Ayni yazar tarafindan yazilan diĞer eserler



Yüklə 1,19 Mb.
səhifə17/21
tarix15.01.2019
ölçüsü1,19 Mb.
#96507
növüYazi
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21
etmede meydana geldi. Sarmaşık kaplı harabelere doğru eğimli,
parlak güneş ışığında yıkanmış, sahneye aşina ve garip bir his
duygusu yaşadım. Bu deneyimden üç teori sorumlu olabilir
(Ben, Pisagor teorisini, Thames nehrinden gelen muhtemel bir
atasının deneyimini, bu noktada Fatih’in William’ına karşı
Harold’ın yardımına dair bir anımsama deneyimlemekten
alıkoyamıyorum): (i) bunun gerçek bir paramnezi olduğu; (2)
çocukken oraya götürüldüğüm; (3) görüşün, bir çocuk olarak
tanıdığım ve kesinlikle benzer sahneler içeren bir dizi renkli
stereoskopik resim arasında yer aldığını. Bu son açıklamaya
inanıyorum. Burada, başka yerlerde olduğu gibi, tüm kapıların
kilidini açacak anahtarlar yoktur.

Sözde anımsamayı tanınmayan bir gerçek anımsama

olduğu teorisinin bir modifikasyonu, olgunun daha önce alınan
bilinçaltı bir izlenimden kaynaklandığını düşünen Grasset
tarafından, ancak yeni benzer izlenimin etkisi altında sadece
bilince ulaştığını düşünür. Bu teori, rüya imgelerinin yeniden
canlandırılmasını içerecektir ve bu nedenle, Lapie ve Méré'nin
teorisiyle ilişkilidir. Buna göre, şu anda deneyimledikleri
244 RÜYALARIN DÜNYASI

şeylerin birçoğunun, rüyadan önce gerçekleşmiş olduğu hissi, fenomenin doğru açıklamasıdır. . ^

Wigan'ın erken teorisi ile farklı bir açıklama sınıfına

giriyoruz, bu tür vakaların beynin ikiliğinden kaynaklandığına, iki yarımkürenin aynı anda hareket etmediğine. Bu biraz daha kaba bir kavramdır, ancak daha yeni teorilerin çizgisinde


görünebilir. Dubleks beyin teorisi, her bir yarımkürenin
bağımsız olarak hareket edebileceği düşünüldüğünde, birçok fenomeni açıklamak için bir kez çağrıldı, ama artık
savunulabilir olarak kabul edilmiyor.

Başkaları tarafından etkili bir şekilde eleştirilmiş olan


bu teorileri reddedebiliriz ve uyku ve hipnogik durumdaki
ipuçlarımıza geri dönebiliriz. Hipnogogik durum, uyanma ve
uyuma arasında bir geçiştir. Bu nedenle, düzensiz beyin
anemisi durumuyla ilişkili olarak akılsal bir zafiyet ve kuşkusuz
şüphe götürmez bir durumdur. Bu koşullar altında makul bir
öneri çok kolay kabul edilir. Sıradan paramnezi, benzer zihinsel
hassasiyet ve öneri koşullarında ortaya çıkar mı? Tüm
koşulların doğru bir şekilde kaydedilmesinin önemine canlı
olan bilimsel gözlemciler tarafından Paramnesik deneyimlerin

^ Paul Lapie, Revue Philosophique, Mart 1894; Charles Méré, Mercure de France, Temmuz 1903; Sully, Tannery ve Buccola da bunun fenomenin açıklamasında bir faktör olduğunu düşünmektedir. Freud [Zur Psychopathologie des Alltagsleben, 1907, s. 122) bu teorinin bir modifikasyonunu ileri sürer ve yanlış tanıma, bilinçsiz gün rüyasının bir anımsamanı olduğuna inanır.

