Ayrımcılık Yasağı: Kavram, Hukuk, İzleme ve Belgeleme

Zwaan-de Vries v. Hollanda
İnsan Hakları Komitesi, Hollanda’ya karşı yapılmış bir başvuruda, uzun süren tartışmalardan sonra, 9 Nisan 1987 tarihli kararında Sözleşme’nin 26. maddesinde belirtilen ayrımcılık yasağının ekonomik, sosyal ve kültürel hakların korunması noktasında da geçerli olduğunu belirtmiştir. Komite, “... Komite tespitlerine, 26. maddenin işlevinin 2. maddede öngörülmüş olan güvenceleri bir kez daha yinelemekten ibaret olmadığını belirterek başlamaktadır. ... 26. madde yasal düzenleme ile ayrımcılığın yasaklanmasını şart koşmakla beraber, mevzuatla yapılacak düzenlemeye ilişkin bir yükümlülük barındırmamaktadır. Bu nedenle, örneğin herhangi bir devletin sosyal güvenliğe ilişkin bir yasal düzenleme getirmesini şart koşamaz. Ancak, bir devletin kendi egemen iktidarını kullanarak böyle bir düzenleme getirmesi halinde, bu düzenleme Sözleşme’nin 26. maddesiyle uyumlu olmak zorundadır...” diyerek 26. maddenin hukuken tanınmış tüm haklarda ayrımcılığı yasakladığını ortaya koymuştur. Komite bu kararında, Sözleşme’nin 26. maddesi her ne kadar bir devleti sosyal güvenlik hakkını gerçekleştirmek için zorlamasa da, bu hak bir kere gerçekleştikten sonra taraf devletin bu konuda ayrımcılık yapamayacağını ifade etmiştir. Bu vakada Komite, sosyal güvenlik hakkı açısından evli kadın-evli olmayan kadın ayrımı yapılmasının ayrımcılık teşkil ettiğine karar vermiştir. Karardan önce Hollanda’nın söz konusu yasayı değiştirmesi üzerine, Hollanda’yı başvurucuya uygun bir tazminat ödemeye davet etmiştir.
İnsan Hakları Komitesi Kararı, Zwaan-de Vries v. Hollanda, Başvuru no: 182/1984, Karar tarihi: 09.04.1987, CCPR/C/29/D/182/1984, para. 12.2, 12.3, 12.4, Raija Hanski ve Martin Scheinin (editörler), İnsan Hakları Komitesi Emsal Kararları, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2005, s. 461-462.