәm. Onun hәyatında minlәrlә belә nümunә var. Xalq gәlib israrla beyәt etmәk istәyir, o isә qәbul etmirdi. Xalqın israrı çoxaldı, böyüklәr, kiçiklәr, başçılar vә qәdim sәhabәlәr dedilәr ki, yox, yalnız Əli ibn Əbutalib (ә) olmalıdır vә qeyrisi mümkün deyil. Onlar gәlib israrla imamı apardılar. Buyurdu ki, onda mәscidә gedәk. Əmirәlmöminin (ә) minbәr üzәrindә xütbә oxudu vә öz sözünü dedi. Buyurdu ki, bu gün görkәmli vә möhtәrәm şәxslәrin haqsız olaraq sahib olduğu malları beytülmala - ümumi xәzinәyә qaytaracağam. Bu bir neçә ildә bәzi şәxslәr beytülmaldan bәzi pulları mәnimsәyә bilmişdilәr. Buyurdu ki, mәn bunların hamısını qaytaracağam; әgәr bu malları qadınlarınıza mehr etmiş, 65 yaxud onunla özünüzә kәniz almış olsanız belә, hamısını beytülmala qaytaracağam. 1 Hamı bilsin ki, mәnim yolum budur. Bir neçә gündәn sonra müxalifәtlәr başlandı. Cәmiyyәtin aztәminatlı vә mәhrum tәbәqәsi belә bir cәmiyyәti Allahdan arzu edir, lakin nüfuzlular vә bu sözün әsas müraciәt tәrәflәri tәbii ki, narazı qaldılar. Oturub iclas keçirdilәr, dedilәr ki, Əli (ә) nә üçün belә etmәk istәyir. Osmanın dövründә Kufәnin valisi olmuş Vәlid ibn Üqbә onların tәrәfindәn Əmirәlmömininin (ә) yanına gәlib dedi ki, ey Əli, sәninlә beyәtimizin şәrti var. Şәrtimiz budur ki, әldә etdiyimiz pullara toxunmayasan, sәndәn qabaq qazandıqlarımızla işin olmasın. 2 Vәliddәn sonra Tәlhә vә Zübeyr gәldi. Vәlid ibn Üqbә Tәlhә vә Zübeyrdәn fәrqlidir. Vәlid yeni müsәlman olanlardandır, ailәsi İslamın vә inqilabın düşmәni olmuş, İslamla vuruşmuşdu. Peyğәmbәrin (s) ömrünün sonlarında İslam qәlәbә çalanda Bәni-Ümәyyәnin digәr üzvlәri kimi o da müsәlman oldu. Tәlhә vә Zübeyr isә qәdimdәn müsәlman olanlardan, Peyğәmbәrin (s) yaxın sәhabәlәrindәn idilәr. Buna baxmayaraq, onlar da Əlinin (ә) yanına gәlib şikayәt etdilәr. Dedilәr ki, sәn beytülmalın bölgüsündә bizi başqaları ilә bir tutursan, bizә dә bizә tay olmayanlar qәdәr tәqaüd verirsәn. Bu nә demәkdir? Nә üçün bizә xüsusi imtiyaz vermirsәn? Bunlar bizim xәncәrimizlә әldә olunub, İslamı qalib edәn, zәhmәt çәkәn biz idik, indi isә bizi yeni müsәlmanlarla vә fәth olunmuş әrazilәrdәn gәlәn qeyri-әrәblәrlә bir tutursan?! 3 Əmirәlmömininin (ә) Vәlid ibn Üqbәyә cavabını görmәmişәm, tarixdә qeyd olunmayıb, amma digәrlәrinә verdiyi cavab bәllidir. Hәzrәt minbәr üzәrindәn sәrt cavab verdi. Beytülmalın bәrabәr bölgüsünә dair buyurdu ki, bu üsulun әsasını mәn qoymamışam. Mәn vә siz Peyğәmbәrin (s) 1 Nәhcül-bәlağә, xütb 29 2 "Bihar әl-әnvar", c. 32, sәh. 19 3 Yenә orada, sәh. 21 66 belә etdiyini görmüşük. 