^ Bir dakika ve dubleks beyin teorisinin eleştirisini ararken, özellikle Mart-Haziran 1907, Archives de Neurologic'te Bonne tarafından dört makaleye bakınız.
RÜYALARDA BELLEK 245

tanımlarını bulmak nadirdir, ancak heyecan, tükenme ve

müttefik sebeplerle üretilen devletlerde paramnezinin meydana
geldiğini düşünmek için bazı sebepler vardır. Eğitimli bir
gözlemci tarafından ayrıntılı olarak kaydedilen en erken
paramnezi vakası, Wigan'ın Prenses Charlotte'un cenaze
töreninde kendini gösterdiği gibi tarif etmesidir. Törene daha
önce çok sayıda rahatsız edilmiş geceyi geçmişti; hemen hemen
önceki gece dinlenmeyi neredeyse tamamen mahrum
bırakmıştı; Kederin acısını çekiyordu, aynı zamanda yiyecek
istekten de tükenmişti; dört saat boyunca ayakta duruyordu ve
olayın heyecanı için olmasaydı tabutun yerini almasıyla
bayılırdı. Müzik durduğunda tabut yavaşça mutlak sessizliğe
gömüldü, yaslı bir kocanın üzüntüsünün patlamasıyla kırıldı.
“Bir anda,” Wigan ilerliyor, “Ben sadece bir izlenim değil, bir
kanaat, daha önceki bir olayda daha önce tüm sahneyi görmüş
olduğumu hissettim.” Böyle bir durum, yapay bir
reprodüksiyon, uykuda veya hipnogogik sınır bölgesinde basit
ve doğal olarak meydana gelen durumun duygu, heyecan ve
tükenmesi olarak kabul edilebilir.

Herhangi bir bariz konvülziyonun fit veya bağımsız

olarak başlangıcında olsun, çeşitli tıbbi gözlemciler tarafından
belirtilen, epileptiklerde sözde anımsamanın ortaya çıkışının
sıklığı - bir gerçek olarak alınabilirse - bu bağlantıda anlamlı
olabilir. Sözde-anımsamanın epilepsi ile gerçek bir ilişkisi
olduğunu ve hala küçük bir epileptik paroksismi oluşturduğunu
246 RÜYANIN DÜNYASI

düşünmek için iyi bir neden yoktur. Ancak epilepside

sözleşmeli Serebral dolaşımın özel uyku benzeri durumu,

paramnezinin yanı sıra halüsinasyon fenomenlerine de uygun


hale getirir. Epilepsiden bağımsız olarak, geçici ve belki de
kronik sinir yorgunluğunun herhangi bir durumu, her zamanki
olayları, bilinen deneyimleri tanıdık olarak kabul etmenin
Paramnesik sanrısına yol açabilir. Bu nedenle Rosenbach, akli
dengesizlikten sonra, uykusuzluktan sonra, sokaktaki bütün
insanları tanıyor gibiydi, yakın bir incelemede yanılmış
olduğunu bulduğunda aklı başında ve sağlıklı bir insanın
vakasını kaydetmiştir. ^ Böyle bir durum neredeyse doğuştan
bile olabilir. Bu nedenle, yüksek derecede sinirli ve nevrotik bir
eğilime sahip olan Anna Kingsford'a, bir çocuk olarak, ona
okuduğu her şeyi ona tanıdık olarak söylediği söylendi, bu

^ 'Epilepsi', Binn'leri uzun zaman önce yazdı (Anatomy of Sleep, 1845, s. 431), 'bazı


belirtilerinde anormal uykuya güçlü bir şekilde benzeyen bir hastalıktır.' Paramnesik
bir tezahürün gerçekten epileptik bir uyumun yerini alabileceği koşullar, vakası
Prag'daki Haskovec tarafından kaydedilen kalıtsal epilepsisi olan bir edebi adam
tarafından iyi tanımlanmıştır (XIIIe). Congrés International de Médecine: Comptes
Rendus, vol. viii., 'Psychiatrie', s. 125): 'Tiyatroda bir gün, sıcağın ve belki müziğin
etkisi altında aşırı heyecan ve yorgunluk yaşadım. Saldırmak üzere olduğumu
sandım ve tüm gücümle direndim ve gerçekleşemedi. Ama kendimi garip bir psişik
halde buldum. Tiyatrodan ayrıldığımda rüya görüyordum. Her şeyi gördüm ve
duydum ve her zamanki gibi konuştum. Ama her şey garip görünüyordu. Hiçbir şey
doğrudan bana ulaşmaya ya da gerçek bir izlenim olarak görünmüyordu, sadece
öğrenilen bir şeyin otomatik olarak yeniden üretilmesiydi, sadece daha önce yaşamış
olduğumu hissettim ve hissettim; o anda sadece onu gözlemliyor gibiydim. '
Centralblatt für Nervenheilkunde, Nisan 18S6. Bazı delilik biçimlerinde, bir kişinin
yanlış tanınması, sabit bir yanılsama haline gelebilir. Bu soru Albés tarafından Paris
tezi, De I 'Illusion de Fausse Reconnaissance, 1906'da incelenmiştir.
RÜYALARDA BELLEK 247

