Ayni yazar tarafindan yazilan diĞer eserler

Rüyaların Mantığı 69

Rüyalarda, bize sunulan gerçekleri rüya hayatın temel varsayımları olarak kabul ederiz ve bu 'gerçekleri', elimizde olan tüm zihinsel kaynakların yardımıyla tartışırız, sadece bu kaynaklar çoğu zaman yetersizdir. Bazen, onların uyanıklık bilincinde kendilerini ilk ortaya koyan olasılıklardan habersiz olduğumuz için, gerçekten de, şaşırtıcı derecede yetersizlerdir. Nitekim İrlanda'ya küçük bir miktar para göndermek isteyen kadın, posta havalesinin varlığından haberdar değildir ve parayı kendisi götürmeye karar verdiğinde, trenin, hatta teknenin varlığının farkında değildir; yontma taş devrinde yaşıyor olabilir. Kadın soruyu açık ve mantıklı bir biçimde, elindeki kaynaklarla tartışır ve rasyonel bir sonuca ulaşır, ancak uyanıklık bilincinde ilk ortaya çıkan düşünceler o anda uyku bilincinde bulunmazlar; bütün zihinsel yollar ayrıştırılmış, bilinç ile iletişimden kopmuştur; uyku bilincinde bile uyurlar.⁵⁴

Sonuç olarak, sadece vizyonumuzun önerisi tarafından yönetilmeyiz, bize sunulan durumları anlayarak eleştirebiliriz. Bizler içgüdüsel olarak akıl yürütmeye ve elimizdeki malzemeyle açık ve mantıklı bir şekilde aklımızı kullanmaya devam

70 RÜYALARIN DÜNYASIYASI

ediyoruz, ama bizim mantığımız umutsuz bir biçimde saçmadır. Rüyaları algılıyoruz, ancak kavrayamıyoruz; Yani, yeni deneyimi test edip inceleyemiyoruz ve edinilen zihinsel varlıklarımızı tümüyle yeteri kadar koordine edemiyoruz. Rüya görme fenomenleri, akıl yürütme biçiminin, en basit ve en basit entelektüel operasyon biçimi olduğu ve daha ince düşünme biçimlerinin mantıktan çok daha fazlasını içerdiği gerçeğinin hoş bir örneğini sağlar. “Dünyadaki bütün düşünce, 'Goethe'nin dediği gibi,' bizi düşünmeye götürmeyecek. ‘

 

RÜYALARDA DUYGU 71

BÖLÜM IV

RÜYALARDAKİ DUYULAR

Tüm Rüyalar muhtemelen Hem Kavranabilen hem de Sembolik Unsurları içerir – Dokunma Duyusunun Rüyalar Üzerindeki Etkisi - İşitsel Uyarıcalar Tarafından Uyarılan Rüyalar - Kokular ve Tatlar Tarafından Tetiklenen rüyalar - Görsel Uyaranların Etkisi - Gerçek ve Hayal Edilmiş Duyusal Uyarılar Arasındaki Ayrımın Zorluğu – İçsel Uyarıcıların Rüyaya Etkisi- Erotik Rüyalar - Vesikal Düşler - Kardiyak Rüyalar ve Sembolleri - Prodromal Rüyalar – Kehanet Rüyalar.

Başlangıçta, hayallerin iki sınıf halinde sıradan sınıflandırılmasını geçici olarak kabul ettim: bir uyarı olmadan uyarılan çevresel ya da temsilci grup ve unsurlarının anılarına sahip olan merkezi ya da temsili grup. Bununla birlikte, karşılaştığımız deneyimlerin ışığında konuya dikkatle bakarsak, bu sınıflamanın, yüzeysel olarak uygun olsa da, rüya fenomeninin herhangi bir radikal ikiliğine karşılık gelmediği anlaşılacaktır. Rüya deneyimlerimizi yakından sorguladığımızda, açık bir şekilde iki gruba ayrıldıkları gerçeği bir son bulur.