1 Mәn yeni bir iş görmürәm, Peyğәmbәrin (s) işini davam etdirirәm, cәmiyyәtdә hәmin dәyәrlәri, etiqad vә әmәl prinsiplәrini bәrqәrar etmәk istәyirәm. Əli (ә) bunu etdi vә bәdәlini dә ödәdi. Bu işin bәdәli üç müharibә idi vә Əmirәlmöminin (ә) bundan qorxmadı. Tәbii ki, o, xilafәti öz haqqı bilirdi, amma Peyğәmbәrin (s) vәfatından sonra bu haqqı uğrunda 25 il heç bir iş görmәdi, kimsә danışmaq istәyәndә dә sakitlәşdirirdi. Əmirәlmöminin (ә) 25 il bu mövzuda sükut etdi. Amma zahirәn ondan әhәmiyyәti ondan az görünәn bir mәsәlә - yәni ictimai әdalәt, Peyğәmbәr (s) prinsiplәrinin dirçәldilmәsi vә Peyğәmbәrin (s) yaratdığı möhkәm İslam cәmiyyәti qurmaq naminә üç müharibәyә getdi: Cәmәl, Siffeyn vә Nәhrәvan döyüşlәri. Görün Əmirәlmömininә (ә) görә bu iş nә qәdәr әhәmiyyәtli olmuşdur. Əmirәlmömininin (ә) böyük işi budur. Onun bu barәdә başqa bir cümlәsi var. Bizim Əli (ә) tәlimlәri ilә bir qәdәr tanış olmağımız pis olmaz. O buyurur ki, kimsә mömindirsә, Allah yolunda mübarizdirsә, çoxlu zәhmәtlәr çәkmiş, cәbhәdә olmuş vә böyük işlәr görmüşdürsә, onun hüququna riayәt etmәk vacibdir. Lakin bu şәxs qanundan yayınsa vә hüquq pozuntusuna yol versә, hәmin vacib haqq onun cәzalandırılmamasına sәbәb olmamalıdır. Odur ki, mәsәlәlәri bir-birindәn ayırın. Kimsә yaxşı adamdırsa, dәyәrli şәxsdirsә, yaxşı keçmişi varsa, İslam vә ölkә üçün zәhmәt çәkmişdirsә, çox gözәl, onun hüququ qorunmalı vә ona hörmәt göstәrilmәlidir. Lakin bu şәxs cinayәt törәtsә, ona göz yummaq olmaz. Əmirәlmömininin (ә) mәntiqi budur. Onun şair vә mәddahlarından olan Nәccaşi Siffeyn döyüşündә insanları Müaviyәyә qarşı döyüşә hәvәslәndirmәk üçün әn yaxşı şeirlәr qoşmuşdur. O, Əlini (ә) sevirdi, onun tәrәfindә idi, ixlas vә vilayәt baxımından mәşhur adamdır. Bu adam ramazan ayında şәrab içdi. Əmirәlmöminin (ә) bundan xәbәr tutanda buyurdu ki, şәrab içmәyin cәzası mәlumdur; onu 1 Yenә orada, sәh. 22 67 gәtirin vә burada cәzalandırın. Əmirәlmöminin (ә) hamının gözü önündә onu cәzalandırdı, ona 80 qamçı vurdu. Onun ailәsi vә qәbilәsi imamın yanına gәlib dedilәr ki, sәn bizi rüsvay etdin, axı bu sәnin tәrәfdarlarından, dostlarından, bugünkü sözlә desәk, siyasi blokunun üzvü idi. İmam buyurdu ki, mәn bir iş görmәmişәm; müsәlman bir cinayәt törәtdi vә ona ilahi cәza vacib oldu, mәn dә hәmin cәzanı icra etdim. Nәccaşi bundan sonra dedi ki, belәdirsә, mәn dә gedib Müaviyә üçün şeir deyәcәyәm. Əlinin (ә) yanından gedib Müaviyәnin düşәrgәsinә qoşuldu. Əmirәlmöminin (ә) dә demәdi ki, Nәccaşi әldәn çıxdı, heyfdir, onu saxlayaq. Xeyr! Gedirsә, getsin; tәbii ki, qalsaydı, daha yaxşı olardı. İmam Əlinin (ә) mәntiqi vә yolu budur. Nәccaşinin tәrәfdarlarına dedi ki, cәzalandırdıq vә günahı silindi. 