Azərbaycan dili və nitq mədəniyyəti
Yüklə 169,86 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Elə ki, böyüdün, belədir qayda Atanın adından sənə nə fayda Sən bir aslan kimi keç cəbhələrdən
| Biri tünük, biri qalın,
Deyir haqqınızı alın Amma hansı kömək ilə Yemək olur demək ilə?” misrasını epistilyar üslubun hansı növünə aid etmək olar? A) ədəbi məktuba B) Açıq məktuba C)Intim-məişət məktuba D)Rəsmi işgüzar məktuba E)Hamısına
misraları epistolyar üslubun hansı tipinə aiddir? A) Nəsihatnamə tipinə B) Öyüdnamə tipinə C)Dəvətnamə tipinə D) Çağırış tipinə E)Heç birinə
A) Diplom B) Anket C) Attestat D) Vəsiqə E) Buraxılış vəsiqəsi 489. Bu sənəddə işçi haqqında müfəssəl məlumat verilir: A) Kadrlar uçotuna dair şəxsi vərəqdə B) Anketdə C) Şəhadətnamədə D) Pasportda E) Vəsiqədə 490. Bu sənəd hər hansı bir şeyə sahib olmaq barədə verilir? A) Şəhadətnamə B) Teleqram C) Telefonoqram D) Vəsiqə E) Bilet
A) Nota B)Qətnamə C)Ittahamnamə D)Təlimat E) Fərman
A) Fərman B) Qətnamə C)Təlimat D) Akt E) Protest 493. Yazılı nitqin sənədlərindən hansının hərfi mənası çıxarılmış qərar sənədi deməkdir? A) Qətnamə B) Fərman C)Qanun D) Protokol E)Annotasiya 494. Yazılı nitqin sənədlərinə aid olan Annotasiya sözünün mənası nədir? A)Qeyd
B)Mal C) Elan D)Söykənmə E)Şahidlik 495.Yazılı nitqin bu sənədi ilk dəfə qədim Misirdə meydana gəlmiş, sonralar Yunanıstanda və Romada təkmilləşmişdir: A) stenoqrafiya B) əqd C) müqavilə D) protokol E) ərizə 496.Biri natiqliyin sahəsi deyil: A) Publisistik natiqlik B) Siyasi natiqlik C) İnzibati-idarə natiqliyi D) İşgüzar natiqlik E) Bədii natiqlik 497.Biri müraciət etiketidir: A) Bağışlayın! B) Salamat qalın! C) Allah rəhmət eləsin! D) Yaxşı yol! E) Mübarək olsun! 498.Nitq etiketlərindən ibarət məntiqi ardıcıllığı tamamlayın: 1. Allah amanında! 2. Xudahafiz! 3. Görüşənədək! 4. ………. A)Yaxşı yol B) Sağlığınıza qismət olsun! C) Allah şəfa versin! D) Mübarəkdir! E) Həmişə ayaq üstə!
A) Əl- qol hərəkətlərindən məqsədəuyğun istifadə etməkdir. B) Üz əzələlərinin mənalı hərəkətidir. C) Razılıq bildirən nitq etiketidir. D) Dialekt sözüdür. E) Düzğün nitqə verilən şərtlərdən biridir. 500. Tələffüzü və yazılışı eyni, lakin kökləri və ya başlanğıc formaları fərqli olan sözlər necə adlanır? A) Omoformlar B) Omoqraflar C) Paronimlər D) Omonimlər E) Sinonimlər 501. Nitq mədəniyyəti dedikdə nə başa düşülür? A) dildən ünsiyyət vasitəsi kimi düzgün istifadə qaydaları B) dilin fonetik tələffüz qaydaları C) orfoepik qayda-qanunlar D) Konkret predmeti olan elm sahəsi E) nitqin məzmunu gözəl olması 502. Mübtədası olmayan və təsəvvür edilməsi qeyri-mümkün olan sadə cümlələr necə adlanır? A) Şəxssiz cümlə B) Söz cümlə C) Ümumi şəxsli cümlə D) Adlıq cümlə E) Qeyri-müəyyən şəxsli cümlə 503. Nitqin istiqaməti dedikdə nə başa düşülür? A) melodiya B) vurğu C) fasilə D) mimika E) temp
A) ədəbi dilin normalarına əməl etmək B) nitqin əhatəli olmasına əməl etmək C) nitqin elmiliyinə diqqət yetirmək D) nitqin bədiiliyinə diqqət yetirmək E) dialektizmlərdən istifadə etmək 505. Nitq mədəniyytəinə aid əlamətlərdən biri səhvdir: A) ünsiyyət vasitəsidir B) törəmədir C) fərdidir D) dəyişkəndir E) şifahi və yazılı şəkildə mövcud olur 506. Nitq mədəniyyətinin konkret predmeti nədir? A) nitq mədəniyyətinin konkret predmeti yoxdur, dilçiliyin qayda-qanunları öyrənilir B) nitq mədəniyyətinə dərindən yiyələnmək C) nitqin dəqiqliyi və düzgünlüyü D) nitqin fonetik və leksik qayda-qanunları E) leksik-qrammatik quruluşuna əsaslanır 507. Nitq mədəniyyəti məsələsinə neçənci ildən diqqət yetirilməyə başlayıb? A) 1950 - ci ildən B) 1930 - cu ildən C) 1950 - ci ildən D) 1940 –cı ildən E) 1980 –ci ildən 508. Yalnız bir leksik mənası olan sözlər necə adlanır? A) Təkmənalı sözlər B) Çoxmənalı sözlər C) Omonimlər D) Sinonimlər E) Antonimlər 509. “Ay işığı. Durna qatarı. Sahil bağı.” – Bu cümlələr sadə cümlənin hansı növünə aiddir? A) Adlıq cümlə B) Söz cümlə C) Şəxssiz cümlə D) Ümumi şəxsli cümlə E) Qeyri-müəyyən şəxsli cümlə
A). Nitqin sistemliliyi barədə geniş və dərin təsəvvür yaratmaq B) nitq mədəniyyətinin əsas amilləri C) nitq mədəniyyətinin diliçiliklə əlaqəsi D) nitq mədəniyyətinin təbiət elmlərilə əlaqəsi E) nitq mədəniyyətinin iqtisadiyyatla əlaqəsi 511. Səslənməsinə görə bir-birinə oxşar olan, lakin yazılışları fərqlənən sözlər necə adlanır? A) Paronimlər B) Omonimlər C) Omoqraflar D) Omoformlar E) Sinonimlər 512. “Nitq mədəniyyəti filologiyanın elə bir sahəsidir ki, o...,” aşağıdan uyğun olanını seçin. 1.Dilin bütün sahələrində fonetik sistemində, lüğət tərkibində, qrammatik quruluşunda mövcud olan bütün qanunlara əməl olunmasını təmin edir. 2.Nitqin məzmununun gözəl, danışığın aydın və dinləyənin səviyyəsinə uyğun olmasına diqqət yetirir 3.Ona yiyələnmək hər kəsin işi olmalıdır. 4.Onun konkret predmeti vardır. 5.Natiqlik bəstəkarlıq və rəssamlıq və s. kimi bir sənətdir. A) 1, 2, 3 B) 1,3, 5 C) 2, 4, 5 D) 2, 3, 4 E) 1, 3, 4 513. Köhnəlmiş sözlər neçə yerə ayrılır? A) 2
