Ayetullah uzma

CEMAAT İMAMINDA ARANAN ŞARTLAR

1434- Cemaat imamı bulûğ çağına ermiş, akıllı, 12 imama inanan Şia-ı İsna Aşeriye (İmamiyye Şiası), âdil, helâlzâde olmalı ve namazı sahih bir şekilde bilmelidir. Muktedi erkek ise, uyulan cemaat imamı da erkek olmalıdır. On yaşındaki bir çocuğa uymak mümkün olmakla birlikte sakıncasız da değildir. Adalet, farzları yerine getirip haramlardan kaçınmaktır. Alameti ise aksine bir şey bilinmedikçe zahirde görünen güzelliktir.

1435- Adil bildiği bir imamın, hâlâ adil olup olmadığından şüphe eden bir kimse, ona uyabilir.
1436- Ayakta namaz kılan bir kimse, oturarak veya yatarak namaz kılana uyamaz. Yine oturarak namaz kılan kimse, yatarak namaz kılana uyamaz.
1437- Oturarak namaz kılan, kendisi gibi oturarak namaz kılan kimseye uyabilir. Yine yatarak namaz kılan birinin, cemaat namazına bağlanması mutlak surette sakıncalıdır. İster imam ayakta namaz kılsın, ister oturarak veya yatarak, hüküm aynıdır.
1438- Herhangi bir özürden dolayı necis elbiseyle, teyemmümle veya cebire abdestiyle namaz kılan imama uyulabilir.
1439- Bir hastalık yüzünden idrar ve gaitasının çıkmasını önleyemeyen imama uyulabilir. Aynı şekilde istihaze olmayan kadın istihaze olan kadına uyabilir.
1440- Cüzam veya baras gibi bir hastalığı olan kimsenin cemaat imamı olmaması daha iyidir. Farz ihtiyat gereği şer’i had uygulanan (ceza verilen) ve tövbe eden kimseye de cemaat imamı olarak uyulmamalıdır.

MUKTEDİ İLE İLGİLİ HÜKÜMLER

1441- İmama uymayı niyet ederken imamı belirlemek gerekir. Fakat ismini bilmek gerekmez. Meselâ eğer "Hazır bulunan şu imama uyuyorum" diye niyet edilirse, namaz sahihtir.

1442- İmama uyan, Fatiha ve sure dışında namazın her şeyini kendisi okumalıdır. Fakat onun birinci veya ikinci rekâtı, imamın ise üçüncü veya dördüncü rekâtı olursa, Fatiha ve sureyi de okumalıdır.
1443- Eğer imama uyan, sabah, akşam ve yatsı namazlarının birinci ve ikinci rekâtlarında, imamın okuduğu Fatiha ve sureyi işitirse, kelimeleri ayırt edemezse de Fatiha ve sureyi okumamalıdır. Eğer imamın sesini işitmezse, Fatiha ve sureyi okuması müstehaptır, ama sessiz okumalıdır. Yanılarak sesli okursa, sakıncası yoktur.
1444- İmama uyan, imamın okuduğu Fatiha ve surenin bazı kelimelerini işitir, bazısını işitmezse, işitmediği kısmı okuyabilir.
1445- İmama uyan, yanılarak veya işittiği sesin imamın sesi olmadığını sanarak Fatiha ve sureyi okur; ancak daha sonra duyduğu sesin imama ait olduğunu anlarsa, namazı sahihtir.
1446- İmamın sesini işitip işitmediğinden veya işittiği sesin imamın sesi olup olmadığından şüphe eden imam uyan kimse, Fatiha ve sureyi okuyabilir.
1447- İmama uyan, öğlen ve ikindi namazının birinci ve ikinci rekâtında Fatiha ve sureyi okumamalıdır. Onun yerine zikretmesi müstehaptır.
1448- İmama uyan, iftitah tekbirini imamdan önce almamalıdır. Hatta müstehap ihtiyat gereği imamın tekbiri tamamlanmadan tekbiri almamalıdır.
1449- İmama uyan, imamdan önce yanlışlıkla selâm verse, namazı sahihtir. Yeniden imamla selam vermesine gerek yoktur. Hatta imamdan önce bilerek de selam verse sakıncası yoktur.
1450- İmama uyanın, iftitah tekbiri dışındaki namazın diğer şeylerini imamdan önce söylemesinin sakıncası yoktur. Ancak onları işitir veya imamın ne zaman ne söylediğini bilirse, ihtiyat gereği imamdan önce söylememesi müstehaptır.
1451- Muktedi, okunacak şeyler dışındaki namazın rükû ve secde gibi fiillerini imamla birlikte veya ondan biraz sonra yerine getirmelidir. Eğer bilerek imamdan önce veya imama uyulmadı denilecek şekilde ondan bir süre sonra yaparsa, cemaat namazı batıldır. Fakat 1404. meselede açıklandığı gibi münferid olarak namazını yerine getirirse namazı sahihtir.
1452- İmam kalkmadan önce yanılarak rükûdan kalkan muktedi, imam hâlâ rükûdaysa, farz ihtiyat gereği hemen rükûya dönüp imamla beraber kalkmalıdır; bu durumda rükün olan rükûnun fazla olması, namazı batıl etmez. Bilerek rükûya dönmezse cemaat namazı batıldır, fakat 1404. meselede açıklandığı üzere münferid olarak namazını tamamlamalıdır, namazı da sahihtir. Ama eğer rükûya döner ve rükûya varmadan önce imam kalkarsa, namazı farz ihtiyat gereği batıl olur.
1453- İmam kalkmadan önce yanlışlıkla secdeden kalkar ve imamın henüz secdede olduğunu görürse, farz ihtiyat gereği secdeye geri dönmelidir. Her iki secdede aynı durum tekrarlanırsa, rükün olan iki secdenin fazla yapılması namazı batıl etmez.
1454- Yanlışlıkla imamdan önce secdeden kalkan kimse, secdeye döner; ancak secdeye varmadan imam kalkarsa, namazı sahihtir. Fakat bu durum her iki secdede de tekrarlanırsa, namaz farz ihtiyat gereği batıl olur.
1455- Yanlışlıkla imamdan önce rükû veya secdeden kalkan kimse, yanılarak veya imama yetişemeyeceğini sanarak rükû veya secdeye gitmezse, namazı sahihtir.
1456- Secdeden kalkıp imamın secdede olduğunu görürse, imamın birinci secdesi olduğunu sanarak imamla secde etmiş olsun diye secdeye gider ve imamın ikinci secdesi olduğunu anlarsa, onun da ikinci secdesi hesap olur. İmamın ikinci secdede olduğunu sanarak secdeye gider ve imamın birinci secdesi olduğunu anlarsa, imamla secde etmek niyetiyle tamamlamalı ve yeniden imamla secdeye gitmelidir. Her halükarda namazı cemaatle tamamlayıp yeniden kılması daha iyidir.
1457- Yanılarak imamdan önce rükûya gider ve başını kaldırdığı takdirde imamın kıraatinden bir miktarına yetişecek durumdaysa, eğer başını kaldırıp imamla beraber rükûya giderse, namazı sahihtir. Eğer bilerek başını kaldırmazsa cemaat namazının sahih olması sakıncalıdır, fakat namazı sahihtir. Bu konunun ayrıntıları 1404. meselede açıklandı.
1458- Yanılarak imamdan önce rükûya gider ve eğer başını kaldırdığında imamın kıraatinden hiçbir şeye yetişemeyecek bir durumda olursa, rükû zikrini söylemelidir. Zikri söylemek imama rükûda uymayı terk etmeye neden olursa, imam ile rükûya gitmelidir. Cemaat ve kılınan namaz sahihtir. Eğer başını kaldırmayıp imam yetişinceye kadar beklerse, cemaat namazının sahih olması sakıncalıdır, fakat 1404. meselede açıklandığı gibi namazı sahihtir.
1459- Yanlışlıkla imamdan önce secdeye giderse, secde zikrini söylemelidir. Fakta zikri söylemek secdede imama uymaya engel olursa, o zaman kalkıp imamla beraber secdeye gitmelidir ve bu şekilde hem cemaat hem de kılınan namaz sahihtir. Eğer bilerek başını kaldırmazsa, cemaat namazının sahih oluşu sakıncalıdır, fakat 1404. meselede açıklandığı gibi namazı sahihtir.
1460- İmam, kunut olmayan bir rekâtta kunut okur veya teşehhüt bulunmayan bir rekâtta teşehhüt okumaya başlarsa, imama uyan kunut ve teşehhüdü okumamalıdır. Ama imamdan önce rükûya gidemez veya imam kalkmadan önce kalkamaz, imamın kunut veya teşehhüdünün bitmesini bekleyip sonra namazın geri kalan kısmını imamla tamamlamalıdır.