1 Əmirәlmömininlә (ә) qohum olan Bәni-Əsәd qәbilәsindәn bir nәfәr cinayәt törәtmişdi. Hәmin qәbilәdәn olan vә Əmirәlmöminini (ә) sevәn bir neçә nәfәr dedi ki, gedib mәsәlәni hәll edәrik. Əvvәlcә İmam Hәsәnin (ә) yanına gәlib vasitәçi olmasını istәdilәr. İmam Hәsәn (ә) buyurdu ki, mәnim gәlmәyimә ehtiyac yoxdur, atam sizi tanıyır, özünüz gedin. Özlәri Əlinin (ә) yanına gedib dedilәr ki, vәziyyәt belәdir, bizә kömәk et. İmam buyurdu ki, mәnim ixtiyarımda olan hәr hansı iş üçün razılıq verә bilәrәm. Bunlar sevinib geri döndülәr. Yolda İmam Hәsәnlә (ә) rastlaşdılar. İmam Hәsәn (ә) soruşdu ki, nә etdiniz. Dedilәr ki, şükür Allaha, yaxşı oldu, Əli (ә) bizә söz verdi. Soruşdu ki, Əmirәlmöminin (ә) sizә nә dedi? Onlar imamın cavabını söylәdilәr. İmam Hәsәn (ә) tәbәssüm edәrәk buyurdu ki, onun cәzalandırılacağı tәqdirdә görmәli olduğunuz işi görün. Əmirәlmöminin (ә) onu cәzalandırdı. Gәlib dedilәr ki, ey möminlәrin әmiri, nә üçün bu şәxsә qamçı vuruldu? Dedi ki, cәza mәnim ixtiyarımda deyil, ilahi hökmdür. Mәn demişdim ki, ixtiyarım çatanı 1 "Əl-Hәyat", c. 2, sәh. 714 68 edәrәm, ilahi cәza isә mәnim ixtiyarımda deyil. 1 Üstәlik, Bәni-Əsәd Əmirәlmömininin (ә) dostlarından vә tәrәfdarlarından idi. Əlinin (ә) hәyatı belә idi. Onun vә övladlarının xörәyi, geyimi, mәişәt vәziyyәti haqda çox sözlәr deyilmişdir. Bir rәvayәtçi deyir ki, gedib Hәsәn vә Hüseynin (ә) xörәk yediklәrini gördüm. Onların xörәyi çörәk, sirkә vә göyәrtidәn ibarәt idi. Dedim ki, siz axı әmirsiniz, xәlifә ailәsi, Əmirәlmömininin (ә) övladlarısınız, bazarda da bu qәdәr mәhsul var, Kufәnin yaxınlığında yerlәşәn Rәhbә bazarında bu qәdәr mәhsul satırlar. Sizin xörәyiniz elә budur? Onlar hәmin şәxsә dedilәr ki, sәn Əmirәlmöminini (ә) tanımırsan; get onun hәyatına bax. 2 O hәzrәt öz ailәsi ilә dә belә rәftar edirdi. Zeynәbi-Kübranın mәsәlәsini eşitmisiniz. Əbu Rafedәn birovuz götürmüşdü. Əqilin macәrasını da eşitmisiniz. O, imamın yanına gәlib bir qәdәr artıq buğda istәdi. Hәzrәt isti dәmiri ona yaxınlaşdırdı. Tәbii ki, vurmadı, qorxutdu vә istәyini qәbul etmәdi. Öz qardaşı oğlu vә kürәkәni - hәzrәt Zeynәbin hәyat yoldaşı olan Abdullah ibn Cәfәr onun yanına gәlib dedi ki, ey möminlәrin