Ayni yazar tarafindan yazilan diĞer eserler
Yüklə 1,19 Mb.
|
| onları alması gerektiğine karar verdim, ama sonra onun için yas
tuttuğumda annemin buraya nasıl geldiğini hatırladım. Bıkmadan, anneyim, 200 yaşındayken, ülkede yaşayan, ölü bir arkadaşla birlikte, iyi bir sağlık sahibi gibi gözüküyor, ancak hayalperest yakında öleceğini biliyor. Foucault {Le Reve, s. 12S) kendi teorisine uygun olarak, editörün rüyasını uyanış dönemine ait olarak gördüğümde, altı ay önce ölmüş, bir sandalyede oturmuş olan babasını gördüğü bir rüyayı ortaya çıkarır; ilk başta ona bir halüsinasyon görüyor, ama sonunda vizyonu gerçek kabul ediyor. Bu türden rüyalar gören insanlardan çok sayıda mektup aldım. Bir muhabir, bir antropolog ve not etmenin folklorcusu, ölü arkadaşlarının hayallerinin Bayan F.'nin türündedir. Profesör Nacke, bu gibi rüyalara sahip olduğunu yazar (ayrıca bkz. Archiv für Kriminalanthropologie, 1903, sayfa 307 ve Neurologisches Centralblatt, 1910, No. 13). Bir genç bayan, annesinin ölümünden on üç yıl sonra hala hayatına tekrar geldiği ya da hiç ölmediği için hayalini kuruyor. Bu tip bir rüyanın, bir bayandan Borderland, Ocak 1896, s. 51. ^ Gassendi, Syntagma Philosophicum, 1658, pars. 71, lib. viii. {Optra Omnia, vol. ben.). 203 ÖLÜLERİN RÜYALARI eşimin annesinin, öldüğünün ve bizde yas tuttuğumuzun söylenmesi gerektiğine inanıyorum. 'Bu rüya, Pepys ekliyor',
- derinden üzücü oldu. Birkaç yıl önce Renan, sevgili kız kardeşi Henrietta'nın Lübnan'daki yanından öldüğü zaman, bu
'Maury, Le Sommeil ve les Réves, s. 145. 204 RÜYALARIN DÜNYASI hayalinde bile ölmeyi bilip bilmediği bir arkadaşıyla tanışmasını nasıl hayal ettiğini anlatıyor. Rüyalar dünyasının psikolojisi ile ilgili olarak öğrendiğimiz her şeyin ışığında, burada açıklanan süreci, sıklığı ve dokunaklı duygusal etkileri için açıklamak zor değildir. Bu rüya türü, iki ya da daha fazla anımsama grubunun birlikte aktığı ve tek bir tuhaf uyum, kelimenin tam anlamıyla bir kafa karışıklığı oluşturduğu, en yaygın rüya türlerinin özel bir çeşididir. Bir arkadaşının ölümü, o arkadaşla ilgili iki izlenim akışını azaltan bir engel oluşturuyor. Böylece, iki görüntü akışı uyku bilincine akar, biri arkadaş canlı olarak, diğeri ölü olarak temsil edilir. İlk akım eski ve zengin kaynaklardan gelir; İkincisi daha dokunaklı, aynı zamanda daha yeni ve daha kolay bitkin. İki akım, hem rüya yaşamının kaçınılmaz koşullarından, hem de gerçek olarak kabul edilen, huzursuz çatışmayla, birbirlerine karşı koparlar ve sonunda, daha eski ve daha güçlü imgelerin (bu tanınmış eğilime uygun olarak) saçma bir uyum oluşturması için karışırlar. Genellikle en istikrarlı olan eski psişik izlenimler için daha yeni olanların üzerinde baskındır. Böylece, ilk gözlemde hayalperest, annesinin eskiden beri yaşadığını hayal ederek rüyasını başlatmış gibi görünüyor; sonra onun daha yeni deneyimleri onun ölümünün iddiasına müdahale etti. Bu, onu canlı olarak temsil eden eski yerleşik ^ Amerikan Psikoloji Dergisi, Temmuz-Ekim 1903, s. 18. ÖLÜ RÜYASI 205 görüntüler ile daha sonra ölümcül olarak temsil edilenler arasında bir mücadele ile sonuçlandı. Yeniden hayata döndüğü
