Azərbaycan folklorunun ilkin nəşrləri” seriyası HÜMMƏT ƏLİzadə azərbaycan el əDƏBİyyati
Yüklə 1,73 Mb.
|
| Şahzada İbrahim:
Gör nə işlər qayırdılar, Məni yardan ayırdılar İbrahim düşdü dəryaya.
Kim çekər işvə nazını Ağlar qoydun sən gözünü İbrahim düşdü dəryaya. Qızılgülü bəs dərsən Siyah zülflərinə örsən Asdan adlı şahı görsən İbrahim düşdü dəryaya. Şahzada İbrahim sözünü tamam edən kimi onu bir insaflar sandığa qoyub dəryaya atdılar. İbrahim dəryaya qərq olduqdan sonra Şəmun yəhudi Səkinənin yanına gəlib ərz etdi. – Ey nazənin, gəl məni eşqin oduna yandırma, nə olar bir qəlbin yumşalıb rəy verəsən. Səkinə xanım əqilli bir qız idi, hilə yolu ilə:
Şəmun yəhudi qızdan bu sözü eşidib məhəbbəti daha da artdı, bir gönüldən min gönülə ona aşiq oldu. – Ey can, mən can-baş ilə rəva edərəm. Səkinə o bi əqlə belə yalan vədələr vermək ilə sakit etdi. Cəmi bir neçə gün yol gedib, axırda bir şəhərə çatdı. Bu şəhər də haman İbrahimin qardaşı Asdan şah olan Bibahat şəhəri idi. Elə ki şəhərə yetişdilər, Şəmun yəhudi pul zoruna şəhərin bir tərəfində yer aldı. Az vaxtda yeddi mərtəbə minarə kimi qəşəng otaqlar qurdurdu. Otaqlara həmişə yuxarıdan nərdivan sallayıb çıxardılar. Səkinə xanım haman otaqlara gelib dedi: – Tacir, gərək bir Bibahatda qərib olduğumuzdan ehtiyatlı olaq. Ona görə gərək sən altı aylıq azuqə alıb bu sarayda hazır edəsən. Şəmun yəhudi altı aylıq azuqəni haman imarətə yığdı. Səkin altı ayın azuqəsi imarətdə hazırlanandan sonra yəhudini başından əkmək üçün dedi: – İndi visalə yetişmək vaxtıdı. Get mənə bir dəst gözəl toy libası al. Şəmun yəhudi Səkinədən toy sözünü eşidib gözü üç təpə sağsağanın gözünə döndü. Libas almaq üçün bazara getdi. Şəmun yəhudi bazara gedəndə Səkinə firsət tapıb, nərdivanı yuxarı çekdi. O yandan yəhudi şəhərdən toy libasın alıb qayıdanda nə gördü, nə tas var, nə hamam. Səkinə nərdivanı çekib, yeddinci mərtəbənin eyvanında xuraman-xuraman gəzir. Yəhudi hərçi yalvardı, “Nərdivanı endir mən də çıxım”. Qız razı olmadı. – Mən səni onda buraya yaxın qoyaram ki, İbrahimin ölüm xəbərini mana getirəsən. Şəmun yəhudi Səkinədən bu sözü eşidib, dinməz-söyləməz İbrahimi axtarmağa getdi. Şəmun yəhudi gündüzləri Bibahat və başqa şəhərlərdən xəbər dutardı. Bu nişanda cavan gördünüzmü. Gecələr sarayın ətrafında keşik çəkərdi. Yəhudi keşik çəkməkdə olsun, gəlin sizə şahzada İbrahimdən xəbər verim. Elə ki o cavanı dəryayə atdılar, dərya movc vurub bir müddətdən sonra onu Bibahat şəhərindən bir az kənarda qırağa çıxartdı. Sandıq dəryanın qırax tərəfində bir uçurum yanında dururdu. Asdan şahın dəli çobanı haman o uçurumun üstündə qoyun otarırdı. Sandığı görcək gedib dəryanın kənarına gəldi. Sevinə-sevinə onu qucağına alıb qoyun sürüsünün yanına çıxartdı. Dəli çoban hərçi etdi kilidli sandığı aça bilmədi. Acığı dutub çomağı çəkib kilidə bir elə çomaq vurdu ki, kilid ilə sandığın bir yanı yer ilə yeksan oldu. Çoban nə gördü: sandığın içində bir cavan huşə