әmiri, әlim boşdur, mәişәt әyalarını satmağa mәcburam, mәnә bir qәdәr kömәk et. İmam qәbul etmәyib buyurdu ki, deyirsәn әmin oğurluq etsin vә xalqın malını sәnә versin?! Əmirәlmöminin (ә) Peyğәmbәr (s) dövrünә nisbәtәn inkişaf etmiş, böyümüş, sivil vә sәrvәtli bir cәmiyyәtdә hakimiyyәt meyarını müәyyyәn etdi. Hәr şey inkişaf etmişdi. Əmirәlmöminin (ә) öz rәftarı ilә isbat etdi ki, bu vәziyyәtdә dә hәmin prinsiplәri yaşatmaq olar. Bu, Əmirәlmömininin (ә) böyük uğurudur. Mәnәviyyat, әdalәt, cihad, cәmiyyәt quruculuğu, layiqli vә imanlı idarәçilik prinsiplәri bunu göstәrir. Siz İmam Əlinin (ә) hәyatının ayrı-ayrı hissәlәrini il boyu onun rәvayәt vә sözlәri şәklindә eşidirsiniz. 1 "Dәaim әl-İslam", c, 2, sәh. 443 2 "Əl-Mәnaqib", c. 2, sәh. 108 69 Əmirәlmömininin (ә) hәyatı bunlarla doludur. Onların xülasәsi budur ki, Əmirәlmöminin (ә) bu İslam prinsiplәrini bütün şәraitlәrdә hәyata keçirmәyin mümkünlüyünü dünyaya göstәrmәk istәyir. Hәqiqәt dә budur. Onun İslam prinsiplәri geyim forması deyil ki, lәbbadә geyinirdisә, bu gün biz dә hәmin işi görmәli olaq. İslam prinsiplәri әdalәtdәn, tövhiddәn, insafdan, xalqın hüququna dәyәr vermәkdәn, yoxsullara qayğı göstәrmәkdәn, antiislam vә antidin cәbhәlәri qarşısında müqavimәtdәn, haqq vә İslam әsasları üzәrindә tәkiddәn, haqqı vә hәqiqәti müdafiә etmәkdәn ibarәtdir. Bunları bütün dövrlәrdә hәyata keçirmәk olar. Tәbii ki, bu sözlәri danışarkәn biz әslindә zirvә haqda danışırıq. Kim Əmirәlmömininә (ә) hәtta bәnzәmәsini güman edә bilәr?! Xeyr! Heç kәs Əmirәlmömininә (ә) bәnzәmir. Onun nәvәsi olan mәsum imam hәzrәt Sәccada (ә) ibadәtlәrinin çoxluğundan danışanda buyurdu ki, bizim ibadәtlәrimiz hara, Əlinin (ә) ibadәti hara! Yәni o da özünü Əli (ә) ilә müqayisә edә bilmir. İmam Sәccad (ә) ilә bizim dövrümüzün әn böyük abid vә zahidlәri arasında yerlә-göy qәdәr fәrq var. Əmirәlmöminin (ә) örnәyi, zirvәni vә istiqamәti göstәrdi, meyar tәyin etdi. Biz dә bacardığımız yerә çatmalıyıq. İslam quruluşu әdalәt, insaf, xalqa qayğı, insanların hüququna hörmәt vә güclünün zәifә zülmünә qarşı mübarizә quruluşudur. Tarix boyu bәşәrin mühüm problemlәri bunlar olmuşdur. Bәşәriyyәt hәmişә bu problemlәrdәn әziyyәt çәkmişdir, hәlә dә çәkir. Xalqlar bu hegemonluqlara görә әziyyәt çәkir vә sıxıntı keçirir. İslamın, Əmirәlmömininin (ә) vә Əli (ә) hökumәtinin mәntiqi hәm cәmiyyәt daxilindә, hәm dә beynәlxalq miqyasda bu amillәrlә mübarizәdir. Yüklə 1,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|