yüzden, edinme yerine, eski hatıraları toparlamış gibi

görünüyordu, taze bilgi. '1'Anormal bir uyku oluşturan ilaçlarla
yapay anestezinin de paramnezi lehine olması dikkat çekicidir.
Bu nedenle, Sir William Ramsay ^, anestezi altında, sokakta
daha az ses duyduğunu, “Daha önce olduğunu anlayamadım,
ama o anda gerçekleşeceğini tahmin edebilirdim” dedi.

Tüm bu şartlarda, rüya bilincinin gerçek karışıklığına


yaklaşan, bilinçli, heyecanlı ve bozulmuş bir bilinç halinin
varlığında olduğu görülmektedir. Bu tür durumlarda dıştan
uyandırılmış duyumlar tükenmiş Serebral merkezler tarafından
bir illüzyonun meydana geldiği bir şekilde bulanıklaşır ve
anılara yönelik içsel heyecanlı duyularla karıştırılır gibi
görünür.

Bu paramnezi bir yorgunluk ürünüdür - çoğu zaman


sinirsel hiperestezi ürünü olsa da - bunu tarif etmiş olanların
ifadeleriyle belirtilir. Anjel uzun zaman önce bu yorgunluğu
vurguladı ve Bonatelli de erken bir dönemde, anormal sinirsel
sinirlilik durumlarında hafıza yanılsamalarının özel olarak
sorumlu olduğunu buldu. Son yıllarda paramnezinin bu özelliği
giderek daha fazla tanınmıştır. Sözde remi için uzun ve önemli
bir Paris tezi adanan Bernard

^ E. Maitland, Anna Kingsford, cilt. i. s. 3. Lalande (Revue Philosophique, Kasım 1893, s. 48 7) bir çocukta kesin olarak benzer bir durum verir.

* Jastrow, Bilinçaltı, s. 248.
248 RÜYALARIN DÜNYASI

Leroy ^. Olguların belirli bir oranının yorgunluk veya

distraksiyon varlığını gösterdiğini gösterdi. Heymans,

akşamları, öznelerin pasif bir halde, yorgun, bitkin, ya da

olağandışı bir işte çalıştıklarında, bu deneyimin en iyisi

olduklarını buldu. ^ Féré, işaret ettiği gibi, sağlıklı bir insanda,


gripten nezle, sözde anımsama ile yorgunluk ile ilişkilendirildi
ve onunla birlikte kayboldu bir dava ileri sürdü. ^ Dromard ve
Albés, sözde anımsamanın 'tükenme olgusu' olduğunu beyan
eder ve bunlardan biri önemli bir açıklama yapar: 'Bu
yanılsamanın avı, şans eseri ve düşünmeden, eşzamanlı olarak
benim dış bir nesneye ve içsel bir düşünceye dikkat. * Dugas,
yine de, çeşitli paramnezilerin hepsinin * uzun süreli veya
yoğun yorgunluğun sonucu olarak ortaya çıkan ortak bir
karaktere sahip olduğunu düşünmektedir. ”Diye ekliyor:“
Paramnezi vakalarının çoğunu gençlerde kaydetti. On beş yıl
boyunca anemi ve sinir zayıflığı ile çakıştı.

^ Leroy, Etude sur I'lllusion de Fausse Keşif, 1898, kırk dokuz yeni gözlem ile. Ancak Leroy, (benim görüşüme muhalif olduğumu ilan ettiğinde), davalarının yalnızca bir azınlığının aslında yorgunluktan bahsettiğini belirtiyor.

* Heyler, 'Eine Enquéte über Depersonnalisation und Fausse Keşif,' Zeitschrift / Ur Psychologie ve Physiologie der Sinnesorgane, Kasım 1903; Aynı dergide, 1906 Ocak tarihli kararını teyit eden bir başka makale.

'Fer6,' Deuxi6me Note sur la Fausse Keşif, 'Journal de Neurologie, 1905.

* Dromard et Albés, 'L’lllusion dit de Fausse Reconnaissance', Journal de Psychologie Normale ve Pathologique, Mart'-Haziran 1905

* Dugas, "Gözlemler sur des Erreurs" Formelles "de la M6moire," Revue Philosophique, Temmuz 1908.


