Az ərbaycan Respublikasında telekommunikasiya V ə informasiya texnologiyalarının inkişafına dair Strateji Yol X

Şəkil 2. Sabit genişzolaqlı şəbəkələrdən əldə edilən gəlirlərin müqayisəsi
1. 
Buraya sabit simsiz, WiMAX, peyk v
ə digər bağlantılar daxildir.
M
ənbə: “Analysys Mason” analitik institutu
Yuxarıda qeyd edilmiş qlobal trendlər və telekommunikasiya sektorunun 
d
əyişən dinamikası mobil və sabit şəbəkə operatorlarına çətinliklər törətdiyinə görə, 
2
M
ənbə: “Analysys Mason” analitik institutu

---

9 
telekom opera
torları bu bazarlardakı çətinlikləri aradan qaldırmağa imkan verən 
h
əllərə diqqəti artırmışlar. Bu məqsədlə, onlar məlumatlardan əldə edilən gəlirlərin 
monetarizasiyasına, xidmət ekosisteminə daxil olmağa və konvergensiya yolu ilə 
“miqyas effekti”nə nail olmağa xüsusi önəm verirlər. Azalan səsli xidmət gəlirlərini və 
m
əlumatların əmtəələşməsini əvəz etmək üçün (şəkil 3) telekom operatorları məlumat 
trendinin monetarizasiyasını hədəfləyirlər. Eyni zamanda, onlar müştərilərin marağını 
daha da artırmaq məqsədilə öz tətbiqlərini və məlumatların rezerv saxlanılması 
xidm
ətlərini işləyib hazırlayıblar. Bununla yanaşı, həm “miqyas effekti”nin əldə 
edilm
əsi təşəbbüsləri, həm də sabit və mobil inteqrasiya edilmiş şəbəkələrə 
müştərilərin artan marağı operatorları dünya miqyasında konvergensiya məqsədli 
investisiya c
əlb etməyə stimullaşdırmışdır.
Şəkil 3. Mobil məlumat trafikinin və ondan əldə edilən gəlirlərin 
dinamikası
M
ənbə: Ericsson Traffic Exploration, “Analysys Mason”, Ovum
Günd
əlik həyat fəaliyyətimizdə informasiyanın artan həcmini nəzərə alaraq, 
böyükh
əcmli məlumatların idarə olunması və onların faydalı istifadəsi üçün yeni 
metodlarla yanaşı, texnoloji həll variantlarının tapılmasına da ehtiyac yaranır. Bütün 
bunlar, m
əlumatların yalnız həcm baxımından deyil, çeşid baxımından da (məsələn, 
audio v
ə video) artması fonunda böyük əhəmiyyət kəsb edir. 
Daha t
əkmil analiz böyükhəcmli məlumatların real vaxt rejimində təhlilinə və 
emalına imkan verir və bu, məlumatların işlənməsi prosesini keçmiş hadisələrin 
t
əhlilinə əsaslanan hazırkı modeldən fərqləndirərək irəliyə doğru atılmış əhəmiyyətli 
addım hesab olunur. Gələcəkdə proqnozlara əsaslanan analiz daha böyük əhəmiyyət 
k
əsb etməyə başlayacaqdır ki, bu da dövlət və özəl sektorlarda qərarların daha doğru 
v
ə gələcəyə istiqamətlənmiş şəkildə qəbul olunmasına şərait yaradacaqdır. Bütün 
bunlar proqnoza 
əsaslanan qabaqlayıcı tədbirlərin görülməsi üçün daha çox imkanlar 
yaradacaqdır.
Telekommunikasiya sektorunun 
əsas iştirakçılarından biri kimi dövlətlər 
müxt
əlif iştirak səviyyəsinə malik olmaqla, kommunikasiya texnologiyalarının 
inkişafında, texnologiyaların uğurla tətbiqi məqsədilə mühüm dəstəkləyici amillərin 
t
əmin edilməsində böyük rol oynayır. Bu amillərə telekommunikasiya sənayesinin 

---

10 
inkişafına təkan verən infrastruktur, istedad və bacarıqlar, məhsul və xidmətlər üzrə 
t
ədbirlər daxildir. Dövlətlər birbaşa səhmlərə investisiya etməklə, yaxud dolayı şəkildə 
öz
əl müəssisələr üçün stimullaşdırma mexanizmləri tətbiq etməklə, infrastrukturun 
inkişafına şərait yaradan müxtəlif maliyyələşmə alətlərindən istifadə edirlər. 
İnfrastrukturun inkişafına dəstək məqsədilə dövlətlər əsas diqqəti sabit genişzolaqlı 
şəbəkəyə çıxışın yaxşılaşdırılmasına və mobil şəbəkənin əhatə dairəsinin 
genişləndirilməsinə yönəldirlər. Genişzolaqlı şəbəkənin sosial faydalarının təmin 
edilm
əsi ölkələrin strategiyalarının vacib amilinə çevrilmişdir və bu infrastruktur daima 
genişləndirilir. Bu məqsədlə, genişzolaqlı şəbəkənin tətbiqi üzrə fərqli alternativlər 
q
əbul edilir. Bu alternativlərə infrastrukturəsaslı rəqabət, dövlət tərəfindən 
maliyy
ələşdirilən operatorun təyin edilməsi və milli fiber-optik rabitə şirkəti ilə birgə 
mü
əssisənin yaradılması daxildir. Bu mənada dövlətlər genişzolaqlı şəbəkə üçün 
spektrin paylanması və əhatə dairəsinə dair öhdəliklər vasitəsilə 4G texnologiyasının 
t
ətbiqini genişləndirmişlər. Bundan əlavə, elektron ödənişləri və biznes fəaliyyəti üçün 
xüsusi 
əhəmiyyət kəsb edən əməliyyat bazasını yaxşılaşdırmaq məqsədilə 
telekommunikasiya 
infrastrukturunun 
v
ə 
texnologiyasının 
təkmilləşdirilməsi 
istiqam
ətində tədbirlər həyata keçirilmişdir. 

---

11