Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti

Müasir elmi və texnoloji inqilab

İnsan sivilizasiyasının inkişafı elmi və texnoloji tərəqqiyə bağlıdır. Bu irəliləyişin arxasında, məhsuldar qüvvələrdəki sürətli və dərin dəyişikliyin ayrı-ayrı dövrləri müəyyənləşdirilir, bu dövrdə həmin qüvvələrdə keyfiyyətli bir inqilab baş verir. Bu, elmin cəmiyyətin dərhal məhsuldar qüvvəsinə çevrilməsinə əsaslanır. Belə dövrlərə elmi və texnoloji inqilablar adlanır. Muasir elmi və texnoloji inqilabın başlanğıcı 20-ci əsrin ortalarına aiddir. Elmi və texnoloji inqilabın son dərəcə mühüm iqtisadi göstəricisi tədqiqat və inkişafın xərcidir. Onların böyük bir hissəsi inkişaf etmiş ölkələrdədir: ABŞ, Yaponiya, Böyük Britaniya, Almaniya, Fransa. Bunlardan, ABŞ-ın xərcləri digər ölkələrdən çoxdur. Rusiyanın xərcləri yalnız ABŞ-ın deyil, digər ölkələrdən də əhəmiyyətli dərəcədə azdır, təbii ki, istehsalın aşağı olması texniki səviyyənin bir nəticəsidi. Aydındır ki, elmin inkişafı müasir təhsil sistemi olmadan meydana gələ bilməz. Yaponiyanın yüksək texnologiyalı sənaye inkişafı və sənayedə ugurların əldə edilməsi birbaşa təhsil sistemi ilə bağlıdır. Bu ölkənin təhsil sistemi dünyada ən yaxşılardan biridir.

Texniki istehsal bazasında radikal transformasiya kimi başa düşülən kompüterlər, robotlar, yeni texnologiyaların tətbiqi, köhnə metodların, texnologiyalarının azaldılmasıdır. Yeni mənbələr və enerji növlərindən istifadə edərək, yüksək ixtisaslı işçi qüvvəsi əmək səmərəliliyinin artırılmasında geniş istifadə edilir. Elmi və texnoloji inqilab maddi istehsalın sənaye strukturuna təsir edir, bununla sənayenin payı kəskin şəkildə artır, çünki iqtisadiyyatın digər sahələrində əmək məhsuldarlığının artmasına təsir göstərir. Sənaye dəyərinin 9/10 istehsal sektorunun payına düşür. Elmi və texnoloji inqilabın mövcud vəziyyəti adətən ümumi istehsal həcmində elmi, intensiv maşınqayırma istehsalının nisbəti ilə qiymətləndirilir.