Bu düşler bir dizi aynı ölü arkadaşıyla ilgili olarak ortaya çıktığında, bütünüyle, bir çok istisna olsa da, ölü dostun
algıladığı eleştirel kontrolle, görünüşe göre zayıflatılmıştır. Tıpkı vahşet ya da çocuk, tıpkı gökyüzüne doğru geçen güneşin yanılsaması olarak kabul ettiği gibi, tıpkı paranoyak, maruz
Bazen, ölülerin Atipik rüyaları ortaya çıkar, bu da ilkinden bile küçük bir çarpışma veya şüphe gibi görünür. Vizyon bu şekilde kolayca kabul edilebildiğinde, bazen uyanık halde devam edebilecek bir teselli, sevinç ve hatta dinsel inanç kaynağıdır. Chabaneix, örneğin, ilişkilerinin hem tutkulu hem de entelektüel olduğu bir kadına derinden bağlı olan bir şair ve filozofun rüya deneyimlerini kaydetmiştir. Ölümünden sonraki geceden, aralıklarla, sevgili kadının hayallerini gördü; ilk önce bir vizyon olarak, daha sonra da canlı ve somut bir insan olarak ortaya çıktı; Bu hayaller ferahlık ve zihinsel canlanmaya neden oldu ve hayalperestini ölü arkadaşıyla yeniden iletişim haline getirdi. ^ Biraz benzer bir deneyimin kaydı için bir ^ Chabaneix, Le Subconscient chez les Artistes, les Savants ve arkadaşları, les Ecrivains, 1897, sayfa 45-8. Chabaneix, birbirinden farklı kişilerle temas halindeydi ve biri, o zaman hala yaşayan Sully-Prudhomme ile şair-filozofu tanımlamaya meyilliydi. Du Maurier'in dikkat çekici romanı Peter Ibbetson, ölümden sonra sevilen bir kadın ile benzer bir seri kuruntuyu kayıt altına alan ve gerçek deneyime dayandırılmış gibi görünen Peter Ibbetson da bu bağlamda dile getirilebilir. ÖLÜNÜN RÜYALARI 207 din adamına borçlandım. “Yakın bir dostluk,” diye yazıyor, “bir zamanlar ben ve bir hanımefendi, biraz daha yaşlı ve dinsel
Bir hayalperest, daha önce deneyimlediği bir rüyaya karşılık gelen duygusal bir durumda uyandığında, rüyanın duygusal durumun nedeninin değil, sonucunun bir sonucu olduğu genellikle güvenli bir varsayımdır. Bununla birlikte, her
zaman durum böyle değildir ve rüya tipi ile ilgili olarak burada nadiren durum söz konusudur. Duygusal bir devletin rüyasını uyandırması oldukça doğru olsa da, rüyanın kendisinin duygusal bir durum yaratabileceği de aynı derecede doğrudur. Göksel bir ziyaretçiyle karşılaşma rüyası, özellikle de ziyaretçinin sevgili bir dostuysa, bu türden özel bir etki üretemediği düşünülebilir. Hayal etme olgusu geri çağrılmadığında bile duygusal etkinin mevcut olabileceği dikkate değerdir. Böylece, sabah uyandığında, hayalini kurduğunu hatırlamayan bir hanımefendi, bir sevgili arkadaşının hayalini gördükten sonra hissetmeye alışkın olduğu hissini uyandırdığı ve nihayetinde rüyanın parçalarını hatırlayabilen bir gündü. Goethe gibi büyük bir entelektüel insan, rüyaların tesir edici etkisine tanıklık etmiştir. “Yaşımda zaman geçirdim,” dedi yaşlı yaşta, Eckermann'a, “Gözyaşlarımda uyuyakaldığım zaman, ama rüyalarımda en güzel figürler bana rahatlık ve mutluluk vermeye geliyor ve bir daha ertesi sabah uyanıyorum daha taze ve neşeli bir şekilde. ^ “Bu türden bilinçdışı rüya önerileri, R. MacDougall’ın belirttiği gibi, [Psikolojik İnceleme, 1898 Mart, s. 167), posthipnotik önerilerdir. 2 Günün duygularının uykunun tersine çevrildiği, duyguları yüceltmek için duygular
