Ayrımcılık Yasağı: Kavram, Hukuk, İzleme ve Belgeleme

Çocuk Haklarına Dair Sözleşme
Sözleşme’nin İlgili Hükümleri

Çocuk Haklarına Dair Sözleşme⁶² (ÇHS), Birleşmiş Milletler tarafından çocuk hakları alanında kabul edilmiş temel insan hakları sözleşmesidir. BM’de 1989 yılında kabul edilmiştir. Sözleşme ile kanuna göre daha erken yaşta reşit olma durumu hariç, 18 yaşına kadar her insan çocuk olarak kabul edilmiştir. Sözleşme’nin 2. maddesi ayrımcılık yasağına yer vermektedir. Bu maddeye göre “Taraf Devletler, bu Sözleşmede yazılı olan hakları kendi yetkileri altında bulunan her çocuğa, kendilerinin, ana babalarının veya yasal vasilerinin sahip oldukları, ırk, renk, cinsiyet, dil, siyasal ya da başka düşünceler, ulusal, etnik ve sosyal köken, mülkiyet, sakatlık, doğuş ve diğer statüler nedeniyle hiçbir ayrım gözetmeksizin tanır ve taahhüt eder.” Sözleşme’ye ek olarak bugüne kadar iki ek ihtiyari protokol kabul edilmiştir.

Türkiye, Sözleşme’yi 1990 yılında imzalamış ve 1995 yılında onaylamıştır. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’ye Ek Çocuk Satışı, Çocuk Fahişeliği ve Çocuk Pornografisi ile İlgili İhtiyari Protokol’ü⁶³ 2002 yılında, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’ye Ek Çocukların Silahlı Çatışmalara Dâhil Olmaları Konusundaki İhtiyari Protokol’ü⁶⁴ ise 2004 yılında onaylamıştır. Türkiye’nin Sözleşme’ye koyduğu çekince beyanı şöyledir: “Türkiye Cumhuriyeti Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 17, 29 ve 30. maddeleri hükümlerini T.C. Anayasası ve 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Andlaşması hükümlerine ve ruhuna uygun olarak yorumlama hakkını saklı tutmaktadır.” Sözleşme, çocuk hakları bağlamında ayrımcılığı 2. maddede yasaklar. Sözleşme’nin 17. maddenin d. fıkrasında ve 30. maddesinde, azınlık gruplarına mensup çocukların çeşitli kültürel hakları düzenlenmiştir. Ancak Türkiye bu iki maddeye de çekince koymuştur.