RÜYALARDA BELLEK 249

Bununla birlikte, yorgunluk, kelimenin fiziksel anlamında, ister


fiziksel ister zihinsel olsun, paramnezinin değişmez eşlikçisi
olduğuna inanmak için gerekli değildir. Eğer uykuya ya da
deneyime yatkın olan hipnogik duruma benzeyen bir durumun
varlığı söz konusu ise, bu durum başka koşullar ile üretilebilir.
Distraksiyon, artmış gücü simüle eden uyarılmış hiperalestezi
ve çeşitli kronik psişik durumlar, aşırı gerilmiş veya aşırı
gerilmiş bir sinir sistemine bağlı olabilirler, her ne kadar
bitkinlik hissi duyulmamış olsa da, hepsi aynı yönde olabilir. '^
Bu yüzden şüphe yok ki, şairler, romancılar ve diğer akıl almaz
entelektüel yetenekler bu deneyime karşı sorumlular.

Paramnezide sıklıkla bir yorgunluk unsuru olduğunu


kabul eden bazıları tarafından öne sürülmüştür, ^ yanlış
belleğin gerçek sebebi, belki de hiperestezi nedeniyle, anormal
bir algılama algısıdır. Bu nedenle sahne, o kadar çabuk
algılanacaktı ki, bu konu daha önce bu deneyime sahip olması
gerektiği sonucuna varıyor.

^ Bu paramneziden sorumlu bir arkadaşım, konuyla ilgili ilk makalemin

yayınlanmasından sonra bana yazdı: 'Önceden de belirttiğim gibi, bu türden
bir deneyimi tüm ayrıntılarıyla hatırlamak zor. Bununla birlikte, emin olun
ki, bu bir ya da aşırı ısınmış sinir sistemi ile müttefik değil. Gençliğimde,
hayatımın hoş bir zaman olduğu ve beynimin şakalanmadığı bir dönemde
benim için en yaygın olanıydı. Ben hala [43 yaşında] bazen yirmi yıl kadar
sık olmamakla birlikte. Highland ailesinin arkadaşımın, keskin ve duygusal
sinirsel bir mizaca, yorucu bir zihinsel çalışana, aynı zamanda sağlıkta ciddi
bir bozulmaya neden olan bir adam olduğu ve hayatın başlarında iki cilt şiiri
yayınladığı da eklenebilir. Erken yaşlarda paramneziye karşı daha büyük bir
sorumluluk, genellikle tanınan, çocukların hipnogogik vizyonlara karşı özel
sorumluluğu ile karşılaştırılabilir, her iki fenomen de muhtemelen daha

^ Örneğin, Allin, 'Tanıma', American Journal of Psychology, 1S96.


250 RÜYALARIN DÜNYASI

büyük uyarıla bilirlik ve genç beynin daha kolay tükene

bilirliğinden kaynaklanmaktadır. Konuya sık sık kavramanın
olağandışı bir duygu hissi duyması çok iyi kabul edilebilir.
Fakat algının gerçekte böyle olağandışı bir hızla alındığını
varsayalım hiçbir sebep yoktur. Olasılıklar başka yöndedir.
Bilinçli ve hızlanmış algılama hissi yaratan pek çok etkinin
(alkol gibi uyuşturucular gibi) gerçekten yavaşlatıcı ve

matlaşan bir etkiye sahip olduğunu biliyoruz, hayallerimizde


belirttiğimiz güzel şeyler genellikle anlamsız değilse, olağan
olmak için uyanık olarak bulunur. Paramneziye gerçek bir algı
artışı eşlik ettiğine dair bir kanıt yokken, gördüğümüz gibi,
gerçeklerin geniş bir araştırması, tersine, Tissie ve diğerlerinin
de işaret ettiği gibi, birçok durumun var olduğu bir durum, rüya
durumuna doğru ani bir düşüş.