Eğer geniş çaplı bir süpürme yaparsak, dünya ölçeğinin hikâyelerini ve efsanelerini, burada araştırılan ölülerin tipik hayali ile tekil bir benzerliği olan ölülerle yaşamanın ilişkisine ilişkin olarak bulacağız. Böylece, Japonya'da, ölülerin geri dönüş hikayelerinin çok yaygın olduğu anlaşılmaktadır. Lafcadio Hearn, bir Japon’un anlattığı gibi, tanıştığımız hayallerin bazılarına çok benzeyen birini yeniden üretiyor. * Sevgilisi, sevgilisinin mezarına intihar etmeye karar verdi. Mezarını buldu ve önünde diz çöktü, dua etti ve ağladı ve ona yapmak istediği şeye fısıldadı. Ve aniden sesinin ona "Anata!" Diye bağırdığını duydu. Ve elini üzerine elini hissetti: döndü ve onu yanına diz çökmüş halde gördü, gülümsediğinde ve güzelken onu hatırladığında, sadece biraz solgundu. Sonra kalbi atladı, böylece o anın şaşkınlığı ve şüphe ve neşesi için konuşamadı. Ama dedi ki: “Şüpheyim, gerçekten öyle.” Ben ölmedim. Hepsi bir hataydı. Ailem öldüğümü düşündüğünden gömülmüştüm, çok geç yandı ama yine de ölmedim, bir hayalet değil. I. Şüphesiz, “Şüphe etmeyin!” “Mesih İsa Mesih'e vesilesiyle, Meryem Analene’ya vesilesiyle, 1907) tarafından anlaşıldığı gibi, bir rüya-rüyası hayalperestin sıradan karakterine karşı çarpıcı bir kontrast olanıdır. Bu türden bir karşıt-rüyada, mekanizmanın aynı olduğu ve kontrastın bazen tesadüfi olabileceği net değildir. Böylelikle, savaş alanında bir asker olmanın hayali, etrafımda patlayan mermilerle, sadece, “Worth savaşının şimşekleri” ve “kontrast” kelimelerini içeren akşamları okuyan Nietzsche'nin bir pasajı ile önerildi. Veya mv karakterine ve alışkanlıklarına benzerlik alakasızdı. 210 RÜYALARIN DÜNYASI dördüncü müjdede (xx. 11-18) anlatılan olayın, görüntülerin füzyon hayal sürecini hatırladığını söylemek gerekir. O düşünür, bahçıvan gibi döner ve görür, ama konuşma sırasında onun mezarı yükseldi onun üzerine yanıp sönenin İsa olduğunu anlar. Dünyanın bir başka bölümünde, Britanya Kolombiya’sının Salish Hintlilerinin, kayıp karısını geri almak için ruh-dünyasına geri dönen bir adamın hikâyesi vardır; Bu sadece özel koşullar altında ve bir süre ona dokunmaktan kaçınmak için yapılabilir; eğer bu şartları bozarsa, kollarında yok olur ve yalnız kalır. ^ Bu hikâye, Orpheus'un alt dünyaya, ölü karısı Eurydice'i geri almak için neredeyse aynı Yunan efsanesini hatırlatmakta başarısız olamaz. . Eğer bu efsaneler ve efsaneler doğrudan rüya sürecine dayanmıyorsa, sadece Freud'un okulunun bir kuvveti olduğu iddia edilen yerde, efsanelerin ve efsanelerin kendileriyle hayaller gibi aynı mekanizma vasıtasıyla geliştiklerini iddia edebilirler. Bir ruhaniyet dünyasında erkeklerin ilkel inancını meydana getiren veya onaylayan düşlerin muhtemel etkisi sıklıkla ortaya konmuştur. Herbert Spencer, başka bir dünyaya, ruhlara ve tanrılara inancın anayasasında bu faktöre büyük önem vermiştir. ”Wundt, bu tür rüyaların, tüm animasyon kökenini sağladığını bile düşünmektedir. Antropolojik psikoloji ^ Antropoloji Enstitüsü Dergisi, Temmuz-Aralık 1904, s. 339. Bkz. Herbert Spencer, Sosyoloji Prensipleri, 3. baskı, 1885, cilt. İ. ch. X., özellikle s. 140, 182, 201, 772. Spencer, Lubbock'un temelde Tylor tarafından geliştirilen ilkel inançlarda bu faktörü işaret eden ilk olduğuna inanır. Elbette, hiçbir şekilde tek