Bir yandan, uyanırken açıkça hatırlanabilecek kadar canlı olan rüyaların çoğunun, bazı dışsal ya da çevresel kaynaklı tüm olaylardan

72 RÜYALARIN DÜNYASI

bir ilk uyaran almış olduğu görülecektir.⁵⁵ Burada uyuyan kişinin pozisyonunda normal olmayan rahatsız edici bir şey vardır, ya da sinir durumunun değişmesine neden olan bazı hafif olağandışı gerginliklere maruz kalmaktadır, ya da her zamanki rejiminde bir sapma meydana gelmektedir, ya da bir çeşit fizyolojik stres içeriden kendini hissettirir. Dikkatli bir şekilde kendine sorgulama, bu türden bazı dış veya kesinlikle çevresel uyarıcıların gerçek veya muhtemel varoluşunu sürekli olarak açığa çıkarır. Öyleyse, tüm rüyalarda muhtemelen bir varsayım unsuru olduğunu söylemeye hakkımız var gibi görünüyor.

Öte yandan, rüya dünyamızın üstünkörü araştırılması, her rüyada da temsili bir unsurun olduğunu göstermek için yeterlidir. Hiçbir rüyanın kesinlikle ve tam olarak ifade edici olduğu söylenemez. Eğer uyuyakaldığım zaman, bir kişi benimle konuşursa, onun varlığını ve konuştuğunu fark ederim, ama bunu “rüya” olarak adlandıramam.

RÜYALARIN DUYULARI 73

Gerçekleri uyanıklık bilincin algılayabileceği şekilde algılayan bir bilinç, rüya bilinci değildir. Öyleyse, tam anlamıyla, varsayımsal rüyalar yoktur. Olan şey ise, doğrudan bilince sunarak bilincin uyanmasının ne olduğunun farkına varmak yerine, uyarının, dışsal veya çevresel uyarıcının mantıklı bir açıklaması olarak kabul edilen eski hatıraları ve fikirleri uyandırmaya hizmet etmesidir. Uyaranın, bir anlamda, rüyanın sebebi olduğu söylenebilir, fakat rüyanın kendisi, merkezî olarak kalır ve zihinsel imgelerin, bilinen herhangi bir çevresel uyaran olmadığı gibi, gerçekten birleşik bir resmi olarak kalır.

Böylece, rüyaların iki sınıfa ayrılması tanınabilir bir ayrım olsa da, bu henüz yüzeysel ve önemsiz bir ayrımdır. Tüm rüyaların çevresel veya varsayımsal bir unsuru olması muhtemeldir ve hepsinin merkezi veya temsili bir unsuru vardır. Şimdi, dışsal veya içsel organik uyaranlarda heyecan verici bir şekilde sahip oldukları düşünülen bu rüyaları tartışmaya devam edersek, bu daha açık hale gelecektir.

Uyku portalı aracılığıyla girdiğimiz dünya, küçümsemeye meyilli olduğumuz gerçek zenginlik ve çeşitliliğini açık ve ciddi sınırlamaları ortaya koymaktadır. Bazı açılardan, aslında, uykuda uyanıklığımızın ötesinde olanı başarabiliriz. Bu nedenle, bazen uykuda uyanıkken olduğumuzdan daha iyi olmamızın sebebi, uyanıklıktan kaçan zorlukların çözümlerini rüyalarımızda bulabilmemiz ve uyandığımızda unuttuğumuz şeyleri hatırlayabilmemizdir. Ancak sıradan deneyimin içinde

74 RÜYALARIN DÜNYASI

bile, rüyalarımızın uyanık hayatımızla aynı öğeleri içerdiğini görmek ilginçtir. Gün boyunca bizi harekete geçiren duyusal aktiviteler, rüyalar dünyasındaki garip dönüşümlerde de eşit derecede aktiftir.