Bu bağlamda, uyku ile ilgili hipnogogik ve diğer

durumlarda, bilinçli olarak zaman koşullarını tahmin

edemediğimiz de unutulmamalıdır, çünkü sabit anlarda

uyandırma sıklığı, bunu bilinçaltında yapabiliriz. Rüyaya

benzer hallerde zaman uzun, kısa ya da yok. Bu her zaman

Hipnogojik durumun başlangıcı için doğrudur. Bir gece, bir ses
ya da zil ya da başka bir uyaranla aniden uyandığımda, çoğu
zaman uyanık olup olmadığımı söylememeyi çok sık
buluyorum ve çok
RÜYALARDA BELLEK 251

uyanmışken, uyandığımda, uyandığımı söyledim. Sıklık

tarafından gösterildiği gibi bir yanılsamadır. Gün içinde uykuya
dalan yaşlı insanlarla, bir an önce horladıklarına rağmen, hiç
uyumadıklarını beyan edeceklerdir. Biraz benzer bir paramnezi
yanılsamasıyla, uyanık olduğumuz anı asla düzeltemeyiz.
Uyanık olduğumuzun bilincine vardığımızda, her zaman uyanık
olduğumuza, belirsiz bir süre uyanık olduğumuza ve sadece
uyanmış olduğumuza göre değil. Sabah uyandığım anı
kaydetmek zorunda kalsaydım, gözlem yapmakta çok geç
olduğumu hissetmeliyim. Görünüşte kusurlu hipnogogik bilinç
kendini geride bırakıyor. İlk başlangıçta, bilinç başlangıcın
gerçekleştiğini anlayabilmek için yeterince gelişmemiştir ve bu
tür bir açıklama yapmak için yeterince geliştirildiği zaman,
doğru bir şekilde yapılabildiği an zaten geçmiştir. Bilinç,
sadece belirsiz bir süre boyunca devam ettiğini iddia edebilir.
Ve bu iddia, sözde-anımsama yanılsamasına benzer şekilde,
geçmiş deneyime geçmiş deneyimleri geri getirme paramnezi
yanılsamasını içerir.

* Burada ortaya konan paramnezi'nin açıklaması, ilk yayınında “marifetli ve baştan


çıkarıcı” olarak nitelendirilen Leon Marillier'in onayı ve açık bir zaman duygusunun
kaybolduğunu göz önünde bulundurmak kaydıyla, fenomenin yeterince
muhasebeleştirilmesini sağladı. hipnogogik ve müttefik devletlerin karakteristiğidir,
her anın algısı hemen eski bir belleğe aktarılır ve sonuç olarak tanınır [L'Annéc
Biologique, üçüncü yıl, 1897, s. 772). Algı ve hayali hatırlamanın birlikte varlığını
hesaba katmak için bu gereklilik büyük ölçüde paramnezi teorilerinin birkaçını
oluşturmuştur. Dolayısıyla, Jean de Pury (Archives de Psychologie, Aralık 1902),
sözde anımsamanın, gerçek algıların kötüye gitmesinden kaynaklandığını
doğrularken, aynı görüntü tarafından bir prizmanın iki yüzü üzerinde eşzamanlı
olarak üretilen bir çift kırılma niteliği ile ilgili olarak; tanımlayamadığı koşulların
etkisi altında,

252 RÜYALARIN DÜNYASI

Paramnezinin bu özelliklerini fark edersek, bellek alanı içinde


yer alırken, büyük ölçüde bütün psişik durum tarafından
koşullandırılan yanılsamalarla ilgili olarak burada endişe
duyduğumuz sonucuna nadiren ulaşabiliriz. Rüyalarda olduğu
gibi, dikkatsizlik, algı başarısızlığı, paramnezi mümkün kılan
zihinsel içeriklerin kusurlu birliği. Paramnesia, Fouilleé’ nin
dediği gibi, bir tür diplopi veya zihinsel alanda çift görme. 'Bu
izlenimim var,' diyor ki, bu konuda kendisinin hissiyatını
deneyimleyen yazarlardan biri, 'şu anki gerçekliğin bir çift
olması.' Gerçek çift vizyon, o kassal koordinasyonun
başarısızlığından kaynaklanıyor: Ribot ve diğerleri ısrar etti,
dikkatin özüdür. Paramnezinin dayanıldığı bu daha geniş psişik
temel birkaç psikolog tarafından kabul edilmiştir. Bu nedenle,
Léon-Kindberg, paramnezide, gerçek bir oluşu kavramak için
gerekli olan sentez çabasının, bu nedenle sentez gerektirmeyen
bir bellekle aynı özellikte algılanan, sonuçta ortaya çıkan