B) 3 C) 4
D) 5 E) 6
514. Milli mədəniyyətin tərkib hissəsi mövzusunda nə tələb olunur? A) xalq milli mədəniyyətin, o cümlədən də nitq mədəniyyətinin qoruyucusu və daşıyıcısıdır B) fonetik-qrammatik quruluş C) leksik-qrammatik quruluş D) nitqin dəqiqliyi E) nitqin səlisliyi 515. Gözəl nitq üçün tələb nədir? A) dilin səlisliyi, ifadə genişliyi B) şifahi dildən istifadə C) öz dilini yaxşı mənimsəməlisən D) inkişafın yolunda çalışmaq E) yazılı dildən istifadə 516. Milli mədəniyyətdə milliliyin özünəməxsus dünya baxışının müəyyən edilməsi: A)Düşüncə tərzi, əqli-mənəvi dəyəri, milli özünü dərketməsi, anlamı, bədii estetik duyumu, dini görüşü əks olunur B) maddi və mənəvi mədəniyyətləri fərqləndirmək C) mədəniyyətin dirçəldilməsi D) milli mədəniyyətin tərkib hissəsidir E) təfəkkür mədəniyyətidir 517.Milli qapalılıq meyli mədəniyyətə xeyir gətirmir: A) Bu durğunluğa, özünü təkrar etməyə aparır B) Milli mədəniyyətin inkişafına təkan verir C) dünya mədəniyyətinin tərəqqisində rol oynayır D) Milli ənənələrin sabitliyini inkişaf etdirir E) öz töhvəsində inkişafa mənfi təsir göstərir 518. Insanın mənəvi əxlaqı üçün nə vacibdir? A) əgər təbiət insana bioloji həyat üçün lazımdırsa, mədəniyyət insanın mənəvi əxlaqi həyatı üçün vacibdir B) yeni nəsil əcdadlarının mədəniyyətilə C) sələflərinin mədəniyyətilə D) ayoıdmaz hissəsi ilə E) xalqın bir hissəsi üçün vacibdir
A) Zəyiflik B) İtaət C) Sorğu
D) Ovsunlamaq E) Çiskin 520. Hansı sözün yazılışında səhv var? A) Karrektor B) Zoologiya C) Atmosfer D) Azadlıq E) Hidrosfer 521.Milli mədəniyyət nə ilə müəyyən edilir? (Səhv cavabı tap). A) Xalqın sayı ilə; B) Xalqın yaratdığı sərvətlərin kəmiyyəti ilə; C) Xalqın yaratdığı abidələrin kəmiyyət və keyfiyyəti ilə; D) Millətin düşüncə tərzi ilə; E) Əqli-mənəvi dəyəri, özünü dərk etməsi ilə; 522. Dildə işlənən kobud ifadələr, nalayiq sözlər necə adlanır? A) Vulqarizmlər B) Neologizmlər C) Varvarizmlər D) Arxaizmlər E) Jarqonlar 523. Ümumxalq mədəniyyətinin tərkib hissələri olan nitq, estetika və incəsənətin əsası harada qoyulmuşdur? A) Misir, Babilistan, Hindistan, Çin, Şumerdə; B) Misir, Babilistanda; C) Çində; D) Hindistanda; E) Şumerdə; 524. Dil və nitq mədəniyyətinin fərqi: A) dil ünsiyyət vasitəsidir B) dil əsasdır C) nitq əsasdır D) dil tarixən çox dəyişkəndir E) nitq az dəyişkəndir 525. Qeyd olunan fikirlərdən hansı yanlışdır. 1.- nitq əsasdır, dil ondan törəmədir 2.- dil əsasən sabitdir, nitq dəyişkəndir 3. –nitq ünsiyyət vasitəsidir 4. - dil ünsiyyət vasitəsidir 5. Dil irsi və irqi cəhətlərlə bağlıdır A) 1,3,5 B) 1,4,5 C) 2,3,4 D) 2,4,5 E) 1,2,4
526. Dil və nitq mədəniyyəti nə vaxt formalaşmışdır? A) XIX əsrin sonu, XX əsrin əvvəllərində B) III-V əsrlərdə C) XI əsrdə D) XV əsrin sonu, XVI əsrin əvvəli E) XVIII əsrdə
A) xalqdır B) millətdir C) heç biri deyil D) irqdir E) dövlətdir 528. Biri dil mədəniyyətinin və nitq mədəniyyətinin formalaşmasında rol oynamır: A) dəqiq elmləri mükəmməl öyrənmək B) qrammatik qayda-qanunları bilmək C) orfoepik vərdişlərin olması D) danışıq üzvlərinin normal vəziyyəti E) intonasiya, vurğu haqqında anlayış 529. Hansı filologiya elminin praktik sahəsidir? A) Nitq mədəniyyəti B) Etimologiya C) Morfologiya D) Üslubiyyat E) Leksikologiya 530. Zəngin nitq mədəniyytəindən xəbər verən ədəbiyyat hansıdır? A) «Kitabi Dədə Qorqud» B) «Koroğlu» C) «Leyli və Məcnun» D) «Əsli və Kərəm» E) «Danabaş kəndinin əhvalatları» 531. Yüksək səviyyəli mədəni nitqin şərtləri A) düzgünlük, dəqiqlik, ifadəlilik B) aydındıq, zənginlik, səlislik C) sadəlik, ifadəlilik, doğruluq D) obrazlılıq, məcazilik, dəqiqlik E) mənası aydın, anlaşıqlı sözlərdən istifadə 532. Filologiya elminin bu sahəsi daha çox praktik səciyyə daşıyır və burada bu və ya digər dil faktı, dil hadisəsi yox, üsullar, qayda-qanunlar öyrənilir. A) qrammatika B) üslubiyyat C) nitq mədəniyyəti D) tərcüməşünaslıq E) ədəbiyyatşünaslıq
A) Dil mədəniyyətin tərkib hissəsi olsa da, milli mədəniyyətin ifadəçisidir C) qarşılıqlı münasibət D) mühüm olmayan əlamətlərdir E) ümumbəşəri əlamətlər sayılır 534. “Hiddət” sözünün leksik xüsusiyyətləri ilə bağlı səhvi müəyyən edin. A) Həm leksik, həm də qrammatik mənaya malikdir. B) Omonim söz deyil. C) “Qəzəb” sözü ilə sinonimdir. D) Təkmənalıdır. E) Köhnəlmiş sözdür. 535. Hansı sıra nitq fəaliyyəti adlanır? A) nitq fəaliyyəti- nitqin təzahürü üçün lazım gələn ictimai, psixoloji aktların sistemidir B) şəxsin dil qabiliyyəti C) dildən əlaqə vasitəsi kimi istifadə edilməsi D) yazılı rabitəli nitq E) insanın dilə, nitqə münasibəti 536. Dilimizdəki sözlər tərkib hissələrinə görə neçə yerə bölünür? A) 2
B) 3 C) 4
D) 5 E) 1
A) nitqin təzahürü üçün lazım gələn ictimai, psixoloji və fizioloji aktların sistemi B) dildən əlaqə vasitəsi kimi istifadə edilməsi C) insanın dilə, nitqə münasibəti D) şəxsin dil qabiliyyəti E) yazılı rabitəli nitq 538. Başqa nitq hissələrinin yerində işlənə bilən sözlər hansı nitq hissəsinə aiddir? A) Əvəzlik B) İsim
C) Say D) Sifət
E) Zərf 539.Dil və nitq fəaliyyətinin fərqi: A) dil ünsiyyət vasitəsidir, nitq ünsiyyət prosesidir B) dil əsasdır C) nitq əsasdır D) dil tarixən çox dəyişkəndir E) nitq az dəyişkəndir 540. Dil və nitq haqqında deyilənlərdən biri səhvdir A) Nitq dildən fərqli olaraq heç vaxt dəyişmir B) Dil əsasdır nitq ondan törəmədir C) Nitq ünsiyyət prosesidir D) Dil ünsiyət vasitəsi olub, mücərrəd işarələr sistemidir E) Nitq dilin bütün imkanlarından istifadə edir 541. Nitq fəaliyyəti dedikdə nə başa düşülür? A) ntiqin təzahürü üçün lazım olan ictimai, psixoloji və fizioloji aktların sistemi B) terminlərdən istifadə C) obrazlılıqdan istifadə D) məcazilikdən istifadə E) fikrin ifadəsi üçün bilavasitə tələb olunan dil vasitələrini tapmaq 542. Nitqin təzahürü üçün lazım gələn ictimai-psixoloji və fizioloji aktlar sistemidir: A) nitq fəaliyyəti B) nitq mədəniyyəti C) nitq
D) dil E) nitq istisnaları 543.Nitqin dil fəaliyyətindəki fikirlərindən biri səhvdir. A) dil tarixən çox dəyişkəndir. B) irqi və irsi cəhətlərlə bağlı deyil C) dil yalnız insana məxsusdur D) ictimai hadisədir E) ünsiyyət vasitəsidir 544.Nİtq fəaliyyəti adlanır: A) nitqin təzahürü üçün lazım gələn ictimai, psixoloji və fizioloji aktlar sistemi B) nitqin ədəbi tələffüz baxımından dəqiqliyi C) terminlərdən istifadə etməklə elmiliyin gözlənilməsi D) obrazlılıq və məcazilikdən geniş istifadə etmək E) firkin ifadəsi üçün lazım gələn 545. Nitq fəaliyyətinin dəyişkənliyinin səbəbi: A) dilin qayda-qanunlarının dəyişkənliyi B) ictimai- iqtisadi tələblər C) tənzimləmə vasitələrinin olmaması D) dildən törəməsi, asılı olması E) fərdiliyi, dövr və şəraitdən asılı olmaması 546.Nitq üçün monoloji və dialoji nitq səciyyəvidir: A) monoloji nitqdə danışan şəxsin özü, daxili aləmi əks olunur B) monoloq öz mahiyyəti ilə ümumi dilin ən dəqiq formasıdır C) ənənəvi elementlərdən ibarətdir D nitqin bu forması dialoji nitqdə mühüm rol oynamır E) monoloji nitqin daxili stimulla əlaqəsi yoxdur 547. Birinin yazılışı səhvdir. A) filan kəs B) nə isə C) heç kəs D) hər kəs E) hər nə 548. Monoloji nitqin Azərbaycan dilində ən çox işlənən növləri hansılardır? A) Nəqletmə monoloqu, təsviri monoloq, daxili monoloq, lirik monoloq, drammatik monoloq; B) Təbliği monoloq, təsviri monoloq; C) Inandırma monoloqu, məlumatverici monoloq; D) Drammatik monoloq, texniki monoloq; E) Texniki monoloq, teatr monoloqu; 549. Nitqin növlərinə aid göstərilən xüsusiyyətlərdən biri səhvdir? A) Bu duyğular oxuyub yazmaq, düzgün danışmaq bacarıqlarının inkişafına təsir göstərmir. B) Nitqin iki növü vardır: şifahi və yazılı. C) Şifahi və yazılı nitq dil vasitəsi ilə ünsiyyətin iki formasıdır. D) Şifahi nitqin əsasında nitq orqanlarından gələn eşitmə duyğusu durur. E) Yazılı nitqin əsasında isə görmə və hərəki duyğular durur 550. Dörd cür yazılan şəkilçilərin tərkibində hansı saitlər olur? A) ı, i, u, ü B) u, a, ü, e C) bütün saitlər D) qalın saitlər E) incə saitlər
A) uçurdulmuş B) döyüşçülərimizdən C) çökəklik D) çəkilişimiz E) dinləyicilər 552. Ön şəkilçi artırıla bilən cərgəni göstər. A) məkan, qeyd, normal B) nasir, şahid, tamam C) xaric, qiymət, vəfa D) işıq, insaf, kişi E) dinc, hasar, baxış 553. Ön şəkilçi artırıla bilən sözlər hansılardır? A) şükür, savad, məzə B) dinc, məchul, vəfa C) hiss, huş, mərifət D) razı, müəyyən, həyəcan E) rəhm, səxavət 554.Dialoji nitqin neçə forması var? A) beş;
B) üç; C) dörd;
D) iki; E) altı;
1. Monoloji dialoq; 2. Söhbət və danışıq dialoqu; 3. Sual-cavab dialoqu; 4. Müsahibə dialoqu; 5. Müzakirə dialoqu; A) Hamısı; B) 1, 5; C) 2, 5; D) 3, 4; E) 3, 5 556.Monoloq nədir? Səhv cavabı tap. A) Monoloq rabitəli nitq şəraitində baş verir B) Monoloq danışanın öz-özünə müraciətlə söylədiyi nitqdir. C) «Monoloq» öz mahiyyəti ilə ümumi dilin ən dəqiq formasıdır. D) Monoloq fərdi düzülüşün məhsuludur. E) Monoloq nitqi üslubun qurulmasının xüsusi formasıdır. 557.Monoloji nitqin xüsusiyyətlərini göstər!Səhvi tap. A) Monoloji nitqin sual-cavab forması əsas rol oynayır. B) Monoloji nitq özünü iki formada göstərir: şifahi və yazılı. C) Monoloji nitqin yazılı forması həcmcə geniş, şifahi forması isə qısa və konkret olur. D) Monoloq latınca mono – bir, loqos – nitq mənasını verir. E) Monoloji nitq öz –özünə müraciətlə söylənilən nitqdir. 558. Dialoq nədir? Səhv cavabı tap! A) Ifadələrin uzunluğu, genişliyi, onların sintaktik quruluşunun mürəkkəbliyi ilə səciyyələnir. B) Iki və daha çox şəxs arasında gedən qarşılıqlı söhbətdir. C) Replikalardan təşkil olunur. D) Müəyyən konkret şəraitdə ünsiyyətin ikitərəfli canlı təlim prosesidir. E) Dialoqda ifadəlilik, ekspressiv – intonasiya və hərəkət formaları daha aydın görünür və aydın eşidilir. 559. İki cür yazılan şəkilçilərin tərkibində hansı saitlər olur? A) a, ə
B) ı, i C) o, ö
D) e, i E) u, ü
560.Dialoji nitqin neçə forması var? A) beş;
B) üç; C) dörd;
D) iki; E) altı;
A) qrammatik şəkilçi B) leksik şəkilçi C) qoşma D) bağlayıcı E) bitişdirici samitlər
1.Dialoqun iki: mikrodialoq və makrodialoq forması vardır. 2.Mikrodialoq bir neçə nəfərin mükaliməsindən ibarətdir. 3.Makrodialoq bütövlükdə bədii əsərlərin quruluşunu təşkil edir. 4.Dram əsərləri makrodialoq əsasında yaradılır. 5.Dialoqun xarakterik əlamətlərindən biri replika, emosionallıq, yığcamlıqdır. A) Hamısı B) 1, 3
C) 2, 3, 4 D) 1, 4
E) 2, 5 563. Dialoji nitq daha çox özünü hansı üslubda göstərir? A) məişət B) rəsmi-işgücar C) bədii
D) fərdi E) elmi
A) unversitet B) operator C) libretto D) yuxulamaq E) xüsusilə
A) ədəbi dilə yiyələnməyin yüksək mərhələsidir B) nitqin düzgünlüyü C) şəxsin qavraması D) dilin mənimsədilməsi E) danışıq etikasını bilməmək 566. Mədəni nitq danışıqda nə tədəb edir? A) mədəni nitqdə sözlərin məqsədəuyğun seçilməsi və işlədilməsi B) normalara uyğun olaraq düzgün söyləməklə kifayətlənmək C) sərrast nitq vasitələrindən istifadə etmək olmaz D) məqsədəuyğun nitq vasitələrindən də istifadə etmək olmaz E) mədəni nitqdə sözün düzgün tətbiqindən asılıdır 567. Mədəni nitq şəxsiyyətlə cəmiyyət arasında nəyi tənzimləyir? A) Mədəni nitq şəxsiyyətlə cəmiyyət arasında münasibətləri B) Danışanda ən münasib söz seçməyi C) Ədəbi dilə yiyələnməyin yüksək mərhələsini D) Sözlərin məqsədəuyğun seçilməsini E) Ümumi əxlaq davranışı ilə ünsiyyət prosesini tənzimləyir 568. Nitqin mədəniliyi nədən asılıdır? A) ədəbi dilin normalarının mənimsədilməsindən B) qabiliyyətinlən C) savadından D) savadından E) davranmasından 569. İki və daha artıq qrammatik əsası olan cümlələr hansılardır? A) Mürəkkəb cümlələr B) Sadə cümlələr C) Nəqli cümlələr D) Sual cümlələri E) Nida cümlələri 570. Nitq necə prosesdir? A) nitq fərdi-psixoloji prosesdir B) ifadə üsulları müxtəlifdir C) danışanın nitq prosesində iştirakı canlı olur D) dinləyən eyni cür fəaliyyət göstərir E) şifahı nitq mövsudluq əlamətidir 571. “Meyvələr ağacdan yerə dağıldı” cümləsinin yerinə hansı söz yazılır? A) töküldü B) ələndi C) qarışdı D) səpələndi E) çırpıldı 572. Hansı leksik şəkilçili sözlərdən ibarətdir? A) evdar, vətəndaş B) maşına, evdən C) oxuyur, tikir D) kəkliklər, dəftərdən E) sürətli, gözəldir 573. Hansı sözlərdə “ki” yerinə görə həm bitişik, həm də ayrı yazıla bilər? A) evdə (ki), dünən (ki) B) madam (ki), ona görə (ki) C) çün (ki), san (ki) D) yəqin (ki), şübhəsiz (ki) E) şəksiz (ki), nəhayət (ki) 574. Nitq mədəniyyətinin ümumi xarakter daşıması kimdən tələb olunur? A) nitqin düzgünlüyü bütövlükdə xalqdan tələb olunur B) sözə yeni məna çalarları qazandırmaq olmaz C) cümlənin quruluşu kəskin şəkildə dəyişir D) nitqin qavranılması hamıda eyni cür olmur E) nitqin ünsiyyət vasitəsi olması 575. Nitq mədəniyyətinin xüsusi forması hansıdır? A) nitq mədəniyyətinin xüsusi formasını hamı eyni cür qavramır B) sözün fonetik normasını dərk etmək C) tələffüzü hamı eyni cür dərk etmir D) leksik mənada eyni qavranılmır E) milli mədəniyyətin tərkib hissəsidir 576. Nitqin məziyyətləri dedikdə əsas keyfiyyət nədir? A) əsas keyfiyyət lüğət tərkibinin təmizliyidir B) qüdrətli silahdır C) nitq məziyyətləri təfəkkürlə bağlı deyil D) bir qismində əlavə keyfiyyət olan əyanilik durmur E) dinləyiciləri vacib keyfiyyətlər qane etmir 577. Nitq məziyyətləri dedikdə bütün keyfiyyətlərin açarı hansıdır? A) məqsədəuyğunluluq bütün keyfiyyətlərin açarıdır B) nitqin aydınlığı C) nitqin uyğunluğu D) nitqin keyfiyyəti E) ictimai sistemdə böyük rol oynamır 578. Diagenin fikrincə nitqin neçə məziyyəti vardır? A) beşdir B) ondur C) ikidir D) altıdır E) birdir 579. Mədəni nitqi müəyyənləşdirən keyfiyyət hansıdır? A) sözlərin dəqiqliyi və qarşılıqlı əlaqəliliyi B) bağlayıcı vasitələr olmaması C) anlaşılmazlıq D) varvar sözlərdən istifadə E) disfemizmlərdən istifadə 580. Cümlədə sözün təbii sırasını göstərin. A) nitqin aydınlığı dəqiqlik və təmizlikdən doğur B) dəqiqlik öz təbiətinə görə nəyi isə saxlayır, aydınlığa təsir göstərir C) təmizlik nitqdə aydınlıq gətirməyə çalışır D) dəqiqlik düzəliş verir E) aydınlıq eyni zamanda təkrara təsir edir 581. Səs tellərinin vəziyyətinə görə yaranan samitlər hansılardır? A) Kar və cingiltili samitlər B) Saf və qovuşuq samitlər C) Partlayan və sürtünən samitlər D) Dil və dodaq samitləri E) Kipləşən və novlu samitlər 582.Nitqin düzgünlüyünün şərtləri hansıdır? A) nitqin düzgünlüyü, dəqiqliyi və ifadəliliyi B) leksik qayda-qanunlar C) fonetik qayda-qanunlar D) düzgünlük, ifadəlilik E) dəqiqlik, ifadəlilik 583. Azərbaycan dilində vurğunun neçə növü var? A) 3
B) 2 C) 1
D) 4 E) 5
A) nitqin düzgünlüyü B) nitqin dəqiqliyi C) nitqin səslənmə aydınlığı D) nitqin tonu E) nitqin tempi
A) fikrin ifadəsi üçün birbaşa tələb olunan sözün, ifadənin və ya cümlənin seçilməsi B) mücərrəd anlayışlardan istifadə C) qrammatik normalara əməl olunması D) həqiqi mənada başa düşülən sözlərdən istifadə E) orfoqrafia qaydalarına düzgün əməl edilməsi 586. Nitqin dəqiqliyini göstər. A) Qış gəlir B) Ömrünü yelə vermək C) At sürüsü D) Dərsə gəlmək E) Qapını döymək 587. Nitqin ifadəliliyi deyəndə nə nəzərdə tutulur? A) Üslub baxımından ən uğurlu dil vasitəsini tapıb işlətmək B) bədii təsvir və ifadəli olması C) sadəlik, aydınlıq, anlaşıqlıq D) məcazilik, obrazlılığa əməl edilməsi E) sual və nida cümlələrindən istifadə 588.Nitqin ifadəliliyi necə düşünülür? A) Ən məqsədəuyğun, üslub baxımından ən uğurlu dil vasitələrini tapıb işlətmək B) fikrin ifadəsi üçün tələb olunan dil vasitələrini tapmaq C) dilin leksik qrammatik normalarına əməl etmək D) Nitqin ədəbi tələffüz baxımından dəqiqliyi E) yazılı nitqin orfoqrafiya baxımından səhmanlı olması 589. Nitqin ifadəliliyi hansı sahədə özünü göstərir? A) bədii natiqlikdə B) inzibati idarə natiqliyində C) siyasi natiqlikdə D) akademik natiqlikdə E) inzibati idarə natiqliyi 590. Nitq normalarının ifadəlilik vasitələri hansılardır? A) məntiqi fasilə, məntiqi vurğu, məntiqi melodiya, məntiqi perspektiv B) məntiqi fasilə, məntiqi perspektiv C) məntiqi vurğu, məntiqi fasilə D) məntiqi melodiya, məntiqi fasilə E) məntiqi vurğu, məntiqi mfasilə 591. Nitqin dəqiqliyi dedikdə nə başa düşülür? A) fikrin ifadəsi üçün bilavasitə tələb olunan dil vasitələrini tapmaq B) düzgün tələffüz qaydalarına əməl etmək C) fikrin mənalı ifadə olunması D) nitqin dəqiqliyinə riayət etmək E) leksik qayda-qanunlara riayət etmək 592. Hərəkətin icra olunduğu yeri bildirən zərflər hansılardır? A) Yer zərfi B) Miqdar zərfi C) Zaman zərfi D) Tərzi-hərəkət zərfi E) Heç biri 593. Məntiqi oxunun əsas ifadəlilik vasitələri hansılardır? A) məntiqi fasilə, məntiqi vurğu, məntiqi melogiya, məntiqi perspektiv B) məntiqi fasilə, məntiqi perspektiv C)məntiqi vurğu, məntiqi melodiya D) məntiqi melodiya, məntiqi fasilə E) məntiqi vurğu, məntiqi fasilə 594. Hansı şəkilçini yalnız leksik şəkilçi kimi düşünmək olar? A) titrək B) yozum C) bölmə D) axar E) əkin 595. İfadəliliyin əsas tələbi nədir? A) fikrin aydın və dəqiq çatdırılması B) emosinal obrazlı ifdəliliyin əlaqəsi C) məntiqi ifadədlilik lazımi dolğunluqla ifadə edir D) qeyri-aydın tələffüz E) sürətli danışıq mətnin məzmununa səbəb olur 596. Emosional obrazlı ifadəliliklə bağlı hansı məqsəd tələb olunur? A) ifaçıda onu həyəcanlandıran canlı münasibətin, səmimi duyğuların zəruri şərtləri B) dəqiq və düzgün nitqin şərtləri C) ifaçılıq təhlili qəbul edilmir D) məntiqi ifadəlilikdə məzmun düzgün çatdırılmır E) fasilələrə, vurğuları düzgün əməl etmək 597. Ədəbi tələffüz qaydası nə adlanır? A) Orfoepik norma B) leksik norma C) qrammatik norma D) orfoqrafik norma E) yazılış qaydası 598. Sözün ədəbi dildəki yazılış qaydası nə adlanır? A) orfoqrafik norma B) sözlərin düzgün seçilməsi C) leksik norma pozulur D) sistem şəkildə özünü göstərir E) orfoepik norma 599. Ədəbi norma yazılı və şifahi nitqdə nəyi tələb edir? A) hər bir sözün mənasına yaxşı bələd olmağı, onun düzgün və yerində işlətməyi B) sözlər ədəbi dildə tələffüz edilmədikdə C) düzgün yazılmadıqda D) orfoqrafik normaya istinad etmədikdə E) əlaqələr düzgün qurulmadıqda 600. Ədəbi dilin təzahür forması hansıdır? A) şifahi ədəbi dil, yazılı ədəbi dil B) qədim dil, elmi dil C) müasir dil, rəsmi dil D) bədii dil, dialekt dili E) ictimai- siyasi, ədəbi dil, şivə dili 601. Ədəbi dil haqqında fikirlərdən biri səhvdir: A) ədəbi dildə nitqin sərbəstliyi əsasdır B) ədəbi dil hamının başa düşdüyü dildir C) ədəbi dil inkişafla bağlı dəyişir D) orfoqrafik normalar ədəbi dili təşkil edir E) orfoqrafik normalar fonetik normanı təşkil edir 602. Ədəbi dil özünü neçə şəkildə göstərir və hansıdır? A) şifahi və yazılı ədəbi dildə B) fərdi və ədəbi dildə C) ümumi ədəbi dildə D) bədii ədəbi dildə 603. Ədəbi dil nədən ibarətdir? A) fərdi üslubdan B) mətbuat üslubundan C) rəsmi, əməli və publisistik üslubdan D) yalnız bədii üslubdan E) funksional üslubdan 604. Ədəbi dilin normaları özünü neçə şəkildə göstərir? A) 3, B) 5, C)4, D) 2, E) 1 605 .Ədəbi dilin normaları nəyə deyilir? A) ədəbi dilin tabe olduğu qayda-qanunlar sisteminə B) düzgün yazı qaydaları sisteminə C) şifahi nitqə verilən tələblər kompleksinə D) qrammatik quruluş, sözlərin əlaqələndirilməsi ilə bağlı qaydalar sisteminə E) ədəbi dilin tabe olduğu qayda-qanunlar sisteminə 606. Qrammatik norma nə vaxt pozulur? A) əlaqələr düzgün qurulmadıqda B) yazıda və nitqdə yerində işlətmədikdə C) leksik normanın pozulması ilə D) düzgün tələffüz edilmədikdə E) düzgün yazılmadıqda 607. Leksik norma hansı cərgədə pozulub? A) Uzaqda toz buludu qalxırdı B) Anam başımın üstündə lay-lay çalırdı C) Otağa güllərin ətri dolurdu D) Qulağıma həzin musiqi səsi gəlirdi E) Yuxum həmişə çin olurdu 608. Hansı nümunədə qrammatik norma pozulub? A) Onlar tez-tez bizə gələrlərdi B) Tədbir hamını valeh etdi C) Yarpaq tökülür, çəmən saralır D) Payız gəldi, uçdu, getdi quşlar E) Xalqın böyük hissəsi ona hörmət edərdi 609. Qrammatik normanın pozulmasına daha çox hansı şəraitdə təsadüf olunur? A) əlaqələr düzgün qurulmadıqda, şifahi danışıqda və yazılı nitqdə B) rəsmi sənədlərin mətnində C) bədii əsərlərin dilində D) elmi üslubda E) mətbuatda 610. Hansı sözün yazılışı səhvdir? A) aftobus B) əməkdar C) vurğu
D) sənətkar E) dinləyici 611. Nitq mədəniyyəti dedikdə nə başa düşülür? A) Dildən ünsiyyət vasitəsi kimi istifadə qaydaları B) Dilin fonetik tələffüz qaydaları C) Orfoepik qayda-qanunlar D) Konkret predmeti olan elm sahəsi E) Nitqin məzmunu gözəl olmalı
A) Dəqiq elmləri mükəmməl öyrənmək B) qrammatik qayda-qanunları bilmək C) Orfoepik vərdişlərin olması D) danışıq üzvlərinin normal vəziyyəti E) intonasiya, vurğu haqqında anlayış 613. Hərəkət və ya hökmün eyni zamanda hamıya aid olduğunu bildirən sadə cümlələr necə adlanır? A) Ümumi şəxsli cümlələr B) Şəxssiz cümlələr C) Söz cümlələr D) Adlıq cümlələr E) Qeyri-müəyyən şəxsli cümlələr 614. Nitq mədəniyyəti dilçiliyin hansı sahəsidir? A) praktiki B) nəzəri C) elmi
D) mədəni E) məzmunsuz 615. Hansı üslub həmişə aparıcı rol oynamışdır? A) bədii üslub B) publisistik üslüb C) rəsmi- işgüzar üslub D) siyasi üslub E) iqtisadi üslub 616. Şifahi nitqin xüsusiyyətləri hansılardır? Hansı cavab düzgündür? 1. Şifahi nitq eşitmə, dinləmə, qavrayış üçün nəzərdə tutulan səsli, tələffüz edilən nitqdir. 2. Şifahi nitq eşitmə qavrayışı üçün müəyyənləşdirilmiş nitqdir. 3. Şifahi nitqin törəmə prosesi öz-özünə əmələ gələn axından, danışıq üzvlərinin fəaliyyətindən xəbərsizdir. 4. Şifahi nitq intonasiya, mimika, jestlərlə təmin olunur. 5. Bu nitqdə intonasiyanın tərkib hissələrinin - nitqin avazı, vurğu, fasilə, durğu və s. rolu böyükdür. A) Hamısı; B) 1, 2 C) 3, 5 D) 2, 4 E) 1, 5 617. Yazılı nitqin xüsusiyyətləri hansılardır? Səhv cavabı tap. A) Yazılı nitqin dərk edilməsində durğu işarələrinin əhəmiyyəti yoxdur. B) Yazılı nitq görmə qavrayışı üçün müəyyənləşdirilmiş qrafik nitqdir. C) Yazılı nitqdə orfoqrafiya və qrammatika normalarına düzgün edilməsinə, durğu işarələrinin düzgün işlədilməsinə xüsusi diqqət yetirilir. D) Burada cümlələrin bütövlüyünə, ardıcıllığa, m1əntiqi əlaqə və formalarına fikir verilir. 618. Nitqin növlərinə aid göstərilən xüsusiyyətlərdən biri səhvdir? A) Bu duyğular oxuyub yazmaq, düzgün danışmaq bacarıqlarının inkişafına təsir göstərmir. B) Nitqin iki növü vardır: şifahi və yazılı. C) Şifahi və yazılı nitq dil vasitəsi ilə ünsiyyətin iki formasıdır. D) Şifahi nitqin əsasında nitq orqanlarından gələn eşitmə duyğusu durur. E) Yazılı nitqin əsasında isə görmə və hərəki duyğular durur. 619. Şifahi nitqin xüsusiyyətləri hansılardır? Səhv cavabı tap. A) Şifahi nitqdə elmi, texniki, siyasi və s. terminlərdən çox istifadə edilir. B) Şifahi nitq danışılır və eşidilir. C) Şifahi nitqin leksikasında hamıya aydın, ümumişlək sözlərə daha çox yer verilir. D) Şifahi nitqdə cümlələr qısa və sadə olur. E) Şifahi nitqdə danışıq dilin xüsusiyyətləri mühafizə olunur. 620. Yazılı nitqin xüsusiyyətlərinə aid göstərilənlərdən biri səhvdir: A) Leksik, morfoloji və sintaktik cəhətdən cilalanmış yazılı nitqdə yardımçı vasitələrdən də istifadə olunur. B) Yazılı nitq hissələrə, abzas və paraqraflara ayrılır. C) Qrammatik normalarla idarə olunan bu nitq daha çox normalaşdırılmış, davamlı nitqdir. D) Yazılı nitqdə durğu işarələri diqqəti lazımi sözlərə yönəltməyə, məzmunu daha dəqiq verməyə şərait yaradır. E) Yazılı nitqdə əl və göz fəaldır. 621. Şifahi nitq hər şeydən əvvəl … deməkdir. A) canlı ifadəli söz B) jest vasitəsilə çatdırma C) düşünüb yazmaq bacarığı D) cansız ifadəli söz E) qaydalı olması 622. Şifahi nitq yazılı nitqdən … A) daha geniş imkanlara malikdir B) daha dar imkanlara malikdir C) az istifadə olunandır D) müəyyən qrupa aid olandır E) istifadə olunmayandır 623. Normanın pozulmasında əmələ gələn fərqlər nədir? A) normanın qorunmasına görə şifahi və yazılı dil arasındakı fərqlər B) fərdi xüsusiyyətlərin üstünlük təşkil etmədiyinə C) normaların dəyişməsinə təsir göstərmir D) öz sabitliyinə görə şifahi dilin çevikliyindən geri qalır E) yazının meydana gəlməsinin böyük rolu olsa da, əmələ gəlmir 624. Samitlə başlayan heca necə adlanır? A) Örtülü heca B) Qapalı heca C) Örtüsüz heca D) Açıq heca E) Saf heca 625.Şifahi nitqdən fərqli olaraq yazılı nitqin özünəməxsus xüsusiyyətlərini göstər: A) yazılı nitq yazılır və oxunur B) yazılı nitqdə jestldərdən istifadə olunur C) yazılı nitqdə mimikadan istifadə olunur D) ədəbi dilin əsasında formalaşır E) yazılı nitqdə sadə və geniş cümlələrdən istifadə olunur 626. Nitq özünü neçə formada göstərir? A) şifahi, yazılı B) dioloji, monoloji C) ədəbi, şifahi D) monoloji, şifahi E) dioloji, şifahi 627.Yazılı nitqin xüsusiyyətlərini göstər! 1. Bu nitq yazılır və oxunur. 2. Bu nitqdə elmi, texniki, siyasi və s. terminlər çox işlədilir. 3. Ədəbi dilin əsasında formalaşıb, inkişaf edir. 4. Yazılı nitqdə şifahi nitq ünsürlərini əks etdirən durğu işarələrindən istifadə edilir. 5. Yazılı nitq hər hansı yazının nəsildən-nəslə keçməsində əsas rol oynayır. A) Hamısı; B) 1, 2, 4; C) 3, 5; D) 2, 4, 5; E) 1, 3;
A) Mimika və jestlərdən yerində istifadə olunmasına; B) Orfoqrafiya və qrammatika normalarına düzgün əməl edilməsinə; C) Durğu işarələrinin düzgün işlədilməsinə; D) Dil vasitələrinin seçilməsinə, nitq parçalarının məntiqi ardıcıllığına; E) Məntiqi əlaqə və formalarına; 629. Cümlənin təşkilindəki vəzifəsinə görə cümlə üzvləri neçə yerə ayrılır? A) 2
B) 3 C) 4
D) 5 E) 1
A) Yarımqapalı heca B) Açıq heca C) Örtülü heca D) Örtüsüz heca E) Qapalı heca
A) Vəsayit B) İcarə C) Lovğa
D) Bəxtiyar E) Tanışlıq 632. Bunlardan şifahi nitqdə istifadə olunanlar hansılardır? 1. Bu nitqdə yarımçıq cümlələrdən, qısa replikalardan istifadə edilir. 2. Intonasiya, fasilə və s. vasitələrdən istifadə olunur. 3. Mimika, jest və s. hərəkətlər özünü göstərir. 4. Bu nitqin axını sürətli olur. 5. Cümlələr əsasən qısa və sadə olur. A) Hamısı B) 1, 3
C) 2, 5 D) 2, 4
E) 1, 5 633. Bu nitqdə fasilə, sürət, ahəng, ton xüsusi rol oynayır. Buraya mühazirə, məruzə, məlumat, çıxış, məktub və s. daxildir, müxtəlif məqsədli və məzmunludur. Bu, nitqin hansı növünə aiddir? A) Monoloji B) Dialoji C) Səsli
D) Səssiz E) Zahiri 634. Ünsiyyət şəraitindən asılı olaraq nitqin hansı təzahür formaları var? Cavabların hansı düzgündür? 1. Nitqin zahiri və daxili təzahür formaları var. 2. Zahiri nitq danışıq səsləri ilə ifadə olunması, qrammatik qəliblərə, ədəbi dil normalarına salınmış nitqdir. 3. Zahiri nitq üçün aydınlıq, məntiqlilik, səlislik, ahəngdarlıq və s. əsas şərtlərdir. 4. Daxili nitq insanın öz-özünə danışması prosesidir, tələffüz olunmayan səssiz nitqdir. 5. Daxili nitq insan çətinliyə düşdükcə yaranır və vəziyyətdən çıxmağın yollarını aydınlaşdırır. A) Hamısı; B) 1, 2, C) 2, 4, 5 D) 1, 4 E) 3, 5
A) Hər iki nitq daxili nitq adlanır. B) Nitqin iki forması var: şifahi və yazılı. C) Şifahi və yazılı nitq insanların bir-biri ilə dil vasitəsi ilə ünsiyyətinin iki formasıdır. D) Şifahi və yazılı insanın oxuyub yazmaq, düzgün danışmaq bacarığının inkişafı üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. E) Şifahi nitq tədricən yazılı nitq üçün möhkəm əsas yaradır, yazılı nitqin inkişafı da şifahi nitqin zənginləşməsinə kömək edir. 636. Bunlardan hansı şifahi nitqə aid xüsusiyyətləri izah edir? 1. Şifahi nitq eşitmə qavrayışı üçün müəyyənləşdirilmiş səsli nitqdir. 2. Şifahi nitq avtomatik yaranır və təbii şəraitdə gedir. 3. Şifahi nitq canlı ünsiyyət prosesidir. 4. Şifahi nitq öz sintaktik quruluşuna görə sadədir. 5. Şifahi nitqdə sözlərin orfoepik normalara müvafiq tələffüzü, nitq formalarının düzgünlüyü tələb olunur. A) Hamısı; B) 1, 5 C) 2, 3 D) 3, 5 E) 1, 4 637. Bunlardan hansı yazılı nitqin xüsusiyyətlərini aydınlaşdırır? 1. Yazılı nitq görmə qavrayışı üçün müəyyənləşdirilmiş qrafik nitqdir. 