Tüm duyuların uyku bilincine ulaşabilecek orta derecede bir uyarıcı sağlaması muhtemeldir; Dokunma ve işitme, kuşkusuz rüya dünyasında ana kanallardır. Gözler kapalıdır, öyle ki rüya hayatımızın belli başlı kısımları görme yönünde olsa da, doğrudan görsel uyaranların çok sönük ve belirsiz bir etkisi olabilir. Ancak, kesinlikle rüyalardaki faaliyetlerin dışında tutulmaz.⁵⁶

Anestetik yoksunluklarının yanı sıra, sıcak veya soğuk hisler ve basınç hisleri, kuşkusuz çeşitli rüyaların açıklanmasında önemli bir rol oynar. Uyku bilincinin akışını etkilemekle birlikte, hatırlanabilir rüyalar ile sonuçlanmaları gerekmez. Uykunun bölünmesine neden olmadan

RÜYALARIN DUYULARI 75

nazikçe ve sıkı bir şekilde tüm vücuda baskı ve masaj yapmak mümkündür. Basınç kayda değer ölçüde bir güç seviyesine ulaştığında, uyuyan kişi bir kası hareket ettirebilir, belki de dudaklar, bir kol gibi, tüm vücudu yarıya kadar uyandırıp hareket ettirebilir. Bütün bu hareketlerin psişik tarafa eşlik ettikleri anlamına gelir, ancak nihayet uyanmakta olan uyuyan kişi, bu olayla ilgili herhangi bir anıyı ya da rüyada ki herhangi bir etkisini hatırlamayabilir.

Bununla birlikte, belirli bir orandaki durumlarda, bir rüya sonucu olarak ortaya çıkar. Böylece bir hanımefendi rüyasında bir dizi başka insanla birlikte, aşırı sallanan bir gemide durmaktadır ve uyandığı zaman, büyük köpeğinin yatağında olduğunu ve kendisini kuvvetli bir şekilde kaşıdığını görür. Gemi, bu yabancı hareket algısını açıklayabilmek için uyku bilinci tarafından icat edilen bir teoriydi.

İspanya'nın güneyinde yaşarken, bir sabah erken uyandım ve bir sivrisinek sesi duydum. Tekrar uyuya kaldım ve rüyamda büyük bir böceğin (ıstakoz kadar büyük, ama bir hamamböceği gibi düz ve kırmızı renginde) elime konmuş olduğunu gördüm. Yaratık iki uzun boynuza sahipti ve bunlardan uzanan uzun ve ince tellerin her biri hayli derin bir şekilde elimin içine giriyordu. Yaratığı ikiye bölmek zorunda kaldım çünkü elime yapışmış olan ön kısmını çekip çıkarmam ve ince telleri etimden ayırmam gerekiyordu. Bu şekilde hayvan daha çirkin görünüyordu, çünkü çok sessizdi ve saldırılarının, algılanamaz olduğunu düşündüm. Onlar tarafından art arda saldırıya uğramış gibiyim.

 

76 RÜYALARIN DÜNYASI

Uyanıkken, sivrisinekler tarafından ısırılmamı engellemiş olmama rağmen, sol bileğimde sanki sivrisinek ısırmış gibi tahrişler vardı. Daha sonra görmüş olduğum bu rüya psik rüya fikrine alışılmadık bir şekilde benzemektedir; Bu imgelem, bir böceğin varlığıyla ilgili deneyimlediğim sansasyondan dolayı meydana geldi (muhtemelen uyanıkken sivrisineği gerçekten duyduğum için), ama yine de, tüm rüyalarda olduğu gibi, süreç esas olarak merkeziydi ve hayal gücü uyku bilincine gönderilen kuşkusuz belirsiz ve şiddetli derisel hisleri açıklamak için yeterli bir yaratık yaratmada serbest bir şekilde kullanılmıştır.⁵⁷

Belki de rüya oluşumuna neden olan en yaygın cilt hislerinden biri, yatak örtülerinden kaynaklanan soğukluk hissidir. Aşağıdaki örnek bu sınıfa ait bir örnek olarak kullanılabilir. Rüyamda birçok merdiven çıktığım bir otelde olduğumu gördüm. Ben odama girdiğimde oda hizmetçisi yatak yapıyordu; her yere dağılmış beyaz yatak örtüleri bana kar gibi göründü; o zaman çok üşümüş olduğumu ve gerçekten karla çevrili olduğumu fark ettim, oda hizmetçisi bu kadar yüksekteki bir otele çıktığım için çok cesur olduğumu söyledi, bu soğukta bu kadar yükseğe çıkmaya cesaret edebilecek çok az insan var.