hem geçmişin hem de günümüzün düzleminde bir görüntü belirir ve görsel

ışınlarımızın paraziti bozulduğunda, fiziksel olarak ikiye katlandıkça, ruhsal olarak
çifte görürüz. Pieron, yine Dugas'ın tercih ettiği bir teoriyi ele alıp, daha önce Ribot
ve Fouilleé tarafından bir biçimde ya da diğerinde önerildiği gibi, iki imgenin
oluşumunu varsayar: bir tanesi, dikkat dağınıklığı ya da yorgunluk nedeniyle, alt-
bilinçaltından geçtikten sonra bilince ulaşır. Ve böylelikle rüya gibi ve yayılmış bir
karakter alır ve neredeyse aynı anda karakterini değiştirmemiş olan doğrudan bir algı
ile Bu ikisi arasındaki çatışmanın şoku, sözde-anımsamaya yol açıyor ('Sur
I'lnterpretation des Faits de Paramnesie,' Revue Philosophique, Ağustos 1902) Albés,
Paris tezinde bu açıklamayı şöyle eleştiriyor: Çok sık görülür, ancak sahte bir
hatırlama üretmez.
RÜYALARDA BELLEK 253

yanılsama ile, zihinsel bir ilginin olmadığını belirtmekten bir


anıdır bu. Bale, yine paramnezi, dissosiyasyon nedeniyle geçici
veya kalıcı bir psikiyatrik durum olarak görmektedir. ^ Dugas,
aynı zamanda, uzun yıllar boyunca tekrar tekrar bu konuya
döndü, onun son katkılarında, bu daha geniş paramnezi
faktörüne birincil öneme sahiptir. Hafızayı analiz ederken,
diyor ki, çoğu zaman gözden kaçırılsa da, sermaye olan bir
unsur vardır: bir bilinç halinin sadece geçtiği gibi değil, kendi
kişisel geçmişimize bağlı olarak tanınması; Bu sentetik
fonksiyonun başarılması sona erdiğinde ya da sadece kusurlu
bir şekilde gerçekleştirildiğinde, bellek eksik ya da saptırılmış
olur. Sinir güçsüzlüğü, ilerler, dikkat dağınıklığı yaratır,
dikkatin engelleyici gücü artık uygulanmaz ve psişik unsurlar
anarşiye geri döner. Şimdi, duyular, hatıralar ve imgeler gibi
birçok psişik durum, akıllarının onları ele geçirme ve yakalama
biçimlerinden daha çok kendi maddelerine göre daha az
farklılık gösterir. Akıl, bir hatırlamadan daha güçlü bir
kavrayışla bir his ve bir görüntüden daha güçlü bir kavrayışla
bir hatırlama yakalar. Dikkat rahatladığında, bu psişik durumlar
arasındaki sınır çizgisi yayılmaya eğilimlidir; duyumsa,
hatırlama ve görüntü gibi belirsiz ve yüzer, oysa anımsatma ve.

^ Michel I-eon-Kindberg, 'Le Sentiment du Deja Vu,' Revue de Psychiatrie, Nisan


1903, No. 4.

'G. Ballet,' Un Cas de Fausse Keşif, 'Revue Neuvologique, 1504, s. 1221.


254 RÜYALARIN DÜNYASI

görüntü, objektif hale gelir ve duyumun parlaklığı ve

rahatlamasıyla ilgili bir şey elde eder. Aynı nedenden ötürü -
dikkat çekiciliği - bir tarafta zıtlığı arttırır, bir yandan tonu
arttırır, diğerini düşürür, böylece genel olarak birbirinden ayrı
olan zihin durumları birbirinden yakınlaşır ve karışır.
Hipnogojik durum.

Dugas'ın Janet'e atıfta bulunmamasına rağmen, bu

seçkin psişik gizemler araştırmacısının görüşlerini özümsemiş
olduğunu görmek zor değil. Janet, bildiğimiz gibi, çeşitli
morbid psişik durumlarda, bireyin ruhsal zaafı, kendi kişiliğinin
dokunuşu ve azalmış gerçeklik hissi ve hatta duyarsızlaşma
duygusuyla bireyin tutuklanmasına büyük bir açıklayıcı güç
ekler. Öyle ki Janet, kendi tavrının karakteristiği olan sahte bir
anımsama teorisi ortaya koydu ve şimdi bu bellek
sapkınlıklarını açıklamaya yönelik girişimleri işaret eden daha
geniş bakış açısı ile uyumlu hale geldi. Janet, sözde-
anımsamanın olumsuz bir olgu olduğunu ve diğer gerçeklik
duygusunun azaldığı çeşitli başka hislerin ait olduğu bir gruba
ait olduğunu beyan eder. Bu insanların hepsi şöyle diyor: Bana
göre bu şeyler gerçek değil; Bana öyle geliyor ki bu olaylar
gerçek ya da güncel değil. Bu paramnezinin özü, bu nedenle,