getmiş ki, dünyadə misli manəndi yoxdu. Xətti-xalı bənəfşə kimi, əmma başına gələn bəlalərdən və dərya üzündə ac və susuz qaldığından o gül camalı zəfəran sarılı yüzünə ölüm sifəti çökübdü. Dəli çoban diqqət ilə baxanda gördü ki, İbrahimin yanında dalı yekə qabağı nazik uzunsoy, üstündən məftu uzanmış çömçəyə bənzər bir şey var. Dəli çoban istədi ki, çömçəyi qırsın. Yanındakı dünyagörmüş qoca çoban: – A... ağa o çömçəni qırma, çünki bu cavan aşıqdır. Çömçə də onun sazıdır. – Dəli danışma, aşıq qoyunun incıqındə (diz qapağının altında) olar. Bu adam deryadan çıxdığına görə yəqin ki, su adamıdı. Bu dirilən zaman burada durmaq olmaz. – Ey allahın dəlisi, bu da bizim kimi adamdır. O dediyim çömçə də yaxşı səslənən sazdır. Dəli çoban qeyzə gəlib, qoçun boynunun dalından bir çomaq vurdu, qoç öləndən sonra əli ilə incıqın parçalayıb aşağı çıxartdı. – A mənim çörəgim sana haram olsun, bax aşıq budu. Qoca çoban dəli çobanın bu avam hərəkətindən xoşlanıb, o qədər güldü ki, az qaldı bihuş olub yerə yıxılsın. Çobanların səs- küyündən və öz bədəninin bir az yaxınlaşdığından şahzada gülündən ayrılmış bülbül kimi yavaş-yavaş huşa gəldi. İki çobanı yanında görüb “barı ilahi sana çox şükür ki, dəryada balıqlara qismət olmadım”. Dəli çoban soruşdu: Qardaş, bir onu de görüm, hələ bu yanındakı çömçə nədir. Özün də haradan gəlib haraya gedirsən ki, bu dərya sənin yolun olmuşdur. Şahzada İbrahim gördü ki, bu çoban heç dünya görməmiş və istiot dadmamış bir nadandır. Şahzada çobanın gönlünə uyğun söhbətlər ilə həm sazı nişan verdi və həm də bir az dərdindən söylədi. Çoban sazı çalmağı şahzadadan dilədi. İbrahim sazı sinəsinə basıb, bir xoş hava çaldı. – Mən indiyə qədər bunun belə ötdüyünü bilmirdim. Bu nə yaxşı ötürmüş, hərgah bunun ipini (simini) yoğun eləsən daha da yaxşı ötər. – Bəli, çox yaxşı ötər. Dəli çobanın İbrahimdən xoşu gəlib dedi: – Qardaş, gəl səni özümə bala çobanı dutum. Qorxma altı ayına bir toğlu verrəm. İbrahim bir az fikirləşib, öz-özünə: – Çox yaxşı olar, altı ay bunun yanında qallam, həm gəlib gedəndən qardaşımdan suraq ədərəm, həm də özüm üçün xərclik düzəldərəm. Çobanın sözünə razı olub, altı ay ona bala çobanı oldu. Altı aydan sonra haman toğlunu alıb Bibahata satmağa getdi. Şəhərdə toğlunu bir qəssaba satdığı zaman Şəmun yəhudi o küçədən keçəndə İbrahimi görüb, qəssabın dükanına gəldi və bir tor ilə qəssaba İbrahimdən pinhani dedi: – Ey qassab, sənə beş min dinar pul verrəm. Bu oğlanı bir bahanə ilə dal dama apar. Qəssab yəhudidən beş min dinar pul adını eşidəndə:
Şəmun yəhudi dal dama getdi. Qəssab İbrahimdən toğlunu aldıqdan sonra dedi: – Oğlum, götür toğlunu dal dama aparaq. İbrahim qəssab ilə toğlunu dal dama apardı. Şəmun yəhudi ilə qəssab İbrahimin əl ayağını bağlayıb axşama qədər orada saxladılar. Axşam olcaq Şəmun yəhudi qəssab belə məsləhət etdilər ki, Şəmun yəhudi öz qəsrinə qaravul çəkməgə getsin. Qəssab da İbrahimi aparıb bir biyabanda öldürüb, qanlı köynəgini sabah Şəmun yəhudiyə versin. Bu məsləhətdən sonra Şəmun yəhudi qəsrə, qəssab İbrahimi siyirmə xançal qabağına qatıb bir biyabana apardı. O biyabanda İbrahimin başını kəsmək istəyəndə: – Ey qəssab əmi, mən bilirəm, mənim ölümümə səbəb yəhudidi. Əmma onu yəqin bil ki, məndə təqsir yoxdur. Əvvəla gəl məni öldürmə. İndi ki, həlak edirsən qulaq as başıma gələn qəza-qədəri sana söyləyim. – Oğlum, söylə görüm. Şahzada İbrahim əhvalatı əvvəldən axıra qadar qəssaba nəql etdi. Qəssab oğlanın halına yanıb: – Ey cavan, xof etmə səni həlak etmərəm. Ancaq Şəmun yəhudinin yanında yalançı çıxmamaq üçün köynəgini mana ver. Sabah qoyun qanına boyayıb ona verim. Şahzada qəssaba çox alqış eylədi. Qassab İbrahimin köynəgini alıb, özünü mürəxxəs etdi. İbrahimin köynəgini götürüb, qəssabxanaya gəldi. Axşam yatıb sabah olcaq İbrahimin köynəgini qoyun qanı ilə boyadı. Şəmun yəhudi gələndə ona verdi. O yandan şahzada İbrahim o biyabandan heyran və sərgərdan gəzə-gəzə şəhərə gəlirdi. Səkinə xanımın başı bulutdan, ayağı yerdən nəm çəkən yuca qəsrini görüb valeh oldu. Bu qəsrə tamaşa edə-edə ötərkən gözü Səkinə xanımın gözünə sataşdı. O saat tanıdı. Bir tor ilə oğlanı yuxarı baxmağa vadar etdi. İbrahim yuxarı baxanda gördü ki, qəsirdə sakin olan öz nişanlısı Səkinə xanımdır. Hər iki yar vəfadar qaş-göz ilə biri-birinə xoş gəldin etdilər. Səkinə xanım qızılgül kimi açıldı. Nərdivanı endirib, İbrahimi yanına çıxardı. Qəsirdə bir-birini ağuşa çəkib, görüşdülər və iş-işrətə başladılar. Bu yannan qəssab ilə Şəmun yəhudi İbrahimin qanlı köynəgi əldə qəsrin ayağına gəlib yetişdilər. Şəmun yəhudi şad və xürrəm yuca səs ilə Səkinə xanımı çağırıb׃ – Ey nazənin, budu qəssab ilə İbrahimi öldürüb, qanlı köynəgini götürmüşəm. Səkinə xanım İbrahimin ölüm xəbərini eşidib, Şəmun yəhudinin acığına şahzada ilə qol-boyun öpüşə-öpüşə biri-birini ağuşuna çekib, “ölən sən olacaqsan, budur şahzada İbrahim”. Şəmun yəhudi İbrahim ilə Səkinəni qol-boyun qəsirdə görüb qəssabdan ayrıldı. Bibahat vilayətinin şahı olan Asdan şahın hüzuruna gedib örətini bir cavan zor ilə aldığını və ev-eşiginə sahib olmağını ərz etdi. Asdan şah onun cavabında: – Xof etmə, burda ol, indi onu götürdüb, gör başına nə oyun gətirəcəgəm. Şəmun yəhudi iltica dilini açıb o ki var həm şaha yalvardı, həm də İbrahimdən yaman qandırdı. Asdan şah Seyr Sübhan vəzirə əmr etdi ki: “Sərbaz qəsrə göndər, onları getirsin”. Vəzir sərbazları göndərdi. Sərbazlar qəsirdən Asdan şahın hüzuruna İbrahim ilə Səkinəni getirdi. Şahzada İbrahim şaha nəzər yetirdikdə gördü ki, öz qardaşı Asdan şahdı. Amma Asdan şah əsla İbrahimi tanımadı. Ona görə də İbrahimə acıqlanıb׃ – Nə üçün bu kişinin arvadına və mülk-malına zor ilə malik olmusan. İbrahim bildi ki, Asdan şah bunu tanımadı. – Şah sağ olsun, izin ver Şəmun yəhudi ilə bizim aramızda olan ədavəti və bizə atdığı böhdanları başdan-başa deyim. Yüklə 1,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|