2. Yazılı nitq prosesində fikirləşmək, götür-qoy etmək üçün imkan olur. 3. Yazılı nitqin əsasında həm görmə, həm eşitmə, həm də hərəki duyğular durur. 4.Yazılı nitqdə məntiqi ardıcıllıq gözlənilir, yersiz təkrarlara yol verilmir. 5.Qrammatik normalarla idarə olunan yazılı nitq daha çox normalaşdırılmış, davamlı nitqdir. A) Hamısı; B) 1, 4 C) 2, 3 D) 1, 3 E) 2, 5 638. Şifahi nitq nəyi tələb edir? Düzgün cavab hansıdır? 1. Nitqin sadə, hamı üçün aydın olmasını; 2. Dilimizin zənginliyindən istifadə edilməsini, işlənmə yerinə görə daha münasib, dəqiq sözlərin seçilməsini; 3. Danışıq prosesində danışan və dinləyənin onu başa düşməsini; 4.Cümlədəki mənaya uyğun gəlməyən, yersiz, mənası anlaşılmayan, əcnəbi sözlər, jarqon və qeyri-mədəni sözlərin işlədilməməsini; 5.Nitq prosesində danışanla bərabər dinləyənin, cavab verənin orada olmasını; A) Hamısı; B) 1, 2, 3 C) 3, 4 D) 4, 5 E) 2, 5 639. Yazılı nitqdən düzgün istifadə etmək üçün hansı qaydalara riayət edilməlidir? Səhv cavabı tap. A) Orfoepik B) Morfoloji C) Orfoqrafik D) Yazılı dilin normalarına E) Düzgün yazılı qaydalarına
A) Örtülü-açıq heca B) Qapalı heca C) Örtüsüz heca D) Örtülü-qapalı heca E) Örtülü yarımqapalı heca 641. Orfoepik və orfoqrafik norma necə müəyyən edilir? I. Hər iki norma dilin fonetik quruluşu, xüsusilə ahəng qanunu ilə müəyyən edilir II. Orfoepik norma ilə III. Orfoqrafik norma ilə IV. Leksik norma ilə V. Qrammatik norma ilə A) I , B) II , C) I, III D) III E) II, III
Düzgün cavab hansıdır? 1. Tələffüzün asanlığı; 2. Danışığın təbiiliyini qorumaq; 3. Qənaət prinsipinə əmələ etmək; 4. Tələffüzü və yazılışı çətin sözlərin danışıq dilinə uyğun qəbul edilməsi; 5. Ahəng qanununun gözlənilməsi; 6. Fonetik normaların çətinləşdirilməsi; A) Hamısı B) 1, 5 C) 2, 3 D) 4, 6 E) 1, 2 643. Azərbaycan orfoqrafiyası hansı prinsiplərə əsaslanır? A) fonetik, morfoloji, tarixi-ənənəvi; B) fonetik; C) morfoloji; D) morfoloji, tarixi- ənənəvi; E) tarixi-ənənəvi;
A) İnsanın daxili aləminin zahiri göstəricisidir B) Nitqin ifadəlilik vasitəsidir C) Səs tonun qalxıb-enməsidir D) Sözün vurğulu olmasını E) Səsin daxili mənasıdır 645.İntonasiyanın vacib ünsürləri hansılardır? A) Vurğu, temp, fasilə, tembr və səsin melodikliyi B) Temp, fasilə, tembr C) Vurğu, səs, fasilə D) Səsin gücü, sürəti, ritmi E) Ritm, tembr, vurğu 646. Intonasiyanın ifadəlilikdə rolu: A) Intonasiya, nitqin hərəkəti, şaxələnmə prosesi, səslənmənin yüksəkliyi, gücü, tempi və fasiləliyidir B) durğu işarələri ilə ifadə olunur C) işarələr ilkin intonasiyaya uyğun gəlir D) nitqdə tətbiq etmə vərdişi çoxdur E) nitq intonasiya, ritmik tərəfi dəyişdirmir 647. İfadəlilikdə intonasiya anlayışı haqqında. A) intonasiya fikrin ifadə vasitəsi olub, danışanın öz dediklərinə münasibətini əks etdirir B) emosional intonasiya C) mətndə olan məzmun dərindən qavranılır D) şagirdlərdə şüurlu oxu qabiliyyəti E) məruzənin diqqətlə oxusu 648.İntonasiyanın əsas elementləri sırasından verilənlərdən biri düzgün deyil. A) nitqin tonu B) məntiqi vurğu C) nitqin ifadəliliyi D) səsin qalxması E) səsin enməsi 649. İfadəliliyin müəyyən olunması əsasən hansı cərgədədir? A) əsasən intonasiyada B) məzmunu dərk etmək C) təsəvvürdə canlandırma D) səsin melodiyası E) məntiqi ifadəlilikdə 650. Nitq intonasiyasının səs vasitələri hansılardır? A) Səsin gücü, istiqaməti və sürəti. B) Səsin tempi və ritmi. C) Səsin gücü və emosionallığı. D) Səsin vurğusu və tempi. E) Səsin vurğusu, tempi və melodikliyi 651. İntonasiya haqqında hansı cavab doğrudur ? A) insanın daxili aləminin zahiri göstəricisidir B) nitqin ifadəlilik vasitəsidir C) sözün vurğulu tələffüzüdür D) səs tonunun qalxıb-enməsidir E) səsin daxili mənasıdır 652. Mətnin oxu prosesində dirilməsi, canlandırılması nə adlandırılır? A) Emosional-obrazlı ifadəlilik B) Obrazlı İfadəlik C) İfadəli oxu D) Məntiqi oxu E) Məntiqi ifadəlik 653 İntonasiyanı xarakterizə edən səs sistemi nədən təşkil olunmuşdur? A) Səs vahidlərindən B) Səs tərkiblərindən C) Yalnız sait səslərdən D) Yalnız samit səslərdən E) Durğu işarələrindən 654. Yalnız bir saitdən ibarət olan heca necə adlanır? A) Saf heca B) Qapalı heca C) Ötülü heca D) Örtülü-qapalı heca E) Qövuşuq heca 655.Ahəngdarlığı yaradan vasitə hansıdır. A) ölçü, qafiyə, bölgü B) fasilə C) temp
D) ritm E) nida
A) nəfəsalma, nəfəsvermə, fasilə B) fasilə, nəfəsalma, nəfəsvermə C) nəfəsvermə, fasilə D) nəfəsalma, fasilə E) fasilə, nəfəsalma
A) durğu işarələri; B) vurğu; C) fasilə; D) intonasiya; E) səs tonu 658.Verilmiş mətnin oxusuna hansı tempin daha çox uyğun gəldiyini müəyyənləşdirin Yüklə 169,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|