^ Dugas, "Gözlemler sur des Erreurs" Formelles "de la Memoire, Revue

Philosophique, Temmuz 1908; ib. Haziran 1910. Dugas, Janet'e ya da Hipnozik
Paramnesia hakkındaki makalemden bahsetmez, ancak konuyla ilgili yaptığı

açıklama önceki iki yazarınkileri bir ölçüde birleştirir ve uyumlaştırır.


DÜNYADA BELLEK 255

geçmişin bir olumlamadan ziyade, şimdiki zamanın bir

inkârıdır. Adap Günümüze uyarlamanın işlevi, “Janet,‘ en

karmaşık ve en güncel olanıdır. Gerçek’in işlevi, tüm serebral


fonksiyonların en yüksek ve en zorudur. ' Çeşitli etkiler altında,
sinir ve psişik gerginliğin azalması söz konusudur ve aklın
yüksek geriliminin bu şekilde bastırılması, sadece alt
fonksiyonların yok olmasını bırakır. Gerilimin düşüşü hızlı
olduğunda, yalan söylemenin semptomlardan biri olduğu bir
kriz olabilir. ”Janet, psikiyatrinin tezahürleri arasında sözde
anımsamaya neden olur;

Paramnezinin gizemini son yıllarda açıklamaya yönelik


en kapsamlı girişim, kesinlikle en seçkin Fransız düşünürlerden
biri olan Profesör Bergson'un özenle seçtiği bir çalışma ile
yapılmıştı. ^ İlk önce iki ana grubu göz önüne aldığına bir bakış
attı. Bu şaşırtıcı olgunun açıklamaları: (i) Ribot, Fouilleé,
Lalande, Arnaud, Pieron, Myers, vb. tarafından savunulan, iki
görüntünün bilincinde az veya çok eşzamanlı varoluşu
içerenler; diğerinin üretimi; (2) daha düşük zihinsel tonu,
azalan ilgiyi, sentezleme gücünün yokluğunda ısrar eden,

1 s. Janet, 'Bir Propos du Deja Vu', Journal de Psikolojik Normale ve Pathologique, Temmuz-Ağustos 1905,

* H. Bergson, 'Le Souvenir du Present ve la Fausse Rönesansı,' Revue

Philosophique, Aralık 1908. Paramninin neden normalde alışkanlık oluşturmadığını açıklamaya çalışmak dışında, Bergson'un makalesi fikir ve önceki yazarların


önerilerine dayanmaktadır.
256 RÜYALARIN DÜNYASI

paramnezinin ortaya çıktığı koşulu işaretleyen Janet, Heyman,


Leon-Kindberg, Dromard ve Albés, vb. Tarafından
savunulanlar. Bergson, bu iki açıklama grubunun ilkelerini
kabul etmeye ve bunları birleştirmeye oldukça hazır. Ancak, o,
fenomeni yeterince anlamak için daha derinlere gitmemiz
gerektiğini savunuyor; Hafızanın normal mekanizmasını analiz
etmeliyiz. Ve eğer bunu yaparsak, bu sadece bir Paramnesik
yanılsamanın anı değil, hayatımızın her anı, bir tarafta iki yönü,
gerçek ve sanal algıyı, diğeri de hafızayı sunar. Bu anın
kendisi, aslında, böyle bir senaryodan ibarettir, çünkü her
zaman hareket eder, her zaman, yakın geçmiş ile yakın gelecek
arasındaki uçsuz bucaksız bir sınırdır ve eğer 'tamamen duruş
algısını yansıtan mobil ayna' olmasaydı, salt bir soyutlama
olurdu, hatıra olarak. Maddenin bu şekilde kabul edildiği
zaman, bir hatırlama, gerçekte, olan bir şey değil, bir şeydir ki,
pari, yeniden ürettiği algıyla ilerlemektedir. O anda gerçekleşen
anın bir hatırlatmasıdır. Geçmişine ait olduğu biçimiyle,

Yüklə 1,19 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin