Azərbaycan folklorunun ilkin nəşrləri” seriyası HÜMMƏT ƏLİzadə azərbaycan el əDƏBİyyati

TAHİR MİRZƏNİN NAĞILI
Əli Rəhim oğlu

Qazax- 1926
Qaramanlı şəhrində iki qardaş var idi. Birinin adı Hətəm­sul­tan, o birinin adı Əhmədvəzir idi. Bunların var-döləti həddən zi­ya­da idi. Yarı sinləri keçmişdi, amma hələ öladları yox idi. Mal-dö­­lətdən fəqir-füqaraya payladılar. Hər ikisinin öladı oldu. Hə­təm­­­sultanın qızı, Əhmədvəzirin oğlu olmuşdu. Qızın adını Zöh­­­­rə, oğ­­­­lanın adını Tahir Mirzə qoydular. Ataları bunları mək­tə­bə qoy­­­du.

Hətəmsultanın qızı Zöhrəyə mollanın gözü düşüb bir gö­nül­dən min gönülə aşıq oldu. Əmi qızı əmi oğlunu biri-birindən ayır­­­maq fikrinə düşdü: ona görə onları ayrı-ayrı hücrəyə qoydu. Dedi: – Siz bir yerdə oxumayın, çünki aşıqana sözlər ilə vaxtı­nı­zı keçirib dərs öyrənə bilmirsiniz.

Hər iki əmi qızı, əmi oğlu o günü mollanın dediyi kibi ayrı hüc­­rədə dərs oxuyub axşam evlərinə getdilər. Sabah dərsə gə­lən­də yolda Zöhrə əmisi oğlu Xan Tahirə dedi:

– Əmi oğlu! Bu kafir molla axırda bizi biri-birimizdən ayrı sa­­­lacaqdur. Ona görə gəl bir saat bu xarabalıqda oturub söhbət edək. Onlar bu fikir ilə xarabaya gedib bir qədər söhbət etdilər. Xan Tahir başını məşuqəsi Zöhrənin dizi üstə qoyub yuxuya get­di. Haradan isə bunlara dərs verən molla yoldan mədrəsəyə ge­dir­di. Bunları görüb oradan birbaşa Hətəmsultanın yanına getdi. Əlin­dən gəldiyi qədər qandırdı.

Yazıq Zöhrə mollanın getdiyini görmüşdü, bildi ki, atasına xə­bər verəcək, ona görə Xan Tahiri oyatmağa başladı:

Zöhrə:

Xəbərin yoxdur xəbərdən

Getdi işləri dəbərdən

Nə əmirsən ləb şəkərdən

Nə qanırsan əmim oğlu!
Başımdakı tirmə şaldan

Üzümdəki qoşa xaldan

Nə əmirsən ləbi baldan

Nə qanırsan əmim oğlu!

Mən Zöhrəyəm qələm qaşlı

Gərdanım da qarğı saçlı

Mən yazığı gözü yaşlı

Sən qoyarsan əmim oğlu!

Zöhrə bu sözü deyib ağlayırdı. Gözündən bir damcı yaş Ta­hi­­rin üzünə düşdü, Tahir yuxudan bidar oldu. Soruşdu:

– Əmi qızı! Nə üçün ağlayırsan?

– Evin yıxılsın, nə yatmısan.

Mollamız Hətəmsultana xəbərə getdi, bu saat bizi biri-biri­miz­dən ayrı salacaqlar. O yazıqlar sultanın qorxusundan ora­dan­ca biri-birindən ayrılıb evlərinə getdilər.

Hətəmsultan qızı evə gələndə yanına çağırıb soruşdu:

– Ay çəpəl! Nə üçün dərs oxumuyursan əmin oğlu ilə söh­bə­tə məşğul olursan?

– Ay baba! Mollanın sözünə inanma, o bizi biri-birimizdən ayır­­­maq istəyir. Biz yaxşıca dərsimizi oxuyuruq.

– Mən çox yaxşı bilirəm. Daha bu gündən məktəb üzü gör­mə­­yə­cəksən.

Zöhrə xanım atasının hökmü üzrə səhər dərsə getmədi. Mə­yus evlərində oturdu. O yandan əmisi oğlu Tahir Mirzə hey­bə­sini götürüb məktəbə rəvan oldu. Məktəbdə əmisi qızını gör­mə­yib, qızlardan bu dillər ilə Zöhrənin gəlməməsini sual edir.