Azərbaycan döVLƏt aqrar universiteti İnformasiya texnologiyalari, aqrar müHƏNDİSLİk və energetika faküLTƏSİ

6. Kənd təsərrüfatı müəssisələrində Əmək mühafizəsi üzrə planlaşdırma

və maliyyələşdirmə tədbirləri.

Müəssisələrdə əmək mühafizəsi üzrə illik tədbirlər planını müəssisənin həmkar-lar təşkilatı ilə müdiriyyət birlikdə tərtib edir.

İllik istehsalat maliyyə planında bu məqsədlər üçün ayırmalar nəzərdə tutulur.

İstehsalat idmanları üzrə istehsalat sanitariyasının və təhlükəsizlik texnikasının tətbiqi sahələrindəki təbliğat tədbirləri ayrıca nəzarə alınmalıdır. Əmək şəraitini yax-şılaşdırmaq məqsədilə istehsalatda bədbəxt hadisələrin xəbərdar edilməsi və işçilərin sanitar-məişət şəraitinin təmin olunması planlı sürətdə həyata keçirilir.

Fəhlələrin, qulluqçuların xüsusi paltar, xüsusi ayaqqabı və başqa fərdi mühafizə vasitələri ilə habelə zərərli əmək şəraitində müalicə-profilaktiki qida və süd, fəhlə-lərə əmək mühafizəsi məsələlərinin öyrədilməsi və s. ilə əlaqədar tədbirlərin maliyyə-ləşdirilməsi müvafiq qanuna uyğun sürətdə Nazirliklər, idarələr və HİŞ-ın razı-lığı ilə həyata keçirilir.

Əmək mühafizəsi tədbirlərinin aparılmasının maliyyələşdirilməsi, müəssisədə ümumi illik əmək haqqının 2%-dən az olmamalıdır (amortizasiya ayırmaları hesabına aparılır). Buraya elmi-tədqiqat və layihə-konstruksiya işləri, təlimatın işlənməsinə, sahə standartının, əmək mühafizəsi üzrə diafilm, kinofilmin təşkil edilməsi və b. Əmək mühafizəsi üzrə işlərin aparılması.

Əmək mühafizəsi üçün ayrılmış pul vəsaitlərinin və material ehtiyatlarının başqa məqsədlər üçün istifadə edilməsi qadağandır.

Pul vəsaiti və material ehtiyatlarından qənaət edilmiş hissəsi həmkarlar təşki-latının razılığı ilə müəssisə, təşkilatlarda əlavə əmək mühafizəsi tədbirlərinin yerinə yetirilməsinə sərf edilə bilər. Əmək mühafizəsi üzrə aşağıdakı planlar tərtib edilir:

1. Kompleks (perspektiv) plan (5 il müddətinə).

2. Cari plan (1 il müddətinə).

3. Operativ plan

Perspektiv planla sanitar-sağlamlaşdırıcı tədbirlərin yerinə yetirilməsi ilə əmək şəraiti yaxşılaşdırılır. Cari planla əmək mühafizəsi üzrə nomenklatura tədbirləri həyata keçirilir.

Operativ planla əmək mühafizəsi tədbirlərinin yaxşılaşdırılması həyata keçirilir.

Tədbirlər planına aşağıdakı tədbirlər qruppu daxil edilir.

1. Bədbəxt hadisələrin qarşısının alınması (nəqletdiricilərin, qayış, zəngir, dişli və kardan ötürücülərin hasarlanması, qaldırıcı mexanizmlərdə avtomatik açarların tətbiq edilməsi, siqnallaşdırmadan istifadə edilməsi, işarə yazılar, plakatlar, ildırım-dan mühafizə qurğuları, adamların təhlükəsiz daşınması üçün avadanlıqlaşdırılmış nəqliyyatla təchiz edilməsi və b).

2. Peşə xəstəliyinin qarşısının alınması (əlavə ventilyasiya qurğuları, süni işıq-lanmanın gücləndirilməsi, zərərli ayırmaların təcrid edilməsi, əlavə qızdırıcı qur-ğuların quraşdırılması, binanın şüşələndirmə sahəsinin artırılması və s).

3. Əmək şəraitinin ümumi yaxşılaşdırılması (əmək mühafizəsi üzrə kabinə və güşələrin avadanlıqlaşdırılması, təhlükəsizlik texnikası üzrə təlimat yaddaş və vərə-qələrin nəşr etdirilməsi, əmək mühafizəsi üzrə kursların təşkil edilməsi və s).

Əmək mühafizəsi üzrə nomenklatura tədbirlər planı müəssisənin rəhbəri tərəfin-dən istehsalatda xəstələnmə və bədbəxt hadisələrin səbəblərinin, həmçinin əmək şəraitinin ümumi vəziyyətinin analizi əsasında həmkarlar ittifaqı təşkilatının razılığı ilə tərtib edilir və həmkarlar ittifaqı təşkilatının razılığı ilə rəsmləşdirilir və kollektiv müqaviləyə əlavə edilir.

Kollektiv müqavilə bağlanılmayan təşkilatlarda tədbirlər planı əmək mühafizəsi ilə razılıqda daxil edilir.

İldə iki dəfə əmək mühafizəsi üzrə mühəndis, mühasibat göstəriciləri əsasında əmək mühafizəsinin yaxşılaşdırmaq haqqında hesabat tərtib edir.

Hesabat müəssisənin rəhbəri və müəssisənin həmkarlar ittifaqı təşkilatının sədri imzalayır.

Hesabat statistika idarəsinə, nazirliyə və həmkarlar ittifaqı təşkilatına göndərilir.

Bu hesabata xüsusi paltara, ayaqqabıya fərdi müdafiyə vasitələrinə, südə və qazlı su hazırlamağa sərf edilən xərclər daxil edilmir. Əmək mühafizəsi üzrə nomenklatura tədbirlər planına yalnız əmək şəraitini yaxşılaşdırmaq tədbirləri daxil edilir.

Əmək mühafizəsi və təhlükəsizlik texnikasına buraxılmış vəsait tam istifadə edilmədikdə bu müəssisə üçün nöqsan hesab edilir. Planın siyahısına aşağıdakılar da-xil edilmir: bədii konstruksiyalar, tavanın, divarların rənglənməsi, müəssisənin ərazi-sinin abadlaşdırılması, ərazinin yaxşıllaşdırılması və s. Maliyyə planı təsdiq edildik-dən sonra yuxarı təşkilatların müəyyən etdiyi müddətlərdə aylar üzrə tədbirlər yerinə yetirilir.

Bunlarla yanaşı olaraq kapital qoyuluşu hesabına yanğın əleyhinə tədbirlər planı tərtib edilir.

Buraya su hovuzunun, su kəmərinin, yanğın deposunun, yanğına qarşı divarların tikilməsi, binanın yanan konstruksiyasının yanmayan konstruksiya ilə əvəz edilməsi, yanğına qarşı inventar və texnikanın dəyişdirilməsi (mühərrikli su nasosu, yanğın söndürən avtomobil və s) daxil edilir.

Əmək mühafizəsi üzrə işlər nazirlikdə yaxud baş idarələrdə planlaşdırılır.

Müəssisə və idarələrin əmək mühafizəsi sahəsindəki fəaliyyətinin əmək mühafi-zəsi və istehsalat sanitariyası sahəsindəki yeniliklərinin, həmçinin işçilərə təhlükəsiz iş metodlarının öyrədilməsi üçün yaddaş və proqram əsasında təlimatlandırılmasının yoxlanılması pıanlaşdırılır.