RÜYALARIN DUYULARI 77

Uyandığımda soğuk bir gece olduğunu ve dolandığım çarşafların kısmen üstümü örttüğünü fark ettim. Burada uyku bilincinin, deneyimlenen gerçek hisleri açıklamak için, yükseklik ve kar gibi bağlantılı fikirleri detaylandırarak bu rüyayı öne sürmesinden başka hiçbir şey olmamıştır. Önceki rüyada olduğu gibi, burada da, bu kez düzensiz yatak örtüsü tarafından oluşturulmuş gerçekle bağlantı dikkate değerdir.⁵⁸

Rüyalardaki işitsel deneyimler, belki de dokunma duyusunu içerenlerden daha büyük ölçüde, duyusal mekanizmadaki kendiliğinden bozukluklara dayanabilir. Bu özellikle görsel deneyimler için de geçerlidir ve birçok açıdan kulaktaki koşullara benzer. Kulakta çınlamanın artması veya işitsel sinirlerdeki hiperaljezi dışında seslere karşı özel bir hassasiyet, kulakta kanın artması ve ayrıca dış kulakta kas kasılmaları ve mukus tıkaçları, uykuda hafif seslere neden olur ve halüsinasyonların kristalize olduğu çekirdeği oluşturabilir. Kulak hastalığı aynı görevi görebilir, ancak gerçek hastalıktan ayrı olarak, çeşitli sinirsel rahatsızlıklar uyku sırasında işitsel halüsinasyonların üretimini ve belirgin vakalarda bile uyanık kalmayı desteklemektedir.

Herhangi bir müzikal karaktere sahip tüm dış seslerin yokluğunda müzik dinlediğimizi görebiliriz. Bu gibi

78 RÜYALARIN DÜNYASI

durumlarda, işitsel mekanizmadaki gerçek koşullar beyninize müzik önermektedir, ancak ortaya çıkan müzik, genellikle, bir dizi dış sesin çekirdeği etrafında şekillendiğinden daha az net ve daha az hatırlanabilir bir yapıya sahip gibi görünmektedir. Bu vakaların çoğunda, rüyamızda müzik duymadığımız; Müzik dinlediğimizi hayal ettiğimiz koşullar altındayız. Böylece, akşam yemeğinden kısa bir süre sonra hazımsızlıktan dolayı algılanamaz bir şekilde acı çekerek yatağa gittiğim bir akşam rüyamda bir orkestra konseri ile birleştirilmiş bir halk toplantısında bulunduğumu gördüm. Bir yandan orkestra çalmaya devam ederken eski bir denizci ya da asker gibi görünen bir adam tarafından bir konuşma yapılacaktı. Tuhaf konuşmacı,- toplantının görgü kurallarının böyle olduğunu anladım – orkestrayı bir işaretle aniden kesintiye uğrattı ve şaşıran orkestra şefi bir süreliğine performansı durdurdu ve daha sonra sonuna kadar devam etti, konuşmacının daha sonraki işaretleri daha canlı ve dinç bir şekilde sonuna kadar devam eden müziğin karşısında sönük kaldı. Ama o zamanlar ne müziğin ne anlama geldiğini biliyordum ne de uyandığımda onun herhangi bir bölümünü hatırlayabildim. Böyle bir rüyanın esas olarak görsel olması ve halüsinasyonlu bir müziğin duyulmaması bile mümkündür, onun ortaya çıkması sadece vizyonun doğasından kaynaklanmaktadır.

Eğer kulağın içindeki sesler tarafından uyandırılan rüyaların, normal şartlarda normal kişiler tarafından izinin sürülmesi zor oluyorsa zor ise kulağa çarpan sesler tarafından önerilen rüyalardaki durum bu değildir. Bunlar en ilginç

RÜYALARIN DUYULARI 79

ve en kolay açıklanan rüya gruplarından birini oluşturur.⁵⁹ Onların mekanizması, aslında, uyanma esnasında bile bazı durumlarda gözlenebilir. Bazı kişilerde, müzik, ses, bir kuşun şarkısı, hatta bir kelime, bir yorum, ışık ve gölge, renkli bulutlar, akarsular, dalgalar, vb. gibi hayali görüntülerin renk ve oluşumunu canlandırır. Fenomenler bir orkestra tarafından üretildiğinde özellikle zengindir. Bu gibi 'musicphantomlar', isimlendirildikleri gibi, ‘renkli işitme 'nin dar ve katı olgusunun özel ve daha özgür bir gelişmesidir. Ruths tarafından incelenmişlerdir.⁶⁰ Müziğin temel bir motor temeline sahip olduğunu hatırlamamız gerekiyor. Dauriac'ın söylediği gibi, müzik sesle örülmüş⁶¹ hareket olarak tanımlanabilir. Motor görüntüleri üretmek için hatalı hareket ya da harekete geçme eğilimi gösterir.⁶²

Rüyalar çeşitli karakterlere sahip belirli dışsal işitsel uyarılar tarafından uyarılabilir. Yaygın olmayan bir kaynak - özellikle sert rüzgarlı kıyılarda yaşayanlar - fırtınaların ortaya çıkmasıdır. Örneğin bir kadın son derece rüzgarlı bir ve penceresinin açık olduğu bir gece rüyasında küçük köpeğinin yüksek bir uçurumdan düştüğünü ve

80 RÜYANIN DÜNYASI

çığlıklarını duyduğunu görür. Rüya, Burdach'ın bir fırtına sırasında arkadaşıyla birlikte kaldığı bir otelde gördüğü rüyayla benzerlik gösterir; ikisi de yüksek uçurumlar arasında gece dolaştıklarını görmüşlerdir.

Bir keresinde, rüyamda, Alceste tarzı operaları dinlerken deneyimlenen melodini dalgalarının tüm nefis hissini deneyimlediğim Gluck'un (aslında hiç duymadığım bir) operasını dinlediğimi gördüğüm rüzgârlı bir gecenin ortasında uyandım. Rüyada duyduğum bir melodinin bir parçası uyanığımda hafızamda hala varlığını sürdürebiliyordu, bu yüzden akıl almaz olsa da, rüyada olduğu kadar uyumlu bir şekilde zihinsel olarak tekrarlayabiliyordum.

Aşağıdaki rüya da benzer bir kökene sahipti. Biraz şüpheli bir biçimde erotik bir görünüşe sahip bir karaktere, tevazudan yoksun bir şekilde, anımsadığım kadarıyla kilisede (rüya bilinci tarafından açıkça anlaşılan) insanların dua ederken yaptığı gibi ağırbaşlı bir şekilde elleriyle yüzlerini örtmüş olan diğer kişilerle birlikte yardımcı olduğumu gördüm. Bunun üzerine, Te Deum'un bir hakikatini seslendiren güzel bir ses duyuldu. Bu beni uyandırdı ve rüyamda duyduğum sesin gerçek bir ses olduğunu yarı yarıya uyandığında fark ettim. Bununla birlikte, duyulan tek ses yüsek sesle inleyen rüzgarın uğultusu ve pencerenin camlarına vuran yağmurun sesiydi.

Bir zamanlar, önemsiz bir rahatsızlıktan muzdarip olduğum ve ertesi sabah hafif bir pleurodinik ağrısının olduğu çok rüzgârlı bir gecede

 

RÜYALARDA DUYULAR 81

rüyamda sessizce evde arkadaşlarla beraber olduğum bir zamanda gökyüzünün aniden aydınlandığını gördüm. Bunun sebebinin aralıksız bir şekilde devam eden yıldırımlardan kaynaklandığını düşündük, rüya boyunca devam eden bu şeylerin sebebi aslında, gökyüzünün çatlayarak ezilmiş ve erimiş bir buz tabakasının ortaya çıkmasıydı.⁶³ Çok geçmeden bina ve çeşitli enkazların parçaları havada uçuşmaya başlamıştı ve ben, etekleri üstünde sürünen bir kadın gördüm. Ve aniden bizi ve evimizi taşıyabilecek müthiş bir kasırganın geldiğini fark ettik. Daha fazlasını hatırlayamadım.

Yine aynı şekilde şiddetli bir fırtına ve yatağımın yakınındaki bir pencerenin tıkırtısıyla ilgili bir rüyadan bahsedilebilir. Pencerenin tıkırtısı uyku bilincine, demiryolu treninin çıkardığı sarsıntılı sesleri anımsattı ve rüyamda sıhhiyeci bir arkadaşımla Berlin'e seyahat ettiğimi gördüm. Rüyalara yabancı olmayan, sonsuz platformlarda koştum, uçsuz bucaksız merdivenlerden inip çıktım ve kendimi bir grup insanın olduğu yanlış bölümde buldum, koridorlarda amaçsız bir şekilde dolaşmamın sonucunda nihayet arkamda bırakmış olduğum arkadaşımı buldum. Bu rüyanın karakteri hafif bir hazımsızlıktan etkilenmiş olabilir. Rüyada, zaten dışsal uyaranlara bağlı olarak kaydedilenlerden farklı olarak, rüyanın unsurları rüya hayalinin saf icadı değildi, ama son zamanlarda tanıdık gelen fikirleri tamamen sıkıştırmıştı.

F

82 RÜYALARIN DÜNYASI

Bir sonraki rüya farklı karakterdeki işitsel uyaranlardan kaynaklanıyordu. Rüyamda Haydn'un Yaratılışının performansını dinlediği gördüm, performansın orkestra kısmı, kuşların şarkısının çok gerçekçi bir temsilinden oluşuyor gibi görünüyordu, ancak herhangi bir kuş notası tespit edemedim. Sonra, erkek şarkıcılar tarafından soloları izledim, özellikle yakınımda şarkı söyleyen dikkat çekici bir ses dikkatimi çekti. Uyanırken, başlangıçta rüyanın kaynağı belli değildi, ama yakınımdaki başka bir odada bir kanarya şarkısı olduğunu fark ettim. Haydn'in Yaratılışını ne daha önce duymuştum, ne de son zamanlarda düşünmüştüm; Doğal seslerin gerçekçi temsili konusundaki itibarı, uyku bilincinin duyulan seslerin makul bir açıklaması olarak ortaya konmasına neden olmuştu ve görsel merkezler teoriyi kabul etmişti.

Bununla birlikte, doğal olmayan ve beklenmedik olan hayallerimiz uyanık akıl gibi görünebilir, onlar, uyku zihni açısından, fenomenlerin yeterli bir teorisini inşa etmeye yönelik ciddi ve dikkatli girişimlerdir. Görüntüler, yalnızca gerçeklere daha doğru bir şekilde uymaları için uzak mesafelerden aranır. Nitekim bir hanımefendi rüyasında köpeğinin büyük eski biçimli bir çamaşır sıkma makinasında düz bir şekilde ezildiğini gördü. Uyandığında patlama borusundan çıkan suyun, kapısının önündeki köpeğin yatağının olduğu yere yakın bir yerde, tavandan yere damladığını gördü. Çocukluğundan beri bu türden bir çamaşır sıkma makinesi görmemişti ya da bunu düşünmesi için herhangi bir durum olmamıştı, ama

 

RÜYALARDA DUYULAR 83

ritmi ve sesi bir şekilde yere damlayan suya benziyordu.

İşitsel rüyaya başka bir örnek daha verilebilir. iki veya üç öğretmen ile birlikte çocukluğumdaki sınıfıma döndüğümü gördüm. Oda tamamen değişmişti ve çok sayıda yeni okul aparatı ve özellikle bir masa üzerinde, çok farklı karakterlere sahip birkaç minyatür makine içeriyordu. Öğretmenlere, bütün bu aygıtların yirmi yıl önce orada olmasını istediğimi söyledim (bu okul odasından ayrıldığımdan bu yana gerçek aralığın önemli ölçüde düşük bir tahmini), böylece onların yararından faydalanabilirdim. Uyandığımda kendi kendime “tüm hayatın makinelerden oluştuğunu, makineleri anlayamazsak hayatı da anlayamayacağımızı” söyleyip duruyordum. Belli bir süre sonra penceremden içeri giren makinenin çıkardığı pır pır sesini duyarak şaşırdım. Rüyamda herhangi bir ses duyduğumun bilincinde olmasam da, bu, rüyamdaki makine görüntülerine neden olmuştu ve rüyamdaki bu makinelerin küçük boyutu, gerçek seslerin zayıflığına karşılık geliyordu.

Kokuların uyandırdığı düşler genellikle, uyuyan kişinin burun deliklerine yapılan deneysel uygulama dışında ortaya çıkmaz gibi görünmektedir ve bu yöndeki deneyler genellikle başarılı değildir.⁶⁴ Bununla birlikte, bazen,

84 RÜYALARIN DÜNYASI

herhangi bir izlenebilir kaynak olmaksızın kokudan kaynaklanan rüyalar meydana gelir ve örneğin Grace Andrews, saf ve zengin bir koku hissi olan deniz kıyısı kokusunun eşlik ettiği bir deniz rüyasından bahseder. Kendi durumumda kokunun meydana getirdiği rüyalar nadir ve önemsiz olmuştur.

Tat, genellikle, gerçekten iyi bilindiği gibi, bir koku unsuru içerir ve bu tür tat rüyaları, zaman zaman ağız balgamı veya hafif hazımsızlık rahatsızlığı etkisi altında meydana gelir gibi görünmektedir. İkinci unsurun bir arkadaşımın ibretlik örneğinin ardından, sürekli karşılaştığımız bir serseriye bazı sigaralar verdiğimi ve bunun karşılığında taşıdığı ham cin içmeye mecbur kaldığımızı gördüğüm rüyada mevcut olması muhtemeldir. Bir serserinin cep şişesinden içmiş olduğum için bazı korkulara kapıldım, ama gerçek hayatta uzun yıllar boyunca cin tatmamış almamış olsam da, bu sert içkinin sıcak tadı çok farklıydı. Uyandığımda dudaklarım sıcak ve kuru gözüküyordu ve şüphesiz rüya bilincini sigara ve alkollü içkiler için makul bir açıklama yapmaya yönelten bu dudaklara ait sansasyondur.

 

RÜYALARDA DUYULAR 85

Bu sert içki, cinin özel lezzetine sahip gibi görünse de, rüya duyularında, imkânsız olmasa bile, kişinin ne hissettiğini ve sadece birinin ne hissettiğini ve bu hislerin ne ile sonuçlandığını birbirinden ayırabilmesi her zaman zordur. Böyle bir durumda, dudaklara ait duygunun cinlerin spesifik halüsinasyonunu uyandırıp uyandırmayacağı ya da cin tadını öne süren uyku bilincinin hipnotize edilmiş kişiye bu tadı, tuzu şeker gibi, suyu şarap gibi önerip önermeyeceği şüphelidir.

Koku rüyalarında olduğu gibi, herhangi bir dış uyaranın tat ya da sahte tat rüyası nedeni olarak tespit edilmesi her zaman mümkün değildir.⁶⁵ Bu, dokunsal sınıfa kesin bir şekilde ait olan bu rüya tarafından tasvir edilebilir; Karanlık bir ameliyatta tanıdığım bir tıbbi asistanı çağırdığımı gördüm. Arkadaşım geldiğinde kırık bir ilaç şişesini alıp ağzıma soktum. Arabasına binerek bazı tıbbi konularda onunla konuştum ve bana cevap vermek için zaman ayırmadan yola çıktı. Daha sonra ağzımın, dikkatlice çıkardığım kırık renksiz cam parçaları ile dolu olduğunu keşfettim. Bu rüya, önceki sayfalarda sıkça görüldüğü şekilde, hemen önceki günlerde meydana gelen küçük ayrı olayların meydana geldiği şekilde inşa edildi.

86 RÜYALARIN DÜNYASI

Olaylardan biri, hafif renkli (renksiz değil) bir camı ezdiğim ve parçaları dikkatle topladığım bir olguydu. Ancak rüyanın en canlı kısmı uyandığımda tespit edemediğim ağızdaki kırık cam hissi idi. Böylesi bir rüyanın en akla yatkın açıklaması kırık cam ile ilgili yaşanan son deneyimin ağızda bıraktığı tatsız sansasyonu uyku bilicine önerdiği bir teori olurdu, bu teoriyi destekleyecek hiçbir şey yoktu.

Kapalı gözlerdeki ışığın ya da gözlerin yarısının açılmasının rüyalara görsel bir uyaran olarak hizmet ettiği bulunmuştur, fakat bu hususla ilgili kendimde kesin bir kanıt yoktur.⁶⁶ Bir hanımefendi rüyasında, sevgilisi odasındayken aniden kapının açıldığını ve annesinin uyanmasına neden olan parlak bir ışıkla önünde durduğunu gördü, uyandı, odada hiçbir şey bulamadı. Tabii ki, rüyaya eşlik eden dışsal bir görsel uyaran tarafından gerçekte üretilecek parlak bir ışık rüya için gereksizdir, çünkü retino-serebral aktivitenin kendisi ışığın hislerini kendiliğinden üretir. Böylece, akşam güneşinin altında şehrin dar sokaklarında yaptığım keyifli bir yürüyüşün ardından rüyamda parlak ışıklı bir geçitte karşımda duran kocaman gölgemle yürüdüğümü gördüm.

87 RÜYALARDA DUYULAR

Görünüşe bakılırsa, genellikle göz kapaklarının perdesi, uyku sırasında gözlerden gelen ışığı etkili bir şekilde kapatır ve gün boyunca daha aktif olan duygunun, gece boyunca en dikkatle korunan şey olduğu düşünülür. Görmenin kimyasal temelinin tuhaf ve kararsız doğası, bu korumayı dışsal uyarımlardan meydana getirir ve kendiliğinden olan aktivitesi sayesinde, rüya vizyonunda bile, baskın duyumun olmasını sağlar.

Dış özgül duyulardan kaynaklanan uyarımlarımların rüyalardaki rolü, içsel organik duyulardan kaynaklanan uyarımlar için de geçerlidir. En önemli fark, vücuttaki organlardan (mide, kalp, akciğerler, cinsel aygıtlar, mesane vb.) uyku bilincine ulaşan uyaranlar genellikle daha belirsizdir ve bize dışarıdan ulaşan daha spesifik uyaranlara göre fark edilmesi ve tanımlanması daha zordur. Bu iç organlara ait uyarımlar, beynin içinde, onları tanımayı reddedebileceğimiz ve tanımakta bir miktar tereddüt yaşayabileceğimiz, kendilerinden farklı görüntülere dönüştürülebilirler. Bu olguyla ilgili kanıtlardan elbette daha sonra bahsedeceğiz. Ben sadece burada, vücutta ortaya çıkan duyumlarla rüyalarda oynanan daha belirgin kısma gönderme yapmak istiyorum.

 

88 RÜYALARIN DÜNYASI

İç organlara ait süreçlerin düzenli ve sürekli olarak değil de kendilerini az ya da çok otoriter bir şekilde ileri sürenlerin en açık biçimde ve doğrudan doğruya rüya bilincine dönüştürülmesini beklemeliyiz. Asıl mesele budur. Mesela, kalp, muhtemelen rüyaların sadece hemen hemen çok dönüştürülmüş kısmında ve rahatsız olduğunda rol oynar. Öte yandan, üretken sistemin dürtüleri, erotik rüyalar içinde kendini göstermek için uykularda ortaya çıktığında, ortaya çıkan imgeler fark edilebilir cinsel bağlantılar ile genellikle çok net ve açıktır. Erotik rüyalar, hem erkeklerde hem de kadınlarda, tüm rüyaların en canlıları ve en duygusal olarak güçlüleri arasındadır. ⁶⁷