ile daha az yakından ilişkili olan diğer yazarlar da aynı anlamda tartıştılar. Ancak bu düşünürlerin bazı durumlarda, özellikle ölülerin düşlerine değinirken, sadece vahşetin yaygın inanışına değil, uykunun bedeni yeryüzünde dolaşmaya terk etmesiyle, özel bir mekanizmanın var olduğunu fark etmemişlerdir. Ölü bir arkadaşın tipik rüyası, uyku sırasında zihinsel ayrışmaya bağlı olarak, ölümün ölümüne ölümcül bir engel oluşturmayacağını bize güçlü bir şekilde düşündürmektedir. Rüyalarda ölüler böylece yıkılmaz hale getirilir; Sonunda öldürülemezler, daha doğrusu açıkça onaylanmış canlılıkta yeniden ortaya çıkma eğilimi gösterirler. Bu türden rüyalar, erkeklerin olmaya başlamasından beri kesinlikle erkeklere gelmiş olmalı. Duygusal etkileri gün geçtikçe, rüya hayatının ve gerçek hayat dediğimiz şeyin daha kolay ayırt edilebildiği ilk günlerde daha büyük olduklarına inanabiliriz. Bu tür rüyaların ölçüsüz yaşlardan yansımaları, son olarak yarışın geleneklerinde söylenemez. ^ Böylece Profesör Beaunis {loc. cit.) rüyalar, ölümden sonra hayatta kalma inancının tek rasyonel açıklamasını verir. Jewell, yine [American Journal of Psychology, Ocak 1905], aynı zamanda ilkel insanın dostlarımızla olan ilişkimizi sonlandırmasıyla ölüm düşünememesinden hayallerin sorumlu olduğunu düşünür; Bu bağlamda, ölümü hayal edenlerin ölümü gerçeğinden şüphe etmek için uyanık yaşamda etkilendiğini göstermek için bu bağlamda son derece anlamlı kanıtlar öne sürmektedir. Ruths, aynı zamanda, ilk makalemin [Experimental-Untersuchungen uber Musikphantome, 1898, s. 43S ve devamı] yayınından bu yana yazdığı yazı, bir dünya-altı kavramının, hayata gelen ölülerin hayalleri üzerine kurulduğunu düşünmektedir. 212 RÜYALARIN DÜNYASI BÖLÜM IX HAYALLERDE MEMORY Rüyalardaki Düşüncenin Görünürde Hızlılığı - Bu Olgu, büyük ölçüde bir Resmin Açıklaması olan Rüyaya bağlıydı - Boğulan İnsanların Deneyimi - Rüyalardaki Zamanın Duyusu - Rüyalardaki Bilincin Buruşturulması - Gevşeme Yoluyla Kayıp Anıların İyileştirilmesi Dikkat - Uyanma Hayatıyla Bilinmeyen Anıların Rüyasında Doğuş - Uykuda Unutulan Dillerin Yeniden Toplanması - Hayallerde Hafızanın Sapkınlıkları - Paramnesik Yanlış Geri Tepkiler - Hipnozik Paramnezi - Gerçek Olaylarla Yanlış Düşmanlar - Sözde-Anımsama Olayı - Epilepsi ile İlişkisi - Özellikle Hayali ve Sinirsel Olarak Bitkin Kişiler Arasındaki Yaygınlığı - Teorileri Açıklamak İçin Açıkladı - Bir Yorgunluk Ürünü - Arızalı Dikkat ve Algı tarafından - Sözde-Anımsayan tersine bir Halüsinasyon. Hayallerdeki hatıraların özellikleri - kusurları, sapmaları, aşırılıkları - hayaller hiç incelenmediğinden beri dikkat çekti.
Hayalindeki bilimsel öğrencileri bir anda büyük ölçüde RÜYALARDA BELLEK 213 şaşırtmış olan bir problem, başlangıçta, rüya sürecinin anormal hızlılığı, çok sayıda birleşik anıların kısa bir zaman diliminde toplanmasıyla ortaya çıkar. Hikayeler, seslerle uyandıklarında veya hemen onları uyandırmaları gereken temaslarda, henüz uyanışı uyandıran uyaranlar tarafından uyandırılabilecek ayrıntılı vizyonlar görmüş olan insanlardan bahsedildi. Yatak kornişinin boynuna düşen bir kısmı tarafından uyandığında Maury rüyasının, Terör Saltanatı günlerinde yaşadığını ve birçok maceradan sonra giyindiğini hayal etmişti - ünlü oldu. * Rüyaların, rüyaperestleri neredeyse anında uyandıran duyusal uyaranlar tarafından uyandırıldığı kuşkusuz doğrudur. Ancak, bu oldukça yaygın gerçeğin, zihinsel imgelerin meydana getirdiği hızlılığın olağanüstü bir hızlanmasını içerdiği varsayımı, uykudaki psişik aktivitenin gerçekleştiği koşulları anlamadaki başarısızlığa bağlıdır. Eğer uyuyan kişi uyanık olsaydı ve pencerede veya kapıda gizemli bir sesle aniden başlamışsa, sesin bir teorisine varacaktı ve hatta uyku sırasında bir uyarım planı oluşturdu. Fark, uykuda sıradan zihinsel birlikteliklerin az ya da çok olmalarıdır ve bu yüzden bu yol yeni ilişkilere kolayca açıktır. Bu yeni çağrışımlar, onlara 1 Bu rüyanın Maury öğrenciyken, rüya görmeye başlamadan çok önce (ve Egger'nin işaret ettiği gibi), on üç yıl sonra muhtemelen yazılmadığı düşünüldüğünde akılda tutulmalıdır. Sadece bu gerekçelerle, ciddi olarak değerlendirilmeye yetkili değildir. 214 RÜYALARIN DÜNYASI uyanık yaşam açısından baktığımız zaman, o kadar tuhaf, çok uzak, bize hayal edebilmek için uzun bir zamana ihtiyaç duyması gerektiğini düşünüyoruz. Rüya düşüncesi koşulları altında, uyanıklık yaşamında, dışsal uyarımın sıradan psişik eşzamanlıları olarak, otomatik olarak ve anlık olarak ortaya çıktığını fark edemiyoruz. Rüya sürecinin hızının bu kadar sıra dışı göründüğü tüm durumlarda, sadece görsel bir görüntü sorunu olduğu ve bir anı ayrıntılı bir resim veya dizide görmenin oldukça kolay olduğu unutulmamalıdır. Resimleri resmetmek uzun zaman alacaktır. ^ En hayalperest sadece sinematografik sanatçı tarafından uygulanan şekilde yoğunlaştırılmış ve birlikte çalışan bir tür sinematografik dram gördü, böylece tüm hikâye olmasına rağmen sürekli hareket halinde gösterilmek için, gerçekte saatlerin eylemi anlara yoğunlaşır. Dahası, her zaman uyanık olduğu kadar, uyanıkken, yoğun bir duygunun da zaman duygusunun kaybını içerdiği akılda tutulmalıdır. Korkunç bir krizde, anların yıllarca göründüğünü ve uyku bilincinin büyük bir kriz vesilesiyle önemsiz bir uyarımı büyüttüğünü söylerken, aynı etkinin zorunlu olarak üretildiğini söylüyoruz. Tam olarak aynı yanılsama boğulmaktan veya diğer tehlikeli durumlardan kurtarılan kişiler tarafından Sör Samuel Wilks'un bir zamanlar söylediği gibi ('Hayallerin Doğasında' Tıbbi Dergide, Şubat 1894), 'Hayalperest sadece zihinsel bir resim oluşturur ve onun tasviri onun rüyasını çağırır.'
yaşanmaktadır. Bazen onlara, tüm yaşamlarının bu kısa anlarda vizyondan önce geçtiği görülür. Ancak bu vakaların bazılarının, özellikle de Pieron tarafından dikkatli bir şekilde araştırılması, gerçekten gerçekleşmiş olan şeyin çocukluktan bir sahne, belki de oldukça benzer bir kazanın, boğucu adamın aklından önce geldiğini ve bunu beş, altı, hatta belki de on tarafından takip edildiğini ya da sonraki yaşamdan on iki anlık sahne gösterdi. Bu sahnelerin zihnin içinden geçtiği zaman göz önüne alındığında, hiçbir akıl hastası olmadığının anlaşılması sağlandı. Bu tür düşünceler, rüya gibi birçok bilimsel araştırmacının hayalindeki sorunları çözmeye karar verdi. Woodworth'un hipnogogik veya yarı uyanıklık durumu hakkındaki gözlemleri, zihinsel süreçlerde kayda değer bir hızlılık olmadığını ortaya koydu. Claviere, her olayda konuşma rüyasının sadece normal bir hızla gerçekleştiği veya uyanma koşullarından biraz daha yavaş olduğu iki kez bir yirmi saniyelik aralıklarla iki kez çarpan bir alarma saati ile yapılan deneylerle gösterdi. Claviere'nin uyku görüntülemesi, hayalperestler için saatlerce sürecek gibi gözükse de, uyanık yaşamdan daha hızlı değildir. Sıklıkla hızlanmaktan ziyade gevşetilir, diyor ki, Pieron, buna haşhaş gibi uyuşturucuların etkisi altında karşılık gelen yanılsamayı işaret eder, ancak bazı durumlarda gerçekten hafif bir hızlanma olduğunu bulur. İlahiyat sadece basit bir biçimde, Foucault'un hayalindeki hayallerinin gerçek olaylarla aynı zamanı işgal ettiği inancına 216 RÜYALARIN DÜNYASI bağlı olduğunu düşünüyor. Zamanın bu yanılsaması, Dr. Justine Tobolowska’ nın Paris konusundaki bu tezinde, uyku sırasında psişik hayatın varsaydığı formun gerekli ve sabit bir sonucu olduğu sonucuna varır. ^ Rüyada bu anı belleğinin doğal bir yanılsama olarak açıklanması zor değilse, çok daha şaşırtıcı olan rüya hafızasının diğer ve daha nadir özellikleri vardır. Bunları çözme girişiminde bulunarak, hızlılık yanılsamasını açıklamasında olduğu gibi, rüyalardaki bellek gruplarının uyanıklık ilişkilerinden ayrı düşme eğilimi, yani Yüklə 1,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|